Transcript FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETİMİNDE DENEYLER

*Araştırma yapma
* Soru
sormakla
başlar ??????

Gözlem sonuçlarnı
inceleme

Hipotez kurma
mantar
Ca-sandoz tablet

Güvenli bir deneysel çalışmanın
yapılabileceği laboratuarın sağlanması
Kimyasal maddelerin
saklanacağı uygun
depo,dolap sağlanması

Deneysel çalışmalar için gerekli donanımı
sağlama;
Yangın söndürme ve ilk yardım
konularında yeterli bilgi ve donanıma
sahip olmalı


Öğrencilere laboratuvar çalışmalarında
gerekli araç –gereç bilgisi verilmeli

Kimyasal maddelerin kullanım sıralarına
dikkat edilmeli

Kimyasal maddelerin alev alma ve
uçuculuk özelliklerine göre saklanması

Kimyasal maddeleri depolanma koşulları

Alev alabilen
maddeleri ısıtma
işlemlerinde
dikkatli olma

Deney başlamadan önce laboratuvar ve
insan güvenliği açısından gerekli
önlemleri alma
FEN VE TEKNOLOJİ
ÖĞRETİMİNDE
DENEYLER

Deney :
Bilinmeyen bir
şeyi bulmak, bir
varsayımı
sınamak amacıyla
yapılan işlemlere
denir.
Deneylerle öğretim yapmanın amaçları
Deneyim kazandırmak
 Bilimsel süreçler geliştirmesini sağlamak
 Bilimin deneysel yöntemini öğretmek
 Deney becerilerini geliştirmek

Bilimsel Süreç Becerileri
TEMEL SÜREÇLER
 Gözlem
 Ölçme
 Sınıflama
 Verileri kaydetme
 Sayı ve uzay ilişkileri kurma


NEDENSEL SÜREÇLER

Önceden kestirme

Değişkenleri belirleme

Verileri yorumlama

Sonuç çıkarma

DENEYSEL SÜREÇLER
Hipotez kurma
 Verileri kullanma ve model oluşturma
 Deney yapma
 Değişkenleri değiştirme ve kontrol etme
 Karar verme


Temel pire üzerinde bir deney yapmak için
deney setini hazırlamıştır. Pireye zıpla diye
komut verirken pirenin zıpladığını gözlemiş ve
bazı notlar almıştır. Daha sonra pirenin bir
bacağını koparmış ve pireye zıpla dediğinde
pirenin zor da olsa zıpladığını görmüştür.
Daha sonra Temel pirenin ikinci bacağını da
koparmış ve pireye zıpla dediğinde pirenin
zıplayamadığını gözlemlemiştir. Bunun
üzerine temel deney sonucunu şöyle
açıklamıştır:”Pirenin iki bacağı koparıldığında
duyma duyusu kaybolur.”
İşleme özgü (operasyonel)
tanımlama
Bir deneydeki belirli bir değişkenin ne
olduğunu kesin olarak belirtmek çin
kullanılır.
 Soru :Egzersiz kalp atış sayısını nasıl
etkiler?

Değişkenleri Tanımlama ve Kontrol
Etme

Değişkenleri tanımlamak, deneyi
etkileyebilecek bütün etkenleri ifade
etmektir.
ETKİNLİK:Hangisi önce iletir?
Araç ve Gereçler
 Metal kaşık, tahta kaşık ,cam çubuk
 Plastik çubuk veya kaşık
 Beherglas, sıcak su
 Termometre,katı yağ
 Boncuk

BAĞIMLI DEĞİŞKEN
Isı iletimi
BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN
metal kaşık tahta kaşık
cam çubuk plastik çubuk
SABİT TUTULAN DEĞİŞKEN
Sıcak su
DENEY TÜRLERİ
Kapalı Deneyler (Tümdengelim Yaklaşımı)
Konu ile ilgili bilgi, kavram, teori ve yasaların
önce derste öğretilip daha sonra bu bilgilerin
deney yoluyla öğrenciye ispatlanması esasına
dayanır.
ÜSTÜNLÜKLERİ
1.
2.
3.
Öğrencinin, bir deney yürütmede ihtiyaç
duyduğu pratik ve becerilerin
gelişmesine yardım eder.
Öğrenci fen bilimlerinin temel prensip ve
yasalarını deneyerek ispatlama
olanağına sahip olur.
Bilimsel süreç becerilerini kazanır.
SINIRLILIKLARI
1.
2.
3.
4.
Öğrencilerin özel yeteneklerinin gelişmesini
sınırlar.
Buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun
değildir.
Başarılı öğrenciler açısından sıkıcıdır.
Araç gereç sıkıntısı yaşanır.
Problem :Kimyasal reaksiyonlarda
kütlenin korunumu prensibi
ARAÇ GEREÇLER
 Erlen
 Ca sandoz tablet
 Mantar tıpa
 Terazi

