Eğitim Sunusuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.
Download
Report
Transcript Eğitim Sunusuna Ulaşmak İçin Tıklayınız.
Kan Transfüzyonu Hemşire Eğitimi
Dr.Tufan T.T. ERTOP
TÜRK KIZILAYI
GÜNEY ANADOLU BÖLGE KAN
MERKEZİ
TAM KAN
• Tanım:Transfüzyon için hazırlanan tam
kan,uygun bir bağışçıdan,steril ve apirojen
antikoagülan ve torba kullanılarak alınan
kandır.Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması
için KAYNAK olarak kullanılır.
• Özellikler:Taze alınmış tam kan tüm özelliklerini
ancak kısa bir süre koruyabilir.Tam kandaki
Faktör VIII,Lökosit ve trombositler 24 saatten
uzun süre saklandığında hızla bozulacağından
hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı
uygun değildir.
TAM KAN-II
• Saklama koşulları:Transfüzyon amacıyla alınan tam kan
+2 ile +6 C aralığında saklanmalıdır.Saklama süresi
kullanılan antikoagülan/koruyucu sıvıya bağlıdır.
+2-+6 derecede , alarmlı, ve ısı kontrollü onaylı bir kan
merkezi dolabında saklanmalıdır.
• Kullanım Endikasyonları:Rutin olarak bileşen hazırlanan
yerlerde tam kan,kaynak materyal olarak kabul edilmeli
ve transfüzyon uygulamalarında hiç yer almamalı ya da
çok kısıtlı yer almalıdır.Tam kan,uygun plazma ürünleri
ve kan bileşenlerinin bulunamadığı durumlarda,yalnızca
eritrosit ve kan hacmi eksikliği birlikte ise
kullanılmalıdır.Kan bileşenlerinin bulunduğu durumlarda
tam kan yerine çoklu bileşen tedavisi uygulanmalıdır.
ENDİKASYONLARI
• Kan değişimi için (Exchange Transfusion)
• Eritrosit süspansiyonu kullanılması gerektiren
ancak hazırlanamadığı durumlarda
YAN ETKİLER
• Dolaşım yüklenmesi
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
• Çeşitleri:EK SOLÜSYONLU ERİTROSİT
SÜSPANSİYONLARI,Buffy Coat
uzaklaştırılmış eritrosit süspansiyonları,ek
solüsyonlu buffy coat uzaklaştırılmış
eritrosit süspansiyonu,yıkanmış eritrosit
süspansiyonu,lökositi azaltılmış eritrosit
süspansiyonu,aferez eritrosit
süspansiyonu
Ek solüsyonlu eritrosit
süspansiyonu
• Temel antikoagülan solüsyon CPD olmak
üzere ek solüsyonlar genellikle suda
çözünmüş sodyum klorür,adenin,glukoz ve
mannitol içerir.Tam kanın santrifüj
edilmesinden sonra eritrositler ve plazma
ayrılır.Eritrositlerin ek solüsyonla dikkatlice
karıştırılmasından sonra +2 ile +6 C arası
sıcaklıkta saklanır.
• Kullanım endikasyonları:Bu bileşen,kan
kaybı replasmanında ve hastanın hipoksiyi
tolere edemediği durumlarda kullanılır.
• Saklama koşulları:Tam kandaki
gibidir.Kullanılan antikoagülan/ek
solüsyona bağlı olarak saklama
solüsyonunun izin verdiği süreye kadar
uzatılabilir.
• Yan etkiler:Tam kandaki gibidir
RANDOM TROMBOSİT
SÜSPANSİYONU
• Taze tam kandan hazırlanan,tam
kanın trombosit içeriğini yüksek
oranda ve etkin formda içeren
bileşenidir
• İki şekilde hazırlanır;
– Tek donör ünitesi
– Havuzlanmış ünite
RANDOM TROMBOSİT
SÜSPANSİYONU
• Endikasyonları:
• Trombositopeni ve trombosit fonksiyon
bozukluklarına bağlı kanamalarda
• Kemik iliği yetersizliklerinde görülen
trombositopeniye bağlı kanamalarda
kullanılır.
