Transcript travma durumunda resüsitasyon ve omurga tespiti

TRAVMA DURUMUNDA
YENİDEN CANLANDIRMA UYGULAMALARI
VE OMURGANIN SABİTLENMESİ
AMAÇ
Travmaya maruz kalan çocuğun birincil
ve ikincil (göğüs, karın, ürogenital, kafa
ve omurga yönünden) değerlendirmesini
en kısa sürede yapmak ve gereken
tedavileri uygulayabilmek.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
2
ÖĞRENİM HEDEFLERİ

İlk değerlendirmeyi ABCD kuralına göre sayabilmek,

Göğüs, karın, ürogenital, kafa ve omurga travması
durumunda bulgu ve belirtileri sayabilmek,

Göğüs, karın, ürogenital, kafa ve omurga travması
durumunda acil girişim basamaklarını sayabilmek,

İğne ile torakostomi ve su altı drenajı işleminin
basamaklarını sayabilmek.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA SABİTLENMESİ
3
GİRİŞ

Travma tüm dünyada çocuk ölümleri ve
sakatlıklarının önde gelen nedenlerindendir.

Travmalar oluş şekline göre;

Künt travmalar

Delici-kesici travmalar olarak ikiye ayrılır.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
4
TRAVMA ŞEKİLLERİ
Künt Travmalar (%90):

Araç içi ve araç dışı trafik kazaları

Yüksekten düşmeler

Oyun ve spor yaralanmaları

Ezilme
Delici - kesici Travmalar (%10):

Delici-kesici alet yaralanmaları

Ateşli silah yaralanmaları
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
5
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM
Çocuklar “yetişkinin küçük bir modeli” değildir
Anatomik / fizyolojik / ruhsal farklılıkları vardır
Organlar yüzeyel ve birbirine yakın olduğundan
çoklu organ yaralanmaları daha fazla
görülmektedir,
 Baş göreceli olarak büyük olduğundan genellikle
travmadan etkilenir,
 Kemik ve kas yapılar iç organları yeterince
koruyamaz,

ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
6
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM

Kemikler esnek olduğundan kırık olmadan iç
organ hasarı görülebilir,

Büyüme kıkırdağı etkilendiğinde ömür boyu
sakatlıklar görülebilir,

Vücut yüzeyi geniş ve deri altı yağ dokusu ince
olduğundan ısı ve sıvı kaybı fazladır,

Çocuklar travmadan ruhsal olarak daha fazla
etkilenirler.
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM

Travmanın olduğu yerde temel/ ileri yaşam
desteği uygulamaları yapılmalıdır,

Taşıma sırasında stabilizasyonun devamı
sağlanmalıdır,

Travma merkezinde veya acil serviste
Çocuğu ilk karşılayan hekim tedaviye kaldığı
yerden devam etmelidir,
 Gerektiğinde uzman hekime danışmalıdır.

ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
8
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM
Birincil değerlendirmede;

Yaşamı tehdit eden yaralanmalar
belirlenir,

Bu yaralanmalar öncelik sırasına göre
ele alınır,

Amaç çocuğun yaşamsal bulgularını
dengede tutmaktır.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
9
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM
İkincil değerlendirmede
 Başlangıçta yaşamı tehdit etmeyen
ancak dikkate alınmadığında önemli
sorunlara yol açabilecek yaralanmalar
belirlenir ve tedavi edilir.
 Bunun için çocuk tamamen soyulur ve
tepeden tırnağa muayene edilir.
 Bunları yaparken çocuğun üşümemesine
dikkat edilmelidir.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM
Birincil Değerlendirme
A = Hava yolu
B = Solunum
C = Dolaşım
D = Nörolojik durum
İkincil Değerlendirme
E = Genel değerlendirme (Çevresel etmenler
dahil)
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
11
TRAVMALI ÇOCUĞA YAKLAŞIM
Önerilen tetkikler:
 Hemoglobin, hematokrit
 Kan grubu
 İdrar incelemesi
 Akciğer filmi
 Ön-arka pelvis filmi
 Ayakta direkt karın filmi
 Yan boyun filmi
 Mümkünse karın ultrasonografisi/bilgisayarlı
tomografi
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
12
GEREKLİ DURUMLARDA MUTLAKA
ACİL KONSÜLTASYON İSTEYİNİZ !

Çocuk Cerrahisi

Beyin Cerrahisi

Ortopedi ve Travmatoloji

Plastik Cerrahi
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
13
SİSTEM TRAVMALARI

Göğüs travması

Karın travması

Ürogenital travma

Kafa travması

Omurga travması

Çoklu sistem travması
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
14
KANAMA NEDENLERİ
Dışa
olan kanamalar
Deri, arter / ven kesileri
İçe
BASI, BOĞUCU SARGI
(TURNİKE)
olan kanamalar

Kemik ve yumuşak doku (açık / kapalı kemik kırıkları)

Karın boşluğu (karaciğer, dalak, böbrek)

Plevra, perikard boşluğu (hemotoraks, kalp tamponadı)