Mantar
tıpa
Ca-san doz tablet
Kapalı uçlu deneyde yeni bir
şey bulunmuş olmuyor. Bir
şeyin genel kurala uygun olup
olmadığı hakkında bir sonuca
varılır.
AÇIK UÇLU DENEYLER

Bu tür deneylerde öğrenciye sadece
deneyin amacı ve deneyde
kullanılabilecek araç ve gereçler
verilir.deneyin nasıl yapılacağı,verilerin
kaydedilmesi,analizi ve sonucu
öğrenciden istenir.
DENEYİN ADI: sigaradaki zararlı maddeleri görmek ister misiniz?
DENEYİN AMACI: sigaradaki zararlı maddelerin gözlenmesi
DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER:*Boş plastik şişe
*yanan sigara
*pipet
*delikli mantar tıpa
SORU
***
Egzersiz yaptıktan sonra kalp atışlarının
normale dönmesi için geçen süreyi
bulmak amacıyla bir deney yapacağınızı
varsayın. Hangi materyalleri kullanırsınız
ve nasıl bir yol izlersiniz?
***
DOGRU CEVAPLAR
Biri (yada kendisi) normal kalp atışlarını
ölçer(kronometre kullanarak)
 Denek egzersiz yapar.
 Deneğin egzersizi bittiği anda kalp
atışları normale dönene kadar geçen
zaman ölçülür.





GÜNDÜZLERİ GÖKYÜZÜNDEKİ MAVİLİK NEREDEN
GELİR ?
KARANLIK MAVİLİĞE HAKİM GELDİĞİNDE ETRAFI
AYDINLATAN O ŞEYLER DE NEYİNNESİ ?
PEKİ YA ONLAR NASIL OLUYOR DA BOŞLUKTA
TEPEMİZE DÜŞMEDEN DURABİLİYORLAR ?
YOKSA YUKARILARDA BOŞLUĞU DOLDURAN BİR
ŞEYLER Mİ VAR?
*Öğrenciler, kendi kurduğu veya kurulmuş
olarak verilen hipotezin doğru olup
olmadığını kontrol etmek için,
*Deneyler tasarlar,
*Bu deneyler için gerekli araç ve gereçleri
sağlar,
* Düzenekleri kurar, deneyleri yapar.
* Gerekli gözlemleri ve ölçmeleri yaparak
kaydeder; verileri işler; bulguları ortaya
koyar ve yorumlar.
* Deneylerin sonucuna göre hipotezin
doğru veya yanlış olduğuna karar
verirler
*Bu yaklaşım, Öğrencilerin bilimsel süreç
becerilerini etkili geliştirir.
*Ayrıca teknik becerilerin gelişimine de
katkıda bulunur.
*Bu yaklaşım, Bruner’in buluş yoluyla
öğrenme teorisini temel almaktadır.
1)Problemi Belirleme:
Enzimler reaksiyon hızını
nasıl etkiler?
 2)Hipotez:
Enzimlerin etki
ettiği reaksiyon,enzimlerin
olmadığı reaksiyona göre daha
hızlı gerçekleşir.
 3)Değişkenleri
Belirleme ve
Kontrol Etme:
 Bağımlı değişken: enzimlerin
etkisi ile tepkime hızı
 Bağımsız değişken: hidrojen
peroksit
4)Verileri Düzenleme (tablografik)
karaciğer
patates
Ciğere
Reaksiyon
göre yavaş çok yavaş
Dövülmüş
hali
Hızlı bir
şekilde
gerçekleşti
Daha hızlı
gerçekleşti
Haşlanmış
hali
Reaksiyon
olmadı
Parça hali
Parça
haline göre
hızlı ve
uzun süreli
Reaksiyon
yok
havuç
Parça
haline göre
hızlı
Reaksiyon
yok
5)Sonuca Varma


Deneyimizde karaciğerde tepkime patates ve
havuca göre daha hızlı ve uzun süreli
oldu.çünkü hidrojen peroksit karaciğerdeki
katalaz enzimi ile kolay bir şekilde tepkimeye
girer.
Haşlanmış besinlerde enzimlerin yapısı yüksek
sıcaklık nedeniyle bozulduğundan tepkime
gerçekleşmedi,dövülmüşlerde ise yüzey arttığı
için tepkime hızı da arttı.
 Sonuç
olarak:
 karaciğer>patates>havuç
DENEY RAPORU YAZMA