• Endikasyonları hastanın klinik
semptomlarına göre konulur.
RANDOM TROMBOSİT
SÜSPANSİYONU
• Kullanılmadığı yerler:
• Preoperatif trombosit sayısı ciddi olarak düşük
değil ise kanamayı önlemek için
kullanılmamalıdır.
• ITP
• Tedavi edilmemiş DIC
• Sepsise bağlı trombositopenide sepsis tedavisi
başlamadan önce kullanılmamalıdır.
• Hipersplenizmde endike değildir.
RANDOM TROMBOSİT
SÜSPANSİYONU
• Dozaj
• Her 10 kg için bir random trombosit
süspansiyonu veya erişkin bir hasta için bir adet
havuzlanmış trombosit kullanılabilir.
• Bu dozaj ile trombosit sayısında 20-40x10 9 artış
sağlanır.
• Eğer hastada splenomegali, sepsis, DIC var ise
verilen trombosit süspansiyonunun etkinliği
düşük olacaktır.
RANDOM TROMBOSİT
SÜSPANSİYONU
• Uygulama:
• Standart kan verme seti ile 30 dakika içerisinde
verilmelidir.
• Buzdolabına konulmamalıdır.
• Mümkün olduğunca ABO uygun trombosit
verilmelidir.
• Rh(-) bir bayana doğurganlık süresi içerisinde
Rh(-) trombosit süspansiyonu verilmelidir.
• Özellikle sık transfüzyon alanlarda hemolitik
olmayan febril ve allerjik ürtikeryal reaksiyonlar
sık görülmektedir.
TROMBOSİT
KONSANTRESİ(AFEREZ)
•
•
•
•
•
Hacmi 150-300 cc
Trombosit içeriği 150-900x10 9
3-10 adet random trombosite eşittir.
ABO uygunluğu daha önemlidir.
Hasta için gereken doz tek kişiden
sağlanabilir. Bu kişi tekrarlayan sayıda
trombosit verebilir.
TAZE DONMUŞ PLAZMA
• Tam kan donasyonunu takiben ilk 6 saat
içerisinde tam kandan ayrılmış ve hızla -25
veya daha düşük ısıda soğutularak
hazırlanmış plazmayı içeren torbadır.
• Normal plazma düzeylerinde stabil
koagülasyon faktörleri, albümin ve
immünglobülin içerir.
• Faktör VIII düzeyi normal taze plazma
düzeyinin %70’i kadardır.
TAZE DONMUŞ PLAZMA
• 200-300 ml hacmindedir. Ancak çocuklar için
daha küçük hacimde de hazırlanabilir.
• Enfeksiyon bulaşı normal tam kan gibidir. Ancak
metilen mavisi veya UV gibi sterilizasyon
yöntemlerine tabii tutulur ise risk azalır(Hepatit A
ve parvo virüs için devam eder)
• -25 derece ve daha düşük ısılarda 3 sene
muhafaza edilebilir.- 25 ten daha sıcak
derecelerde 3 aydan fazla saklanmamalıdır. -18
derece sıcaklığın üstünde muhafaza
edilmemelidir.
TAZE DONMUŞ PLAZMA
• Kullanılmadan önce kan merkezinde
plazma eriticiler ile 30-37 derece arasında
eritilmelidir. Daha yüksek ısıda bu eritme
işlemi yapılır ise koagülasyon faktörleri ve
proteinler bozulur.
• Eridikten sonra +2-+6 derece arasında
saklanmalıdır.
TAZE DONMUŞ PLAZMA
• ENDİKASYONLARI
• Multipl koagülasyon faktör eksikliklerinin
yerine konulması
– Karaciğer hastalığı
– Warfarin aşırı dozu
– Masif transfüzyon alan hastalar
– Koagülasyon faktör düzey düşüklükleri
TAZE DONMUŞ PLAZMA
• DIC
• TTP
• Dikkat edilmesi gereken noktalar:
–
–
–
–
–
–
–
Hızlı infüzyonlarda akut allerjik reaksiyonlar oluşabilir.
Hayatı tehdit eden anaflaktik reaksiyonlar oluşabilir.
