Transcript นโยบายและยุทธศาสตร์ การควบคุมป้องกันโรคขาดสารไอโอดีน สมองที่ได้รับ

นโยบายและยุทธศาสตร ์
การควบคุมป้องกันโรคขาดสาร
ไอโอดีน
ไอโอดีนสาคัญอยางไร
่
?
สมองที่ได้รบั ไอโอดีนอย่างเพียงพอ
สมองที่ขาดไอโอดีน
 ช่วยในการพัฒนาระบบประสาทและเซลล์ประสาท โดยเฉพาะ
3 เดือนแรกของการตัง้ ครรภ์
 ภาวะขาดสารไอโอดีนเพียงเล็กน้อยก็สง่ ผลกระทบต่อระดับไอคิว
(ทาให้ระดับไอคิวต่าลง10-15 จุด)
ที่มา: ข้อมูลจาก UNICEF
สติปญ
ั ญาและพัฒนาการของ
เด็กไทย
• จากการสารวจไอคิวของคนไทย โดย สวรส. 2551-2552
พบไอคิวเฉลี่ย 91 จุด (ปกติ 90 -110 จุด)
• การสารวจพัฒนาการในเด็กอายุต่ากว่ า 5 ปี โดย
สานักส่ งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย พบพัฒนาการสมวัยลดลง
กลไกการขับเคลือ
่ น
ระดับชาติ
• คณะกรรมการควบคุมป้องกัน
โรคขาดสารไอโอดีนแหงชาติ
่
• คณะอนุ กรรมการขับเคลือ
่ น
ควบคุมป้องกัน
โรคขาดสารไอโอดีน 4 ชุด
คณะอนุ กรรมการขับเคลือ
่ น
การควบคุมป้องกันโรคขาดสารไอโอดีน
1. คณะอนุ กรรมการผลักดันนโยบายสู่การ
ปฏิบต
ั ิ
2. คณะอนุ กรรมการทบทวนการเสริม
ไอโอดีนในเกลือ และผลิตภัณฑต
่
์ าง
ๆ
3. คณะอนุ กรรมการจัดตัง้ ระบบเฝ้าระวัง
และติดตามการขาดสารไอโอดีนในกลุม
่
สถานการณ์
โรคขาดสารไอโอดีน
สถานการณ์ โรคขาดสารไอโอดีน
ตัวชี้วดั
• ค่ ามัธยฐานไอโอดีนในปัสสาวะ
หญิงตั้งครรภ์
• ปริมาณไอโอดีนในปัสสาวะ
หญิงตั้งครรภ์ น้อยกว่ า 150
ไมโครกรัมต่ อลิตร
• ระดับ TSH ในทารกแรกเกิด
มากกว่ า 11.2 มิลลิยูนิตต่ อลิตร
• คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีน
ในครัวเรือน
• จานวนชุ มชน / หมู่บ้านไอโอดีน
เป้าหมาย
ผลงาน
150 ไมโครกรัมต่ อลิตร
142.4 (ปี 2553 )
ไม่ เกินร้ อยละ 50
52. 4 ( ปี 2553)
ไม่ เกินร้ อยละ 3
13.3 ( ปี 2552)
มากกว่ าร้ อยละ 90
77.4 ( ปี 2552)
ทุกชุ มชน / หมู่บ้าน
(ประมาณ 76,000 แห่ ง)
34 แห่ ง
(11 จังหวัด)
สถานการณ์โรคขาดไอโอดีนในประเทศไทย
ค่าม ัธยฐานระด ับไอโอดีนในปัสสาวะหญิงตงครรภ์
ั้
ไมโครกร ัม / ลิตร
พ.ศ. 2553
พ.ศ.
