Transcript TAM KAN - Saglik Dokumanlari

KAN TRANSFÜZYONU =
KAN TRANSPLANTASYONU =
KAN NAKLİ
KAN;
 Tek kaynağı insan olan,
 Alternatifi henüz olmayan,
 Yerinde kullanıldığında hayat kurtaran,
İntravasküler alanda dolaşan sıvı doku
olup , plazma ve şekilli elemanlardan
(eritrosit,lokosit,trombosit) oluşur.
Kan diğer organları perfüze eden
hareketli bir organ olarak kabul
edilmektedir.
Transfüzyonun Tanımı
Tam kan ve/veya kan ürünlerinin verilmesidir.
Tedavi amaçlıdır.
Organ transplantasyonu işlemidir.
Hayat kurtarıcıdır .
Amaç
Kaybedilen kanı yerine koymaktır.
Ancak;
Tüm transfüzyonların %1 kadarı hayat kurtarıcıdır.
Sağlanacak yarar ve doğuracağı
sorunlar iyice değerlendirilmelidir!!!
NEDEN GÜVENLİ TRANSFÜZYON ?
Akut transfüzyon
reaksiyonları
Post transfüzyon
purpura
Akut Akciğer Hasarı
Enfeksiyon
Gecikmiş
Reaksiyonlar
Yanlış
Transfüzyon
Transfüzyon Uygulamalarında
Transfüzyon sürecinin her aşaması için uygulama
standartları olmalı
Transfüzyon için hazırlanan kan ürünlerinin
güvenilirliğini sağlamak için klinik çalışanları ile
kan bankası çalışanları arasında açık bir iletişim ve
işbirliği olmalı
Kan ürünleri nakledilirken ve transfüzyon öncesi
kliniklerde bekletilirken işlev kaybı ve bakteriyel
bulaşın engellenebilmesi için doğru saklama
koşullarının uyulmalı
Hasta eğitimli personel tarafından kan
transfüzyonu öncesinde, uygulama sırasında ve
işlem sonrasında takip edilmeli
KAN TRANSFÜZYONU
Kan ve/veya kan ürünleri için istem
formu doldurulmalıdır
Kan ve/veya kan ürünleri istem
formunda;
Hastanın;
Adı ve soyadı,
Protokol numarası,
Tedavi gördüğü bölüm,
Tanısı,
Kan grubu,
Transfüzyon endikasyonu,
Hastaya daha önce transfüzyon yapılıp
yapılmadığı,
Hasta kadın ise daha önce doğum
yapıp yapmadığı,
Kan ve/veya kan ürününün istem
gerekçesi,
Hazırlanacak kan ve/veya kan
ürününün türü ve miktarı,
Planlanan veriliş süresi,
Hekim kaşesi ve imzası yer almalıdır.
Transfüzyon sürecinin güvenliğini
sağlamaya yönelik düzenleme
Transfüzyon öncesi, çapraz
karşılaştırma test sonucu ile hasta
bilgileri iki sağlık çalışanı tarafından
doğrulanmalıdır.
Transfüzyondan hemen önce,
iki sağlık çalışanı tarafından;
• Hastanın kimliği,
• Kan ve/veya kan ürününün türü ve
miktarı,
• Ürünün planlanan veriliş süresi
doğrulanmalı
• Transfüzyonun ilk 10 dakikası
sağlık çalışanı tarafından gözlenmeli
• Transfüzyon boyunca her 15
dakikada bir hastanın vital bulguları
izlenmeli
Kan Ve Kan Bileşenlerinin İstemi Ve Uygulama
Süreci
1
• Transfüzyondan önce transfüzyon hakkında hastaya bilgi verilmeli,
aydınlatıcı açıklamalar yapılmalı hastanın yeterince bilgilendiğinden
emin olunmalı( Bilgilendirilmiş Onam – Hekim )Onam
alınırken hemşirenin de sürece eşlik etmesi önerilir
2
• Hekim tarafından karar verilen kan ürünün adı, miktarı,
transfüzyonun süresi, özellikli durumlar(Lökosit filtrasyonu –
ışınlama vb.) belirtilecek şekilde hekim tarafından order
edilmeli
3
• Order edilen kan ürünü hekim tarafından “Kan ürünü İstek
Formu” doldurularak kan bankasına iletilmeli
4
5
6
• Kan ve kan bileşeni hazır olduğunda Hekim
istemine göre crossmatch raporu için hastadan
kan alınmalı
• Sadece transfüzyon için açılan damar yolunu
uygunluk açısından kontrol edilmeli (Damar yolu
yetişkinlerde 16-18- nolu, pediatrik hastalar için
22-24 -nolu branül tercih edilmelidir.)
