Transcript laboratuvar numuneleri alınması eğitimi

KAN NEDİR?



Vücudumuzu oluşturan dokulardan
biridir.Akışkan bir yapıdadır.Kalp damar
sistemi aracılığıyla tüm vücudu
dolaşır.Organlarımızın ihtiyacı olan tüm
maddeleri getirir ve atıklarını götürür.
Bu nedenle vücudumuzda oluşan tüm
biyokimyasal olaylarla kanda bulunan
maddelerin miktarlarında değişim olur.Bu
maddelerin değişimlerini ölçtüğümüzde
organlarla ilgili bilgi verir.Bu değişimler idrar
ve gaitada da oluşabilir.
Tıbbi laboratuvarların temel amacı bu
numuneleri kullanarak içlerinde bulunan
maddeleri ölçüp hekimlerin teşhis koymasına
yardımcı olmaktır.
Laboratuvardan doğru sonuçlar alabilmek için
numuneleri doğru bir şekilde almalı ve doğru bir
şekilde laboratuvara teslim etmeliyiz.
 Numune sonuçlarında çıkan hataların %65 i
numunenin alımı ve transferindeki hatalardan
kaynaklıdır.
 Bu nedenle kanın;
 Doğru kişiden
 Doğru zamanda
 Doğru şekilde alınıp
 Laboratuvara doğru teslimi sağlanmalıdır.

NUMUNE ÇEŞITLERI
A)KAN
İstenen tetkike uygun 3 çeşit kan alınır.
1)Venöz Kan: kullandığımız temel kan çeşidi
olup,bir çok tetkik bu yolla çalışılır.
2)Arteryel Kan: Kan gazları analizinde kullanılır.
3)Kapiller Kan: Kanama zamanı ,pıhtılaşma
zamanı,bebek bluribini analizinde kullanılır.

Tahlil yapılırken testin yöntemine göre
uygun numuneler alınmalıdır.
 1)serum: biyokimyasal tetkikler ,hormonlar ,
enfeksiyon markerleri,serolojik testler
 2)plazma: pıhtılaşma faktörleri
 3)tam kan: kan sayımı , kan grubu, kan
kroslama, sedimantasyon
 KAN TÜPÜ ÇEŞİTLERİ
 Yukarıda sayılan kan elemanlarını elde
edebilmek için uygun tüplere kan alınması
gerekir.
 SERUM
Kırmızı kapaklı jelli tüp (10
ML)
 PLAZMA
Mavi kapaklı tüp( 2 ML)
içinde EDTA bulunur.

KAPİLLER KAN
Özel, içi
heparin kaplı, ince tüpler
 SEDİMENTASYON
Özel, siyah
kapaklı ince, uzun kendi tüpü
vardır.İçinde 0,4 ml sitrat bulunur.
 İDRAR BARDAKLARI
 Rutin İdrar: Beyaz kapaklı bardak.
 KÜLTÜR: Kırmızı kapaklı steril
bardak
 GAİTA : Özel gaita kabı.

JELLİ TÜP
KAPİLLER TÜP
HEMOGRAM
TÜPÜ
KOAGÜLASYON
TÜPÜ
SEDİMANTASYON
TÜPÜ
B)İDRAR:
Beyaz kapaklı idrar kabı
Kırmızı kapaklı idrar kabı
C)GAİTA: Özel gaita kabına alınır.
KANIN ALINIŞI






VENÖZ KAN ALINMASI
Kanı alınacak kişi oturtulur veya yatırılır. kan
alınacak kol sağlam bir yere dayandırılır. ayaktaki
hastadan veya desteklenmemiş bir koldan kan
alınmamalıdır.
Kan alınacak kol dirsek bükümünden 10-15 cm
yukardan turnike ile sıkılır.
Kanın hangi koldan alınacağı önemli değildir. Kol
venleri uygun değilse el üstü veya ayak venleri de
kullanılabilir.
%70lik alkolle silinir. Kuruması beklenir. temizlenen
bölgeye dokunulmaz.
Hazırlanmış olan kuru ve steril iğne ile damara
girilir. enjektör ve kol arasında 15 derecelik bir açı
olmalıdır.
Görünen damarlarda damarın 5-6 mm uzağından
girildikten sonra damara girilmelidir. enjektörle
kol arasında piston çok yavaş olarak çekilmelidir.
hızlı olursa kan hemoliz olur.
 Vakuteynırla alınıyorsa kullanılan tüpler
vakumlu olduğundan kanı kendi çeker.
 İğneyi çıkarmadan önce turnike açılır, sonra iğne
çıkarılıp kuru pamukla en az 10 dakika basınç
uygulanarak kanamanın durması sağlanır.
 Kola basınç uygulanması gerektiği hastaya
söylenmelidir.

Açlık kanı gereken durumlarda mutlaka
gece açlığı (10- 12 saat) sağlanmalıdır.
Mümkünse sabah 10:00 dan sonra kan
alınmamalıdır. Gündüz vakti sağlanan açlık
gece açlığına eşit değildir. Çünkü gündüz
insan aktif olduğundan testlerin sonuçları
değişecektir.
 Kolunda serum takılı olan hastalardan kan
alınmamalıdır. Fakat serumla hastaya
verilen madde dışında yapılacak testler için
diğer koldan kan alınabilir. ( GLİKOZ
AKŞ,

İZOLAYT, NAC I

İYONLAR)
Takılan maddenin ölçümü isteniyorsa
serum akışı durdurulduktan 3 dakika sonra
kan alınır.
Günümüzde kan alma işleminde vakumlu
tüpler kullanılmaktadır. Bu tüplerin kapak
renkleri farklıdır. Her renkteki tüp
yapılacak analize uygun kan almak için
özel hazırlanır.
 Hangi renkteki tüpün hangi amaçla
kullanılacağı, yani içinde antikuagulan
bulunup bulunmadığı,hangi tip
antikuagulan bulunduğu üzerinde yazılıdır.
 Kanı alan kişi bunları iyi bilmeli ve
kuralına uygun kan almalıdır.

