Transcript Document
มาตรฐานการติดตัง้ งานไฟฟ้า โดย อาจารย์สุวนิ ันท์ จันทอุไร เนื้ อหา การติดตั้งไฟฟ้ าภายในอาคารและในโรงงาน การติดตั้งไฟฟ้ าภายนอกอาคาร การติดตั้งไฟฟ้ าในพื้ นที่อนั ตราย การติดตั้งระบบไฟฟ้ าใต้ดิน การตรวจสอบและแก้ไขข้อบกพร่องของระบบและอุปกรณ์ไฟฟ้ า การติดตั้งไฟฟ้ าภายในอาคารและในโรงงาน ความรูเ้ บื้ องต้นสาหรับการติดตั้งไฟฟ้ าภายในอาคารและในโรงงาน เครื่องมือใช้ในงานติดตั้งไฟฟ้ าภายในอาคารและในโรงงาน วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในงานติดตั้งไฟฟ้ าในอาคารและในโรงงาน สายไฟฟ้า อุปกรณ์ตดั ตอนและป้องกันไฟฟ้ าในอาคารและในโรงงาน การเดินสายไฟฟ้ า การติดตั้งไฟฟ้าภายในอาคารและในโรงงาน ไฟฟ้ าเป็ นพลังงานที่มีความสาคัญต่อมนุ ษย์มากที่สุด พลังงานหนึ่ ง สังเกตได้จากสิ่งของเครื่องใช้ เครื่องอานวยความ สะดวกต่าง ๆ ล้วนอาศัยพลังงานไฟฟ้ าแทบทั้งสิ้ น การศึกษาเรื่อง การติดตั้งไฟฟ้ าภายในบ้านมีความสาคัญและจาเป็ นสาหรับทุกคน เนื่ องจากทาให้สามารถใช้เครื่องมือเครื่องใช้ได้อย่างถูกต้อง มี ประสิทธิภาพ และสามารถนาพลังงานไฟฟ้ าไปใช้ประโยชน์ในขั้น พื้ นฐานได้ ซึ่งจะเป็ นการประหยัดค่าใช้จา่ ยภายในบ้าน การติดตั้ง ไฟฟ้าภายในบ้านมีรายละเอียดครอบคลุมหัวข้อดังต่อไปนี้ ความรูเ้ บื้องต้นเกี่ยวกับการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้า ภายในบ้าน ความหมายของการติดตัง้ อุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบ้าน พจนานุ กรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ได้ให้ความหมายของคาว่า ติดตั้ง หมายถึง ประกอบเข้าด้วยกันเพื่อให้ใช้การได้ (ราชบัณฑิตยสถาน, 2545 : 464) ซึ่งการประกอบเป็ นการเอาชิ้ นส่วนต่าง ๆ มารวมหรือคุมกันเข้าเป็ นรูปร่างตามที่ตอ้ งการ (ราชบัณฑิตยสถาน, 2545 : 653) ดังนั้น การติดตั้งไฟฟ้ าภายในบ้าน หมายถึง การนาเอาชิ้ นส่วนต่าง ๆ ที่เป็ น วัสดุ อุปกรณ์ไฟฟ้ าประเภทให้แสงสว่างมารวมกันเป็ นรูปร่างตามที่ตอ้ งการ และสามารถ ทางานได้ โดยการติดตั้งไฟฟ้ าภายในบ้าน ครอบคลุม การเดินสายไฟฟ้ าภายในบ้าน การ ติดตั้ง คัตเอาต์หรือสะพานไฟ การติดตั้งเต้ารับ การติดตั้งหลอดไส้ การติดตั้งสวิตช์ การติดตั้งหลอด ฟลูออเรสเซนต์ การตรวจสอบการทางานและทดลองใช้งาน ความสาคัญและประโยชน์ของการติดตั้งอุปกรณ์ ไฟฟ้าภายในบ้าน ปั จจุบนั บ้านเรือนมีความจาเป็ นต้องใช้กระแสไฟฟ้ า เพื่อให้เกิดแสง สว่าง และใช้กบั เครื่องใช้ไฟฟ้ าที่ส่งผลออกเป็ นพลังงานอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น พลังงานความร้อน และพลังงานกล เป็ นต้น ดังนั้นการติดตั้งไฟฟ้ า ภายในบ้านจึงเป็ นสิ่งที่ตอ้ งดาเนิ นการเพื่อให้บา้ นเรือนมีแสงสว่าง และเป็ น จุดเชื่อมต่อให้กบั เครื่องใช้ไฟฟ้ าที่นามาใช้การอานวยความสะดวกต่าง ๆ ภายในบ้าน การเชื่อมโยงไฟฟ้ าภายในบ้าน หลักการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบ้าน การปฏิบตั ิงานเกี่ยวกับการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้าน ควร คานึ งถึงสิ่งต่อไปนี้ 1 ความปลอดภัย เช่น ต้องรูจ้ กั เลือกสายไฟฟ้ าให้ถูกต้องกับชนิ ดของ อุปกรณ์ไฟฟ้ า ต้องเลือกวัสดุอุปกรณ์ไฟฟ้ าที่มีคุณภาพ หรือมีมาตรฐาน อุตสาหกรรม (มอก.) เพื่อให้เกิดความคงทน แข็งแรง ปลอดภัยในการใช้ ไฟฟ้ า 2 ความประหยัด เช่น ต้องเผื่อระยะขนาดความยาวสายได้ถูกต้อง จัดวาง อุปกรณ์เหมาะสม ทางานไม่ล่าช้า รูจ้ กั เลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้ าที่มีคุณภาพ และราคาไม่แพงเกินไป 3 ความเป็ นระเบียบเรียบร้อย เช่น ต้องเดินสายไฟฟ้ าให้เรียบร้อยสวยงาม โดยติดตั้งอุปกรณ์และเข้าหัวสายให้เป็ นระเบียบ การเดินสายไฟฟ้ าและการ ต่อสายไฟฟ้ าเข้าด้วยกัน ต้องเรียบร้อย เหมาะสมและถูกต้องตามมาตรฐาน การติดตั้งไฟฟ้ า สาหรับประเทศไทยเป็ นไปตามกฎข้อบังคับของการไฟฟ้ า ส่วนภูมิภาค หรือการไฟฟ้ านครหลวง 4 ความเหมาะสม ต้องติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าให้เหมาะสมกับตาแหน่ งและ ตรงกับความต้องการของผูใ้ ช้ ทั้งนี้ ควรเผื่อขนาดสายให้โตเพื่อการใช้ไฟฟ้ า เพิ่มเติมในอนาคต กฎและข้อบังคับของการไฟฟ้าที่เกี่ยวข้องกับการ เดินสายและติดตัง้ อุปกรณ์ โดยมีขอ้ กาหนดการติดตั้งตามกฎการเดินสายและติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าของ การไฟฟ้ าดังนี้ 1 ข้อกาหนดการเดินสาย อนุ ญาตให้ใช้ได้กบั การเดินสายภายในอาคารทัว่ ไป ยกเว้น ที่ระบุวา่ ห้ามใช้ในเรื่องนั้น ๆ โดยสายไฟฟ้ าที่ใช้จะต้องเหมาะสมกับสภาพที่ติดตั้งด้วย สายที่ใช้เดินสายลักษณะนี้ จะใช้สายหุม้ ฉนวน มีเปลือก เช่น สาย VAF 2 การเดินสายผ่านผนังหรือสิ่ งก่อสร้าง ต้องมีการป้องกันความเสียหาย เนื่ องจากฉนวนหรือเปลือกนอกถูกบาดด้วยสิ่งแหลมคม กรณีเจาะทะลุผนัง แล้วมีตะปูเหล็กหรือขอบผนังมีคม เช่น สังกะสี กระเบื้ อง จะต้องใช้วสั ดุที่ไม่มี คมห่อหุม้ ไว้ เช่น ปลอกพลาสติก PVC หรือขอบยาง เพื่อไม่ให้สิ่งมีคม เหล่านี้ บาดเปลือกสาย 