Transcript Zeynep Rabia Ümsür

Ders: PLN.1124 ŞEHİR COĞRAFYASI
Öğretmen: Tolga Çilingiroğlu

2013-2014 Eğitim-Öğretim Yılı Bahar Yarıyılı Şehir Coğrafyası Dersi Sunumu

Konu: Kars Coğrafyası

Hazırlayanlar:
Rabia Ümsür
2013516066
Sinem Moralı
2013516044
KARS
COGRAFYASI
Genel Bilgiler
Yüzölçümü: 10.127 km²
Nüfusu: 325.016 (2000)
Nüfus Yoğunluğu: 32
Şehir Nüfusu: 142.145 (2000)
Köy Nüfusu: 182.871 (2000)
Yıllık Nüfus Artış Hızı: %-9,05
Yıllık Şehir Nüfus Artış Hızı: %8,63
Yıllık Köy Nüfus Artış Hızı: %-20,92
İl Trafik No: 36
İl Telefon Kodu: 474
Hakkında Bilgi

Kars' ın İlçeleri: Akkaya, Arpaçay, Digor, Kağızman, Sarıkamış, Selim ve Susuz' dur.

Coğrafyası: Kars ili Doğu Anadolu Bölgesi' nin kuzeydoğu kesimlerinde yer almaktadır.
Büyük bir plato özelliği gösteren il coğrafyasında genel olarak bitki örtüsü bozkır
görünümündedir.

Tarihçesi: Araştırmalardan Kars tarihinin Cilalı Taş Devrine kadar indiği (M.Ö. 90008000) anlaşılmaktadır. Bölge daha sonraları Hurriler, Urartular, İskitler, Partlar, Sasaniler
ve Bizanslıların hakimiyetine girer.
Coğrafya

Kars merkez ilçesi, Doğu Anadolu Bölgesi'nin, Erzurum - Kars Bölümü'nde
yer alır. Kuzeyinde; Susuz, Arpaçay ve Akyaka'yla,
doğusunda; Ermenistan'la, güneyinde; Digor ve Kağızman'la, batısında
ise Selim ve Erzurum sınırlarıyla çevrilidir. Merkez ilçe yedi ilçe içinde
sadece Sarıkamış ile komşu değildir.

Coğrafi Şekli: Rakımı ortalama 1768 metreyi bulan Kars arazisinin büyük
bölümü yaylalardan oluşur. Akarsu vadileriyle yer yer parçalanan yörede
yaylalar dalgalı düzlüklerden oluşur. Kars ilinde yer alan önemli yükseltiler
olan Allahuekber Dağları, Kısır Dağı, Akbaba Dağı, Aladağ ve Aşağıdağ'ın
bir kısmı merkez ilçe sınırları içerisindedir. Kars Çayı, kentin
güneybatısından geçer. Kent aynı adlı ovanın üzerinde kurulmuştur.

İklimi: Kars'ta karasal İklim hakimdir. Kars yaylalarının Kars-Ardahan
yöresine ait olan iklimi, yüksek ve denizden sıradağlarla ayrılmış
olduğundan çok serttir. Kışları kurak, yazları ise yağışlı geçen ilde en kurak
geçen mevsim olan kışın sıcaklıklar zaman zaman -39 °C'ye kadar düşer.
Karla kaplı gün sayısı ortalama 120'den fazladır. Burada don vakalarına
sıklıkla rastlanmaktadır.Ormanların çok yer tutmadığı şehrin doğal bitki
örtüsü bozkırdır. Kars coğrafyası, önemli ekolojik sistemlerden
sayılan plato ve dağ çayırlarına ev sahipliği yapmaktadır.
Ekonomik Faaliyetler

Kars ilinin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayanır. Faal
nüfûsun % 85’i bu sektörlerde çalışır ve gayri sâfî millî hâsılanın % 60’ı
bu sektörlerden elde edilir. Sanâyi, turizm ve ticâret sektörü yeni yeni
gelişmektedir.

