Transcript การควบคุมและป้องกันโรคขาดสารไอโอดีน ในประเทศไทย

การควบคุมและป้องก ันโรคขาดสารไอโอดีน
ในประเทศไทย
นายแพทย์ กิตติ ลาภสมบัติศิริ
สานักโภชนาการ
18 พฤษภาคม 2555
ไอโอดีนสำคัญอย่ำงไร ?
สมองที่ได้รบั ไอโอดีนสมบูรณ์
สมองที่ขาดไอโอดีน
 ช่วยในการพัฒนาระบบประสาทและเซลล์ โดยเฉพาะ
3 เดือนแรกของการตัง้ ครรภ์
 ภาวะขาดสารไอโอดีนเพียงเล็กน้อยก็สง
่ ผลกระทบต่อระดับไอคิว
(ทาให้ระดับไอคิวต่าลง10-15 จุด)
ที่มา: ข้อมูลจาก UNICEF
ความสาค ัญของไอโอดีน
• ไอโอดีน มีความสาค ัญในการสร้างธ ัยรอยด์ฮอร์โมน
- จาเป็นต่อการสร้างเซลล์สมองและเครือข่าย
้ ประสาท โดยเฉพาะอย่างยิง่ ทารกในครรภ์และเด็ ก
เสน
เล็ก
- หากขาดสารไอโอดีนจะทาให้การพ ัฒนาของสมอง
ไม่เต็มที่ ลดระด ับสติปญ
ั ญา (IQ) ของเด็กลงได้ถงึ
10-15จุด มีปญ
ั หาการเรียน กระทบต่อการ
เจริญเติบโต
- ถ้าขาดไอโอดีนรุนแรงจะเป็นโรคเอ๋อ และคอพอก
กรมอนาม ัยดาเนินการแก้ไขปัญหา
้ ท
โดยใชย
ุ ธศาสตร์ 6 เรือ
่ ง ด ังนี้
ยุทธศาสตร์ท ี่
1
2
3
4
5
6
การผลิต และกระจายเกลือเสริมไอโอดีนทีม
่ ี
คุณภาพ โดยมีการบริหารจ ัดการทีม
่ ค
ี วาม
ต่อเนือ
่ งยง่ ั ยืน
การจ ัดทาระบบการเฝ้าระว ัง ติดตามและ
ประเมินผลโครงการ
การสร้างความเข้มแข็งให้ก ับองค์กรปกครอง
่ นท้องถิน
สว
่ พ ันธมิตร และภาคีเครือข่าย เพือ
่ การ
่ นร่วม
มีสว
ั ันธ์ รณรงค์ และการตลาด
การประชาสมพ
ั
เชงิ สงคม
เพือ
่ การบริโภคเกลือเสริมไอโอดีน
อย่างต่อเนือ
่ ง
ึ ษา วิจ ัย
การศก
้ าตรการเสริมในระยะเฉพาะหน้า
การใชม
และมาตรการเสริมอืน
่
การจ ัดทาระบบการเฝ้าระว ัง
ติดตามและประเมินผลโครงการ
ระบบเฝ้าระว ังเพือ
่ การควบคุมและป้องก ัน
ภาวะขาดสารไอโอดีน
การเฝ้าระว ังในคน
การเฝ้าระว ังในเกลือ
เกณฑ์ในการประเมินภาวะไอโอดีนในระด ับประชากรกลุม
่
โดยพิจารณาจากค่าม ัธยฐานของระด ับไอโอดีนในปัสสาวะ
(WHO, UNICEF, ICCIDD 2007)
้ ที่
ภาวะไอโอดีนของพืน
Median Urine Iodine
(µg/l)
หญิงตงครรภ์
ั้
เด็กว ัยเรียน
และผูใ้ หญ่
<150
<100
เพียงพอ (Adequate)
150-249
100-199
เกินพอ(More than adequate)
250-499
200-299
เกินขนาด (Excessive)
> 500
 300
ขาด (Deficiency)
ั ว
่ นของหญิงตงครรภ์
• สดส
ั้
ทม
ี่ ค
ี วามเข้มข้นของ
ไอโอดีนในปัสสาวะน้อยกว่า 150 ไมโครกร ัมต่อลิตร
• น้อยกว่าหรือเท่าก ับร้อยละ 50 หมายถึง กลุม
