Transcript indir - İş Güvenliği Uzmanlığı

BAKIM ONARIM İŞLERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
1
BAKIM ONARIM İŞİ
Makine,tezgah ve tesislerin
 Daha uzun sürelerle,
 Arızasız ve problemsiz olarak çalışması;
 Beklenmedik
arızalar sebebiyle tehlikeli
durumların ortaya çıkmaması,
 istenmeyen olaylara, kazalara,
yaralanmalara, malzeme hasarlarına,
zaman kaybına sebep olmaması,
için yapılan planlı ve düzenli çalışmalarıdır.
2
Periyodik bakımlar


Makine ve tesislerin ömrünün uzamasına katkıda
bulunur.
Beklenmedik arızalar sebebiyle kazalara sebebiyet
verilmesini önler, can güvenliğini sağlar.
yapılan istatistikler, ve edinilen tecrübeler,
tamir, bakım ve onarım çalışmaları esnasında
çok fazla sayıda kazaların meydana geldiğini
göstermektedir.
3









BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE KAZA SEBEPLERİNİ VE KAZA DAĞILIMINI
GÖSTEREN BİR İSTATİSTK ÇALIŞMASI
________________
_________________________________________
Kaza
Yüzde
Kaza sebebi
sayısı
Oranı
Çalışma izni
Yok
20
Uygun değil
6
64
% 21,8
Uyulmamış
38
Kişisel
koruyucular



Çalışma sistemi
Tesis

%14.0
Makine
koruyucuları
Yok
Uygun değil
Arızalı
5
14
10
29
% 9,9
Çalışılan yer
Yüksekte çalışma
Giriş -çıkış
Temizlik
14
8
3
25
% 8,5
Yetersiz eğitim
Yetersiz Göz-Den
Kurallara uymama
10
5
9
24
%8,2


41
% 10,5


%14,3
31


42
14
12
5


10
15
17
Yanlış tasarım
Yanlış tesis
Yetersiz bakım


Yok
Uygun değil
Kullanılmamış
Eğitim, Denetim,
gözetim
4
Bakım Talimatı-Yönergesi
İşyerlerinde, bakım onarım işlemleri için BİR
SİSTEM YERLEŞTİRİLMELİ,
TALİMATLAR ve YÖNERGELE
HAZIRLANMALIDIR.

Sözlü emirler, yanlış duymalara ve yanlış
anlaşılmalara sebep olabileceğinden dolayı,
insan hayatının söz konusu olduğu
durumlarda güvenilir değildir.

Etkili kontrol, yazılı bir sistemle sağlanmalıdır.

Yönergelerin yanında eğitim ve denetim
hizmetleri asla göz ardı edilmemelidir.
5
Bakım Talimatı-Yönergesi

Muayene ve bakım programı makineleri, aletleri ve
koruyucuları GÜVENLİ ÇALIŞMA DURUMUNDA
TUTACAK şekilde yapılmalıdır.
Yönergeler ve talimatlar hazırlanmalı,

Çalışma izin şartları net olarak belirlenmeli,
Bu talimatlarda;

İşi yapanların,

Bundan sorumlu olanların,

Böyle izinleri imzalayacak kişilerin
açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.

6
Bakım onarım çalışmalarına izin verilmesi hususunda
BİR SİSTEM kurulmalıdır
Bu sistemde;

Yapılacak iş,

İşi yapacak kişiler,

İşin kim/kimler tarafından denetleneceği,

Alınacak güvenlik tedbirleri,

İşe başlamadan önce çalışanlar tarafından alınacak
gerekli tedbirler,(Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının
takılması, tehlike uyarı levhalarının asılması gibi)
 Çalışma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve
güvenli hale getirilmesi,
 Çalışma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli
işlemlerin belirtilmesi,
 Bu işlemlerin kimler tarafından yapılacağının açık
olarak yazılması,
 Belge sisteminin yerleştirilmesi, gerekmektedir.
7
Uygun bir sistemle,
planlı ve programlı yapılan çalışmalarda sonucunda





İş veriminin artması sağlanır;
Malzeme kayıpları en aza indirilir,
İsraf önlenir,
Her şeyin en iyi şekilde ve en verimli şekilde
kullanılması sağlanır,
Çalışanların GÜVENİ kazanılmış olur.
8
Bakım ekibine;



Makinelerin korunması ilkeleri ,
Elektrik ve mekanik güvenlik,
Bakım işlerinde çalışma izni,
hususlarında yeterli eğitim verilmelidir.
9
DENETİM





