Transcript Yenidoğan Ünitesinde Çağdaş Hemşirelik Bakımının Özellikleri ve Önemi Araş. Görv. Ayşe KARAKOÇ TARI M.Ü.

Yenidoğan Ünitesinde Çağdaş
Hemşirelik Bakımının Özellikleri ve
Önemi
Araş. Görv. Ayşe KARAKOÇ TARI
M.Ü. İstanbul Zeynep Kamil Sağlık
Yüksekokulu


Son yıllarda yenidoğan alanına
bilimsel ve teknolojik açıdan
önemli gelişmelere parelel olarak
yenidoğan yoğun bakım
hemşirelerinin rollerinde de
değişiklikler olmuştur.
YYBÜ’lerinde verilen hemşirelik
bakımının kalitesi artmış ve
hemşire ;yenidoğanın en üst
düzeyde tedavi ve bakım
almasında ekibin çekirdek üyesi
olmuştur.



Hemşirelik bakımının kalitesi;hemşirelerin bilgileri,
eğitimleri, deneyimlerinin yanı sıra ünitelerin
olanakları ile de yakından ilgilidir.
Ünitede; görev dağılımları, iş tanımları, iş gücü
ölçümleri, personelin nitelikleri, var olan teknik
donanım ve olanaklar tespit edilmelidir.
Ayrıca ; ünite prosedürlerinin , klinik protokollerinin
ve bakım standartlarının oluşturulması kişisel
algılama farklarını ortadan kaldırarak bakımın
kalitesini artıracaktır.
YYBÜ’ lerde bakımın ana hedefleri;
Bebeğin yaşamını en iyi ve en
konforlu şekilde devam ettirme
Ağrı ve acının
kontrolü/azaltılması
Yenidoğanın gelişim
kapasitesinin izlenmesi ve
Aile bakımını içermelidir.
YYBÜ’ de çalışan hemşirenin;







Çocukları seven
Kişilerarası ilişkiler ve iletişim
becerileri iyi olan
Konusunda deneyimli ve bilgili
Bağımsız fonksiyonlarının farkında
olan ve uygulayan
Sorunları pratik ve akılcı yöntemlerle
çözebilen
Değişikliğe açık, girişimci, araştırıcı
özelliği olan ve
GÖZLEM yeteneği iyi olan özellikleri
olmalıdır.
YYBÜ Hemşiresinin Rolleri



Bakım Verici (Uygulayıcı) Rolü;
yenidoğanının bireysel gereksinimlerine
uygun bakımın planlanması ve
uygulanmasını içerir.
En önemli ve vazgeçilmez rolümüzdür.
Özellikle yenidoğan yoğun bakım
ünitelerinde “bireyselleştirilmiş gelişimsel
bakım” ilkerinin bilinmesi ve uygulanması
YYBÜ’de başarının anahtarını oluşturur

Savunucu Rolü; bebek
konuşamadığı için onun
haklarını savunur ve
bakımını koordine eder.

Eğitici ve Araştırıcı rolü;
–
–

Aile eğitimi ve personelin eğitiminin
programlanması,personelin eğitime aktif
katılımının sağlanması
Değişik araştırma yöntemleri kullanarak; bakımın
kalitesini geliştirmeyi ve uzmanlaşmayı sağlar.
Danışmanlık Rolü; özellikle yenidoğanın
ailesine yöneliktir.
YYBÜ Hemşiresinin Hukuksal ve
Medikal Sorumlulukları



Malpraktis; “sağlık hizmetlerinin kötü
uygulanması” yada
“sağlık çalışanlarının bilgisizlik, deneyimsizlik
veya ilgisizliği nedeni ile hastanın zarar
görmesi durumudur.”
Hemşirelikte malpraktis ise; kötü hemşirelik
uygulaması sonucu hastanın zarar
görmesidir.

Çocuğun ve ailenin zarar görmesini önlemek
ve yasalar karşısında kendimizi korumak için
malpraktis risklerini artıran durumların
bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınması
önemlidir.



Tedavi uygulamaları malpraktis riskini arttıran en
önemli girişimdir.
Yasalar hemşirenin uyguladıkları herhangi bir ilaçla
ilgili temel bilgiye sahip olduklarını varsaymaktadır.
Riski azaltmak için iyi bilmediği bir ilacı
uygulamaktan kaçınmalı, ilaç hakkında güvenli
kaynaktan bilgi almalı, hatalı olduğunu düşündüğü
ilacı özellikle “order eden hekimle” görüşmelidir.


