Transcript Ryzyka finansowania projektów PPP w oczach banków

Ryzyka finansowania projektów PPP
w oczach banków
2015-04-13
2015-04-13
Czym różnią się projekty PPP
od projektów komercyjnych?
• Realizacja zadań publicznych
• Naturalnym i głównym usługodawcą sektor publiczny –
relatywnie słaba konkurencja lub jej brak ze strony podmiotów
prywatnych
• Rentowność całego projektu nie jest podstawowym kryterium
realizacji z punktu widzenia inicjatora – partnera publicznego
• JST często głównym lub jedynym płatnikiem /gwarantem
stabilnych płatności
• Zwykle brak możliwości alternatywnego wykorzystania
projektu
2
Wnioski dla banku
- Znikome możliwości przejęcia realizacji zadań tylko przez
sektor prywatny
- Ograniczone zainteresowanie sektora prywatnego projektami
- Realizacja projektu możliwa tylko we współpracy z
podmiotem publicznym
- W przypadku niewypłacalności projektu realny brak
możliwości zmiany jego charakteru
- Słaba pozycja banku w przypadku niepowodzenia
- Konieczność skompensowania wyższego ryzyka samego
projektu przez wsparcie JST i zapewnienie jej stałej
współpracy
3
2015-04-13
Wsparcie JST
• Realizacja przychodów zapewniających obsługę
zadłużenia
• Poręczenie
• Umowa wsparcia
 Obowiązek bieżącego dofinansowania
 Prawo banku do żądania spłaty w:
 konkretnych przypadkach
 ogólnie w momencie naruszenia umowy kredytowej
4
2015-04-13
Zakres wsparcia
• Niezbędne jest wyeliminowanie ryzyk nie do
zaakceptowania dla banku, np.
 popytu i wypłacalności lokatorów mieszkań
komunalnych,
 ryzyko rentowności usług medycznych
 ryzyko popytu na usługi obiektów sportoworekreacyjnych
Uwaga: Ocena poszczególnych ryzyk zależy indywidualnie od projektu i jego
lokalizacji – w konkretnych uwarunkowaniach danego projektu dane
ryzyko może być akceptowalne
5
Zakres wsparcia
Kryterium / zakres
wsparcia
Mniejszy
Duży
Jakość partnera
prywatnego
Dobra
Przeciętna
Rodzaj projektu
Projekty
komercyjne, np.
hotele, centra
handlowe
Obiekty rekreacyjne i
sportowe, projekty w
służbie zdrowia,
mieszkania komunalne,
rewitalizacja,
Lokalizacja
Duże miasta
Miasta średnie i małe
6
Ocena pozostałych ryzyk
Pozostałe ryzyka (bez wsparcia JST) bank ocenia wg
standardowych kryteriów oceny projektów
inwestycyjnych:
• Zdolność kredytowa samego
projektu – przepływy finansowe
• Zabezpieczenia – ich jakość i
wartość
• Wiarygodność, doświadczenie i
standing finansowy partnera
prywatnego
7
Potencjalne efekty przerzucenia na podmiot
prywatny ryzyka, które jest istotne z
punktu widzenia obsługi długu
• Partner prywatny będzie żądał wysokiej
premii za przejęcie ryzyka – wyższe
koszty projektu
• Przejęcie ryzyka może uniemożliwić
racjonalne sfinansowania projektu
8
Klucz do sukcesu
•Kluczowy jest racjonalny podział
ryzyk między partnerem publicznym i
partnerem prywatnym w umowie PPP
• Umowa PPP ma stworzyć
wiarygodnego klienta/partnera dla
banku, tzn. partnerstwo publicznoprywatne oparte na wspólnym interesie
a nie na sprzecznych celach
9
Błąd w myśleniu
Partner publiczny: pozbędziemy się większości ryzyk
projektu
Partner prywatny: Skoro jest w projekcie JST, to ten
projekt właściwie nie ma ryzyk dla banku
Częsty efekt: Trudności w uzyskaniu finansowania –
JST decyduje się na samodzielny proces
inwestycyjny – skoro i tak ma wszystko
gwarantować, to po co partner prywatny
10
Jak to widzi bank?