Başlık: enzimlerin tepkimeye etkisi
Soru:enzimler reaksiyon hızını nasıl etkiler
Hipotez:enzimlerin etki ettiği reaksiyonlar,enzimlerin
olmadığı reaksiyonlara göre daha hızlı gerçekleşir.
Değişkenler:
*bağımsız:hidrojen peroksit
*bağımlı:enzimlerin etkisi ve tepkime hızı
İşlem basamakları: 9 Tane deney tüpü alınır içlerine
ilk önce parçalar halinde havuç,patates ve ciğer koyulur
ardından dövülür ve dövülmüşleri koyulur ve son olarak
da haşlanmış olanlar koyulur ve hepsinin üzerine
hidrojen peroksit damlatılır..ve değişimler gözlemlenir.



Veriler ve bulgular: veriler tablo ile ifade
edilmiştir.
Sonuç: Deneyimizde karaciğerde tepkime
patates ve havuca göre daha hızlı ve uzun
süreli oldu.çünkü hidrojen peroksit
karaciğerdeki katalaz enzimi ile kolay bir
şekilde tepkimeye girer.
Haşlanmış besinlerde enzimlerin yapısı yüksek
sıcaklık nedeniyle bozulduğundan tepkime
gerçekleşmedi,dövülmüşlerde ise yüzey arttığı
için tepkime hızı da arttı.
DENEY DEĞERLENDİRME RUBRİĞİ
KRİTER
1
2
3
4
ORGANİZASYON
*çok sayıda
eksik var
*düzensiz
*çoğu bölüm
eksik (1
veya 2
bölüm).
*bütün bölümler
mevcut
*uygun organize
olmamış.
*bütün bölümler mevcut ve
uygun düzende
VERİ VE GÖZLEMLER
*Hiç veri yok
*grafik tablo ve
çizimler
eksik
*veriler mevcut
fakat
uygun
değil veya
anlaşılma
z
*veriler eksik
*bazı
veriler eksik
*grafik tablo ve
çizimler
zayıfça
sunulmuş,e
ksik
kısımlar
var.
*bütün veriler
mevcut
*birkaç yanlış
etiketleme
veya eksik
etiketler
*bazı verilerin
sunumu
açık değil
*verilerin çoğu
güvenilir.
*bütün veriler mevcut veya
uygun düzende.
ANALİZ
(SONUÇLARIN
TARTIŞILMASI)
*analiz yok
*veriler
üzerinde
düşünülme
miş
*verilerle ilgili
bilgi yok
*sorular doğru
olarak
yanıtlanmamı
ş
*birkaç kelimelik
veya bölük
pörçük
cevaplar var
*analiz çok az,
düşünce
ürünüverilerle çok
az
ilişkilendiril
miş.
*soruların çoğu
doğru
olarak
yanıtlanmış
.
*analizler biraz
düşünce
ürünü,
verilerle
ilişkisi az
*soru tam ve kusursuz
cevaplanmış ve tam
cümleler şeklinde
*analiz düşünce ürünü ve
verilerle doğrudan
alakalı
SONUÇ
*sonuç yok
veya amaç
veya
hipotezle
ilgili değil
*öğrenci,
verileri hiç
kullanmam
ış
**hipotez veya
amaçla çok
az alakalı.
*verilerle çok az
ilişkilendiril
miş
*amaç veya
hipotezle
biraz ilgili
*öğrenci
verileri bir
dereceye
kadar
kullanıyor
ve onlara
başvuruyo
*tamamen hipotez veya
amaçla
ilişkilendirilmiş
*veriler sonucun
desteklenmesi için
kullanılmış
DÜZENEĞİN KURULMASI
VE ALETLERE
GÖSTERİLEN
DİKKAT
*düzeneğin
kuruluşu
yanlış,
birçok
konuda
yardım
gerekiyor
*Gerekli araç
gereçlerin
çoğu çok
geç
hazırlanıyor
*birkaç ufak
düzeltme
gerekmekle
birlikte
düzenek
hazırlanması
genellikle
çalışılabilir
durumda
*bazı gerekli
malzemenin
uzun süre
aranması
gerekiyor
*düzeneğin
kurulması
düzeltme
gereken 1-2
ufak detay
dışında
genellikle
doğru
*bütün gerekli araç
gereç el
altında
Bütün araç gereç
doğru
yerleştirilmi
ş
*bütün gerekli
malzeme el
altında
*bütün malzeme