Yasalar; hemşirelerin tedaviyi order edildiği
şekilde uygulamasını bekler.
Yapılan çalışmalarda ilaç uygulamalarında
özellikle doğru yol, doğru doz ve doğru
zaman kurallarında hata yapıldığı
saptanmıştır.
–
Doğru yol kuralında en büyük hata


feeding tüp - IV yol ve
IV-IM yolla ilaç uygulamalarında olmaktadır.
–
Doğru doz kuralında ; erişkin dozdan dönüştürme
ve doz hesaplamalarında olmaktadır

–
Özellikle orijinal dozdan önemli miktarda düşük dozlarda
ilaç hazırlamada risk artmaktadır.
Doğru zaman kuralında ;ilacın atlanması,
unutulması ve doz tekrarı en sık karşılaşılan
durumlardır.Nedeni ise kayıt edilmemesidir.

Tedavi hatalarından sonra ;
–
–
–

Bebeği izleme
Girişimde bulunma
Ve korumada başarısızlık sonucu malpraktisler
görülmektedir.
Özellikle ekipmanın hatalı kullanımı, yanıklar,
düşmeler en sık karşılaşılan durumlardır.
Riski azaltmak için;



Kurumun politika ve prosedürleri
oluşturulmalıdır.
Hastanın durumunun hızlı değiştiği
durumlarda mümkün olduğunca sık kayıt
tutarak devam eden izlemi ve bakımı
belgelemelidir.
Kayıt edilmemiş uygulamanın yasal olarak
yapılmamış kabul edildiği unutulmamalıdır.
Bir kaydın yasal olarak güvenilir
olması için;






Kayıt dosyasının doğru hastaya ait olduğu,hastanın adının ve
tarihinin yazılı olunduğundan emin olunmalıdır.
Unutma riskini ortadan kaldırmak için uygulamadan hemen
sonra kayıt tutulmalıdır.
Hemşirenin yazısı okunaklı olmalıdır.
İfadeler doğru, açık, ayrıntılı olmalı ve belirsiz ifadelerden
kaçınılmalıdır.
Sadece kurumun onayladığı kısaltma ve paraflar kullanılmalıdır.
Hemşire uyguladığı girişim ve tedavileri başkasına kayıt
ettirmemeli ya da başkasının uyguladığını kayıt etmemelidir.




Rutin aktiviteler de kayıt edilmelidir.
Çocuğa özgü tedbir ve önlemler kayıt edilmelidir.
Hatalı bir girişim olduğunda kurum politikasına göre
kayıt edilmeli ve hatayı gidermek için neler yapıldığı
belirtilmelidir.
Ailenin reddettiği uygulamalar kayıt edilmeli durumu
anlaması ve ikna edilmesi için harcanan çabalar
belirtilmesidir.



Tedavilerin uygulama zamanı,dozu, çocuğun
tedaviye yanıtı kayıt edilmelidir.
Hekimle yapılan görüşme girişimi kesin zamanı ile
birlikte kayıt edilmeli görüşmenin detayları ve
hekimin yanıtı kayıt edilmelidir.
Sözlü order’da hastanın kimliği tekrarlanarak
kesinleştirilmelidir en kısa zamanda hekime yazılı
olarak onaylatılmalıdır.Hemşire sözlü order’ı kendisi
duymadığı sürece kayıt etmemelidir.
YYBÜ Hemşiresi ve Yenidoğanın
Transportu


Ülkemizde YYBÜ’lerin sayısı
çoğalsa da; bazen doğumlar
YYBÜ olan merkezlerden uzakta
olmakta bazen de ünitenin mevcut
şartları hasta yenidoğanın
gereksinimlerini karşılamakta
yetersiz kalmaktadır
Bu durumda hasta yenidoğanın
daha ileri bakım verebilecek bir
YYBÜ’ye nakli gerekir.

Hasta yenidoğanın başka bir
üniteye transportunun gerekli
olduğu durumlarda;
–
–
–
ilk stabilizasyonun sağlanması,
resüste edilmesi ve
hastaneler arası nakil sırasında verilen
bakımın hasta yenidoğanın prognozu
üzerinde çok büyük etkisi vardır.
Hastaneler arası transportta 3 çeşit transport söz
konusudur.



1.Bölgesel acil tıbbi servisler
ile yapılan transport
2. Sevk eden hastanenin
hekim/hemşiresi eşliğinde
ambulansla yapılan
transport
3. Uzmanlaşmış yoğun
bakım tranport ekibinin
yönettiği transport.

İlk iki tip transport gönderen hastane tarafından organize
edildiğinden “tek yönlü” transport olarak ta adlandırılır. Tek
yönlü transportun en önemli avantajı zaman kaybının en az
olmasından kaynaklanır bununla birlikte hastanın durumunun
kritik olduğu koşullarda uygun bir yaklaşım değildir. Çünkü bu
çeşit transport gönderen hastane tarafından çok sık yapılmadığı
için personel bu konuda deneyimli olmayabilir ve transport için
gerekli yeterli ekipmanları bulunmayabilir.