Tek başına hipovolemi kullanım endikasyonu değildir.
Dozaj : Başlangıç dozu 15 ml/kg’dir.
Alıcıda hemolizi önlemek için ABO uyumlu olmalıdır.
Çapraz karşılaştırma testi gerekmez.
Eritildikten sonra standart kan verme seti kullanılarak infüzyon
yapılmalıdır.
– Labil faktörlerden etkili yararlanmak için eridikten sonra 6 saat
içinde kullanılmalıdır.
BÖLÜM II
• KLİNİK TRANSFÜZYON
UYGULAMALARI
ANAHTAR NOKTALAR
• Hastaneler klinik transfüzyon sürecinin her
aşaması için uygulama standartlarına
sahip olmalıdır. Hastane çalışanları bu
standartları izleyecek şekilde eğitilmelidir.
• Transfüzyon amaçlı hazırlanan kan
ürünlerinin güvenilirliğini sağlamada
klinisyenler ile kan bankası çalışanları
arasında açık bir iletişim ve işbirliği esastır.
GENEL BİLGİLER
• Herhangi bir kan bileşeninin transfüzyonu
öncesinde,transfüzyon endikasyonları
dikkate alınmış ve dökümante edilmiş
olmalıdır.
• Transfüzyon öncesinde sıklıkla yapılan
hataların önlenmesi için dikkat edilmesi
gereken noktalar şunlardır:
A:kan örneği alınması
• A:Kan grubu tiplendirmesi ve uygunluk
testleri için alınan örnekler,açık ve kesin
kimlik bilgilerine sahip olmalıdır.Aşağıdaki
kurallara uyulmalıdır:
• Doğru ve güvenilir yanıt vermeye uygun
hastaya,adı- soyadı,doğum
tarihi(gün/ay/yıl)olarak sorulur.
• Kimlik belirlemek için yatak
numarası,hastane notları,istek formu gibi
ikincil belirleyiciler kullanılmamalıdır.
• Hasta kimliğini belirlemek için bileklik
kullanılması tercih edilmelidir
• Hastaya özel ve tek olan hastane protokol
numarası kullanılmalıdır
• İstem kağıdındaki kimlik bilgileri,hastadan
alınan veya bileklikte yazılı bilgiler ile
hasta dosyasında yer alan kimlik bilgileri
karşılaştırılır.Protokol numarası doğrulanır
B: Örnek etiketlenmesinde:
• Hasta güvenliği açısından özellikle birden fazla
hastanın aynı oda içerisinde tedavi edildiği
bölümlerde(yenidoğan,yoğun bakım üniteleri
vb)kan örneği,her hasta için ayrı zamanlarda
alınmalı,bir hastanın işlemi bitirilmeden diğerine
geçilmemelidir.
• Tüpler örnek kanın alınmasından hemen
sonra,örneği alan kişi tarafından kimlik
doğrulaması yapıldıktan sonra etiketlenmelidir
• Önceden etiketlenmiş tüpler
kullanılmamalıdır.
• Tüplerin üzerinde;hasta adısoyadı,doğum
tarihi(gün/ay/yıl),cinsiyeti,protokol
no,örneğin alındığı tarih yer almalıdır
• Tüplerin üzerinde örneği alan kişinin
kimlik belirleyicisi(paraf veya ad-soyad
veya kod gibi)bulunmalıdır.
C:Kan bileşeni isteminde:
• Kan bileşeni istek formunda bulunması gerekli
asgari hasta kimlik bilgileri; hastanın adısoyadı,gün/ay/yıl olarak doğum tarihi,cinsi ve
hastane protokol numarasıdır. Hastaneler aynı
hasta için birden çok protokol numarası
vermekten kaçınmalıdır. Eğer hastaya yeni bir
protokol numarası verilmiş ise kan merkezine,
yeni protokol numarası ile yeni bir kan örneği
gönderilir ve kan merkezi bilgilendirilerek aynı
hastaya ait iki farklı protokol numarası kaydı kan
merkezi sisteminde birleştirilir.
