Transcript 5. Transfüzyon Güvenliği - Ordu KHB

HATİCE ŞENSOY
KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ
TRANSFÜZYON TIBBI HİZMETLERİ
Hasta Güvenliği
İlaç Güvenliği
Doğru Hastaya Doğru İşlem
Kan Transfüzyon Güvenliği
Düşme Riskinin Azaltılması
Güvenli Cerrahi
Enfeksiyon Riskinin Azaltılması
Atık Yönetimi
Transfüzyon Tıbbı Hizmetleri 165











Transfüzyon merkezinde süreçlerin işleyişine yönelik
yazılı düzenleme bulunmalıdır. 5
Yazılı düzenleme;
Hangi durumlarda bağışçıdan kan alınacağı,
Bağışçının seçilmesi, bağışçının reddi, bağışçıdan kan alma,
Bağışçı kanının test edilmesi,
Bağışçının bağış sonrası takibi,
Tarama testi pozitif çıkan bağışçının bilgilendirilmesi,
Ürün etiketleme, saklama ve depolama,
Kan ve kan ürünlerinin istemleri,
Yapılan işlemlere dair kayıtların tutulması,
Ürünlerin ilgili birime transferini,
İade edilen ürünlerin iade kabul şartlarını,
İmha edilmesine karar verilen ürünlerin imha usul ve
esaslarını içermelidir.
 Kan ve/veya kan ürünü ile meydana gelen
transfüzyon reaksiyonları kayıt altına
alınmalıdır. 10
Bağış Sürecine Yönelik Düzenlemeler
Yapılmalıdır. 10
 Bağışçı seçimi, hekim tarafından yapılmalıdır.
 Bağışçı değerlendirmesi, mahremiyete uygun bir
ortamda yapılmalıdır.
 Bağışçı sorgulama formu doldurulmalıdır.
 Kan alma koltukları pozisyon verilebilen nitelikte
olmalıdır.
Kan ve/veya kan ürünlerinin güvenliğini sağlamaya
yönelik testlere yönelik düzenleme yapılmalıdır. 15







Bağışçı kanına yönelik aşağıdaki testler çalışılmalı;
Hemogram,
Grup tayini,
Grup tayini için asgari tüp yöntemi kullanılmalıdır.
Mikrobiyolojik testler, ▪HBV, HCV, HIV ve Sifiliz etkenlerine
yönelik testler çalışılmalı,
HBV, HCV ve HIV’e yönelik testlerde asgari mikroelisa yöntemi
kullanılmalı,
Mikrobiyolojik testlerin pozitif olması durumunda doğrulama
testleri çalışılmalıdır.
Kan ve/veya kan ürünü için çapraz karşılaştırma testi
çalışılmalı,
Çapraz karşılaştırma testi için asgari tüp yöntemi
kullanılmalıdır.
Kan ve/veya kan ürünlerinin güvenli
depolanması ve transferini sağlamaya yönelik
düzenleme yapılmalıdır. 15













Kan ve /veya kan ürünleri etiketlenmelidir. Etiket üzerinde;
Hazırlayan hizmet biriminin adı,
Bağışçının sayısal veya alfabetik tanımı,
ABO ve Rh D grubu,
Alınma ve son kullanma tarihi,
Bileşenin hacmi ve ağırlığı,
Depolama sıcaklığı,
Antikoagülan ve ek solüsyonlarının adı bulunmalıdır.
Saklama dolabı, derin dondurucu, ajitatör veya soğuk odaların sıcaklık takibi
yapılmalıdır.
Kan ve/veya kan ürününün;
Hastane dışı/içi naklinde sıcaklık kontrolü sağlanarak transferi yapılmalı,
Transfüzyon merkezinden çıkış saati kayıt altına alınmalıdır.
Saklama ve transfer koşullarının sağlanmadığı tespit edilen ürünler kayıt
edilerek alınmalı ve belirlenen imha usul ve esaslarına göre imha edilmelidir.
Kan ve/veya kan ürünlerinin stok takibi
yapılmalıdır. 10
 Kan ve/veya kan ürünleri için haftalık kritik stok
seviyesi belirlenmelidir.
 Kan ve/veya kan ürünlerinin miat takipleri
yapılmalıdır.
TRANSFÜZYON GÜVENLİĞİ
TRANSFÜZYON GÜVENLİĞİ
 Kan ve kan ürünleri transfüzyonu bir sıvı infüzyonu değil,
bir doku/organ transplantasyonudur.