Tarım: Merkez ilçe genelindeki uzun süren kış mevsimi tarımsal üretimi
etkilemektedir. Yılda sadece bir kez ekin biçin yapılır. Hububat ve yem
bitkileri üretiminden sadece buğday, arpa, korunga, yonca ve fiğ
yetiştirilirken, endüstri bitkilerinden sadece şeker pancarı ve patates
üretimi yapılmaktadır. Baklagil üretiminde ise sadece fasulye ve yeşil
mercimekten bahsedilebilir. Sebze ve meyve üretimi konusunda Kars
iline bağlı en fakir yer olan merkez ilçede sadece salatalık, maydanoz,
soğan ve marul yetiştirilmekte ve buda üretici olan kesim tarafından
tüketilmektedir. Yani bu ürünlerin pazarlanması söz konusu değildir.
Yörenin büyük bir kısmında tarımsal mekanizasyondan bahsetmek
mümkündür. Son yıllarda tarım için gerekli olan araç ve gereç
sayılarında bir artış söz konusudur.
Hayvancılık:

Kars merkez ilçesi ve buraya bağlı köylerdeki en temel ekonomik sektör
hayvancılıktır. Yöredeki coğrafi şartların kısıtladığı tarımsal üretimden ele
geçen gelirin yetersiz kalması beraberinde hayvancılık sektörünün
güçlenmesini getirmektedir.

Yöre insanı mera ve çayırların fazlalığı sayesinde hayvancılıkla uğraşarak
geçimlerini sağlamaktadırlar. Ancak otlak alanların çok oluşu bile yörede
modern usullerle hayvancılığın yapılmasına katkı sağlamamaktadır. İlçe
genelinde hayvancılık genellikle aile ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan
bir faaliyettir. Burada üretilen kaşar ve bal haricindeki ürünler
pazarlanmamaktadır.

Ticari amaçlı hayvancılığa geçilebilmesi için son dönemlerde özellikle köyler
başta olmak üzere Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri açılmaktadır. 2005
verilerine göre il merkezinde 43.450 koyun, 12.549 keçi, 53.494 sığır ve 5.050
tek tırnaklı hayvan bulunmaktadır. Bunun dışında merkez ilçe genelinde
25.000 kaz, 9.000 hindi ve 30.000 adet tavuk bulunmaktadır. Bu tavuklardan
elde edilen yumurta sayısı ise yıllık 1.800.000'dir. Yetmiş köyün yarısında ise
bal üretimi yapılmaktadır. Toplam 6.050 kovan sayısına sahip ilçe genelinde
yıllık 121 ton bal üretilip satılmaktadır.

Ormancılık: Kars ili orman bakımından müsait olmasına rağmen, orman
varlığı zengin değildir. İl topraklarının ancak yüzde dördü ormanlarla
kaplıdır. Orman ve fundalık saha 100 bin hektara yakındır. Ormanlarda
daha çok sarıçam, ladin ve kızılağaç bulunur. Bu ormanlardan yaklaşık
75.000 m3 sanâyi odunu elde edilir.

Mâdenleri: Kars ilinde tuz, arsenik, asbest, manyezit, alçıtaşı, perlit
kaynakları tesbit edilmişse de yalnız tuz kaynakları işletilmektedir.

Sanâyi: Sanâyi sektörü son senelerde gelişmektedir. Başlıca sanâyi
tesisleri şunlardır: Çimento Fabrikası, Et Balık Kurumu Kombinası,
Sümerbank Ayakkabı Fabrikası, Yem Fabrikası, İplik Fabrikası, Un
Fabrikası, Deri İşleme Fabrikası, Karset sucuk ve Pastırma Fabrikası ve
Tuğla Kiremit Fabrikasıdır.

Ulaşım: Kuzeydoğu Anadolu’da ulaşım ağının kesiştiği noktada
bulunmaktadır. İle kara, demir, ve havayolu ili ulaşmak mümkündür.
Çalışan Nüfus
Sosyo-ekonomik gelişmişliği:

Kars merkez ilçesi Türkiye genelindeki gelişmişlik grubu içinde üçüncü
gelişmiş ilçeler grubunda yer almaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi
0,48958 olan yöre gelişmişlik bakımından Türkiye'deki tüm ilçeler arasında
189. sırada yer almaktadır. Kars ili genelinde ise birinci sıradadır. Merkez
ilçeler gelişmişlik sıralamasında ise 70. sırada kendine yer bulmaktadır.