Merkezi sinir sistemi (subaraknoid, epidural, subdural
kanama)
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
15
GÖĞÜS TRAVMASI
GÖĞÜS TRAVMASI
Belirti ve Bulgular





Solunum sıkıntısı, solunum sayısında artış,
morarma
Göğüs ağrısı, baskı hissi
Huzursuzluk
Göğüs kafesinde ezilme, şekil bozukluğu,
kaburga kırığı
Azalmış solunum sesleri, eşit olmayan göğüs
hareketleri (pnömotoraks)
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
17
GÖĞÜS TRAVMASI
Belirti ve Bulgular

Trakeanın yer değiştirmesi (pnömotoraks)

Cilt altı amfizem (pnömotoraks)

Boyun damarlarında belirginleşme (kalp
tamponadı)

Hemoptizi (büyük damar ve/veya akciğer
yaralanması)

Hipovolemi, şok
GÖĞÜS TRAVMASI
Etkilenen Yapılar

Hava yolu (pnömotoraks, pnömomediastinum)

Akciğer parankimi (akciğer ezilmesi)

Göğüs duvarı (kaburga kırıkları, yelken göğüs)

Kalp ve büyük damarlar (hemotoraks, kalp
tamponadı)

Özefagus ve diyafram (pnömotoraks,
pnömomediastinum)
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
19
GÖĞÜS TRAVMASI


Kaburga kırıkları

Ağrı tedavisi

Dinlenme
Yelken göğüs (çoklu kaburga kırığı)
Yukarıdaki tedavilere ek olarak serbest olan
kaburgalar sabitlenmeli ve gerekiyorsa çocuk
entübe edilerek yapay solunum desteği
sağlanmalıdır.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
20
GÖĞÜS TRAVMASI
Çocuklarda kaburgalar esnek olduğu için
kaburga kırıkları nadiren görülür.
 Kaburga kırığı ciddi bir travma için uyarıcı
olmalıdır.
 Hastada pnömotoraks şüphesi varsa
 Orta aksiller hat ve 5. interkostal
aralıktan İĞNE İLE KAPALI SU ALTI
DRENAJI uygulanmalıdır.
Tanıyı doğrulamak için radyografi
sonucunu BEKLEMEYİNİZ !!!

ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
21
GÖĞÜS TRAVMASI
Pnömotoraks
Basit pnömotoraks
 Plevra aralığında hava vardır ve hava miktarı
sabittir.
Basınçlı pnömotoraks
 Plevra aralığına tek yönlü hava girişi vardır ve
basınç atmosfer basıncını geçmiştir.
İĞNE veya GÖĞÜS TÜPÜ İLE
KAPALI SU ALTI DRENAJI YAPILMALIDIR
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
22
GÖĞÜS TRAVMASI
Pnömotoraks
Açık pnömotoraks
 Plevra aralığı dış ortama açılmış ve plevra
basıncı atmosfer basıncına eşitlenmiştir.
YARANIN ÜÇ TARAFI KAPATILMALI VE
İĞNE veya GÖĞÜS TÜPÜ İLE
KAPALI SU ALTI DRENAJI YAPILMALIDIR
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
23
İĞNE İLE KAPALI SU ALTI DRENAJI
Uygulama becerisi öğrenim basamakları
1.
Bölgesel dezenfeksiyon yapılır,
2.
Ucuna büyük bir kanül takılmış ve yarısına
kadar serum fizyolojik çekilmiş en az 5
mililitrelik bir enjektör hazırlanır,
3.
Orta aksiller hat ve 5. interkostal aralıktan
plevra aralığına girilir,
4.
Plevra aralığına girilirken enjektörün pistonu
geri çekilerek havanın geldiğine emin olunur,
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
24
İĞNE İLE KAPALI SU ALTI DRENAJI
Uygulama becerisi öğrenim basamakları
5.
Plevra aralığına girildikten sonra
enjektör kanülden ayrılır,
6.
Kanülün ucuna serum seti takılır. Serum
setinin diğer ucu serum şişesine, su
seviyesinin birkaç cm altına gelecek
şekilde batırılır ve sabitlenir,
7.
Serum şişesinin daima çocuktan daha
aşağı düzeyde olmasına dikkat edilir.
GÖĞÜS TRAVMASI
 Kalp


tamponadı
Kalp sesleri derinden gelir, boyun venlerinde
dolgunluk ve kan basıncı düşüklüğü vardır.
Akciğer filminde kalp gölgesi büyümüştür, tanı
ekokardiografi ile doğrulanır
ACİL PERİKARDİOSENTEZ ve/veya
TORAKOTOMİ
 Hemotoraks
GÖĞÜS TÜPÜ İLE KAPALI
SU ALTI DRENAJI
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
26
KARIN TRAVMASI
KARIN TRAVMASI
Bulgu ve Belirtiler
 Karın ağrısı
 Bulantı, kusma
 Hematemez
 Hemotokezya
 Hematüri
 Ezilme (emniyet
kemeri izi)






Karında hassasiyet
Karın şişliği
Defans, rebound varlığı
Bağırsak seslerinde
azalma
Kemik pelvisin stabil
olmaması
Hipovolemi, şok
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
28
KARIN TRAVMASI
İçi dolu organ
 Karaciğer,
 Dalak,
 Böbrek,
 Pankreas
 İçi boş organ
 Mide,
 Bağırsaklar,
 Safra kesesi

ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
29
KARIN TRAVMASI

Karın içine kanamalar genellikle dalak, karaciğer
ve böbrek yaralanmalarına bağlı gelişir.