่ ประชากรหญิง
ตัง้ ครรภ์ในพืน
้ ทีน
่ ี้ ได ้รับไอโอดีนเพียงพอ มาตรการในการ
ดาเนินงาน ขอให ้ดูตามคาแนะนาตามค่ามัธยฐานของความ
เข ้มข ้นของไอโอดีนในปั สสาวะของหญิงตัง้ ครรภ์ในกลุม
่
เดียวกัน
• มากกว่าร้อยละ 50 หมายถึง กลุม
่ ประชากรหญิงตัง้ ครรภ์ใน
พืน
้ ทีน
่ ี้ ขาดสารไอโอดีน ควรเร่งดาเนินมาตรการหลัก คือ การ
้ อเสริมไอโอดีนและผลิตภัณฑ์ปรุงรสให ้มีไอโอดีน
ใชเกลื
เพียงพอตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขและครอบคลุมพืน
้ ที่
รวมทัง้ การให ้ยาเม็ดเสริมไอโอดีนทีม
่ ไี อโอดีน 150-200
ไมโครกรัมวันละ 1 เม็ดต่อเนือ
่ งตลอดการตัง้ ครรภ์จนถึงหลัง
คลอดทีเ่ ลีย
้ งลูกด ้วยนมแม่ 6 เดือน
ค่ ามัธยฐานระดับไอโอดีนในปัสสาวะ
หญิงตั้งครรภ์
(ไมโครกรัม/ลิตร) ปี 2543 – 2553
ร้ อยละหญิงตั้งครรภ์ ที่มีระดับไอโอดีนในปัสสาวะ
ต่ากว่ าเกณฑ์ ปี 2543 – 2553
ก่อนปี 2550
ปี 2550 ถึง ปัจจุบัน
ใช้ เกณฑ์ 100 ไมโครกรัม/ลิตร
ใช้ เกณฑ์ 150 ไมโครกรัม/ลิตร
ปริมาณไอโอดี
ในปั
สาวะหญิ
ั้
ปี 2553
สถานการณ์น
ไอโอดี
นส
ในหญิ
งตั้งครรภ์งต
ปี งครรภ์
2553-2554
ที่
จ ังหว ัด
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
กระบี่
กาญจนบุร ี
ิ ธุ ์
กาฬสน
กาแพงเพชร
ขอนแก่น
จ ันทบุร ี
ฉะเชงิ เทรา
ชลบุร ี
ั
ชยนาท
ั มิ
ชยภู
ชุมพร
ี งราย
เชย
ี งใหม่
เชย
ตร ัง
ตราด
ตาก
นครนายก
นครปฐม
นครพนม
ี า
นครราชสม
median UIC (µg/L)
2553
2554
156.6
193.6
196.1
229.1
107.7
105.6
137.0
179.0
92.5
120.7
78.7
160.8
99.3
189.4
176.6
250.7
85.6
209.0
99.0
137.3
128.1
124.0
170.5
127.4
292.3
171.9
130.1
193.7
142.9
196.1
251.2
206.6
95.0
197.4
136.0
252.0
109.7
200.9
109.0
155.7
proportion<150
2553
46.4
36.8
67.9
54.3
63.8
76.4
67.9
45.3
77.4
65.8
62.6
45.7
24.7
59.5
52.7
31.5
73.6
57.2
64.6
67.0
µg/L (%)
2554
26.4
32.9
67.3
37.3
59.5
45.6
35.1
25.8
29.8
53.5
60.3
58.7
43.0
26.5
38.6
39.1
33.2
28.2
31.5
47.7
สถานการณ์น
ไอโอดี
นส
ในหญิ
งตั้งครรภ์งต
ปี งครรภ์
2553-2554
ปริมาณไอโอดี
ในปั
สาวะหญิ
ั้
ปี 2553
ที่
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
จ ังหว ัด
median UIC (µg/L)
นครศรีธรรมราช
นครสวรรค์
นนทบุร ี
นราธิวาส
น่าน
บุรรี ัมย์
ปทุมธานี
ประจวบคีรข
ี ันธ์
ปราจีนบุร ี
ปัตตานี