• Bu tür hataların önlenebilmesi için
otomasyon sistemindeki hasta kayıtları tek
belirleyici numara üzerinde izlenmelidir.
Bu amaçla en sık tercih edilen TC Kimlik
numarasıdır. Aramalar,TC kimlik numarası
üzerinden yapıldığında tekrarlar ve hatalı
kayıtların engellenmesi mümkün olacaktır.
• Eksik doldurulmuş istek formu ve etiketsiz örnek
tüpleri
kan
merkezi
tarafından
kabul
edilmez(İstek formunun tam doldurulmamış
olması,Tüp etiketinin eksik bilgi taşıması,İstek
formu ve örnek tüpü arasında uyumsuzluk vb. )
• Bu tür durumlarda kan merkezi yeni örnek
ve/veya ek bilgi isteminde bulunur. Güvensizlik
oluşturan örnek imha edilir. Örnek alınması ya
da form doldurulması sırasında geçen zaman
hastanın yaşamını riske atacaksa sözel
istek(telefonla)yapılabilir. Sözel isteklerin yazılı
hale getirilmesi bir prosedürde tanımlanmış
olmalı ve tercihen 6 saati geçmemelidir.
ANAHTAR NOKTALAR
• Hastadan gelen kan örneğine ait etiket
bilgilerinin ve kan ürünü istek formunun tam ve
doğru olarak doldurulmadığı durumlarda kan
bankası istenen kan ürününü vermemelidir.
• İşlev
kaybı
ve
bakteriyel
bulaşın
engellenebilmesi için kan ürünleri nakledilirken
ve transfüzyon öncesi kliniklerde bekletilirken
doğru saklama koşullarının sağlanmasına özen
gösterilmelidir.
D: Kan Merkezi Kayıtları
• Kan merkezi, aynı hastaya ait çift kayıttan (hasta no)
kaçınılmalıdır. Otomasyon sisteminin olduğu kan
merkezilerinde arama, TC kimlik no üzerinden ya da
diğer kimlik belirleyicilerden en az üçü (ad-soyad, doğum
tarihi, protokol numarası) kullanılarak yapılmalıdır.
Sistem aynı hasta için ikinci kaydın açılmasını
engellemelidir. Gelen her istek için sistemde ayrı numara
(istek numarası) bulunmalı ancak aynı hastaya ait tüm
istekler tek hasta üzerinde birleştirilmelidir.
• Kan merkezi, önceki kayıtlarından hastanın ABO ve ,Rh
(D) grubunu kontrol etmeli ve yeni örneğin kan grubu ile
arasında bir uyumsuzluk bulursa, sorun çözülmeden kan
bileşeni çıkışı yapılmamalıdır. Sorunun çözümü için
hastadan yeni bir kan örneği istenir.
ANAHTAR NOKTALAR
• Uygunsuz kan transfüzyonu kimi zaman ölümle
sonuçlanabilecek
akut
transfüzyon
reaksiyonlarının en sık nedenidir. Kanın güvenli
olarak transfüze edilmesi için;
– Hastaya ait kimlik bilgileri, tam ve doğru olarak
kaydedilmelidir.
– Test için alınan kan örneği üzerine hastaya ait kimlik
bilgileri doğru olarak yazılmalıdır.
– Transfüzyon öncesi doğru kanın doğru hastaya
gittiğinden emin olmak için son bir kez daha hasta
bilgileri ile kan torbası üzerindeki bilgiler
karşılaştırılmalıdır.
• Acil durumlarda, transfüzyon öncesi uygunluk
testleri tamamlanmadan kan bileşeninin klinik
kullanımı gerekebilir. Çapraz karşılaştırması
yapılmamış
kanın
şiddetli
transfüzyon
reaksiyonu riski taşıdığı bilinerek, kullanımının
sadece yaşamı tehdit eden durumlarla
sınırlandırılması gerekir. Böyle bir uygulamanın
tüm sorumluluğu endikasyonu koyan hekime
aittir. Endikasyon, tıbbi kayıtlarda bulunmalı ve
istek formunda klinik
hekimin ad-soyad ve
imzası yer almalıdır.