 Alıcının, vericinin ve verilecek kan ürününün seçimi bir
sanattır.
 Transfüzyon ciddi bir iştir.
 Kan transfüzyonunun erken ve geç mortalitesi 1/2000’dir.
Transfüzyon Güvenliği Uygulamalarının Amacı
Yanlış transfüzyon uygulamalarını en aza indirmek
Hasta ve bağışçının güvenliğini sağlamak
Çalışan güvenliğini sağlamak
Transfüzyon Hatalarının Nedenleri
Kayıt sistemlerindeki eksiklikler,
Kimlik doğrulanmaması,
Uygulayıcıların dikkatsizliği,
Grubu uygun olmayan ürün kullanımı,
Saklanma zamanı geçmiş ürün kullanımı,
Cross match yapılmamış ürün kullanımı olarak
sıralanabilir.
HSKS Kapsamında Transfüzyon Güvenliği
Uygulamalarının Değerlendirileceği Bölümler
Transfüzyon Merkezi
Klinikler
Ameliyathane
Doğumhane
Yoğun Bakım
Diyaliz
Yeni Doğan Yoğun Bakım
HSKS Kapsamında İstenen Yazılı
Düzenlemelerin İçeriği
Kan ve/veya kan ürünü istemi nasıl yapılmalı
Kimlik doğrulama nasıl olmalı
Çapraz karşılaştırma test sonucunun kontrolü nasıl
yapılmalı
Vital bulgular nasıl izlenmeli
Transfüzyon reaksiyonu durumunda yapılması gerekenler
Kan Ve/Veya Kan Ürünü İstemi Nasıl
Yapılmalı
Kan ve/veya kan ürünleri için istem formu doldurulmalıdır.
Kan ve/veya kan ürünleri istem formunda;
Hastanın;
Adı ve soyadı,
Protokol numarası,
Tedavi gördüğü bölüm,
Tanısı,
Kan grubu,
Transfüzyon endikasyonu,
Hastaya daha önce transfüzyon yapılıp yapılmadığı,
Hasta kadın ise daha önce doğum yapıp yapmadığı,
Kan ve/veya kan ürününün istem gerekçesi,
Hazırlanacak kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı,
Planlanan veriliş süresi,
Hekim kaşesi ve imzası yer almalı
Kan Ve Kan Bileşenleri Acil İstem
Kan Bileşeni İstek Formu - Acil Durumlarda
Transfüzyon Hizmetleri İşlem Basamakları
Transfüzyona başlamadan önce transfüzyon hakkında hastaya bilgi verilmeli, aydınlatıcı
açıklamalar yapılmalı ( kan ve kan bileşenleri için Bilgilendirilmiş Rıza Belgesi)
Hekim tarafından karar verilen kan ürünün adı, miktarı, transfüzyonun süresi, özellikli
durumlar (Lökosit filtrasyonu – ışınlama vb.) belirtilecek şekilde hekim istem formuna
order edilir.
Order edilen kan ürünü hekim tarafından “Kan İstem Formu” doldurularak kan bankasına
iletilir.
Form hasta dosyasında kalır. Kullanılan formda hastanın kimlik bilgilerinin esiksiz
oldurulması gerekir.
Hekim istemine göre crossmatch raporu için hastadan
kan alınır. Bu süreçte transfüzyon yapılacak damar yolu
uygunluk açısından kontrol edilir. (Damar yolu
yetişkinlerde 16-18-20 nolu, pediatrik hastalar için 2224 - nolu branül tercih edilmelidir.)
Kan bankasından kan ürününün hazır olduğuna dair onay alındıktan sonra “Kan ve Kan
Bileşenleri Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu” her kan ürünü için hasta kimlik
bilgileri kontrol edilerek doldurulur. Doldurulan form kan bankasına gönderilir.
Kan ve kan bileşeni servise geldiğinde, getiren kişi tarafından hastaya bakan primer
hemşireye bilgi verilir.
Transfüzyona başlanmadan önce eldiven giyilerek kan torbası üzerindeki bilgiler iki
yetkili sağlık personeli tarafından kontrol edilir ve kontrol eden kişiler tarafından
imzalanır
İki sağlık personeli tarafından kontrol edilen bilgiler;
• Kan ve kan bileşeni bilgileri kontrolü
• Hasta kimlik bilgileri kontrolü
• Crossmatch etiket kontrolü (Kan Torbası ve Form)
• Torba numarası kontrolü (Kan Torbası ve Form)
• Özellikli durumların kontrolü (Filtrasyon, Işınlanma vb)
• Son kullanma tarihinin kontrolü (Kullanılan antikoagülan
maddeye göre)
Kan ve kan bileşeni setlenmeden önce homojenliğini sağlamak için 2 dk alt-üst edilir.