ค่าปกติ 2543 - 2549 = 100 ไมโครกร ัม/ลิตร
ข้อมูลจากสานักโภชนาการ กรมอนามัย
2550 – 2553 = 150 ไมโครกร ัม/ลิตร
ร้ อยละไอโอดีนในปัสสาวะหญิงตั้งครรภ์ <100 ไมโครกรัม/ลิตร (ก่อนพ.ศ.2550)
และ <150 ไมโครกรัม/ลิตร (ตั้งแต่ ปีพ.ศ. 2550 ) เกินกว่ าร้ อยละ 50 เป็ นพืน้ ทีข่ าดไอโอดีน
ร้ อยละ
80
70
60
50
40
30
20
10
0
ร้ อยละไอโอดีนในปัสสาวะหญิงตั้งครรภ์
71.8
49.4
45.1 47.0 44.5
61.3 58.5 59.0
52.4
34.5
ปี
ปริมาณไอโอดีนในปั สสาวะหญิงตัง้ ครรภ์ พ.ศ 2553
ปริมาณไอโอดีนในหญิงตงครรภ์
ั้
น้อยกว่า150 ไมโครกร ัมต่อลิตร
มากกว่าร้อยละ 75
มี 7 จ ังหว ัด
ได้แก่
สระแก้ว (85.7)
อานาจเจริญ(82.4)
สระบุร(ี 79.3)
ระยอง(79.0)
หนองคาย(78.2)
ั
ชยนาท(77.4)
จ ันทบุร(ี 76.4)
ปริมาณไอโอดีนในปัสสาวะหญิงตงครรภ์
ั้
พ.ศ 2553
มีคา่ ม ัธยฐาน(median)= 142.4 g/L
ปริมาณไอโอดีนในหญิงตงครรภ์
ั้
นอ
้ ยกว่า 150 g/L
ร้อยละ 52.4 g/L
ั ว่ นของหญิงตงครรภ์
้ ที่ พ.ศ. 2550 (2007) พืน
้ ทีท
องค์การอนาม ัยโลก กาหนดต ัวชวี้ ัดภาวการณ์ขาดสารไอโอดีนระด ับพืน
่ ม
ี่ ส
ี ดส
ั้
้ ทีข
ทีม
่ ค
ี า่ ไอโอดีนในปัสสาวะน้อยกว่า 150 g/L เกินกว่าร้อยละ 50 เป็นพืน
่ าดสารไอโอดีน
มาตรการดาเนินการแกไขปั
ญหา
้
พืน
้ ทีข
่ าดสารไอโอดีนรุนแรง
• ประเมินผลการดาเนินงานการควบคุมโรคขาด
สารไอโอดีน
ค้นหาสาเหตุและกาหนดแนวทางการ
แก้ไข
• ดูแลกากับการให้ยาเม็ดเสริมสารอาหารสาคัญที่
มีส่วนประกอบของไอโอดีนแกหญิ
่ งตัง้ ครรภทุ
์ ก
ราย
• จัดทาระบบเฝ้าระวัง ติดตามประเมินผล อยาง
่
เครงครั
ด
่
ร้ อยละของจานวนทารกแรกเกิดทีม่ คี ่ า TSH มากกว่ า 11.2 mU/L
in serum หรือมากกว่ า 5.0 mU/L in blood
ระดับฮอร์ โมนกระตุ้นต่ อมธัยรอยด์ (TSH)
ในเด็กทารกแรกเกิด
ร้ อยละ
24
21
18
15
12
9
6
3
0
21.6
13.5
2546
19.6
15.3
2547
13.5
2548
2549
2550
ข้อมูลจากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
15.2
2551
13.3
2552
ปี
คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีนในครัวเรือนทีไ่ ด้ มาตรฐาน
คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีนในครั วเรื อนที่ได้ มาตรฐาน
ร้ อยละ
90
63.8
68.9
82.6
77.4
2549
2550
2551
2552
45
0
ปี
ข้อมูล : รณรงค์ว ันไอโอดีนแห่งชาติ สาน ักโภชนาการ กรมอนาม ัย
คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีนของครัวเรือน ปี 2552
คุณภาพเกลือบริโภคเสริมไอโอดีนของคร ัวเรือน
( 30 ppm) อย่างน้อยร้อยละ 90
ื่ มนว่
เป็นระด ับทีม
่ ค
ี วามเชอ
่ ั าประชาชน
จะได้ร ับสารไอโอดีนอย่างทว่ ั ถึงและเพียงพอ
14
กรอบการควบคุมป้องก ันโรคขาดสารไอโอดีน
พ.ศ. 2553 - 2555
เกลือเสริมไอโอดีนถ้วนหน้า
• เกลือบริโภค / นา้ ปลา / สารปรุงรส
ั
• เกลืออุตสาหกรรมอาหาร / อาหารสตว์
• คุณภาพโรงงาน / เกลือ
• ทะเบียน อย. เกลือ
ระบบเฝ้าระว ัง ติดตาม
ประเมินผล
วิจ ัย และปฏิบ ัติการ
• เฝ้าระว ัง Sentinel
ั ันธ์ไอโอดีน
• ความสมพ
ก ับพ ัฒนาการเด็ก
• มาตรการเสริม
• คูม
่ อ
ื ปฏิบ ัติงาน จ ังหว ัด /
อปท. / อสม.
การบริหารจ ัดการ และสร้างความ
เข้มแข็งภาคีเครือข่าย
• หน่วยงานร ัฐ ภูมภ
ิ าค
จ ังหว ัด /สสจ. / อสจ. / ปศจ. ฯลฯ
• องค์กรปกครองท้องถิน
่
• ชมรมผูป
้ ระกอบการเกลือ
• ชุมชน / หมูบ
่ า้ นไอโอดีน
• ไอโอดีนในปัสสาวะหญิงตงครรภ์
ั้
/ เด็กเล็ก
• TSH ทารกแรกเกิด
• คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีน
แหล่งผลิต
ร้านค้า
คร ัวเรือน
• พ ัฒนาการเด็ก
ั
สร้างกระแสสงคม
ื่ สารให้ผบ
• สอ
ู ้ ริหาร
ื่ สารความเสย
ี่ ง
• สอ
ื่ สารสาธารณะ
• สอ
ื่
• ภาคี เครือข่ายสอ
นโยบายร ัฐบาลและร ัฐมนตรีวา
่ การกระทรวงสาธารณสุข
ในการควบคุมป้องก ันโรคขาดสารไอโอดีน
1. เกลือเสริมไอโอดีนถ้วนหน้า
(Universal Salt Iodization : USI)
2. การจ่ายยาเม็ดเสริมไอโอดีนให้หญิงตงครรภ์
ั้
ทก
ุ รายตลอด
การตงครรภ์
ั้
3. การเฝ้าระว ังโรคขาดสารไอโอดีนในหญิงตงครรภ์
ั้
และ
ทารกแรกเกิด
นโยบายร ัฐบาลและร ัฐมนตรีวา
่ การกระทรวงสาธารณสุข
ในการควบคุมป้องก ันโรคขาดสารไอโอดีน (ต่อ)
่ ตรวจคุณภาพเกลือบริโภคเสริมไอโอดีน
4. การสุม
- แหล่งผลิต/นาเข้า
- ร้านค้า
- ร้านอาหาร
- คร ัวเรือน