doğru yerine
yerleştirilmi
ş
*bütün gerekli
malzeme el
altında
*çok düzgün ve
düzenli
İŞLEM BASAMAKLARINI
GERÇEKLEŞTİRME
*deneyin işlem
basamakları
hakkında
gerekli
bilgiye sahip
değil
*en basit
prosedürleri
uygulamada
bile
öğretmenin
yardımına
ihtiyaç
duyuyor
*deneyin işlem
basamakları
genel olarak
biliniyor
*bazı işlem
basamaklarınd
a öğretmen
yardımına
ihtiyaç
duyuyor
*işlem
basamaklarını
iyi biliyor
*problem
olduğunda
arkadaşlarınd
an yardım
istiyor.
*bir basamağı
uygulamadan
bir sonraki
basamağa
geçmiyor
*işlem
basamakları
nı oldukça
iyi biliyor
*işlem
basamakları
nı
uygularken
karşılaşılan
problemleri
çözmek
için
arkadaşlarıy
la tartışıyor
*her basamağı
dikkatlice
yerine
getiriyor
*işlem
basamakları
hakkında
oldukça
bilgili
*diğer öğrencilere
işlem
basmaklarını
uygulamada
yardımcı
oluyor
*bir sonraki
basamağa
geçmeden
önce her bir
basamağı
titizlikle ve
dikkatle
uyguluyor.
VERİ TOPLAMA
*ölçümler tam
değil,
doğru değil
ve hassas
değil
*gözlemler
eksik veya
belirtilme
miş
*sembol irim ve
anlamlı
rakam
ihtiva
edilmemiş
*ölçümlerin bir
kısmı doğru
değil ve
oldukça
hassasiyetsiz
*gözlemler tam
değil,eksik
veya kafa
karıştırıcı
bir şekilde
kaydedilmiş.
*sembol ve birim
kullanımınd
a 3 veya
daha fazla
küçük
hata;anlamlı
rakamlarda
2 önemli
hata
*ölçümler
çoğunlukla
doğru
*gözlemler
genellikle
doğru
*iş organize
edilmiş
*sembol veya
anlamlı
rakamların
kullanılması
nda 2 veya
3 ufak hata
var
*makul
hassasiyet
le doğru
ölçümler
alınmış
*gözlemler
eksiksiz
*yapılan iş
genellikle
düzenli ve
organize
*sembol,birim
e anlamlı
rakamlar
kullanılmı
ş
*ölçümler
doğru ve
hassas
*gözlemler
kusursuz
ve veri
toplamada
ki
hataların
nereden
gelebilece
ği
biliniyor.
*yapılan iş titiz
düzgün ve
düzenli
*uygun
sembol,bir
im anlamlı
rakamlar
kullanılmış
.
GÜVENLİK
*uygun güvenlik
önlemleri
daima
eksik
*genellikle
deney
esnasında
hatırlatılma
sı
gerekiyor
*uygun güvenlik
önlemleri
genellikle
eksik
*deney esnasında
birden çok
defa
hatırlatılmas
ı gerekiyor
*uygun güvenlik
önlemleri
genellikle
alınıyor
*lab. Sırasında
birkez
hatırlatılma
sı
gerekebiliy
or
*uygun
güvenlik
tedbirleri
genellikle
alınıyor.
*güvenli deney
pratikleri
genellikle
bağımsız
olarak
kullanılıy
or
*uygun
güvenlik
önlemleri
daima
kullanılıyo
r
*güvenliği
sağlamak
için daima
bir sonraki
basamak
göz önüne
alınarak
hareket
ediliyor
*deneyi güvenli
tamamlam
ak için
diğer
öğrenciler
e sık sık
yardımcı
olunuyor
TEMİZLİK
*uygun
temizleme
yöntemleri
çok seyrek
kullanılıyo
r
*sıklıkla
temizliği
bitirmekte
yardıma
ihtiyaç
duyuluyor
*3 veya daha
çok madde
deney
masasında
temizlenm
eden
kalıyor
*Birden çok kez
uygun
prosedürleri
kullanmasını
n
hatırlatılmas
ı gerekiyor.
*bir veya iki şey
deney
masasında
temizlemede
n bırakılıyor
*uygun
temizleme
işlemleri
genellikle
kullanılıyor.
*işlemleri
bitirmede
bazen
yardıma
ihtiyaç
duyuluyor
*deney masası
genellikle
temiz
bırakılıyor.
*sürekli olarak
uygun
temizleme
prosedürle