Homojenliği sağlanan kan ve kan bileşenine uygun transfüzyon seti (Kan Verme Seti,
Lökosit-Eritrosit Filtresi, Lökosit-Trombosit Filtresi) takılır.
Transfüzyona başlamadan önce tekrar hasta yanında kimlik bilgileri kontrol edilir.
Hastanın;
• Vücut ısısı, kan basıncı, nabız ve solunum sayısı (vital bulgu ) değerlendirilir
• Transfüzyon başlangıç saati “ Kan ve Kan Bileşenleri Transfer ve Transfüzyon İzlem
Formu” na kaydedilir.
Transfüzyon başlatılır. Özellikle erken reaksiyon gelişiminin hemen fark edilmesi için
transfüzyonun ilk 15 dk’sı yavaş gönderilir ve 15 dk hastanın yanında kalınır.
“ Kan ve Kan Bileşenleri Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu” na
• Transfüzyona başlandıktan 15. dakikada,
• Transfüzyon bitene kadar 30 dk.da bir ve
• Transfüzyon bittikten 1 saat sonra alınan vital bulgular kaydedilir
Tüm transfüzyon kayıtları yapıldıktan (vital bulgular, transfüzyonun bitiş saati,
reaksiyon gelişip gelişmediğine dair ek not vb.) ve transfüzyon bittikten sonra
“Kan ve Kan Bileşenleri Transfer ve Transfüzyon Formu” hasta dosyasına konulur
KAN
KANIN VÜCUT ISISINA GETİRİLMESİNE GEREK YOKTUR
ODA ISISINDA OLMASI YETERLİDİR
Kalorifer üzerinde
Kaynamış sularda
Etüvde
Güneşte
ASLA ISITILMAMALIDIR
Kan ısıtılınca hemoliz gelişir ve kan proteinleri denatüre olur,
bunların sonucu transfüzyon reaksiyonları gelişir
KİMLİK DOĞRULAMA NASIL OLMALI?
Bilinci açık olan hastadan aktif iletişim yoluyla
Hastadan örnek alırken ve transfüzyon öncesinde
Hastaya ait barkod hasta başında yapıştırılmalı
Hasta hastanede tek bir protokol ile tanımlanmalıdır
Hastanın bilgilendirilmesi ve rızasının alınmasına
yönelik düzenleme bulunmalıdır.
 Hastanın bilgilendirilmesi ve rızasının alınmasına yönelik yazılı düzenleme
bulunmalıdır.
 Yazılı düzenleme;













Bilgilendirilmesi yapılacak riskli girişimsel işlemleri,
Riskli girişimsel işlemler öncesinde bilgilendirmenin ve rıza alınmasının;
Nasıl yapılacağını,
Kim tarafından yapılacağını içermelidir.
Bilgilendirme ve rıza alınması ile ilgili süreçte;
İşlemin kim tarafından yapılacağı,
İşlemden beklenen faydaları,
İşlemin uygulanmaması durumunda karşılaşılabilecek sonuçlar,
Varsa işlemin alternatifleri, İşlemin riskleri-komplikasyonları,
İşlemin tahmini süresi,
Hastanın adı, soyadı ve imzası,
İşlemi uygulayacak hekimin adı, soyadı, unvanı ve imzası,
Rızanın alındığı tarih ve saat bulunmalıdır. Riskli girişimsel işlemler öncesinde
hasta bilgilendirilmeli ve rızası alınmalıdır.
Transfüzyon işlemine başlamadan önce riskli
girişimsel işlemler öncesinde hasta bilgilendirilmeli
ve rızası alınmalıdır.
RIZA BELGESİ
ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA TEST SONUCUNUN KONTROLÜ
NASIL YAPILMALI
Uygun damar, uygun kalınlıkta iğne/kateter seçilmeli
Damar yolu açık, akım problemi olmamalı
Kan ürünü görünümü kontrol edilmeli
Kan torbası set takılmadan önce hafifçe çalkalanmalı
Standart kan verme seti kullanılmalı
Kan ürünü ve hasta kayıtları kontrol edilmeli
Çapraz Karşılaştırma Test Sonucunun Kontrolü Nasıl
Yapılmalı
Transfüzyon sürecinin güvenliğini sağlamaya yönelik
düzenleme yapılmalıdır.
