Transcript SIĞIR TÜBERKÜLOZU ve TEŞHİS YÖNTEMLERİ

SIĞIR TÜBERKÜLOZU VE
TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Yunus KILIÇOĞLU
Veteriner Hekim
GİRİŞ
- 6000 yıldır bilinmekte..
- 19. yy. a kadar sebebi bilinmiyor..
- 1865 yılında Willemin bulaşıcılığını..
- Robert Koch 1882’de tüberküloz basilini..
- 1884 yine Koch ilk izolasyon ve deneysel
enfeks..
- 1896 Lehmann ve Neumann Mycobacterium
tuberculosis ismini..
GİRİŞ - 2
- 1922 yılında Albert Callmette ve Camille Guerin
Fransa’da BCG aşısını..
- 1943 yılından itibaren değişik araştırmacılar
farklı antibiyotikler tedavide başarı..
- Türkiye’de 1900’lerde ilk araştırmalar..
- 1929 yılında H.S.Z.K. nun kabulü ile sistematik
bir araştırma..
ETİYOLOJİ
- Etken Mycobecterium bovis ..
- Gram pozitif, asidorezistans, aerobik ..
- Sporsuz, kapsülsüz ..
- 0.2–0.6 X 1.5–4.0 µm. boyutta ..
- % 10 CO2’li ortam, 37 °C’de ..
- Hareketsiz, uzun hafif kıvrık çomak ..
- 3-6 hafta içinde küçük (1 mm den az) şeffaf,
beyaz, piramidal koloniler ..
ETİYOLOJİ
ETİYOLOJİ
Mycobacterium_bovis_
Ziehl-Neelsen_stain
ETİYOLOJİ
ETİYOLOJİ
ETİYOLOJİ - 2
- Hücre duvarı lipoidal maddeler, normal
boyalarla boyanamaz ..
- Dekolorasyona direnç: ARB (asido-rezistans
bakteri) ..
- Fenol (% 2), kreozol (% 1), formalin (% 3)
NaOH (% 5) içinde 4 saatte ..
- 70-95 derecelik alkol 10 dk. içerisinde ..
- Pastörizasyon genelde ölür..
ETİYOLOJİ - 2
ETİYOLOJİ - 3
Gübre ve idrarla karışık sularda
469 gün
Güneşe maruz balgamda
20-30 saat
Çiğ sütten yapılmış tereyağı ve peynirde
Bir ay
Kokuşmuş maddelerde
75-150 gün
Gömülü akciğer parçalarında
167 gün
Kuru balgamda
Aylarca
Toprak ve suda
5 ay
Kaynama derecesindeki suda
5 dakika
70 C de
30 dakika
ETİYOLOJİ - 4
Top. lipid, hücre duvarı kuru ağırlığının % 60’ı ..
- % 50’si protein = geç aşırı duyarlılık, deri testi
pozitifliği ..
- Selektif ve selektif olmayan besiyerleri ..
- En çok Lowenstein Jensen (LJ), Middlebrook
7H11 veya 7H11 ..
- Sauton, Proskauer, Long, Beck, Dubos,
Kirschner ..
-
EPİDEMİYOLOJİ
Bulaşma: kongenital, sindirim, solunum, deri ve
genital ..
- Kalabalık ve havasız ahırlar ..
- Enfekte hayvanlar öksürük ..
- İnsanlar hasta hayvan karkasları ile temas ..
- Et ve süt ürünleri ..
- Tüberkülozik mastit halk sağlığı, buzağılar ..
-
EPİDEMİYOLOJİ - 2
Vahşi hayattaki rezervuarlar ..
- Vahşi domuz ve geyikler yaylacılık ..
- İnfeksiyöz materyalle kirlenmiş otlaklar ..
- Nadiren insandan sığıra M. tuberculosis ..
-
EPİDEMİYOLOJİ - 3
-
Almanya: 1950 eradikasyon prog ..
1952 % 40, 1961 % 1.7, 1971 % 0.32 ..
1981 % 0.044, 1988 % 0.025 ..
Son veriler:
2 yıldan fazla deri testi uygulanmayan yerler
reaktör sayısında artış ..
EPİDEMİYOLOJİ - 4
ABD: 1901 tüberkülin test sonucu % 50 (+) ..
- 1917 eradikasyon prog ..
- 1951 verisi: kesimde % 0.15 lezyon ..
- 1917-1945 : 279.235.490 sığıra test ..
- 3.891.950 sığır reaktör ..
- Proje maliyeti 250.000.000 dolar ..
- 1969 % 0.03,
- Son veriler: % 0.02 ..
-
EPİDEMİYOLOJİ - 4
EPİDEMİYOLOJİ - 5
-
-
Ülkemiz: 2003 Trakya bölgesi eradikasyon
prog. devam ..
1996-1997 Etlik VKAE Ulusal proje ..
12.904 serum, prevalans % 10 ..
BÖLGESEL VERİLER:
Edirne geneli tüberkülin uygulaması ..
1991 % 0.1, 1992 % 1.8, 1993 % 9.5 ..