ANAHTAR NOKTALAR
• Kan transfüzyonu öncesinde, esnasında
ve işlem sonrasında hasta eğitimli
personel tarafından takip edilmelidir.
Çapraz karşılaştırmanın yapılamadığı acil
durumlar
• Transfüzyon öncesi uygunluk testlerinin temeli: alıcı ve vericinin kan
gurubu uygunluğudur. Acil durumlarda her iki kan grubuna bakılarak
çapraz karşılaştırma yapılmaksızın ABO Rh (D) uygunluğu ile
transfüzyon yapılabilir. Hastanın eski kayıtları ya da bilinen kan
grubu beyanı doğrultusunda transfüzyon yapılmaz. Kan grubu
tiplendirmesi için yeterli sürenin olmadığı, hayati tehlike
durumlarında ise 0 Rh (D) negatif eritrosit süspansiyonu ve /veya AB
grubu taze donmuş plazma kullanılabilir. Böyle bir durumda kan
merkezi telefonla bilgilendirilir ve transfüzyon öncesi örnek ve/veya
kan istek belgesi en kısa zamanda gönderilir. Transfüzyon acil
koşullarda yapılmış olsa dahi mevcut örnekle en kısa zamanda kan
grubu tiplendirilip ve çapraz karşılaştırma yapılır. Çıkışı yapılan kan
bileşenlerinin hortum segmentleri uygun ısıda 7 gün saklanır.
DOĞRU HASTAYA DOĞRU
KANIN DOĞRU ZAMANDA
TEMİNİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Hastanın kan ihtiyacının gerekliliği ve zamanını değerlendirin.
Hastayı ve /veya yakınlarını planlanan kan transfüzyonu hakkında
bilgilendirin ve bilgilendirmenin yapıldığına dair kaydı hasta
dosyasına işleyin
Hastaya transfüzyon yapılmasını gerektiren endikasyonları hasta
dosyasına kaydedin
Gerekecek kan miktarını ve ürünü belirleyin.
Kan istem formunu uygun ve tam olarak doldurun. Kan bankasının
hasta için en uygun kan ürününü seçebilmesi için transfüzyon
yapma nedenini yazılı olarak belirtin.
Acil kan temini gerektiğinde kan bankası ile telefon yolu ile hemen
irtibata geçin
Uygunluk testleri için hastadan kan örneği alın ve doğru hasta
kimlik bilgilerini içerecek şekilde etiketleyin.
ANAHTAR NOKTALAR
8.Kan istek formunu ve kan örneğini kan bankasına yollayın
9.Kan bankası Lab. Transfüzyon öncesi antikor taraması ve uygunluk testleri
yapılarak hasta için en uygun kan seçilir.
10.Kan ürünlerinin hastaya ulaşması kan bankası elemanlarınca veya kliniğe
ait personel tarafından sağlanır.
11.Transfüzyon hemen yapılamayacak ise kan ürünlerinin doğru saklama
koşullarında muhafaza edilmesini sağlayın
12.Kimlik bilgilerini kontrol edin
Hastaya sorarak
Kan ürünü etiketinden
Hasta dosyasından
13. Hasta dosyasına aşağıda belirtilen bilgileri kaydedin
Transfüze edilen kan ürününün çeşidi ve hacmi
Kan ürünü torbasının özgün donasyon numarası
Transfüze edilen kan ürününün kan grubu
Transfüzyona başlama zamanı
Kan transfüzyonu yapan kişinin imzası
ANAHTAR NOKTALAR
• 16. Hastayı transfüzyon öncesinde , esnasında ve sonrasında
izleyin.
• 17. Transfüzyon bitişini dosyasına kaydedin
• 18.Transfüzyonla ilişkili oluşan yan etkileri tespit edin ve hemen
müdahale edin . Oluşan her transfüzyon reaksiyonunu hasta
dosyasına kaydedin.
KAN ÜRÜNÜNÜN
TRANSFÜZYON ÖNCESİ
SAKLANMASI
• Tam kan , eritrosit süspansiyonu ve çözülmüş taze
donmuş plazma kan bankasındaki soğutucudan çıktıktan
sonra en fazla 30 dakika içerisinde kullanılmalıdır.