Transfüzyon öncesi, çapraz karşılaştırma test sonucu ile
hasta bilgileri iki sağlık çalışanı tarafından doğrulanmalıdır.
Transfüzyondan hemen önce, iki sağlık çalışanı tarafından;
 Hastanın kimliği,
 Kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı,
 Ürünün planlanan veriliş süresi doğrulanmalıdır.
Vital Bulgular Nasıl İzlenmeli
Transfüzyonun ilk 15 dakikası sağlık çalışanı tarafından
gözlenmelidir
Transfüzyon boyunca her 30 dakikada bir hastanın vital
bulguları izlenmelidir
Transfüzyon Reaksiyonu Durumunda Yapılması
Gerekenler Nelerdir.
Acilen;
Transfüzyon hemen durdurulur
Hastanın hekimine haber verilir
İntravenöz yol %0.9 NaCl çözeltisi ile açık tutulur
Mavi Kod başlatılır
Transfüzyon Reaksiyonu Durumunda
Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Doğru kan ürününün doğru hastaya verildiğinden emin
olunur. Hasta değerlendirilerek transfüzyon reaksiyonu
olup olmadığına, Transfüzyon reaksiyonu ise ne tür bir
reaksiyon olduğuna alınması gereken önlemlere karar
verilir.
Akut hemolitik transfüzyon reaksiyonu,
Anaflaksi,
Transfüzyon ile ilişkili sepsis
Transfüzyonla ilişkili akut akciğer hasarı (TRALI)
Kan ve Kan Bileşenlerinin Transfüzyon
Reaksiyonlarının Sınıflandırılması
İmmunolojik
İmmunolojik Olmayan
Reaksiyonlar
Reaksiyonlar
Hemolitik
Reaksiyonlar
Nonhemolitik
Reaksiyonlar
Transfüzyonun
Enfeksiyöz
Komlikasyonları
Hiperkalemi
Bakteri ve Parazit
Enfeksiyonları
Akut Hemolitik
Reaksiyonlar
Febril Non Hemolitik
Reaksiyonlar
Sitrat Toksisistesi
Virüs Enfeksiyonları
Geç Hemolitik
Reaksiyonlar
Akut Akciğer
Hasarı(TRALI)
Hipotermi
Prion Enfeksiyonları
Ürtiker ve Anaflaktik
Reaksiyonlar
Dolaşım Yüklenmesi
İmmünmodülasyo
Transfüzyona Bağlı
Hemosiderozis
n
Graft Versus Host
Hastalığı (GVHD)
Transfüzyon Sonrası
İzlenen Purpura (PTP)
Transfüzyon Reaksiyonu Durumunda Yapılması
Gerekenler Nelerdir?
Hemogram, LDH, üre, kreatinin, elektrolitler, bilirubinler, PTZ,
APTT, Tam idrar tahlili istekleri yapılır ve örnekler laboratuvara
gönderilir
Transfüzyon reaksiyonun 12 ve 24 saat sonra örnekler tekrar alınır.
Hastanın dosyasına;
Transfüzyon reaksiyonunun tipi,
İnfüzyonun başlangıcından reaksiyon belirinceye kadar geçen süre,
Transfüze edilen kan ürününün hacmi,
Ürün tipi,
Torba numarası kaydedilir.
Transfüzyon güvenliği için Güvenlik Raporlama Sistemi
Bildirim Formu (GRS) doldurulur. Kalite Yönetim Birimine
gönderilir.
2013 Yılı Transfüzyon İle İlgili GRS Bildirimleri
Hastanemizde Kan ve kan ürünler ile ilgili 8 adet Güvenlik
Raporlama Bildirimleri olmuştur
GRS ‘ler Hasta Güvenliği Komitesinde görüşülür
DÖF başlatılır
Transfüzyon Komitesine yönlendirilir
Transfüzyon Komitesi Kök Neden Analizi ve Eğitim
planlar/yapar.
Transfüzyon Reaksiyonu Durumunda Yapılması
Gerekenler Nelerdir?
Transfüze edilen kan ünitesi,
İğnesi çıkarılmış olarak kan seti,
Aynı damar yoluyla verilen diğer solüsyonlar,
Bu transfüzyonla ilişkili tüm form ve etiketler transfüzyon
merkezine gönderilmelidir.