1993 Türk-Alman ortak proje:
Ankara % 3.3, Çankırı % 1 ..
PATOGENEZ
-
-
-
-
M. bovis solunum yollarından ..
Savunma, mukus-epiteliyal harekt. ..
Alveoler boşluklarda, hücr. dej.+nekroz (Primer
efekt) ..
Makrofaj fagositoz, yakın lenf yumrularına ..
Tüberkeller, (Primer kompleks)..
İyileşebilir, lokalize ola.. (yaşa, dirence bağlı) ..
Direnç düşüşü, primer komplekste üreme ..
PATOGENEZ
PATOGENEZ
Kezeifikasyon
nekroz alanları
(akciğer)
PATOGENEZ - 2
-
-
-
-
Tekrar yayılma (kan yoluyla) ..
Sonuç; organ-dokularda çok sayıda küçük
tüberkel (Miliar tüberküloz) ..
Primer kompleks taşıyan birey, tekrar patojen
girişi ..
Sonuç; Kronik organ tüberkülozu (geç
generalizasyon) ..
Vücüt direnci düşerse; ölüm ..
PATOGENEZ - 2
PATOGENEZ - 3
-
-
-
-
İlk fagositoz PNL’ler, ancak kalın hüc.duv.etken
parçalanamaz ..
PNL’ ler parçalanır, etken serbest, makrofaj
fagositozu ..
Makrofaj göçü, makrofaj ölümü, etken serbest ..
T-hücre aktivasyonu; Lenfokinler (IL-4, IL-5,
IFN-g, GM-CSF) ..
IFN-g; Makrofaj’da mikobakteri ölümü ..
PATOGENEZ - 3
PATOGENEZ - 3
KLİNİK BULGULAR
-
-
-
Hastalık kronik, çok ilerlemiş vakada bulgu ..
Yaygın lezyon var, klinik bulgu yok ..
Kondüsyon kaybı, öksürük, inip-çıkan ateş ..
İnkübasyon 3-5 hafta ..
Suşa, doza, inokülas. yoluna, virülansa bağlı ..
Pneumoniaya, arthritise, mastitise, derialtı
abselere, keratokonjuktivitise, meningitise,
infertilite bozukluklarına ..
KLİNİK BULGULAR
KLİNİK BULGULAR - 2
-
-
Kısa kuru öksürük, iştahsızlık, zayıflama,
tüylerde bozulma, mediastinal lenf
yumrularında şişmeler ..
Ancak hiçbiri patognomik değil ..
Lezyonlar yerleştiği organa göre ..
Alimenter yolla, barsakta primer odak ..
Solunum yolu, akciğer ve torasik lenf yumr.da
lezyon ..
KLİNİK BULGULAR - 2
chest
cavity
classical
nodular
lessions
KLİNİK BULGULAR - 2
chest
cavity
classical
nodular
lessions
OTOPSİ
-
-
-
Burun ve mukozasında nodüller, ülserler ..
Akciğerde ve akc. lenf yumrularında kazeöz,
kazeö- kalseröz nitelikte lezyonlar ..
Pleurada nodüller, “incili tüberküloz” ..
Sind. sist. enf. da; sind. kanalında lezyon ..
İnce barsakta tüberkel, ülser ..
Mezenteriyal lenf yumr. şişkin ..
Karaciğer, dalak, uterus, böbrek, testis,
ovaryum ve memede de lezyonlar ..
OTOPSİ
Deneysel olarak enfekte edilmiş
bir fareye ait akciğer görüntüsü
OTOPSİ
Enfekte bir hayvana ait
lenf yumrusu kesiti
OTOPSİ
TEŞHİS
-
-
-
Canlı hayv.da gecikmiş tip aşırı duyarlılık
reaksiyonu ile ..
Ölü hayv.da post-mortem muayene,
histopatolojik, bakteriyolojik, PCR ..
Laboratuvara;
Lezyonlu doku ve organlar ..
Soğuk zincir, mümkün olan en kısa süre ..
Sıcak havalarda kont. önlemek için %0.5 borik
asit sol. ..
TEŞHİS - 2
-
-
-
Aseptik kaplar (çevresel mikobakteriler!) ..
Laboratuvarda; ..
1- Boyama ..
Ziehl-Neelsen (sıcak boyama) ..
Kinyon (soğuk boyama), floresans antikor ..
2- Kültür ..
Lezyonlu organlar, dokular, lenf yumr. ..
Kontaminantları engellemek için, % 5 okzalik
asit, % 2-4 NaOH
TEŞHİS - 3
-
-
-
10 dk. karıştır, santrifüj, sıvıyı at, sedimentten
ekim ..
Katı-yumurtalı (Lowenstein-Jensen, Coletsos
base, Stonebrink) ..
Agar içeren (Middlebrook 7H10, 7H11) ..
37 °C’de, CO2’li etüvde 3-6 hafta (8 hafta) ..
Koloni morfolojisi, üreme özellikleri,
biyokimyasal özellikleri, DNA probları;
identifikasyon ..