• Kan bankasından hazırlanarak gelen kan
ürününün torbasının kontrolü yapılmalı
Kan Torbasının Kontrolünde:
Kanın kontamine olduğuna, donduğuna veya çok sıcakta
bekletildiğine işaret eden kan plazmasında herhangi bir
hemoliz işaretine
Eritrositler ile plazma arasındaki çizgide herhangi bir
hemoliz İşaretine
Sıklıkla eritrositlerde daha koyu bir renk ya da
pembe/siyah bir renk oluşumu ile karakterlenen ve
bakteriyel kontaminasyonu gösteren renk değişimine
Antikoagülanın iyi karıştırılamadığına ya da bakteri
kontaminasyonuna işaret eden herhangi bir pıhtı varlığına
Torbanın herhangi bir yerinde delik ya da kaçak olduğuna
ya da daha önce açılmış olduğuna işaret eden bulgulara
BAKILMALIDIR..
7
8
9
• Doğru Hasta,Doğru Etiket,Doğru Ürün
• Transfüzyona başlanmadan önce eldiven giyilerek kan torbası üzerindeki bilgiler
iki yetkili sağlık personeli tarafından kontrol edilmeli ve kontrol eden kişiler
tarafından imzalanmalı
•
•
•
•
•
•
•
İki sağlık personeli tarafından kontrol edilen bilgiler;
Kan ve kan bileşeni bilgileri kontrolü
Hasta kimlik bilgileri kontrolü
Crossmatch etiket kontrolü (Kan Torbası ve Form)
Torba numarası kontrolü (Kan Torbası ve Form)
Özellikli durumların kontrolü (Filtrasyon, Işınlanma vb)
Son kullanma tarihinin kontrolü (Kullanılan antikoagülan maddeye
göre)
10
11
12
13
• Kan ve kan bileşeni setlenmeden önce homojenliğini sağlamak
için 2 dk alt-üst edilmeli
• Homojenliği sağlanan kan ve kan bileşenine uygun uygun
transfüzyon seti (Kan Verme Seti, Lökosit-Eritrosit
Filtresi)takılmalı
• Transfüzyona başlamadan önce yeniden hasta yanında kimlik bilgileri kontrol
edilmeli.
• Hastanın;
• Vücut ısısı, kan basıncı, nabız ve solunum sayısı (vital bulgu ) değerlendirilir
• Transfüzyon başlangıç saati
• “Transfüzyon İzlem Formu” na kaydedilmeli.
• Özellikle erken reaksiyon gelişiminin hemen fark edilmesi
için transfüzyonun ilk 5-10 dk’sı yavaş gönderilip ve bu
süre içerisinde hastanın yanında kalınmalı.
14
• Transfüzyon İzlem Formu” na
• Transfüzyona başlandıktan 15. dakikada,
• Transfüzyon bitene kadar 30 dk.da bir ve
• Transfüzyon bittikten 1 ve 4 saat sonra alınan vital bulgular kayıd edilmeli.
15
• Tüm transfüzyon kayıtları yapıldıktan (vital bulgular, transfüzyonun bitiş saati,
reaksiyon gelişip gelişmediğine dair ek not vb) ve transfüzyon bittikten sonra
“Transfüzyon Formu” nun bir nüshası boş kan torbası ve seti ile birlikte (kilitli poşetli)
kan bankasına gönderilmeli.
16
17
• İşlem süreci “Tranfüzyon takip formundaki “ basamaklar gerçekleştirilerek ve kayıt
edilmeli.