Podmiot publiczny: Gwarancja wypłacalności projektu tam
gdzie ryzyka nie do zaakceptowania – celem
efektywne dostarczanie usług publicznych po
racjonalnym koszcie
Podmiot prywatny: Gwarancja efektywności i racjonalności w
procesie inwestycyjnym oraz procesie zarządzania
funkcjonującym projektem – celem zysk na
zarządzaniu projektem
11
Podział ryzyk
Podział ryzyk
I. Ryzyka budowy – wysokie
Kredytobiorcą zwykle spółka celowa,
która do momentu wybudowania
projektu nie ma żadnych źródeł
przychodów
Zawsze musi być zapewnione wsparcie
dobrego partnera prywatnego bądź
partnera publicznego
Najwięcej nieporozumień, bo wielu
uczestników (inwestor prywatny,
JST, bank, generalny wykonawca) z
przynajmniej częściowo
sprzecznymi interesami i liczne
ryzyka mające potencjalnie duży
wpływ na projekt
II. Ryzyko dostępności – zwykle
akceptowalne
Partner prywatny – kluczowe
doświadczenie i efektywność
działania
Kluczowa pozostaje kwestia
możliwości redukcji płatności /
odstąpienia od umowy PPP
przez JST, jeżeli ta jest
płatnikiem
III. Ryzyko popytu/ płatności –
często wysokie
Zwykle Partner publiczny
zapewnia przychody albo
wsparcie w przypadku zbyt
niskich przychodów
12
Ryzyka związane z budową
• Przekroczenie kosztów:
 redukowane przy pomocy ceny maksymalnej w kontrakcie z
Generalnym Wykonawcą, odpowiedniego nadzoru, ale i tak może
się zmaterializować stanowiąc duże zagrożenie dla realizacji
projektu (relatywnie często efekt sporów z GW, zmian projektów w
trakcie realizacji, problemów GW)
 Konieczne zapewnienia pokrycia przekroczenia kosztów i realizacji
projektu przez dobrego partnera prywatnego lub JST
• Przekroczenie terminów realizacji: kwestia regulacji w
umowie PPP – jeśli ta daje możliwość odstąpienia JST to
potencjalnie duże ryzyko dla projektu
13
Ryzyka związane z budową cd.
• Efekt zgodny z oczekiwaniami zamawiającego czyli JST:
kwestia nadzoru ze strony JST oraz regulacji w umowie PPP –
jeśli ta daje możliwość odstąpienia JST bez spłaty zob.
kredytowych to potencjalnie duże ryzyko dla banku, który nie
jest w stanie ocenić spełnienia tego warunku.
14
Rozwiązanie?
• Współpraca tylko z silnymi partnerami prywatnymi
zdolnymi unieść przerzucone na nich ryzyka?
Efekt?
• Silne ograniczenie bazy podmiotowej partnerów
prywatnych, szczególnie w projektach mniejszych,
pozostających poza obszarem zainteresowania
dużych graczy rynkowych
15
A może lepiej …
• Projekty PPP powinny kłaść nacisk na zwiększenie efektywności procesów
realizacji projektów i zarządzania nimi a nie redukcję ryzyka JST w
stosunku do podmiotów zewnętrznych, jak np. banki
• Partnerstwo publiczno-prywatne powinno działać w większym stopniu jak
jeden podmiot w stosunku do instytucji finansujących
• Podział ryzyk może być natomiast dowolnie regulowany wewnętrznie
(między partnerem prywatnym i publicznym w umowie PPP i decyduje o
wzajemnych roszczeniach stron umowy - co jednak nie ogranicza
odpowiedzialności partnerstwa w stosunku do stron trzecich.
16
Jak to osiągnąć?
• Transfer finansowych skutków konkretnych zdarzeń na
podmiot prywatny (zobowiązanie do naprawienia szkody)
zamiast transferu odpowiedzialności za wystąpienie tych
zdarzeń w stosunku do osób trzecich
• Odpowiedzialność za wystąpienie danego zdarzenia spoczywa
na podstawie umowy PPP na partnerze prywatnym ale nie
wyłącza odpowiedzialności partnera publicznego w stosunku
do podmiotów finansujących
• Zdolność pokrycia ewentualnych zobowiązań partnera
prywatnego musi wynikać z jego własnych możliwości
finansowych lub z odpowiednich gwarancji/ubezpieczeń –
pozytywnym efektem nacisk na odpowiednią jakość partnera
prywatnego w procesie jego wyboru
17
Wzajemne roszczenia
Partner publiczny
Partner prywatny
Umowa PPP
Wsparcie JST
Partnerstwo
publiczno-prywatne
Pozostałe ryzyka
Instytucje finansujące
18
Zalety
- Mniejszy profil ryzyka dla
instytucji finansujących
- Dowolność uzgodnień między
stronami umowy PPP bez
negatywnego wpływu na realność
finansowania projektów
- Większa dostępność finansowania
zwiększy bazę potencjalnych
partnerów prywatnych i
konkurencyjność ich ofert
19
Wnioski z praktyki międzynarodowej
Dotychczasowe badania pokazują, że nadal to sektor
publiczny częściej ponosi znaczne ryzyko finansowe i
większe ryzyko przekroczenia kosztów niż pierwotnie
oczekiwano (Flyvbjerg et al., 2003).
Trudno oczekiwać, żeby w Polsce udało nam się to
zmienić, szczególnie w fazie rozwijania szerszej bazy
przedsięwzięć w ramach partnerstwa publicznoprywatnego i zbierania doświadczeń w tym zakresie.
20
Dziękuję i zapraszam do współpracy
Marek Masny
Departament Finansowania Strukturalnego i
Doradztwa
Tel. +48 22 599 80 58
Tel. kom. +48 22 519 309 737
21