Eğitimle yetinmemeli, mutlaka etkili bir DENETİM
SİSTEMİ kurulmalıdır. Otokontrol mekanizmaları
geliştirilmelidir.
Kişiye kendini denetleyebilme melekesi kazandırılmalıdır,
Toplumun kişi ve kişileri denetlemesi sağlanmalıdır
Çalışanlara, başıboş olmadıkları, yetkililer tarafından
denetlenmekte oldukları hissi mutlaka verilmelidir,
Sonuçta
ödüllendirme ve ceza uygulanmalıdır
10
PLANLI OLMAYAN
BAKIM ONARIN İŞLERİNDE DENETİM






Uygun malzeme bulunamaması
Uygun yetişmiş eleman bulunamaması
İzin prosedürünün işletilememesi
Gerekli emniyet tedbirlerinin alınmasında
zorluklarla karşılaşılması
Zamanla yarışmak zorunda kalınması
…
Gibi problemlerle karşılaşmak mümkündür.
11
Bakım ve onarım işlerindeki kazalar en çok,
İŞE BAŞLAMADAN ÖNCE
ve
İŞİN BİTİMİNDE
meydana gelmektedir.
BU KAZALARI ÖNLEMEK İÇİN





Kayıt sisteminin yerleştirilmesi
Bakımların uzman kişiler tarafından yapılması
Toplumun kişi ve kişileri denetlemesi sağlanmalıdır
Muayene veya bakım sırasında, koruyucuların
kaldırılması gerektiğinde, güç kesilmeli, şalter
kilitlenmelidir
Önleyici bakım sistemlerinde koruyucuların düzgün
denetimlerinin yapılması
12





Her makine ve tesis için bakım, onarım ve kontrol
talimatları hazırlanmalıdır,
Bakım ve onarım işlerinde iyi malzemenin
kullanılması gereklidir,
Malzemenin kötü olması bakımı kötü hale getirir, kötü
bakım arızalara ve kazalara davetiye çıkarır
Bakım ve onarım işlerinde uygun ve yeterli
aydınlatma sağlanmalıdır. Rutubetli ve iletken
ortamlarda düşük gerilimli (24 volt )aydınlatma
cihazları kullanılmalıdır
Malzemelerin konabilmesi ve kolaylıkla taşınabilmesi
için uygun TAKIM ÇANTALARI veya kutuları
verilecektir
13



BİNA ve tesisatta yapılacak bakım ve onarın işlerinde, geçici olarak
uygun ve güvenli sabit merdivenlerle platformlar, geçit ve iskeleler
yapılacaktır.
Zararlı, zehirli gazların bulunduğu, havalandırmanın yeterli olmadığı
yerlerde (Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank
veya depolarda) yapılan çalışmalarda, gerekli KİŞİSEL KORUYUCU
MALZEMELER verilmelidir. Bu gibi yerlerde TECRÜBELİ VE USTA
İŞÇİLER çalıştırılmalı, kişisel koruyucuları kullanmaları temin edilmeli,
bir veya birkaç kişi GÖZLEMCİ olarak görevlendirilmelidir. Muhtemel
bir zehirlenme durumunda ilk yardım yapacak malzeme ve kişiler
hazır bulundurulmalıdır.
Parlayıcı, Patlayıcı maddeler bulunan tankların, veya bu maddelerle
kirlenmiş tankların, varillerin , kaynakla tamiri yapılmadan önce
gerekli şekilde temizlenmesi, içine su veya asal gaz doldurulmalı
14




Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı
durumlarda, uygun şekilde PAYANDALAR VE
KORKULUKLAR YAPILACAK ve buralar GECELERİ
IŞIKLANDIRILACAKTIR.
Basınçlı kazanlar ve kaplar BASINÇ ALTINDA iken
onarılmamalıdır.
Onarılacak tank veya depoların diğer tank veya
depolarla olan bağlantıları kesilmelidir.
Onarılan tank veya depoların içinde mekanik
karıştırma tertibatı bulunduğu durumlarda, onarıma
başlanmadan önce karıştırma tertibatının güç
kaynağı ile irtibatı kesilmeli ve KARIŞTIRICI UYGUN
ŞEKİLDE TAKOZLANMALI, desteklenecek veya
bağlanmalıdır
15
Yüksek yerlerde yapılan çalışmalarda , EMNİYET
KEMERİ, BARET, BAĞLAMA İPLERİ gibi kişisel
korunma araçları verilecek ve bunların kullanılması
sağlanacaktır
16
Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında
alınması gerekli tedbirler