Depolama ve Saklama
Kan ve kan ürünün bütünlüğü sağlanmalı
Saklama dolapları ve ortamları 2- 6 derece olmalı
1 derece altında hücre parçalanması
6 derecenin üzerinde bakterial kontaminasyon
Kan Ve Kan Ürünleri Transferlerinde;
Sıcaklık korunmalı
30 dakika oda ısısında
bekleyen kanlar
kullanılmamalı
Ürün iadesi kabul
edilmemeli
Kan ve kan ürünleri transferi;
Hasta için hazırlanan kanların
tümü aynı anda istenmemeli
takılacak diğer kan,
takılan kanın
bitmesine yakın
Transfüzyon Merkezinden
İstem ile transferi sağlanmalı
Kan saklanacak ise;
Kan merkezinde saklanmalı
Serviste yada ameliyathanede saklanmamalı
Dikkat!
Kan merkezinden alınan kan
kullanılmayacaksa
30 dakika içinde
transfer çantasından çıkmamışsa
kan merkezine
geri gönderilmeli
Kan Merkezinden Alındıktan 4 Saat
Sonra Kan Transfüzyonu Bitmiş
Olmalı
TC Sağlık Bakanlığı Eylül, 1997 tarih ve 17728 sayılı
genelgesi ile kan ve kan ürünlerinin kullanımı alanında
çalışmalar yapmak, uygulamaların geliştirilmesini
sağlamak ve karşılaşılan sorunları çözmek amacıyla
hastane transfüzyon komitelerinin kurulması
gerekliliği belirtilmiştir.
TRANSFÜZYON KOMİTESİ
KURULUŞ AMACI
Kan ve kan ürünlerinin temini, kan kompenentlerinin
hazırlanma oranları, kanın saklanma ve kullanım güvenliği
konularında hastane politikası oluşturmak,
Kan ve kan ürünlerinin kullanıldığı tüm olgularda
transfüzyon endikasyonunu değerlendirmek,
Hasta ihtiyacını karşılama konusunda kan merkezinin
yeterliliğini değerlendirmek,
Kan ve kan ürünlerine bağlı transfüzyon reaksiyonlarını
değerlendirmek.
KURULUŞU
Hastane yönetimi, kan merkezi ve kan ürünleri kullanılan tüm bölümler ve kan merkezi
transfüzyon komitesinde temsil edilmelidir.
 Hastane başhekimi veya görevlendireceği bir başhekim yardımcısı komitede
bulunmalıdır.
 Kan merkezinden sorumlu doktor mutlaka komite üyesi olmalıdır.
 Cerrahi, anesteziyoloji, dahiliye, pediatri, kadın hastalıkları ve doğum bölümlerinin
temsilcileri ile eğer hastanede mevcut ise hematoloji, onkoloji, yenidoğan ünitesi,
ortopedi, nefroloji (hemodiyaliz), kardiyovasküler cerrahi, kan merkezi laboratuvar
uzmanı komitede yer almalıdır.
 Yoğun transfüzyon yapan servisler ile kan merkezinden birer temsilci hemşire,
istatistikler ve kayıtlar önem taşıyacağından bir istatistik veya arşiv görevlisi komitede
bulunmalıdır.
 Uzman sayısının bu yapılanmaya yeterli olmadığı hastanelerde bu konuda ilgi, istek ve
bilgi birikimine sahip uzmanlar komiteyi oluşturmalıdır.
 Konuya ilgi duyan sağlık personelinin toplantılara katılmasına izin verilmelidir.
 Hastanenin kan kullanım politikasında doğrudan etkin olan kan merkezi sorumlu
doktoru komitenin mutlak üyesi olmalıdır. Ancak başkan olması zorunlu değildir.
Hastanede hematoloji uzmanı var ise, hematoloji uzmanının başkan olması tercih
edilmelidir.
Transfüzyon Komitesi
Komite, yılda en az 3 kez, gerektiğinde daha sık
toplanmalı,toplantıda alınan kararlar karar defterine
kaydedilmeli ve raporlar hastane ilgili personeline
sunulmalıdır.
Kan ürünlerinin hasta tabelalarına order edilmesinin
elektif şartlarda hastanın hekimi tarafından,
nöbetlerde ve acil durumlarda nöbetçi uzman doktor
tarafından yapılmasına karar verildi.
SONUÇ OLARAK
Sağlıkta Güvenlik
“İnsanın en büyük buluşu anlaşarak ekip halinde
çalışmasıdır” B.Jenning
TEŞEKKÜRLER
TEŞEKKÜRLER