3 สิ่ งจับยึดเพื่อติดตั้งต้องทาด้วยวัสดุที่ไม่ทาให้ฉนวนหุม้ สายชารุดระยะห่าง ระหว่างจุดจับยึดไม่เกิน 20 เซนติเมตร วัสดุที่ใช้จบั ยึดสายในการเดินสาย แบบนี้ คือเข็มขัดรัดสาย ซึ่งไม่ทาให้สายชารุด ระยะตามความเหมาะสมแต่ ไม่เกิน 20 เซนติเมตร 4 การต่อและการแยก ให้ทาได้เฉพาะในกล่องสาหรับงานไฟฟ้ า (BOX)เช่นกล่อง สาหรับจุดต่อไฟฟ้ าของสวิตช์หรืออุปกรณ์ กล่องต่อสาย กล่องแยกสาย และกล่องอื่น ๆ ที่ติดตั้งเพื่อวัตถุประสงค์ในการเดินสาย การเดินสายลักษณะนี้ ห้ามต่อสายโดยไม่ใช้ กล่องต่อสาย ถ้าต้องการต่อต้องต่อในกล่องต่อสาย แผงไม้ แป้นไม้ หรือกล่องสวิตช์ เต้ารับ 5 ขนาดสายที่ ใช้เดินเกาะผนัง ถ้าเป็ นสาย VAF ทองแดงหุม้ ฉนวน พีวีซี ตาม มอก. 11-2531 6 อุณหภูมิตวั นา 70 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดัน 300 และ 750โวลต์ อุณหภูมิ โดยรอบ 40 องศาเซลเซียส ขนาดเบอร์สาย และค่าทนกระแส 7 การเดินสายให้ติดตัง้ เรียงเป็ นชัน้ เดียว ห้ามเดินซ้อนกัน 8 ไม่อนุญาตให้เดินสายบนผิวในในบริเวณที่อาจเกิดความเสียหายทาง กายภาพ สถานที่อนั ตราย นอกจากระบุไว้เป็ นอย่างอื่นในเรื่องนั้น ข้อควรระวังในการติดตัง้ อุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบ้าน การติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้านมีขอ้ ควรระวังเพื่อความปลอดภัย ดังนี้ 1. การปฏิบัติงานควรคานึงถึงกฎความปลอดภัยไว้ก่อนบริ เวณที่ปฏิบตั ิงานควรมีผา้ คลุมและ พรมยางเพื่อป้ องกันไฟฟ้ าดูด และจะต้องมีผปู ้ ฏิบตั ิงานอย่างน้อย 2 คน ถึงแม้วา่ งานนั้นจะใช้ เพียงคนเดียว ทั้งนี้เพื่อช่วยเหลือกรณี ฉุกเฉิ น ผูป้ ฏิบตั ิงานไม่ควรสวมใส่ วตั ถุที่เป็ นสื่ อไฟฟ้ า ทุกชนิด เช่น แหวน สร้อย อาจจะเกิดอันตรายแก่ผปู ้ ฏิบตั ิงานได้ 2 เครื่ องมือที่ ชารุดไม่ควรนามาใช้ เลือกใช้เครื่องมือให้ถกู ต้องกับงานเครื่องมือไฟฟ้ า ชนิ ดเคลื่อนย้ายได้ควรเลือกแบบมีสายดิน หรือโครงของเครื่องมือเป็ นฉนวนอย่างดี อย่า ใช้เครื่องมือขณะมือเปี ยก หรือยืนอยูท่ ี่เปี ยก 3 ปลัก๊ หัวเสียบ รอยเชื่ อม หรือข้อต่อสายมักเป็ นสาเหตุหนึ่ งให้ที่เกิดไฟฟ้ าลัดวงจรได้ จะต้องแน่ ใจก่อนว่าอยูใ่ นสภาพเรียบร้อยก่อนใช้งานเสมอ 4 ก่อนทางานกับอุปกรณ์ไฟฟ้ า จะต้องถือว่าอุปกรณ์ทุกชนิ ดมีไฟฟ้ าอยู่จนกว่าจะได้ ดาเนิ นการตรวจสอบแล้วว่าอุปกรณ์เหล่านั้นไม่มีไฟ 5 ถ้าต้องสวมถุงมือหนังหรือถุงมือยางกันไฟขณะปฏิบตั ิงาน ต้องตรวจดูว่า มีรรู วั ่ หรือไม่ 6 กรณีที่จาเป็ นต้องติดตัง้ ไฟฟ้ า ใกล้กบั ส่วนที่มีไฟและถ้าไม่สามารถตัด กระแสไฟฟ้ าได้ท้งั หมด ขณะปฏิบตั ิงานถ้าจะปลอดภัยยิ่งขึ้ นควรคลุมด้วยผ้า ฉนวนไฟฟ้ า (ผ้ายาง) หรือพันเทปหุม้ ฉนวนแยกออกจากจุดที่ทางานก่อนเสมอ 7 จุดต่อต่าง ๆ การพันเทปหุม้ ฉนวน ทุกจุดต้องมีความมัน่ คง แข็งแรงตรวจสอบอีก ครั้งก่อนจะทาการปิ ดฝากล่อง หรือแป้นยึดอุปกรณ์ 8 ถ้าเป็ นการติดตัง้ ไฟฟ้ าเพิ่ มเติมภายในบ้านควรยกสะพานไฟหรือ คัตเอาต์ลง เสียก่อน และต้องตรวจสอบวงจรที่ทาการติดตั้งใหม่ จนแน่ ใจว่าถูกต้องแล้วจึงทาการ จ่ายกระแสไฟฟ้ าเข้าทดสอบ และการจ่ายกระแสไฟฟ้ าทดสอบต้องต่อผ่าน สวิตช์ตดั ตอน อัตโนมัติ ที่ป้องกันไฟฟ้ าเกินก่อนเข้าวงจรที่ต่อใหม่ 9 ไม่ควรรีบร้อนจ่ายกระแสไฟฟ้ าเข้าวงจร ต้องมีการตรวจสอบวงจรไฟฟ้ าที่ทาการ ติดตั้งใหม่เสียก่อน การตรวจสอบให้ตรวจสอบด้วยเครื่องมือวัดทางไฟฟ้ า(มัลติมิเตอร์) จนแน่ ใจว่า งานติดตั้งใหม่ไม่ลดั วงจร จึงทาการจ่ายกระแสไฟฟ้ าเข้าวงจร 10 เมื่ อทดสอบวงจรไม่ทางาน หรือเกิดลัดวงจรต้องมีสติให้ยกสะพานไฟฟ้ าลง แล้วทา การตรวจสอบการต่องวงจรใหม่อีกครั้ง เครือ่ งมือและอุปกรณ์ทั ่วไปที่ใช้ในการติดตั้งอุปกรณ์ ไฟฟ้าภายในบ้าน เครื่องมือสาหรับงานช่างไฟฟ้ ามีให้เลือกใช้มากมาย ถ้าเลือกให้ถูกต้อง เหมาะสมกับงาน จะช่วยลดอุบตั ิเหตุต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้ นขณะปฏิบตั ิงาน และทาให้งาน เสร็จเร็วงานเรียบร้อย มีคุณภาพ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการติดตั้งไฟฟ้ าภายใน บ้านมีรายละเอียด ดังนี้ ค้ อนเดินสายไฟ ใช้สาหรับตอกตะปูยดึ เข็มขัดรัดสายไฟฟ้ ามีลกั ษณะเหมือนค้อนตีเหล็ก แต่มีขนาดเล็กกว่า ค้อนช่างไม้ ใช้ตอกตะปูหรือหรือตอกเหล็กนา หรือใช้งดั หรือรื้ อ แป้นไม้ คีมรวม จะใช้ส่วนปากคีมบีบหรือจับงาน มีคมตัดด้านข้างสามารถตัดสายที่มีขนาดใหญ่ ได้ คีมตัด ใช้สาหรับตัดสายไฟฟ้ า เพราะมีปากคีบคมบางชนิ ดใช้สาหรับปอกสายไฟได้ดว้ ย คีมปากแหลม ใช้สาหรับงานที่ไม่ตอ้ งใช้แรงงานมากและพื้ นทางานแคบ ด้ามคีมจะหุม้ ด้วยฉนวนไฟฟ้ า เรียกอย่างหนึ่ งว่า คีมปากจิ้ งจก หรือคีมปากยาว มีดปอกสาย ใช้ควัน่ หรือปอกสายไฟฟ้ า อาจใช้คตั เตอร์แทนก็ได้ใบมีดควรมีความคม ไขควงแฉก ใช้กบั หัวสกรูหรือตะปูเกลียวที่ทาร่องไขว้กนั เป็ นสี่แฉก เพราะปลายไขควง เป็ นสี่แฉก ไขควงแบน ใช้ไขสกรูที่เป็ นร่องทางยาวเวลาใช้ให้สงั เกต ความหนาและความกว้างของ ปลายไขควง ให้พอดีกบั ร่องหัวสกรู ปลายไขควงแบนเรียบบางครั้งเรียกว่า