Elektrik tesisatı, cins ve hacmine göre ehliyetli
elektrikçiler tarafından yapılacak, bakım ve işletmesi
sağlanacaktır.
Yüksek gerilim tesislerinde, bu maksatla açılmış olan
eğitimleri bitirmiş olan kimseler veya bir mühendis
sorumluluğu ve gözetimi altında başka kişiler
çalışma yapabilir.
Elektrik tesisatı ve çıplak iletkenler daima gerilim
altında olduğu kabul edilmeli, teknik zorunluluk
olmadıkça gerilim altında elektrik tamir bakım işi
yapılmamalıdır.
Uygun kişisel koruyucu malzemeler kullanılmalıdır.
(Yalıtkan ayakkabı,yalıtkan eldiven, yalıtkan baret vb)
17
Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında
alınması gerekli tedbirler

Kazanlar, tanklar ve benzeri dar yerlerle nemli ve
ıslak yerlerde, elektrikli el lambalarında olduğu gibi
alçak gerilim kullanılmayacaktır. Doğru akım
kullanılıyorsa, kullanma gerilimi 100 voltu
geçmeyecek ve artı kutup topraklanmış olacaktır.
Alternatif akımda ise ancak en küçük gerilim (en çok
42 V) kullanılacaktır. Buralarda, iyi yalıtılmış esnek
kablolar kullanılacak ve kablolar düzenli ezilmeyecek
şekilde bulundurulacaktır. (İşçi Sağ. ve İş Güv. Tüz.
Mad.318)
18
Elektrik hatlarının tamir ve bakımı
esnasında alınması gerekli tedbirler

Binalarda yapılacak ek inşaat, onarım veya boya
işleri ile benzeri çalışmalara başlamadan önce,
gerilim altındaki iletkenlere yaklaşması gereken
kimselerin korunması sağlanacaktır. (İşçi Sağ. ve İş
Güv. Tüz. Mad.348)
19
Alçak gerilim tesislerinde çalışma


İmkan oldukça, üzerinde çalışılacak tesis kısımları
gerilim dışı bırakılacaktır. (Elektrik Tesislerinde
Emniyet Yönetmeliği Madde 5, TEDAŞ İş Güvenliği
Yönetmeliği Madde 48)
Eğer tesis gerilim dışı bırakılması mümkün ise;
lüzumlu kesme manevraları yapıldıktan sonra,
gerilim yokluğunun muayenesi gerekir.
20
Alçak gerilim tesislerinde çalışma
Eğer tesisin gerilim dışı bırakılması mümkün
değil ise;
 Platformdan mahrum (direğe çıkmak gibi) bir yer
değilse, yalıtkan bir eşya üzerinde durulması,
yalıtkan ayakkabı giyilmesi,
 Yalıtkan eldiven ve sapı yalıtkan malzeme
kullanılması,
 Yalıtkan başlık ve iş tulumu giyilmesi,
 Nötr teli dahil bütün iletkenlerden çalışanın
kendisini izole etmesi
Gerekmektedir.
(Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 5
TEDAŞ İş Güvenliği Yönetmeliği Madde 49)

21
Gerilim altındaki alçak gerilim tesisinin
çok yakınındaki çalışmalarda


Mümkün ise tesis gerilim dışı bırakılacak ve çalışmaya
başlamadan önce gerilim yokluğu muayene
edilecektir.
Eğer tesisin gerilim dışı bırakılması mümkün değil ise;
 Platformdan
mahrum (direğe çıkmak gibi) bir yer değilse,
yalıtkan bir eşya üzerinde durulması, yalıtkan ayakkabı
giyilmesi,
 Yalıtkan eldiven ve sapı yalıtkan malzeme kullanılması,
 Yalıtkan başlık ve iş tulumu giyilmesi,
 Nötr teli dahil bütün iletkenlerden çalışanın kendisini izole
etmesi
 Gerekmektedir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği
Madde 12)
22
Elektrik hatlarının tamir ve bakımı
esnasında alınması gerekli tedbirler


Direğe tırmanma: Tırmanılacak direğin sağlam
durumda olduğu tespit edilmeden direğe
tırmanılmayacaktır. (Elektrik Tesislerinde Emniyet
Yönetmeliği Madde 25)
Tellerin kesilmesi veya kurtarılması gibi direğin
dengesini etkileyen bir operasyon gerekiyorsa
direğin durumu ne olursa olsun tırmanmadan önce
direk, lentelenerek, kaldırma çatalları ile veya
payanda gibi herhangi bir vasıta ile
kuvvetlendirilecektir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet
Yönetmeliği Madde 25)
23
Yüksek gerilim tesislerinde yapılan çalışmalarda