TEŞHİS - 3
Lowenstein-Jensen besi yerine
ekim ve birkaç haftalık kolonilerin
görünümü
TEŞHİS - 3
TEŞHİS - 3
Mycobacterium bovis_ young
colony on a brain heart infusion_
typical virulent strain
TEŞHİS - 4
-
-
-
3- BACTEC ..
Kültürün duyarlılığı artmış, üreme süresi
kısalmış (5-10 gün) ..
C14 ile işaretli palmitik asit içeren besiyeri ..
14CO2 miktarı radyometrik-flourometrik
ölçülmesi ..
Dezavantajları; okuma için cihaz ihtiyacı, pahalı
olması, radyoizotoplarla çalışma ..
TEŞHİS
Çeşitli Bactec
sistemleri :
BACTEC 460,
960, 9050
Mycobacterial
Detection
System
TEŞHİS - 5
-
-
-
4- Moleküler Yöntemler ..
Üreme çok yavaş, örnekte az sayıda bakteri
varsa kültürde üremez ..
Kültürden daha hızlı, spesifik, duyarlı ..
IS6110 ve IS1081, MPB70 ve 38 kDa antijen b
gibi spesifik proteinleri şifreleyen genleri
çoğaltan primerler ..
Genetik fingerprinting (parmak izi) M. bovis’in
farklı suşlarını ayırt edebilir ..
TEŞHİS - 5
PCR testi sonucu
Mycobacterilere ait
bandların
görünümü
TEŞHİS - 6
-
-
-
5- Kanı baz alan testler ..
Lenfosit profilerasyon testi, gamma interferon
(IFN-γ) testi, ELISA ..
IFN-γ testi; ..
Tam kan sığır ve kanatlı tüberkülinleri ile kültür
edilip, sitokinin salınımı saptanır ve ölçülür ..
Tüberkülin testinden daha erken (deneysel
çalışma; 14 gün) infeksiyonu saptayabilir ..
TEŞHİS - 6
TEŞHİS - 7
-
-
-
-
Tanımlanan mikobakteriyel antijenler ile daha
spesifik ..
Avustralya’da ilk saha çalışması (15.000 sığır)
intradermal tüberkülin testinden (%65,6) daha
duyarlı (IFN-γ, %93.6) ..
Sahada uygulama kolaylığı ..
Ölçümler gerekmediğinden sonuçlar daha az
kişisel ..
Lab.a Lityum-Heparin’li tüplerde 5 ml. tam kan..
TEŞHİS - 7
TEŞHİS - 8
-
Ortam ısısında soğuk zincir gerekmeksizin ..
Alınmayı takiben 12 saatte ulaştırılır ..
36 saatin sonunda netice, maille bildirim ..
Gecikmiş tip aşırı duyarlılık (tüberkülin) testi
Uluslararası standart yöntem ..
Mikobakterilerden elde edilen saflaştırılmış
protein türevi (PPD) ..
TEŞHİS - 9
- Hücreye bağlı şekillenen aşırı duyarlılık
reaksiyonu ..
- İntradermal enjeksiyon, 3 gün sonra injeksiyon
alanında şişme (gecikmiş tip hipersensitivite) ..
- Yeterli spesifite ve duyarlılığa sahip değil
(yanlış pozitiflik ve negatiflik)..
- Gebe, yeni doğum, hatalı değerlendirmeler ..
TEŞHİS - 9
TEŞHİS - 9
Tüberküloz Şüpheli Etler
Hakkında Karar
- Risk; Ette bakteri varlığı ..
- “ “ Miliyer tüberküloz, generalizasyon bulguları,
eksudatif kazeifiye lezyonlar ” ” ..
- Ette bakteri varlığını gösterir ..
- Primer kompleks, kronik tüberküloz, lenf ve
küçük kan dolaşımı ile bir kaç organa, lenf
nodülüne yayılan tüberküloz .. LOKAL ..
- Kaşeksi yoksa lezyonlu bölgeler İMHA, karkas
ŞARTLI KESİM ..
Tüberküloz Şüpheli Etler
Hakkında Karar
- Büyük kan dolaşımı ile dalak, böbrek, testis,
yumurtalıklar, meme, kemikler, intramüsküler
lenf yumruları, göğüs ve karın boşluklarına,
beyin zarı, göz vb. .. GENERALİZE.. İMHA ..
- Kaşeksi varsa lezyonlar lokal de olsa İMHA ..
- Genel kaşeksi :Yağların tamamen eriyip, pelvis
boşluğu, böbrekler ve kalbin etrafındaki
yağların yerine jelatinimsi, kehribar sarısı bir
kitle bulunması hali ..
KORUNMA
-
-
-
Aşı yok..
Sürüye kontrolsüz hayvan..
Etken kaynağı..
Buzağılara güvenli süt..
Genç-yaşlı ayırımı..
Ahırlar..
Kanatlı hayvanlar..
Sürekli kontrol, reaktörler imha..
KORUNMA - 2
-
-
Personel hijyeni..
Doğal aşım boğaları..
Etiyoloji ve bulaşma yolları..
TEŞEKKÜR EDERİM…