• Bu süre içinde transfüzyon başlatılamayacak ise bu işe
uygun bir soğutucuda 2-6 derecede saklanmalıdır.
• Servislerde ve merkezlerde bulunan bütün soğutucuların
ısıları monitorize ediliyor olmalıdır ve hergün kontrol
edilerek ısılarının 2-6 derece arasında olması
sağlanmalıdır.
• Eğer serviste ya da ameliyathanede uygun soğutucu yok
ise kan hastaya kullanılana kadar kan merkezinde
saklanmalıdır.
• Kullanılmayan tüm kan ve kan ürünleri saklanmak üzere
kan merkezine geri gönderilmelidir.
KAN ÜRÜNÜNÜN
TRANSFÜZYON ÖNCESİ
SAKLANMASI
• Eğer dış ısı 25 derecenin üzerinde ise veya kan ürünü
hemen kullanılmayacak ise kan merkezinden soğuk
muhafaza kutusunda veya izolasyonlu bir kutuda 2-6
derece ısıda taşınabilecek şekilde çıkartılması gereklidir.
• Hastaya verilene kadar serviste 2-6 derecede uygun bir
kan muhafaza dolabında saklanması gereklidir.
• Üst ısı sınırının 6 derece olması bakteriyel bulaş riskini
azaltır.
• Alt sınırın 2 derecenin altına düşmesi ölümcül kanama
ve böbrek yetmezliğine neden olabilecek hemolize yol
açar.
• Tam kan ve eritrosit süspansiyonu dolaptan çıkarıldıktan
en geç 30 dakika içerisinde verilmelidir.
TROMBOSİT
KONSANTRELERİ
• Kan Merkezinden çıkartılırken ısısını 2024 arasında koruyacak bir taşıyıcı içerisine
konulmalıdır.
• Daha düşük ısılarda saklanan trombosit
konsantreleri pıhtılaşma yeteneklerini
kaybederler;asla buzdolabına
konulmamaları gerekir.
• Trombosit konsantreleri mümkün olduğu
kadar kısa süre içerisinde verilmelidir.
TAZE DONMUŞ PLAZMA VE
KRİYOPRESİPİTAT
• TDP kan merkezinde kullanılıncaya kadar -25
veya daha düşük ısıda saklanmalıdır.
• Eridikten sonra 30 dakika içerisinde infüzyon
yapılmalıdır. Hemen kullanma zorunluluğu yok
ise 2-6 derece ısıda 24 saat saklanabilir.
• Oda ısısı plazmanın bakteriel kontaminasyon
riskini ciddi oranda arttırır.
• Faktör V ve VIII dışındaki koagülasyon faktörleri
buzdolabında stabildir.
KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA
UYGULANMASI
• Kan torbasının kontrolü
– Kan torbası daima hasar açısından :
• Hastanın yattığı servise getirildiği anda
• Eğer hemen kullanılmayacak ise transfüzyondan
önce incelenmelidir.
• Herhangi bir sızma veya renk değişikliği belirtisi ,
hayati önemi olabilecek bakteri ile bulaşın ve de
transfüze edildiğinde ciddi ya da öldürücü bir
reaksiyon olabileceğinin tek uyarıcısı olabilir.
KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA
UYGULANMASI
• Aşağıdakileri kontrol ediniz
– Kanın dondurulduğuna, kontamine olduğuna veya çok sıcakta
bekletildiğine işaret eden kan plazmasında herhangi bir hemoliz
işareti
– Eritrositler ile plazma arasındaki çizgide herhangi bir hemoliz
işareti
– Sıklıkla eritrositlerin daha koyu bir renk siyah veya pembe-siyah
renk oluşumu ile karakterlenen ve bakteri kontaminasyonunu
gösteren renk değişimi
– Antikoagülanın iyi karıştırılmadığına yada sitratın bakteriler
tarafından kullanıldığına dolayısı ile bakteri kontaminasyonuna
işaret eden herhangi bir pıhtı varlığı
– Torbanın herhangi bir yerinde delik ya da kaçak olduğuna ya da
daha önce açılmış olduğuna işaret eden bulgular.
KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA
UYGULANMASI
• Eğer kan torbası hasarlı ya da anormal
görünüyorsa veya buzdolabından çıktığı
süre 30 dakikadan fazla ise hastaya
transfüzyon için kullanmayınız ve kan
merkezini bilgilendirin.
Hastanın Kimliği ve Kan Torbasının
Transfüzyon Öncesi Kontrolü
• Transfüzyona başlamadan önce hastane
standart uygulama işlemlerine uygun
olarak son kimlik kontrolü yapılması
hayatidir.
• Son kimlik kontrolü hasta yatağı başında
hastaya kan ürünü uygulamadan hemen
önce yapılmalıdır. Bu işlemde iki kişi
bulundurulmalıdır. Bu kişiden en az biri
sorumlu hekim ya da sorumlu hemşire
olmalıdır.
HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN
SON KEZ KONTROLÜ
• Hastaya adını, soyadını , doğum tarihini ve
gerekli diğer kimlik bilgilerini sorun. Eğer
hastanın bilinci yerinde değilse yakınına
ya da kimliğine tanıklık için ikinci bir
hastane personeline sorunuz.
• Hastanın kimliğini ve cinsiyetini kontrol
ediniz
HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN
SON KEZ KONTROLÜ
• Uygunluk etiketi bulunan kan torbasındaki
bilgilerin hastanın kimlik bilgi kayıtları ve el
bileğindeki kimliği ile tam uyuştuğunu
kontrol ediniz
– Hastanın adı , soyadı
– Yatış protokol no
– Yattığı servis /cerrahi odası
– Hastanın kan grubu
HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN
SON KEZ KONTROLÜ
• ABO ve Rh D grupları arasında
uyuşmazlık varlığını kontrol edin
– Kan torbasında
– Uygunluk kartında
HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN
SON KEZ KONTROLÜ
• Kan ürünü seri numarasını kontrol edin
– Kan torbasında
– Uygunluk kartında
HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN
SON KEZ KONTROLÜ
• Kanın son kullanma tarihini kontrol edin
• Hasta yatağı başında yapılan son kontrol ,
kimlik hatalarını saptamak ve ölümcül
olabilecek uygunsuz bir transfüzyonu
önlemek için son şansımızdır.
İNFÜZYON SÜRELERİ
Başlangıç süresi
Uygulama süresi
Tam kan veya
eritrosit
süspansiyonlar
ı
Trombosit
konsantresi
Soğutucudan
4 saat
çıktıktan sonra ki içinde(ortam ısısı
30 dakika içinde yüksek ise daha
hızlı)
Hemen
20 dakika içinde
TDP ve
kriyopresipitat
Mümkün olan en
kısa zamanda
20 dakika içinde
Kan Takılırken Kullanılan Tek
Kullanımlık Malzemeler
• Tam kan, eritrosit süspansiyonu, plazma
ve kriyopresipitat
• Yeni, üzerinde 170-200 mikron filtre
bulunan steril bir set kullanılmalıdır.
• Kan bileşeni infüzyonu sırasında set en
fazla 12 saatte bir değiştirilmelidir.
• Çok sıcak iklimde her transfüzyon için
farklı set kullanılmalıdır.
TROMBOSİT
KONSANTRELERİ
• Transfüzyon öncesi serum fizyolojik ile
yıkanmış kan seti ya da trombosit seti
kullanılmalıdır.
PEDİATRİK HASTALAR
• Pediatrik hastalar için mümkün ise özel
pediatrik set kullanılmalıdır.
• Bu şekil kanın ya da diğer infüzyon
sıvısının tedrici olarak hazneye ve
infüzyon setine akması sağlanır.
• Bu setler verilen hacmin ve infüzyon
hızının daha basit ve doğru olarak
kontrolüne imkan verir.
KANIN ISITILMASI
• Yavaş yapılan infüzyonlarda kanı önceden
ısıtmanın hastaya herhangi bir yarar
sağladığına dair veri yoktur.
• Eğer infüzyon hızı 100 ml/dakikadan hızlı
ise soğuk kan kalp durmasına neden
olabilir. Ancak hastayı ısıtmak verilen kanı
ısıtmaktan daha önemlidir.