Üzerinde çalışılacak tesis bütün besleme kaynaklarından ayrılacak,
Tesisin emniyeti için kesme cihazları kilitlenecek veya nöbetçi konacak
veya ikaz levhaları asılacak,
Çalışma yerinde gerilim yokluğu kontrol edilecek,
Kısa devre yapılacak ve hat, iki taraftan topraklanacak,
Topraklama ve kısa devre yapma işleri yalıtkan kişisel koruyucular
kullanılarak yapılacak.
Çalışma yeri levhalar, küçük bayraklar, flamalar, kordon, şerit veya
manivalarla sınırlandırılacak,
Çalışma sahasının hudutlarını ve kısa devrenin hangi noktalarda yapılmış
olduğunu gösteren bir çalışma müsaadesinin tanzim edilmesi
lazımdır.
Yüksek gerilim tesisleri daima gerilim altında olduğu kabul edilecektir.
(Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 9)
Üzerine yüksek gerilim tatbik edilmiş madeni parçalara veya
iletkenlere yalıtkan eldivenlerle dahi dokunmak veya sapı yalıtılmış
aletlerde dahi iş yapmak tehlikeli ve kesin olarak yasaktır. (Elektrik
Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 10)
24
Yüksek Gerilim Tesislerinin çok yakınında yapılan
çalışmalarda alınacak tedbirler








Tesisin sorumlusu ile yapılacak işler üzerinde anlaşma sağlanması
ve emniyet tedbirlerini devamlı olarak gözetmekle görevli sorumlu bir
şahsın bulundurulması gereklidir.
Yakınında çalışılacak tesis bütün besleme kaynaklarından ayrılacak,
Tesisin emniyeti için kesme cihazları kilitlenecek veya nöbetçi konacak
veya ikaz levhaları asılacak,
Çalışma yerinde gerilim yokluğu kontrol edilecek,
Kısa devre yapılacak ve hat, iki taraftan topraklanacak,
Çalışma yeri levhalar, küçük bayraklar, flamalar, kordon, şerit veya
manialarla sınırlandırılacak,
Çalışma sahasının hudutlarını ve kısa devrenin hangi noktalarda yapılmış
olduğunu gösteren bir çalışma müsaadesinin tanzim edilmesi lazımdır.
Emniyet tedbirlerini takip ve kontrolden sorumlu bir kişi
bulundurulacaktır.


Hatların yakınındaki çalışma, emniyet mesafesinden uzakta ise
elektriğin kesilmesine gerek yoktur. Ancak, personelin emniyet
mesafesine doğrudan doğruya veya vasıtalı olarak yaklaşmasını
önlemek için gerekli tüm tedbirler alınmalıdır.
25
ÖZET





Tamir bakım işinin planlı yapılması,
Beklenmedik arızalar için de plan yapılması,
Gerekli yerlerden izin alınması (İzinlerin yazılı
belgeye dayandırılması)
İzin veren makamların gerekli tedbirleri alıp
izin vermesi
Bakım onarım ekibinin işe başlamadan önce
gerekli tedbirleri alması,
Onarım süresince tedbirli çalışması
26
ÖZET





İşin sonunda gerekli tedbirleri alması,
Yapılan bakım ve onarımın, görülen arızaların
kayda alınması, bilgi akışı muntazaman
sağlanmalı,
Uzman kişilerin çalıştırılması,
Makine yapımcılarının tavsiyelerine dikkat
edilmesi,
Denetim hizmetinin aksatılmaması
ÖZET