ri
kullanılıy
or
*deney masası
genellikle
temiz ve
düzenli
bırakılıyor
Daima uygun
temizlik
prosedürle
ri
kullanılıyo
r.
*sıklıkla diğer
öğrenciler
e işleri
uygun
şekilde
tamamlam
aları için
yardım
ediliyor.
*deney masası
daima
temiz ve
düzenli
bırakılıyor
FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ
ÖĞRETİM PROGRAMI’NDA
GÜVENLİK EĞİTİMİ
Öğretmenler,öğrencilerin
gerekli bilgi ve becerileri
kazanması amacıyla
rehber rolündedir.
FEN LABORATUVARLARI
GÜVENLİK SEMBOLLERİ
ELBİSENİN GÜVENLİĞİ
AÇIK ALEV UYARISI
DUMAN GÜVENLİĞİ
ELDİVEN
ELEKTRİK GÜVENLİĞİ
YANGIN GÜVENLİĞİ
PATLAMA (İNFİLAK) GÜVENLİĞİ
GÖZ GÜVENLİĞİ
KESİCİ CİSİMLER GÜVENLİĞİ
BİYOLOJİK TEHLİKE
ISI GÜVENLİĞİ
KİMYASAL MADDE UYARISI
RADYOAKTİF GÜVENLİĞİ
BİTKİ GÜVENLİĞİ
HAYVAN GÜVENLİĞİ
TASARRUFLU KULLANIM UYARISI
ZEHİRLİ MADDE UYARISI
KIRILABİLİR CAM UYARISI
GÜVENLİK SEMBOLLERİ
İLE İLGİLİ
ÖRNEKLER
1.HİDROKLORİK ASİT
Kimyasal deneylerde kullanılır. 1 litrelik renkli cam şişelerde bulunur.
Kimyasal formülü: HCl
Mol ağırılığı
:36,46 g/ mol
Özgül ağırlığı
: 1,19 g / cm3
Risk:
a.Yakıcıdır.
b.Dumanları nefes yollarını tahriş eder.
2. NİTRİK ASİT
100 mililitrelik renkli cam şişelerde bulunur.
Kimyasal formülü:HNO3
Mol ağırlığı
: 63,01 g / mol
Özgül ağırlığı
: 1,42 g / cm3
Risk:
Şiddetli yanıklara sebep olur.
3.POTASYUM KLORAT
Yangını arttırıcı bir maddedir. 500 gramlık plastik şişelerde bulunur.
Kimyasal formülü:KClO3
Mol ağırlığı
:122,55 g / mol
Risk:
a.Yanıcı malzeme ile karıştığında patlayabilir.
b.Yutulduğunda ve solunduğunda zararlıdır.
4. GÜMÜŞ NİTRAT
Çürütücü ve aşındırıcı maddedir. Kimya deneylerinde kullanılır.
250 gramlık plastik şişelerde bulunur.
Kimyasal formülü:AgNO3
Mol ağırlığı
:169,87 g/ mol
Risk:
a.Yanıcı malzemelerle teması yangına sebep olabilir.
b.Ciltte tahrişlere neden olabilir.
LABORATUVAR, PRATİK ÇALIŞMALAR
VE
ÇALIŞMA HAFIZASI KAPASİTESİ
Diğer tüm öğretim
yaklaşımlarında olduğu gibi
laboratuvarın da fen
eğitimindeki merkezi rolüne,
araç gereç ve personel için
büyük masraflar yapılmasına
rağmen, laboratuvar
eğitiminin amaçlanan
hedeflere ulaşmadığı ve
önemli sorunların ortaya
çıktığı çalışmalar vardır.
Öğrenciler laboratuar ortamında öğretmenlerin konuyu
anlamada önemli olarak düşündüğü temel bilgilerle,
konuyu anlamada fazla önemli olmayan yüzeysel bilgiler
arasındaki farkı bilmedikleri için,çalışma belleği, yine
taşıyabileceğinden fazla yüklenebilir.
Laboratuarda karşılaşılan olumsuzluklar
nasıl minimuma indirgenebilir ve
karşılaşılan problemler nasıl
çözümlenebilir?
1.Laboratuvar kılavuzlarının gözden
geçirilmesi
2.Ön lab hazırlığı
SONUÇ OLARAK;
Genel anlamda son 30yıl içinde fen dersleriyle ilişkili geliştirilen tüm
öğretim programlarında;
1.Öğrencileri hem zihnen hem de bedenen aktif olarak öğrenme sürecinin
içinde düşünme,
2.Öğrencilere denemek, hipotez kurmak ve test etmek için fırsatlar
tanımak,
3.Teknoloji toplum ve çevreye ilişkin anlayışlar kazanmak