Karın şişliği, karın içi kanamaya veya periton içinde
serbest havaya bağlı olabilir.

Ayakta çekilen direk karın grafisinde diyafram
altında serbest hava görülmesi mide-bağırsak
yaralanmasını düşündürür.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
30
KARIN TRAVMASI
 Pelvik
ve perineal bölgede ekimoz, hematom gibi
yaralanma belirtisi, pelvis kırığı, kanlı idrar veya
işeyememe gibi üretra yaralanmasını düşündürecek
bulguların varlığında üretranın bütünlüğü radyolojik
olarak doğrulanmadan idrar sondası takılmamalıdır.
 Üretra
yaralanması şüphesi varsa Çocuk Cerrahisi
konsültasyonu istenmelidir
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
31
KAFA TRAVMASI
KAFA TRAVMASI
Bulgu Belirtiler
Bilinç kaybı, uykuya eğilim
 Zamanı ve yeri bilememe
 Huzursuzluk
 Kusma
 Baş ağrısı
 Kafa kemiği kırıkları
 Kulak zarının kanlı görünümü
 Göz çevresinde ekimoz
 Burun/ kulaktan beyin-omurilik sıvısı gelmesi

ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
33
KAFA TRAVMASI
Kafa içi basınç artışını düşündüren bulgular:
• Başağrısı,
• Bulantı-kusma,
• Bilinç bozukluğu,
• Düzensiz solunum
Beyin sapının fıtıklaşmasını düşündüren bulgular:
• Pupil boyutlarında değişiklik, ışık refleksi kaybı
• Sabit ve genişlemiş pupillalar,
• Bradikardi, hipertansiyon,
• Düzensiz solunum
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
34
KAFA TRAVMASI
Kafa İçi Basınç Artışı Durumunda

%100 oksijen verilir ve dolaşım dengesi sağlanır,

Kafa içi kanama ve hipovolemik şok bulguları yoksa
sıvı kısıtlanır ve diüretik (mannitol, furosemid) verilir,

Baş ve üst gövde 30–450 olacak şekilde yükseltilir,

Baş ve boyun orta hatta getirilir,

Dış uyaranlar azaltılır (aspirasyon, hareket vb).
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
35
OMURGA TRAVMASI
OMURGA TRAVMASI

Küçük çocuklarda baş ve özellikle oksipital
bölge büyük olduğu için boyun fleksiyona gelir,
bu nedenle baş için özel bölmesi olan omurga
tahtası kullanılmalıdır.

Eğer çocuğun dış kulak yolu girişi omuzun ön
kısmı ile aynı seviyede ise boynun pozisyonu
doğrudur.

Boyun omurgası uygun bir boyunluk veya
havlu ile sabitlenir.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
37
BOYUN OMURGASININ UYGUN BİR
BOYUNLUKLA SABİTLENMESİ
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
38
BOYUN OMURGASININ HAVLU İLE
SABİTLENMESİ
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
39
OMURGA TRAVMASI

Çocuk, boyun omurgası uygun şekilde
sabitlendikten sonra omurga tahtasına
yatırılmak üzere baş, boyun, gövde ve
ekstremitelerden desteklenerek bir bütün
halinde bir yana çevrilir,

Omurga tahtası çocuğun altına yerleştirilir
ve çocuk yine bir bütün halinde sırt üstü
pozisyona getirilir.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
40
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-1
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
41
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-2
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
42
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-3
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
43
OMURGA TRAVMASI

Çocuk göğüs, pelvis ve uyluk olmak üzere en
az üç anatomik bölgeden omurga tahtasına
sabitlenir.

Bu sırada baş hareket ettirilmemelidir,

Çocuk ile omurga tahtası arasındaki boşluklar
yumuşak havlularla doldurulmalıdır,

Baş, hava yolunun açık kalmasına dikkat
edilerek en son sabitlenir.
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
44
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-4
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
45
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-5
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
46
ÇOCUĞUN OMURGA TAHTASI ÜZERİNE
YERLEŞTİRİLMESİ-6
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
47
HIRPALANMIŞ ÇOCUK SENDROMU






Öykü ile bağdaşmayan travma bulgularının varlığı,
Sorulan sorulara kaçamak cevaplar verilmesi,
Çocuğun, anne-babadan farklı öykü vermesi,
Tedavi arayışında gecikme olması,
Farklı iyileşme döneminde olan yaralar saptanması,
Anne-babanın çocuğa karşı ilgisiz olması
durumunda
Hırpalanmış çocuk sendromu düşünülmeli ve
yasal işlemler için gereği yapılmalıdır
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
48
ÇİLYAD, TRAVMA DURUMUNDA YCU
VE OMURGA TESPİTİ
49