- ศูนย์พ ัฒนาเด็กเล็ก และโรงเรียน
5. การพ ัฒนาชุมชน / หมูบ
่ า้ นไอโอดีน
ั ันธ์ “เพิม
6. การรณรงค์ ประชาสมพ
่ ไอโอดีน เพิม
่ ไอคิว”
อย่างสมา
่ เสมอและต่อเนือ
่ ง
กรมอนามัยดาเนินการแกไขปั
ญหา
้
โดยใช
ยุ
ท
ธศาสตร
6
ข
อ
ดั
ง
นี
้
้
้
์
ยุทธศาสตร ์
ที่
1
2
3
4
การผลิต และกระจายเกลือเสริม
ไอโอดีนทีม
่ ค
ี ุณภาพ โดยการบริหาร
จัดการทีต
่ อเนื
่ ่อง
และยัง่ ยืน
การจัดทาระบบการเฝ้าระวัง ติดตาม
และประเมินผลโครงการ
การสรางความเข
มแข็
งให้กับองคกร
้
้
์
ปกครอง ส่วนทองถิ
น
่ พันธมิตร และ
้
ภาคีเครือขาย
เพือ
่ การมีส่วนรวม
่
่
การประชาสั มพันธ ์ รณรงค ์ และ
ยุทธศาสตรที
์ ่ 2
การจัดทาระบบการเฝ้าระวังติดตาม
และประเมินผลโครงการ
ระบบเฝ้าระว ังภาวะการขาดสารไอโอดีนในประชาชนไทย
การเฝ้าระว ังในคน
การเฝ้าระว ังในเกลือ
การเฝ้าระว ังในเกลือ
การควบคุมคุณภาพภายใน
(โดยผูผ
้ ลิต)
จุดผลิตเกลือเสริมไอโอดีน
คุณภาพเกลือเสริมไอโอดีน
ร้านค้า
คร ัวเรือน
การควบคุมคุณภาพ
โดยเจ้าหน้าทีข
่ องร ัฐ
ควบคุมโดย
เจ้าหน้าทีข
่ องร ัฐ
ควบคุมโดยเจ้าหน้าทีร่ ัฐ,
ผูบ
้ ริโภค, อสม., อย.น้อย
กระจาย
สินค้ า
สถานที่ผลิตเกลือ
ขาย
ร้ านค้ า
ครั วเรื อน
การควบคุมคุณภาพเกลือเสริมไอโอดีนและเฝ้าระวังและติดตามการขาดสารไอโอดีน
กลุ่มประชากร
พัฒนาการ
เด็กวัยก่ อนเรี ยน
ระดับไอโอดีน
ในหญิง
ตั้งครรภ์
TSH
เด็กแรกเกิด
หญิงตัง้ ครรภ์
ยุทธศาสตร์ท ี่ 3
่ น
การสร้างความเข้มแข็งให้ก ับองค์กรปกครองสว
่ นร่วม
ท้องถิน
่ พ ันธมิตร และภาคีเครือข่ายเพือ
่ การมีสว
การดาเนินงานภาคีเครือข่าย
• พ ัฒนาชมรมผูป
้ ระกอบการเกลือเสริมไอโอดีน
• พ ัฒนาชุมชน / หมูบ
่ า้ นไอโอดีน
• ประชุมภาคีเครือข่ายให้ความร่วมมือในการเสริมไอโอดีน
ในผลิตภ ัณฑ์ตา
่ ง ๆ ด ังนี้
- บะหมีก
่ งึ่ สาเร็จรูป
- นา้ ปลา
้ ว จานวน 37 รายการ
- ใสเ่ กลือเสริมไอโอดีนในขนมขบเคีย
ั ไทยใชไ้ อโอดีนเติมลงในอาหารไก่
- สมาคมผูผ
้ ลิตอาหารสตว์
เพือ
่ ให้ได้ไข่ทม
ี่ ไี อโอดีน 50 ไมโครกร ัม/ฟอง
• ทดลองทาปลาร้าเสริมไอโอดีน
เป้าหมาย
ประเมินร ับรอง
“ชุมชน/หมูบ