Vakuteynırlı tüpler, kanın tüpün kenarına
yapışmasına ve hemolizi önlemek için
silikonla kaplıdırlar. Kapakları da
silikonize olabilir. Bundan dolayı son
kullanma tarihleri çok önemlidir. Son
kullanma tarihi geçen tüpler
kullanılmamalıdır.
 Bazen kan alınırken yanlışlıkla artere
girilmiş olabilir. Bu durumda kanın rengi
açık kırmızıdır ve kan fışkırarak çıkar,
enjektör kendiliğinden dolar. Bu durum
başınıza gelirse hekiminize haber veriniz.
 Hasta kan vermekten korkuyorsa veya
fenalaşma ihtimali varsa yatırılarak kan
alınır.

Kalın iğnelerle kan alınmamalıdır. Yeşil
uçlu iğne kullanılmalıdır. Çocuklarda siyah
uçlu iğne kullanmak gerekiyorsa piston çok
yavaş çekilmelidir.
 Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için
vücudun herhangi bir yerine kanın
bulaşmamasına dikkat edilmelidir.
 Ele kan değmesi durumunda uygun
antiseptik ve bol sabunlu su ile
yıkanmalıdır. Ayrıca hastada bulaşıcı
hastalık varsa ( HIV , TBC, VİRAL HEPATİT, ÇOCUK
FELCİ, KIZAMIK Vb.) kan alan kişinin elinde
eldiven, başında bere, yüzünde maske,
ayaklarında galoş olmalıdır.

Kan alınması sırasında iğnenin girdiği
yerin çevresinde şişme oluşmaya başlarsa
bu durum ya iğnenin veni delip geçtiğine
veya iğne ucunun bir kısmının dışında olup
kanın dokuya sızdığına işaret eder. Bu
durumda turnikeyi açıp, iğneyi hemen
çıkartarak pamuk pet ile delinen yere
bastırmak gerekir.
 Kol ve önkoldan damar bulunamazsa bilek
ve el damarları, bu da mümkün olmazsa
ayak bileği damarlarından kan alınmalıdır.
Ancak çok çaresiz kalındığında bu yollara
başvurulmalıdır.

Kan alınırken damarların belirginleşmesi
için hastanın yumruğunu sıkması veya
avucunu açıp kapaması telkin edilmemeli
kola aşağıdan yukarı doğru masaj
yapılmamalı veya damarın üzeri
tokatlanmamalıdır. Çünkü bu hareketler
hemakonsantrasyona sebep olur.
 Arteryel kan almak işlemi uzman kişiler
tarafından yapılmalıdır.


Az miktarda kan örneğinde parmak
ucundan, kulak memesinden veya
bebeklerde ayak topuğundan kan alınır.
Kan alınacak yer alkollü pamukla
silindikten sonra lansetle delinir. Topuk
kullanılacaksa yakın yakın 3 yer delinir. İlk
damla kuru pamukla silindikten sonra kan
kullanılır. Parmak uçları enfeksiyon
kapması bakımından koldan daha risklidir.
İdrar kanın böbreklerden çözülmesi sonucu
oluşur. İçinde çok sayıda organik ve
inorganik maddeyi içerir.
 Sağlıklı bir kişi ortalama 24 saatte 60 gram
kadar maddeyi idrarla dışarı atar. Bunun
35 gr mı organik, 25 gr mı inorganiktir.
Ayrıca bazı hastalık durumlarında
normalde idrarda bulunmayan maddelerde
çıkarlar. Albümin, glukoz, aseton, bilirubin
hemoglabin gibi.
 İdrarın mikroskobik incelemesinde de
lökositler , eritrositler, bakteriler,
parazitler kristaller görülebilir.

İdrar örneği günün herhangi bir saatinde
alınabilir. Rutin analizler için idrar
kullanılır. Ancak mümkün olduğu kadar
sabah açlık idrarı tercih edilmelidir. Çünkü
bu idrar içindeki maddeler ve hücreler
bakımından daha konsantredir.
 Glukoz tayininde yemekten en az 2 saat
sonra alınan örnek tercih edilmelidir.

Bunun için temiz steril ve renkli şişe
kullanılmalıdır. Renkli şişe yoksa şişenin
etrafı gazete kağıdı ile sarılarak karanlıkta
ve buzdolabında saklanmalıdır.
 Toplama işlemine başlandığı zaman, sabah
ilk idrar dışarı atılır, sonraki tüm idrarlar
ve ertesi sabahın ilk idrarı bir kapta
toplanır.
 Bebekler ve küçük çocuklarda istendiği
zaman idrar veremedikleri için ticari
olarak satılan özel torbalarda idrar
toplanır.


Özel kapaklı kaplara yeterli miktarda
konularak ( nohut büyüklüğünde
)laboratuvara teslim edilir.
Numuneler doğru kişiler tarafından doğru
şartlarda alınıp, doğru bir şekilde laboratuvara
teslim edilmelidir.
 Doğru Kişiler: Ne yaptığını ve ne yapacağını
bilen kişiler.
 Doğru Şartlar: Doğru hasta ,doğru tüp , doğru
alım.

Doğru Teslim:
 El ile taşıma,
 Pnömatik ile taşıma, tüplerin ve
bardakların kapakları pnömatiğe
konmadan önce kontrol edilip sıkıca
kapatıldıktan sonra kapsüle konmalıdır.
 Güvenlikle Taşıma: Kanda alkol testi için
numune güvenlikle gönderilir.

TEŞEKKÜRLER