Transcript İlaç uygulama - WordPress.com

ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA
ACİL BAKIM I
İLAÇ;
 Hastalıklardan korumak
 Tanı koymak
 Belirtileri gidermek
 Tedavi etmek
KİMYASAL’DIR.
İlaçların Uygulanmasında 8 Doğru
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Doğru ilaç
Doğru doz
Doğru hasta
Doğru zaman
Doğru yol
Doğru ilaç şekli
Doğru kayıt
Doğru yanıt
İLAÇLAR 5 YOLLA VERİLEBİLİR;
1.
2.
3.
4.
5.
Ağız yoluyla
İnhalasyon
Mukoz membran
Deri yoluyla
Enjeksiyon yoluyla
ENJEKSİYONLAR;
 İntradermik (deri içi-ID-IC)
 Subkutan/hipodremik (derialtı-SC)
 İntramüsküler (kas içi-IM)
 İntravenöz (damar içi- IV)
 İntraarteriyal (arter içi- IA)
 Peritona (periton içi)
 Spinal içi ya da kemik
İlaç uygulama
 GÖZ; erişkinlerin yukarıya bakmaları istenilir ve
alt göz kapağı aşağıya çekilip oluşan keseye
damlatılmalı.
Çocukların gözüne damlatmak için göz zorla
açılmamalı, ilacın gözün iç köşesine damlatılması
yeterlidir.
 KULAK;
 avuç içinde ısıtılarak kullanılmalı, aksi taktirde çok ağrı
yapabilir,
 Kulak damlasının zara ulaşması için erişkinlerde
kullanıldıktan sonra kulak kepçesi yukarı, çocuklarda dışa
doğru çekilmeli.
 BURUN;
 temiz buruna sırt üstü pozisyonda baş iyice geri çekildikten
sonra uygulanmalı ve birkaç dakika böyle kalınmalı.
İLAÇ UYGULAMA 2
1. ENTERAL VERİŞ
 İlacın sindirim kanalı içine verilmesi ve bu kanalın
mukozasından absorpsiyona bırakılması demektir.
Üç şekilde yapılır :



Oral (ağızdan= per os),
Sublingual (dil altı) ve bukal(ağız içine),
Rektal
Oral uygulamanın en önemli sakıncaları,
× İlaçların karaciğerden geçerken bazen önemli ölçüde
yıkılmaları,
× Besinlerle emilimlerinin azalması,
× Sindirim enzimleri veya mide asitlerinde yıkılmaları,
× Bilinci açık olmayan hastalara verilememeleridir.
2. PARENTERAL VERİŞ
Damar veya doku içine steril enjektör ile yapılır.
Parenteral uygulanan ilaçların etkileri genellikle
tamdır (%100’dür).
a) Damar içine injeksiyon
b) Cilt altına (sc) injeksiyon (<2ml),
c) İntramüsküler injeksiyon (gluteal kasa, 5
ml)
Enjeksiyon Uygulamasında Dikkat Edilecek
Noktalar
 Enjeksiyon uygulamada cerrahi aseptik kurallara
mutlaka uyulmalıdır. Hazırlık sırasında enjektör ve
ilacı kontamine etmemeye dikkat edilmeli, derinin
dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.
 IM enjeksiyon için hastaya doğru pozisyon vermek çok
önemlidir. Gergin kasa enjeksiyon yapmak ağrı verir.
 Sinir ve kemiklere zarar vermemek için, enjeksiyonlar
anatomik olarak sinirlerden uzak güvenli bölgelere
yapılmalıdır.
• Ayrıca irritasyon, inflamasyon ve enfeksiyon olan
bölgeler kullanılmamalıdır.
• Skar dokusu ve ödemli dokulara da enjeksiyon
yapılmaz. Aksi halde doku yıkımı arttığı gibi verilen
ilacın emilimi de yetersiz olur.
 IM ve subkutan enjeksiyonlar sırasında iğnenin
damarda olmadığından emin olunmalıdır.
Yine ilaç doku içine verilirken yavaş yavaş verilmelidir.
Bu hem ağrıyı azaltır, hem de ilacın doku içine
yayılımını ve emilimini kolaylaştırır.
Derinin Tabakaları
Subkutan (Deri Altı) Enjeksiyon
 Sc. Enjeksiyon ile dermisin altındaki gevşek bağ
dokusu içine ilaç verilir.