Uygun takım çantaları verilmeli,
Zararlı, zehirli, Parlayıcı, patlayıcı gazlara
karşı tedbir alınması(Havalandırma
sağlanması, maske kullandırılması, yangına
karşı tedbir alınması)
Tank ve depo içinde mekanik karıştırıcılar
varsa bunların durdurulup takozlanması
28
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
1-Elektriğe
çarpılma:
a)Sistemin enerjisinin kesilmemiş olmasından,
b)Ortamın çok iletken bir ortam olmasından,
c)Kullanılan seyyar elektrikli cihazların
izolasyonunun uygun olmamasından,
d)Seyyar aydınlatma lambalarının düşük
gerilimli(24 Volt) olmamasından,
29
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
2-Hareketli kısımlarda yaralanma
(Kayış-kasnak sistemleri, dişli,
kaplın, operasyon noktalarında
yaralanma şeklinde). Bu tür kazalar
makine veya tezgah durdurulmadan
tamir bakım yapılıyor olmasından
dolayı meydana gelmektedir.
30
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
3-Zararlı zehirli gaz, toz ve sisler
dolayısıyla zehirlenme ve
boğulmaların meydana gelmesi;
Bu tür kazaların meydana
gelmemesi için öncelikle uygun
havalandırma yapılmalı, yeterli
olmaz ise uygun koruyucu maskeler
kullanılmalıdır.
31
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
4-Parlama, patlama, yanma şeklinde
meydana gelen kazalar.
Parlama patlama yanma ihtimali bulunan
işyerlerinde çalışmaya başlamadan önce ,
parlama ve patlamaya karşı tedbir alınması
önemlidir. Bu sebeple bu tür yerlerde izin
belgesi uygulamasına azami dikkat
gösterilmelidir.
32
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
5-Düşme şeklindeki kazalar.
Düşme şeklindeki kazalar, yüksekte
çalışmalarda uygun iskele ve
platformların olmamasından, korkuluk
olmamasından , ve emniyet kemeri
kullanılmamış olmasından
kaynaklanmaktadır.
33
TAMİR BAKIM ESNASINDA
ÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR
6-Kişisel koruyucu malzemelerin
kullanılmamasından meydana gelen kazalar.
Tamir bakım işlerinin yapıldığı yerler, çoğu
zaman çalışanların çok aşina olmadıkları,
şartları çok iyi bilmedikleri veya ortam şartlarını
bilseler dahi bir an önce işi yapma gayreti içinde
ortam şartlarına fazla dikkat etmemeleri
sebebiyle, kafalarını bir yerlere çarpmaları,
ayaklarına malzeme düşürmeleri, tuttukları
malzemelerden ellerinin kesilmesi şeklinde
kazalar meydana gelmektedir.
34
SORULAR
SORU: Bakım ve onarım işlerinin yapılmasında
hedef:
a- Sistemin düzgün çalışmasını sağlamak,
b- Makine ve Tesisin ömrünü uzatmak,
c- Beklenmedik arızalar sebebiyle kazalar
meydana gelmesini önlemek için arıza ve kaza
olmadan, tespit yapıp gerekli önlemleri almak,
Tüm şıklar doğrudur.
35
Soru: Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a)Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı
durumlarda uygun payandalar ve korkuluklar
yapılacaktır.

b)Kazanların basınç altında iken onarımları tecrübeli
ustalar tarafından yapılmalıdır.

c)Onarılacak tank ve depoların diğer tank ve depolarla
bağlantıları kesilmelidir.

d)Onarılacak tank ve depoların içinde mekanik
karıştırma tertibatının bulunduğu durumlarda, onarım
başlamadan önce karıştırma tertibatının güç kaynağı
ile irtibatı kesilmelidir.
36
Soru: Bakım onarım sırasında koruyucuların
kaldırılması gerektiğinde aşağıdakilerden
hangisi yapılmalıdır?
 a)Güç kesilmeli,şalter kilitlenmelidir.
 b)Üretime devam edilmelidir.
 c)Bakım onarım işi ,bakım onarım işinin
yapıldığı makinenin ustası tarafından
yapılmalıdır.
 d)Bakım onarımın hızlı yapılabilmesi için
koruyucular iptal edilmelidir
37
Soru: Daha önce benzin, fueloil v.b. depolanması için
kullanılmış kap, kaynakla tamir işleri aşağıdaki
yöntemlerden hangisi ile yapılmalıdır?

a)Kap boşaltıldıktan sonra kaynak işlemi yapılmalıdır.

b)Kap boşaltıldıktan sonra buharla temizlenir sonra
içerisine su (Azot v.b asal gazla) doldurularak kaynak
işlemi yapılmalıdır.

c)Kap yerinden sökülür ve doldurma ağzı aşağı gelecek
şekilde 2 saat bekletildikten sonra kaynak işlemi yapılır.

d)Kap kaynak işlemimden önce su ile yıkanır ve daha
sonra kaynak işlemi yapılır.
38
Soru: Bakım onarım işlerinde çalışan personel
için aşağıdakilerden hangisi öncelikli değildir.
 a)Koruyucu malzeme kullanmak.
 b)Bakım kurallarına uymak.
 c)Eğitimli ve ehil olmak.
 d)Üretim
39
Soru: Aşağıdakilerden hangisi seyyar aydınlatma
cihazlarının özelliklerinden değildir?
 a) Seyyar aydınlatma cihazlarında küçük gerilim
( 24-42 Volt ) kullanılmalıdır.
 b) Kablolar mekanik etkilerden etkilenmemelidir.
 c) Seyyar aydınlatma cihazlarında alçak gerilim
kullanılmalıdır.
 d) Doğru akım kullanıldığında artı kutup
topraklanmalıdır.
40