Diğer transport şeklinde ise; uzmanlaşmış yoğun bakım
personelinden oluşan bir transport ekibine sahiptir ve “iki yönlü”
transport olarak adlandırılır. Hastayı kabul eden kurum,
gönderen hastaneden hastayı bizzat alır ve ekip bu işi sıkça
yaptığı için deneyimlidir, tüm ekipmana sahiptir(üçsel raif,barry
peter)
Transport ekibi


Transport sisteminin en vazgeçilmezi ekibi
oluşturan personelidir.
Bunlar; Tıbbi direktör, transport
koordinatörü, tıbbi kontrol hekimi, transport
hekimi, transport hemşiresi, paramedics
(tıbbi teknisyen) , solunum terapisti ve
ambulans sürücüsünden oluşur.
Transport Hemşiresi;







Pediatrik ve Neonatal Yoğun bakımda en az 1 yıllık deneyimi ve
sertifikası olmalıdır.
Tıbbi direktör tarafından seçilir. (TD ekip üyelerini belirler)
Hava yolu açıklığını sürdürme , venöz geçişi sağlama becerisi
olmalı,
Transport ekipmanını ve sınırlılıklarını tam olarak bilmeli,
Tüm cihazları kullanabilmelidir.
Transport hemşiresi gönderen hastanedeki personel ve aile
üyeleri için danışmanlık rolünü yerini getirir,
Tranport esnasında bebeğin bakımından sorumludur.



Hemşire yönetimindeki bir ekipte hemşirenin sorumluluğu;
hasta stabilizasyonunu koordine etmek,yönetmek ve transport
boyunca monitorizasyonu sağlamaktır.
Hemşire ekip liderleri; endotekheal entübasyon,
intravenöz/santral venöz yol açma, pnömotoraks değerlendirme
gibi becerilere sahip olmalıdır.
Nitekim bir çok ülkede hemşire liderliğindeki tranportların sayısı
gittikçe artmaktadır çünkü; çalışmalar göstermiştir ki, hemşire
liderliğindeki ekiple gerçekleştirilen operasyonlar bir çok yönden
daha avantajlı olarak tanımlanmış ve maliyet etkinliği daha az
olarak belirlenmiştir .
Bebeğin Stabilizasyonunun Sağlanması

Gönderen hastane bebeğin stablizasyounda;
–
–


hava yolu açıklığı,
solunum ve dolaşım düzenlenmesine odaklanır.
Tüm hastalarda transporttan önce mutkala stabil
havayolu, yeterli ventilasyon ve vasküler geçiş
sağlanmış olmalıdır.
İlk çağrı yapıldığında bu durumlardan birinde bir
yetersizlik varsa gönderen hastane ekip gelene
kadar gerekli girişimleri sağlamalıdır.
YYBÜ Hemşiresinin Aileye Yönelik
Sorumlulukları ve Aile Desteği

Her aile sağlıklı bir bebek
dünyaya getirmek için çocuk
sahibi olmayı ister.Ancak
doğumun zamanından önce
gerçekleşmesi telaşı yanında
bir de bebeğin sağlıklı
olmaması ve yaşam savaşı
içinde olması bir çok
olumsuz etkileşimi
beraberinde getirir

Bu beklenmeyen durumların peşpeşe oluşması
ebeveynlerin korku ve anksiyete yaşamasına neden
olur.

Bebeği hakkında bilgi alamamak ise bu anksiyeteyi
artırır.
Aşırı anksiyete ile birlikte ebeveynlerin algılamaları da
azalacağından çoğu zaman söylenenleri yanlış
algılayabilir ya da anlayamadıklarını ifade ederler.

Yaşanan anksiyetenin nedenleri:






Bebeğin iyileşmesine ilişkin endişeleri.
Acı hissedip hissetmediğine ilişkin endişeleri,
Hastane ortamının yabancı olması, tanımadıkları
korkutucu araçlarla karşılaşmaları.
Bebeğin bakımında hemşire ve doktora göre
kendilerini önemsiz hissetmeleri.
Suçluluk duygusu.
Evdeki diğer bireyler ve mali endişelerdir.