พระนครศรีอยุธยา
พ ังงา
พ ัทลุง
พิจต
ิ ร
พิษณุ โลก
เพชรบุร ี
เพชรบูรณ์
แพร่
พะเยา
ภูเก็ต
2553
208.5
144.9
116.5
236.2
181.1
160.5
260.8
177.2
171.4
208.4
151.7
144.2
209.0
120.8
176.4
160.7
253.5
252.2
146.4
175.9
2554
176.7
142.8
196.4
152.4
142.8
251.1
371.6
224.3
379.0
230.4
212.3
205.8
152.4
204.0
202.6
207.2
206.2
201.0
170.2
186.5
proportion<150 µg/L (%)
2553
35.9
51.7
63.5
33.0
43.4
46.7
24.6
40.8
48.3
35.9
49.8
51.1
35.3
64.0
41.6
46.5
25.2
33.8
50.7
41.5
2554
38.0
53.4
36.8
49.0
52.7
31.0
9.7
27.1
22.1
27.7
33.9
33.3
48.0
30.8
38.6
29.3
30.8
36.9
42.8
28.0
สถานการณ์น
ไอโอดี
นส
ในหญิ
งตั้งครรภ์งต
ปี งครรภ์
2553-2554
ปริมาณไอโอดี
ในปั
สาวะหญิ
ั้
ปี 2553
ที่
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
จ ังหว ัด
median UIC (µg/L)
มหาสารคาม
่ งสอน
แม่ฮอ
มุกดาหาร
ยะลา
ยโสธร
ร้อยเอ็ด
ระนอง
ระยอง
ราชบุร ี
ลพบุร ี
ลาปาง
ลาพูน
เลย
ศรีสะเกษ
สกลนคร
สงขลา
สตูล
สมุทรปราการ
สมุทรสงคราม
สมุทรสาคร
2553
137.6
187.4
132.1
180.2
155.2
146.3
176.4
74.3
151.6
108.6
302.9
242.2
127.8
121.3
79.0
269.0
214.4
123.4
128.2
146.8
2554
171.7
205.8
171.9
183.9
220.9
150.3
184.0
164.1
209.3
216.2
248.3
203.2
101.5
201.6
149.8
213.9
172.1
198.7
185.2
204.9
proportion<150 µg/L (%)
2553
52.6
43.1
57.9
42.2
49.0
53.0
43.0
79.0
49.5
62.2
25.1
33.3
58.5
59.6
72.5
18.0
33.3
58.0
60.0
50.9
2554
42.2
33.4
44.8
37.6
33.7
50.0
35.8
46.8
28.0
25.5
31.1
34.8
72.6
36.6
50.0
33.2
35.3
34.6
34.6
30.1
สถานการณ์น
ไอโอดี
นส
ในหญิ
งตั้งครรภ์งต
ปี งครรภ์
2553-2554
ปริมาณไอโอดี
ในปั
สาวะหญิ
ั้
ปี 2553
ที่ จ ังหว ัด
Median UIC (µg/L)
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
สระบุร ี
สระแก้ว
สงิ ห์บร
ุ ี
สุโขท ัย
สุพรรณบุร ี
สุราษฎร์ธานี
สุรน
ิ ทร์
หนองคาย
หนองบ ัวลาภู
อ่างทอง
อุดรธานี
อุตรดิตถ์
อุท ัยธานี
อุบลราชธานี
อานาจเจริญ
76 บึงกาฬ
2553
81.5
80.3
159.3
216.7
128.2
123.9
143.4
66.6
109.2
245.3
115.6
142.6
123.1
122.8
71.0
77 กรุงเทพมหานคร
รวม
142.1
2554
199.9
185.9
231.0
241.0
158.0
195.4
158.2
103.8
118.9
256.0
124.4
166.0
178.6
151.3
120.1
proportion<150 µg/L (%)