่ า้ นไอโอดีน”
ยุทธศาสตร์ท ี่ 4
ั ันธ์ รณรงค์ และการตลาดเชงิ สงคม
ั
การประชาสมพ
เพือ
่ การบริโภคเกลือเสริมไอโอดีนอย่างต่อเนือ
่ ง
• จ ัดงานว ันไอโอดีนแห่งชาติ 25 มิถน
ุ ายนทุกปี
่ นกลาง และสว
่ นภูมภ
ทงส
ั้ ว
ิ าค
ั ันธ์การสง
่ เสริมการบริโภคเกลือ
• ประชาสมพ
ื่ โทรท ัศน์ วิทยุ โดยทูต
เสริมไอโอดีน ผ่านสอ
์ ัวพ ันธ์)
ยูนเิ ซฟ (คุณธีรเดช(เคน) วงศพ
• จ ัดมหกรรมรวมพล ังประเทศไทย“เพิม
่ ไอโอดีน
เพิม
่ ไอคิว”
ื่ เผยแพร่
• จ ัดพิมพ์สอ
ึ ษาวิจ ัย
ยุทธศาสตร์ท ี่ 5 การศก
ึ ษาวิจ ัยสารวจการบริโภคปริมาณโซเดียมคลอไรด์ของประชากรไทย
การศก
ปริมาณการบริโภคโซเดียมคลอไรด์เฉลีย
่ ของประชากรไทย
พ.ศ. 2551
ชนิดของการบริโภค
1. อาหารทีป
่ รุงประกอบในคร ัวเรือน
1.1 ผลิตภ ัณฑ์เครือ
่ งปรุงรส
- เกลือ
- นา้ ปลา
- ผงปรุงรส
ี วิ้ ขาว
- ซอ
- กะปิ
- อืน
่ ๆ (ซอสหอยนางรม และซอสปรุงรส)
1.2 อาหาร
2. อาหารปรุงสาเร็ จ/อาหารว่าง/อาหารนอกบ้าน
รวม
ปริมาณ
(กร ัม/คน/
ว ัน)
อ ัตราการใชเ้ ครือ
่ งปรุง
(ร้อยละของคร ัวเรือน
ทงหมด)
ั้
10.0
8.0
3.0
2.6
0.4
0.4
0.3
1.3
2.0
0.8
10.8
91.53
96.39
61.60
64.59
63.17
ยุทธศาสตร์ท ี่ 6
้ าตรการเสริมในระยะ
การใชม
เฉพาะหน้าและมาตรการเสริมอืน
่ ๆ
การเสริมไอโอดีนในนา้ ดืม
่
ดาเนินการในโรงเรียน
และหมูบ
่ า้ นทีห
่ า่ งไกล
ยุทธศาสตร์ท ี่ 6 (ต่อ)
้ าตรการเสริมในระยะ
การใชม
เฉพาะหน้าและมาตรการเสริมอืน
่ ๆ
 การจ่ายยาเม็ดเสริมไอโอดีนให้หญิง
ตงครรภ์
ั้
ทก
ุ รายตลอดการตงครรภ์
ั้
และให้นมลูก 6 เดือน
้ า้ ปลาเสริมไอโอดีน
 การใชน
 การบริโภคไข่ทม
ี่ ไี อโอดีน
ฯลฯ
สรุปนโยบายกรมอนาม ัย
ในการควบคุมป้องก ันโรคขาดสารไอโอดีน
1. การจายยาเม็
ดเสริมไอโอดีนให้หญิงตัง้ ครรภทุ
่
์ กราย
ตลอดการตัง้ ครรภ ์
2. เฝ้าระวังโรคขาดสารไอโอดีน โดยสุ่มตรวจไอโอดีน
ในปัสสาวะหญิงตัง้ ครรภ ์ 300 ราย/จังหวัด ตอเนื
่ ่อง
3 ปี
(2553 – 2555 ดาเนินการในเดือน
ตุลาคมของทุกปี )
3. สุ่มตรวจคุณภาพเกลือบริโภคเสริมไอโอดีนใน
ครัวเรือน
300 ครัวเรือน/อาเภอ ปี ละ 2 ครัง้
(ธันวาคม, มิถุนายน)