Bütün bu durumları
ortadan kaldırmak
mümkün olmasa da
ebeveynlerin bu
durumla
başetmelerini
kolaylaştırmada
girişimlerimiz olabilir.
AİLENİN BAŞETMESİNİ ETKİLEYEBİLECEK
FAKTÖRLER












Adölesan dönem hamilelilği
Evlenmemiş ebeveynler
İlaç ve alkol kullanımı
Psikiyatrik hastalık öyküsü
Mental retardasyon
Ölü doğum ve düşük öyküsü
Hamileliği reddetme
Prenatal bakım almama
Hamilelikte uzun süre hastanede yatma
Huzursuz ev ortamı ve kişisel stres
Evde fiziksel yada mental engeli olan başka çocuğun
olması
Benzer öykünün diğer çocukta olması
Unutulmaması Gereken

“Ebeveynler ,bebeğin gelişiminde
yaşamsal katılımcılardır”
Sorumluluklarımız Açısından Destek
Olarak;

Atravmatik bakım sağlanmalıdır. (zarar
vermemek);hastanın ailenin psikolojik ve
fiziksel stresörlerini en aza indirecek yada
ortadan kaldıracak girişimlerin
uygulanmasıyla, sağlık personeli tarafından
teröpatik ortam sağlanarak bakım
verilmesidir.(aile için uygun bir ortam
sağlamak)





Ebeveynler ekip üyesi olarak değerlendirilmeli ve
desteklenmelidir.
Ebeveynler ve sağlık ekibi arasında işbirlikçi ilişki ve
açık/dürüst ilişki ve iletişim geliştirilmeli
Bakımın planlanması ve uygulanmasında ailenin
katılımı sağlanmalı,
Aileye destekleyici ortam sağlanmalı,
Ailenin duygu ve düşüncelerini ifade etmesi
sağlanmalı, yargılanmamalı




Ebeveynler kendi gözlemlerini
paylaşmaları konusunda
cesaretlendirilmeli,
Ebeveynlere bebeğin sorunlarını tanıma,
bakım verme, bebekle etkileşime geçme
(kangru bakımı) konularında destek
sağlanmalı,
Bebeğin taburculuk planlamasında ve
evde izleminde aile eğitimi planlanmalı,
Bebek ebeveyn arasında bağlılık
sürecinin oluşumu sağlanmalıdır.
Ebeveyn desteğinin sağlanması ile;




Ebeveynlerin bakım vermede
güven duyguları gelişir,
Bebeklerinin gelişimsel
aktivitelerini tanıyabilirler
Bebek ile sosyal
etkileşimleri sağlanır.
Anne ve baba sağlıklı
çocuğun bakımı ve izleminde
anlayış kazanırlar.
YYBÜ’de Unutulmaması Gereken Temel Amacımız
Yenidoğanın davranışsal ve gelişimsel
organizasyonunu sağlamak, verdiğimiz
bakımı daha az gerekli hale getirerek bu
görevi en çok hakkı olan sahiplerine yani
ana-babalarına devretmektir.
Ebeveynler;

Bebeğin kendilerinin yardımına
gereksinimi olduğunu anladıklarında
ebeveyn desteklenmesinin iyi
yapılmış olduğu anlaşılır.
Çağdaş Hemşirelik Bakımının Yenidoğan Morbidite
ve Mortalitesi Üzerine Etkisi

Yenidoğan alanındaki
ilerlemeler; (teknoloji,
bakım düzeyleri ve
standartları) yüksek
riskli bebek ölümlerinde
belirgin azalmaya
neden olmuştur.


Mortalite oranlarında azalmaya rağmen bu
bebeklerde morbidite oranlarında (motor,
duyusal ve gelişimsel problemlerde) artış
olduğu gözlenmiştir.
Bu bulguların sonucu olarak ta;
araştırmacılar bu bebeklerin büyüme
gelişmesi ile bakım verilen çevre arasındaki
ilişkiyi incelemeye başlamışlardır.

YYBÜ’lerine kabul edilen term/pretem
yenidoğanlar çok sayıda çevresel uyaran
(parlak ışık, yüksek ses, sık dokunulma) ve
tekrarlayan ağrılı girişimler gibi çeşitli stres
kaynaklarına maruz kalmaktadırlar.


YYBÜ’deki bebekler bu stres ortamından
olumsuz etkilenmekte, fizyolojik ve
davranışsal belirtiler göstermektedirler.
Özellikle kalp hızı ve solunum hızında
değişiklikler, renk değişimleri, artan enerji
harcaması ile büyümede gecikme, iyileşme
sürecinde uzama, kısa ve uzun süreli
nörolojik/davranışsal sorunlar ortaya
çıkmaktadır.
YYBÜ’de başarının anahtarını;

Bütün modern
hemşirelik rolleri
yanında ;
–
–
–
Bebek ile iletişim kurma
Bebeği değerlendirme ve
Bakımı planlamayı
içeren “Bireyselleştirilmiş
Destekleyici Gelişimsel
Bakım” oluşturmaktadır.
Bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım;

En özet anlatımla;
bebeğin ortamının anne
karnındaki ortama
benzetilmesi olarak
tanımlayabiliriz.
“Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel
Bakım” uygulandığında




Büyüme ve gelişme sürecinde
ilerleme
İyileşme sürecinde kısalma
Komplikasyonlarda azalma
Kısa ve uzun süreli
nörodavranışsal sorunlarda
azalma görülmektedir.
Teşekkürler….