Sadece küçük hacimdeki (0.5-1 ml) suda eriyebilen
ilaçlar bu yolla verilebilir. insülin., heparin ve
çeşitli aşılar..
 Doku tahriş edici veya büyük hacimli ilaçların sc
verilmesi o bölgede nekroz, ağrı ve abselere neden
olabileceğinden bu hususlara dikkat edilmeli ve
her enjeksiyonda bölgeler sırayla değiştirilmelidir.
İntradermal (Deri İçi) Enjeksiyon
 İntradermal enjeksiyon, tam epidermisin altına
uygulanır.
 Parenteral yollar içinde emilimin en geç olduğu
yoldur. Bu nedenle tanı koyucu işlemlerde
kullanılır; tüberkülin testi ve çeşitli allerjenlere
duyarlılık testi gibi.
 İntradermal enjeksiyonda 0.1-0.2 ml ilaç 15
derecelik açı ile ile doku hasarı olmayan, tüysüz
bölgelere uygulanır. Enjeksiyon sonrası bölge
silinmez ve masaj uygulanmaz.
İntramüsküler Enjeksiyon
 IM enjeksiyonda ilaç, kas dokusu içine verilir.
 Daha büyük damar yapısına sahip olduğu için emilim Sc
yola göre daha hızlıdır. Ayrıca, kas dokusunda az sayıda
sinir ucu bulunduğundan, derin kas dokusuna tahriş edici
ve yoğun ilaçlar verilebilir.
 Normal yapıdaki bir bireye rahatsızlık vermemesi için en
fazla 3 ml; çocuk, yaşlı ve kaşektik hastalara ise en fazla 2
ml ilaç verilmelidir.
 Enjeksiyon 90 derecelik açıyla uygulanmalıdır.
Dorsogluteal bölge (Gluteus
Maksimus ve Medius Kası)
İntravenöz (IV) Enjeksiyon
 İlaçların çabuk etki etmesi istendiğinde, ilacın direk
olarak kana verilmesi işlemidir.
 Bu yolla ilaçların dışında serumlar, kan ve kan ürünleri
de verilebilir.
 IV uygulama ilacın direk kan dolaşımına verilmesi
nedeniyle dikkatli uygulanmalıdır.
Uygulama Alanı
Aşağıdaki maddelerden herhangi birinin varlığında o
venden enjeksiyon yapılmaz.






Ağrı
Ödem
Kızarıklık
Hassasiyet
Arterio-venöz fistül veya şant varlığı
Açıklanamayan ateş
IV Enjeksiyon Uygulama Sırasında;
 İnfüzyon akışı
 Dakikada damla sayısı
 Damarda olup olmadığı
 Sık manuplasyona bağlı tespit flasterlerinin çıkıp
çıkmadığı gözlenir.
 İlacın özelliğine göre erken komplikasyonlar gözlenir.
IV Tedavinin Komlikasyonları
 Enfeksiyon belirtilerin oluşmaya başlaması (ağrı, ateş,





ödem, kızarıklık, hassasiyet)
İnfiltrasyon (ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet)
Flebit (ven boyunca enf. belirtileri)
Projenik reaksiyon (üşüme, titreme, ateş, kızarıklık)
Pulmoner ödem (dispne, öksürük, dışarıdan duyulabilen
raller, siyanoz, taşikardi, hipotansiyon, terleme, ölüm
korkusu)
Emboli
DAMARYOLU(İNTRAKET) AÇILMASI
 Ven içine ilaç uygulaması
 Sıvı elektrolit kayıplarının yerine konması amacıyla
sıvı uygulaması
 Kan ve kan ürünleri transfüzyonu
 Oral alamayan hastalarda parenteral beslenme
amacıyla damar yolu açılır.
PERİFERİK VENLER
 KAFA VENLERİ;
 Bebeklerde genellikle kullanılır.
 Arter olup-olmadığına dikkat edilmelidir.
• KOL VENLERİ;
 Kolun iç kısımları tercih edilir.
 Bilinçli hastada rahatsızlık verebilir.
 EL SIRTI VENLERİ;
 El üzerindeki venlerdir.
VEN SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK
NOKTALAR
 Venlerin öncelikle proksimalinden değil distalinden
damar yolu açılmalıdır.