ไขควง ธรรมดา สว่านเจาะปูน ใช้เจาะปูน ขนาดจะใหญ่และมีกาลังมาก การใช้เวลาเจาะปูนต้องปรับไป ตาแหน่ งเจาะปูน สว่านจะเจาะโดยใช้ระบบกระแทก ดอกสว่านต้องใช้ดอกเจาะปูน เท่านั้น สว่านใช้แบตเตอรรี่ เป็ นสว่านที่ใช้แบตเตอรี่ เคลื่อนย้ายสะดวก ไม่ตอ้ งเสียบปลั๊ก จะใช้ กับหัวขันสกรูแบบสี่แฉกเพื่อขันยึดตะปูเกลียว ก่อนใช้ตอ้ งชาร์ตแบตเตอรี่ให้เต็ม สว่านเจาะไม้ ใช้เจาะไม้ แบ่งเป็ นตัวสว่านและดอกสว่าน ขนาดจะมีขนาดเล็ก ใช้ กาลังไฟฟ้ าไม่มาก ดอกใช้ชนิ ดเจาะไม้ หรือเหล็ก มัลติมิเตอร์ เป็ นเครื่องวัดไฟฟ้ าอเนกประสงค์ สามารถวัดได้ท้งั แรงดันไฟฟ้ า กระแสไฟฟ้ า ความต้านทานทั้งไฟฟ้ ากระแสตรงและสลับ ในงานติดตั้งไฟฟ้ า จะใช้ มัลติมิเตอร์ในการตรวจเช็คการลัดวงจร สายขาดหรือหลอดขาด บักเต้า ใช้สาหรับตีเส้น ก่อนตอกตะปูเดินสายไฟฟ้ าลักษณะเป็ นกล่องใส่ดา้ ยสี เวลาใช้ ดึงเส้นด้ายขึ้ นแล้วปล่อย เส้นด้ายจะตกกระทบกับพื้ นเกิดเป็ นรอยเส้น เลื่ อยตัดเหล็ก ใช้สาหรับตัดท่อที่เป็ นโลหะ หรือท่อพลาสติกใช้สองแบบคือ แบบเลื่อยมือ และแบบเลื่อยโกรก ใช้กบั งานที่มีความละเอียดสูง บันไดอลูมิเนี ยม เป็ นบันไดทาด้วยอลูมิเนี ยม มีขนาดเบาเคลื่อนย้ายง่าย ใช้ปีนที่สงู สาหรับเดินสายหรือติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ า เหล็กนาศูนย์ ใช้สาหรับตอกทาจุด เพื่อใช้สว่านเจาะ หรือทาเครื่องหมาย หรือใช้ตอก นาผนังคอนกรีตก่อนตอกเข็มขัดรัดสาย แต่ถา้ เป็ นผนังไม้ก็ไม่จาเป็ นต้องตอก นา ไขควงทดสอบไฟ ใช้ตรวจสอบกระแสไฟฟ้ า มีลกั ษณะเหมือนไขควงปากแบนแต่มีการ เชื่อมต่อกับหลอดไฟฟ้ าด้านในปลายไขควงจะแบน ขนาดเล็กใช้ขนั ขั้วบัลลาสต์ หรือ ลูกเต๋าต่อสายได้ดว้ ย ตลับเมตร ใช้วดั ระยะ เพื่อประมาณสายไฟฟ้ า มีหลายขนาดเช่น2,3 หรือ 5 เมตร ฟุตเหล็ก ใช้ร่วมกับดินสอในการขีดเส้นระยะสั้นๆในการเดินสายไฟฟ้ า แบบฝึ กหัด จงตอบคาภามต่อไปนี้ จงอธิบายความสาคัญและประโยชน์ของการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้าน ? จงอธิบายหลักการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้านมีอะไรบ้าง ? จงบอกกฎและข้อบังคับของการไฟฟ้าที่เกี่ยวข้องกับการเดินสายและติดตั้ง อุปกรณ์โดยละเอียด ? จงอธิบายข้อควรระวังในการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้านมีอะไรบ้าง ? จงบอกเครื่องมือและอุปกรณ์ทวั ่ ไปที่ใช้ในการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้ าภายในบ้าน 5 อย่างพร้อมอธิบายการใช้งาน ?