2553
79.3
85.7
47.4
37.0
56.6
60.7
51.3
78.2
64.0
24.6
60.6
53.9
63.8
59.9
82.4
2554
35.9
38.1
23.7
28.7
42.5
32.7
46.7
69.7
60.3
19.7
59.6
45.6
41.1
49.6
63.9
94.4
73
183.3
40.9
181.2
52.5
39.7
เปรียบเทียบสถานการณ์การได ้รับไอโอดีนในหญิงตัง้ ครรภ์
ปี 2553-2554
2553
2554
(จังหวัด)
(จังหวัด)
(<150 µg/l)
42
13
(150 - 249 µg/l)
26
58
( 250 - 499 µg/l)
7
6
0
0
สถานการณ์ ไอโอดีนในระดับพืน้ ที่
(Median UIC)
ขาด
เพียงพอ
มากเกินพอ
เกินขนาด
(> 500µg/l)
(รวม 75 จังหวัด) (รวม 77 จังหวัด)
พัฒนาการสมวัยเด็กแรกเกิดถึง 5 ปี
(Denver II) ปี 2542 2547 และ 2550
(สำนักส่ งเสริ มสุ ขภำพ กรมอนำมัย)
ระดับสติปัญญา(ไอคิว)ของเด็กไทย
งานวิจัยของโรงพยาบาลรามาธิบดี
ระดับไอคิว
พ.ศ.2539 - 2540
พ.ศ.2545
กรุ งเทพมหานคร
96.5
94.6
ภาคกลาง
92.3
88.8
ภาคเหนือ
87.9
84.2
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
89.7
85.9
ภาคใต้
94.7
88.1
(ระดับไอคิวปกติ = 90 – 110)
ผลการสารวจระดับสติปัญญา(ไอคิว)ของเด็กไทย
กรมสุ ขภาพจิต 2549-2550, สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุ ข 2551-2552
สถาบัน
ปี ที่สารวจ
จานวนเด็ก
(คน)
กรมสุ ขภำพจิต
25492550
สถำบันวิจยั ระบบสำธำรณสุ ข (รำยงำน
กำรสำรวจสุ ขภำพประชำชนไทยโดยกำร
ตรวจร่ ำงกำย)
25512552
7391
(อำยุ 3-11 ปี )
5998
(อำยุ 6-14 ปี )
(ระดับไอคิวปกติ = 90 – 110)
จานวน
จังหวัด
ที่
สารวจ
15
IQ
เฉลีย่
21
91.4
103
กำรเสริ มสำรอำหำรสำคัญในหญิงตั้งครรภ์ (ต่อ)
• กระทรวงสำธำรณสุ ข มีนโยบำยให้หญิงตั้งครรภ์ทุกคนได้รับ “ยำเม็ด
เสริ มสำรอำหำรสำคัญ” โดยสำมำรถรับได้ที่คลินิกฝำกครรภ์
รับประทำนวันละ 1 เม็ด ตลอดกำรตั้งครรภ์ และขณะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
6 เดือน
กำรเสริ มสำรอำหำรสำคัญในหญิงตั้งครรภ์
• ยำเม็ดเสริ มสำรอำหำรสำคัญ ซึ่ งผลิตโดยองค์กำรเภสัชกรรม
– Triferdine 150
ใน 1 เม็ด ประกอบด้วย
ไอโอดีน 150 ไมโครกรัม อยูใ่ นรู ปของ Potassium iodide
ธำตุเหล็ก 60.81 มิลลิกรัม อยูใ่ นรู ปของ Ferrous fumarate 185 มิลลิกรัม
Folic acid 400 ไมโครกรัม
– Iodine GPO 150
ใน 1 เม็ด มีไอโอดีน 150 ไมโครกรัม
(พิจำรณำเลือกใช้ Triferdine 150 หรื อ Iodine GPO 150
อย่ำงใดอย่ำงหนึ่ ง)
ไอโอดีนมีคณ
ุ ค่า เสริมปัญญาคนทุกว ัย