KANIN ISITILMASI
• Kanın ısıtılması şu durumlarda
istenebilir;
• Büyük miktarda hızlı transfüzyonlarda
–
–
–
–
Erişkinlerde : 50 ml/kg/saatte daha fazla verilmesi
Çocuklarda : 15 ml/kg/saatte daha fazla verilmesi
Süt çocuklarında kan değişimi
Hastada klinik olarak önemli soğuk agülitinin
varlığı
KAN TRANSFÜZYONUNUN
KAYDEDİLMESİ
• Kan ürünü verilmeden önce hastaya ne amaçla
kan verileceğinin hasta dosyasına işlenmesi çok
önemlidir.Kan transfüzyonu nedeni ile herhangi
bir sorun oluştuğunda kayıtlar kimin ve neden
kan ürünü verilmesini istediğini göstermelidir. Bu
bilgiler transfüzyon pratiğinin kontrolünde de çok
önemlidir.
• Hasta dosyasına yaptığınız kayıtlar ayrıca, eğer
tıbbi hukuksal sorun olursa sizin en iyi
koruyucunuzdur.
TRANSFÜZYON KAYDI
• Transfüzyonda
– Verilen ürünün tipi ve miktarı
– Her ürünün donör numarası
– Verilen ürünlerin kan grubu
– Transfüzyon zamanı
– Transfüzyonu yapan kişinin imzası
– Hastanın transfüzyondan önce , transfüzyon
sırasında ve sonrasında yakın takibine ait
notlar
– Gelişen transfüzyon reaksiyonları
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
İZLENMESİ
• Transfüzyon öncesi temel bulguların
gözlenmesi esastır. Transfüzyon sırasında
ve sonrasında herhangi bir ters etkinin
mümkün olduğu kadar erken saptanması
için hasta kontrol edilmelidir.Bu şekilde
muhtemelen hayat kurtarıcı girişimlerin
hızlı yapılması sağlanır.
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
İZLENMESİ
• Transfüzyona başlamadan önce
– Herhangi bir titreme , kızarma , ağrı , nefes
darlığı veya sıkıntı hissi gibi bir belirti
olduğunda hemen doktora ya da hemşireye
haber vermesi gerektiğinin hastaya
hatırlatılması esastır.
– Hastanın direkt olarak gözlenebileceği bir
yerde bulunması sağlanmalıdır.
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
KONTROLÜ
• Transfüze edilen her kan ünitesinde hasta
aşağıdaki şekilde takip edilir.
– Transfüzyondan önce
– Transfüzyon başlayınca
– Transfüzyonun 15. dakikasında
– Transfüzyon sırasında 30 dakikada bir
– Transfüzyon bitiminde
– Transfüzyondan 4 saat sonra
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
KONTROLÜ
• Bu evrelerin her birinde aşağıdaki bilgiler hasta
dosyasına işlenmelidir:
– Hastanın genel görünüşü
– Isısı
– Nabız
– Kan basıncı
– Solunum sayısı
– Sıvı dengesi
• Aldığı oral ve İV aldığı sıvı
• İdrar atımı
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
KONTROLÜ
• Kayıt
– Transfüzyonun başlangıç zamanı
– Transfüzyonun bitiş zamanı
– Transfüze edilen kan ürününün tipi ve hacmi
– Transfüze edilen her ürünün özgün donasyon
numaraları
– Yan etkiler
TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN
KONTROLÜ
• Ağır reaksiyonlar genellikle transfüzyonun ilk 15
dakikasında olur. Özellikle bilinci kapalı hastalar
olmak üzere kan transfüzyonu uygulana tüm
hastalar ilk 15 dakika dikkatle gözlenmelidir.
• Kan veya kan ürününün infüzyonu torbaya iğne
girmesini takip eden dört saat içinde
tamamlanmalıdır. Eğer bir ünitenin infüzyonu
dört saatte tamamlanmamış ise o ürünün
kullanımına devam edilmez ve kalan kısmı atık
sistemi ile çöpe atılır.