• Transfüzyon esnasında reaksiyon gelişir ise; hızla transfüzyon sonlandırılmalı
• İnfüzyon seti değiştirilmeli
• Hekime ve Kan bankasına haber verilmeli .
Hastada
gelişen
reaksiyon
– vital • %0.9 NaCl ile damar yolu açık tutularak haber verilmeli.
bulguları
ilgili
formlara
kayıt
edilmeli.
TAM KANIN KOMPONENTLERİ
Tam Kan
Eritrosit
süspansiyonu
Taze donmuş
Plazma
Sıvı Plazma
Trombositten
zengin plazma
Trombosit
süspansiyonu
Kriyopresipitat
Kan ve Kan Bileşenlerinin Özellikler
Kan Ürünü
Saklama Koşulları
Kullanım
Endikasyonları
Uygulama;
TAM KAN;
Temelde kan
bileşenlerinin
hazırlanması için
kaynak
olarak kullanılır.
+2°C ile +6°C arasında
alarmlı, kontrollü, onaylı
kan saklama dolaplarında
saklanmalıdır.
Kaynak metaryal
olarak kabul edilmeli
Uygun plazma ve kan
ürünlerinin
bulunamadığında
kullanılmalı
Yalnızca eritrosit ve
kan hacmi eksikliği
birlikte ise
kullanılmalıdır
Kan saklama dolabından
çıkarıldıktan en fazla 30 dk
sonra ve
4 st içinde transfüzyon
gerçekleştirilmelidir
ERİTROSİT
SÜSPANSİYONU
Tam kandan
plazmanın
uzaklaştırılması
dışında
herhangi bir işlem
yapılmaksızın
hazırlanan
bileşendir.
‼Asla klinik
buzdolaplarında
saklanmamalıdır
Eritrosit
süspansiyonları kan
kaybı
replasmanında ,
Hastanın hipoksiyi
tolere edemediği
durumlarda kullanılır.
Kan ve Kan Bileşenlerinin Özellikler
Kan Ürünü
Saklama Koşulları
Kullanım
Endikasyonları
Uygulama;
TROMBOSİT
SÜSPANSİYO
NU
Saklama sıcaklığı +20 - +
24oC
arasında olmalıdır.
Taşıma sırasında trombosit
süspansiyonlarının sıcaklığı,
saklama için önerilen şartlara
mümkün olduğunca uygun
olmalıdır ve teslim
alındığında tedavide acilen
kullanılmayacaksa önerilen
koşullarda saklanmalıdır.
Kullanım öncesi ajitatör
cihazındaki gibi hafil alt-üst
edilerek homojenliğinin
sağlanması önerilir
Düşük trombosit sayısı
olan hastalarda,
Traombosit eksikliğine
bağlı klinik olarak önemli
kanamalarla seyreden
ciddi trombositopeni
varlığında kullanılır.
Trombosit konsantreleri
mümkün olduğu kadar
kısa zamanda 30 dk içinde
uygulanmalıdır.
Taze tam kanın
trombosit
içeriğini yüksek
oranda ve
etkin formda içeren
bileşendir. Aferez
yöntemi ile
de elde edilebilir
Asla klinik
buzdolaplarında
konulmamalıdır.
Kan ve Kan Bileşenlerinin Özellikler
Kan Ürünü
Saklama Koşulları
Kullanım
Endikasyonları
Uygulama;
Taze Donmuş
Plazma
25 C o’nin altında 36 ay,
-18 ve -25 C o
arasında 3 ay saklanır.
Taşıma sırasında saklama
sıcaklığı korunmalıdır.
Hemen
kullanılmayacaksa torbalar
önerilen sıcaklıkta hemen
depolanmalıdır
Temel kullanım alanı
plazma fraksiyonu için
kaynak materyal olarak
kullanılır.
Çok sayıda koagülasyon
faktör eksikliği olan klinik
durumlarda, Spesifik
pıhtılaşma faktör
konsantrelerinin olmadığı
durumlarda,
Trombotik
Trombositopenik Purpura
(TTP) tedavisinde
kullanılır.