 Hastanın rahat hareket edebilmesi için aktif olarak
kullanmadığı taraf seçilmelidir. Örneğin, sağ elini
aktif olarak kullanan hastanın damar yolu açmak için
sol eli tercih edilmelidir.
 Hareketi engellememek için mümkün olduğunca
eklem bölgeleri tercih edilmemelidir.
 Çok fazla sayıda damar yolu açılan hastalarda, vende




skar dokusu oluşarak uygulama yapmak güçleşebilir.
Mümkün olduğunca bu venler seçilmemelidir.
Bebek ve yaşlılarda, ven duvarı çok hassas olduğundan
dikkatli olunmalıdır.
Çok zayıf hastalarda, ven duvarı çok incedir ve kolayca
yırtılabilir.
Şişman hastalarda, yüzeyel venlerin görünmesi ve
hissedilmesi zordur.
Ciddi dehidratasyon, ekstrasellüler sıvı kayıpları ve şok
tablosunda venlerin dolgunluğu azaldığından damar
yolu açmak güçleşir.
 Travma, enfeksiyon belirtileri, (kızarıklık, şişlik, ağrı,
sıcaklık) dolaşım bozukluğu, cerrahi müdahale ve
arteriovenöz şant (hemodiyaliz için kapiller sistemi
atlayarak arterden vene direkt kan akışını sağlayan
geçit) olmayan bölge seçilmelidir.
NUMARA
RENK
14
TURUNCU
16
GRİ
18
YEŞİL
20
PEMBE
22
MAVİ
24
SARI
TURNİKE
 Damaryolu açmak
 IV ilaç uygulamak
 Kan almak v.b.
 Uygulanacak bölgeden 10-15cm yukarıdan uygulanmalı
 Damar yolu açıldıktan sonra sonlandırılmalı
 Uzun süre uygulanmamalı( en fazla 2dk)
Damar yolu açma tekniği
 Eldivensiz yapma!!!!!!
 Uygulama yapılacak kolu kalp seviyesinin altında tut
 Venleri gözlemlenme ve palpe et
 Turnikeyi bağla
 Veni kontrol et ve antiseptik solüsyonla yukarıdan
aşağı tek hamlede sil
 İntraketi steril paketinden çıkar ve iğnenin keskin ucu
yukarı gelecek şekilde hazırla
 Venin 3-5 cm altından gir ve ilerle
 15-20 derecelik açıyla gir ve damar içinde açını düşür.
 Ven içindeyse; iğneyi kapaktan destek alarak çek, kan
geliyorsa doğru yerdesin.
 Flasterle sabitle.
 Enfeksiyon yönden gözlemle.
INTRAOSSEÖZ UYGULAMA
Diğer damar yolu açma teknikleri mümkün değilse;
 Bilinç bozukluğu
 Solunumsal tehlike
 Hemodinamik instabilite
Durumlarında kullanılabilir.
Endikasyonları
 Kardiyak arrest
 Yanık
 Şok-travma
 Koma
 Kafa travması
 Solunum arresti
 Dehidratasyon
 Diyaliz
Kontrendikasyonları
 Tibia ya da femur fraktürü
 Daha önceki ortopedik girişimler
 Yerleştirme bölgesinde enfeksiyon
 Ödem
 Skar doku
INTRAOSSEÖZ UYGULAMA
İntraosseoz - Kemik İçi Uygulama
 http://www.umke.org/intraosseoz---kemik-ici-
uygulama-video,36.html
İLAÇ
ÖLÇÜMLERİ
İLAÇ ÖLÇÜMLERİ
 İlaç ölçümlerinde metrik sistem kullanılır. Uzunluk
birimi metre, volüm birimi ve ağırlık birimi gram
olarak kullanılır.
 Metrik sistemi; onluk bir sistemdir.
 Her birim 10’ un çarpımları biçimindedir.