Eritildikten sonra 20 dk içinde
uygulanmalı; 30 dakika içinde
kullanılmalıdır
Pıhtılaşma faktörlerinin
fonksiyonlarının
yeterince
korunabileceği bir
sürede ve
uygun bir sıcaklıkta
Dondurularak(Koagülas
yon faktörleri, globulin
ve albümin içerir) gerek
tam
kandan gerekse aferezle
toplanan plazmadan
transfüzyon veya
fraksiyon
amacıyla hazırlanan
bileşendir.
Eritilen plazma asla yeniden
dondurulmamalı
HEMŞİRE KAN TRANSFÜZYONU TAKİP FORMU
Doküman No: YBH-FR-554
Sayfa No: 1/1
Revizyon No: 01
Revizyon Tarihi : 07.03.2008
Yayın Tarihi: 04.06.2007
Hasta Adı- Soyadı:........................................
Kliniği
Bim No
Kan Grubu
:............Rh.......
Tarih
:...../......./20......
:…………………………
T.C. Kimlik No. :.........................................
:.......................Tel No ........
TRANSFÜZYON ÖNCESİ
KONTROL EDEN
Kontroller
1. Kişi
2. Kişi
Tarih :.…./…./20…Saat :…
Tarih :../…./20…Saat :…
Ad/ Soyad/imza
Ad/ Soyad/imza
Hastanın kimliğini tespit et
Hastanın venöz yolunu aç
Transfüzyon için hastadan onay al
Hastanın kan grubunu kontrol et
Gönderilen kan komponenti ile hastanın kan grubu uyumunu kontrol et
Kan komponentinin son kullanma tarihini gözden geçir, görünümünü
kontrol et
RBC kullanılıyorsa hasta adına cross – match yapıldığını kontrol et
1
2
3
4
5
6
7
Yukarıdaki bilgiler ile ilgili uyumsuzluk veya şüpheniz varsa problem
çözülene kadar kesinlikle
TRANSFÜZYONA BAŞLAMAYINIZ.
TRANSFÜZYON SIRASINDA
Transfüzyonun Başlama Saati :….:…..
Kan Ürünü No
Transfüzyon
……………….
ÖNCESİ
Transfüzyonun Bitiş Saati :….:…..
Transfüzyon
Transfüzyon
Transfüzyon
Transfüzyon
Transfüzyon
Transfüzyon
Transfüzyon
15’ Dk.
30’ Dk.
45’ Dk.
1. Saat
2. Saat
3. Saat
SONU
Transfüzyondan
4. Saat
SONRA
Ateş
Nabız
Solunum
Tansiyon
REAKSİYON OLDU İSE AŞAĞIDAKİ LİSTEDEKİ SADECE NUMARALARI YAZARAK BELİRTİNİZ
Reaksiyon
1.
2.
3.
4.
Titreme
Ateş
Çarpıntı
Ürtiker
5. Bulantı –kusma
6. Baş ağrısı
7. Yan ağrısı
8. Substernal ağrı
9 .Dispne
10. Kızarıklık
11. Kanama
12. Hemoglobinüri
13. Siyanoz
14. Şok
15.Diğer(Açıklayınız) :……………
…………………………………
Transfüzyon Sonlandırma Anına Kadar Verilen Kan Ürününün Miktarı...................................ml
Reaksiyon Dışında Transfüzyon Durdurma Nedeni:……………………………………………
*TRANSFÜZYON REAKSİYONU OLDU İSE *






Transfüzyonu durdur, hastanın damar yolunu % 0.9 NaCl ile aç.
Doktoru haberdar et.
Hastanın kimliğini kontrol et.
Kan ürününün ve hastanın ABO ve Rh grubunu kontrol et, hastanın kan grubunu tekrar iste.
Kan komponentini, kan verme setini ve beraberinde verilen sıvıları sakla.
Kan merkezini reaksiyon hakkında bilgilendir (Tel: 2722, 2723, 2726).
Görüşülen kişi (Ad-Soyad-İmza)
Transfüzyonu Uygulayan (Ad-Soyad-İmza)
Tarih :.…./…./20…..
Saat :……