İlaç Uygulamalarında;
 Ağırlık Birimi Olarak;
1 miligram (mg)= 1000 mikrogram
1 gram (gr)=1000 miligram (mg)
1 kilogram (kg)= 1000 gram (gr)
• Volüm Birimi Olarak;
1litre= 1000 mililitre
DOZ HESAPLAMA
 İntravenöz sıvıların akış hızı;
ml/saat
Akış Hızı= Toplam Sıvı Miktarı
Toplam Süre
damla/ dakika
Akış Hızı= Toplam Sıvı Miktarı X 20 (damla faktörü)
Toplam süre (dakika)
Kullanılan Ölçüler
 1 ml= 1cc = 10 dizyem= 20 damla
 1 ml= 2o damla
 4-5 ml= 1 tatlı kaşığı
 15 ml= 1 yemek kaşığı
 100ml= 1 çay bardağı
 250 ml= 1 su bardağı
Emilim Hızları
Alındığı Yol
Alınma-etki arası süre
Deriden
Değişken
Ağızdan
30-90 dk
Rektal
5-30 dk
Cilt Altı
15-30 dk
Kas-içi
10-20 dk
Dilaltı-Tablet
3-5 dk
İnhalasyon- Solunum
3 dk
Endotrakeal
3 dk
Damar yolu
30-60 sn
MAYİ-SIVI-SERUM
 Her hücrenin içinde, genel olarak su ve elektrolit adı
verilen minerallerden oluşan hücre içi sıvısı
bulunmaktadır. Hücrelerin dışında da yine su ve bazı
elektrolitlerden oluşan ekstrasellüler sıvı (hücre dışı
sıvısı) adı verilen bir sıvı bulunmaktadır. Ekstrasellüler
sıvı, hücrelerin arasında yer alan ara sıvı ve
damarlardaki kanın sıvı kısmını oluşturan plazma
olmak üzere ikiye ayrılır. Bir kişinin sağlıklı olabilmesi
için bu sıvıları oluşturan su ve elektrolitlerin belirli bir
denge içinde bulunması şarttır.
TEMEL SOLÜSYONLAR
a) % 0.9 İzotonik Solüsyonu
b) % 5 Dekstroz Sudaki Solüsyonu
c) % 10 Dekstroz Sudaki Solüsyonu
d) % 20 Dekstroz Sudaki Solüsyonu
e) % 30 Dekstroz Sudaki Solüsyonu
f) % 50 Dekstroz Sudaki Solüsyonu
g) % 5 Dekstroz - %0.2 NaCl Solüsyonu
h) % 5 Dekstroz - %0.45 NaCl Solüsyonu
i) % 5 Dekstroz - %0.9 NaCl Solüsyonu
j) % 5 Dekstroz - %0.45 NaCl - % 0.3 KCl Solüsyonu
k) 1/3 Polideks Solüsyonu
l) % 3 NaCl Hipertonik Solüsyonu
m) 1/4 Polideks IV İnfüzyon İçin Çözelti
MULTIPL ELEKTROLİT SOLÜSYONLARI
a) İzolen Dengeli Elektrolit Solüsyonu
b) İzolen – M % 5 Dekstroz Solüsyonu
c) İzolen – P % 5 Dekstroz Solüsyonu
d) İzolen – S PH 7.4 Elektrolit Solüsyonu
e) Ringer Solüsyonu
f) Laktatlı Ringer Solüsyonu
g) %5 Dekstroz Laktatlı Ringer Solüsyonu
h) % 20 Mannitol Solüsyonu
PLAZMA HACİM TAMAMLAYICI SOLÜSYONLAR
a) Dekstran 40 İzotonik NaCl Solüsyonu
b) Dekstran 70 İzotonik NaCl Solüsyonu
c) Polihes (HES 200/0.5) %6 IV İnfüzyon İçin Çözelti
PREMİKS ÜRÜNLER
a) Polteofilin-200 IV İnfüzyon İçin Enjektabl Çözelti
b) Polteofilin-400 IV İnfüzyon İçin Enjektabl Çözelti
c) Polgyl Metronidazol % 0,5 IV Perfüzyon Çözeltisi
İRRİGASYON SOLÜSYONLARI
a) Steril Distile Su İrrigasyon Çözeltisi
b) İzotonik NaCl Cerrahi Kullanım İçin İrrigasyon
Çözeltisi
c) %5 Mannitol Ürolojik İrrigasyon Çözeltisi
d) BSS OCROSOL Göz İçi İrrigasyon Çözeltisi
SIVI AYARLANAMASI
 IV solüsyonların akış hızını ayarlayan araçlar; klemp,
doz ayarlayıcı ve volüm ayarlayıcı pompalardır.