Merkez ilçedeki sosyo-ekonomik göstergeler ise şöyle sıralanabilir:
Etnik Yapısı ve Dinler

Etnik yapı: Kars, çeşitli etnik gruplarını ve mezhepleri barındıran zengin ve
renkli bir kültüre sahiptir. Kars'ın toplumsal yapısı çeşitli etnik gruplarının
kültürel gelenekleriyle harmanlanmıştır. Bu özelliğiyle de etkileyici bir kent
durumundadır. Çok-kültürlülük sayesinde yörenin zengin bir folkloru ve şive ağız
özellikleri bulunmaktadır. Kars'ın
nüfusunu Azeriler, Kürtler,Terekemeler,Türkmenler ve Yerliler oluşturmaktadır.

Din ve mezhep yapısı: Kars'ta yaşayan Müslümanların bir kısmı Şii ve bir
kısmı Sünni'dir. Çok az sayıdaki Rus Malakanlar ve Almanlar ise Hıristiyan dinine
mensup küçük bir azınlığı oluşturmaktadırlar.
Mimari

Kafkaslardan Anadolu'ya girişte ilk yerleşim merkezi olma özelliğini taşıyan
Kars şehri birçok uygarlığın geçişine tanıklık etmesi sebebiyle binlerce
yıldan bu yana iskan edilmiş antik bir yerleşim merkezi özelliğine
sahiptir. İpek Yolu üzerinde yer alan Kars'ta bulunan ve görünen birçok
eserin mimari yapısı dikkat çekicidir.

Özellikle, Rusların şehre girmesiyle şehir mimarisi büyük değişim geçirdi.
Ruslar, Kars Çayı'nın doğusunda kalan kesimde yeni yapılar inşa ettiler.
Birbirlerini dik kesen yollar yapıldı. Rus mimarisi bununla da yetinmedi
bugün ilde koruma altına alınan eski Rus evleri büyük taşlarla yapılmış
müthiş binalardır.

Kars, ayrıca Tarihi Şehirler Birliği'nin üyelerinden birisidir
Ani Harabeleri

Şehir suru, 8 kadar kilise ve bir cami, Ani'de halen ayakta duran eserlerin en önemlileridir.

İki yanı Arpaçay Kanyonu ile çevrili olan kentin plato tarafındaki üçüncü cephesi, 10. yüzyıla ait
güçlü surlarla korunmuştur. Aslanlı Kapı kentin ana girişini oluşturur.

Katedral adı verilen Meryemana Kilisesi, 989 yılında, İstanbul'daki Ayasofya'nın kubbesini ikinci
kez inşa eden (onaran) mimar Trtad tarafından inşa edilmiştir. Düşey hatları kuvvetli bir şekilde
vurgulayan yapı, etkileyici bir yükseklik duygusu elde eder.

Surp Stephanos Kilisesi

Vadi içinde bulunan Dikran Honentz Kilisesi 1215 yılında onarılmış ve Ermeni kilise geleneğini
gösteren zengin fresklerle bezenmiştir. Fresklerde Ermenilere Hıristiyan dinini getiren Aziz
Grigor/Krikor Lusavoriç'in hayatınddan sahneler görülür.

1020 yılına tarihlenen Abugamir Pahlavuni Kilisesi, İslam mimarisinden kaynaklanan ve daha
sonraki dönemde Selçuklu mimarisinde sık sık kullanılan özellikler sergiler.

1035 tarihli Halaskâr (Amenaprgiç) Kilisesi dairesel kesitli bir kümbet yapısındadır.

Menuçihr Camii, Türk fethinden sonra Türkiye topraklarında inşa edilen en eski cami olmasıyla
dikkati çeker. Muhtemelen daha eski bir sivil yapıdan dönüştürülmüş ve 14. yüzyılda ikinci kez
tadilata uğramıştır.

Arkeolojik alanın dışında kalan bir müstahkem tepe üzerinde, Zakare Mkhrgrdzeli'nin Kızlar Kilisesi
adıyla bilinen kilisesi görülür.
Kars Kalesi
Kars Kalesi; Kars Merkez Kalesi, İç Kale veya Stadel olarak ta
anılmaktadır. 1153 yılında Selçuklular'a bağlı Saltuklu Sultanı Melik
İzzeddin'in isteği ile o dönemin veziri olan Firuz Akay tarafından
yaptırılmıştır. Dış kale surlarının yapımı 12. yüzyılda inşa edilmeye
başlanmıştır. 1386tarihinde Timur tarafından yıktırılan kale, 1579 yılında
Osmanlı Padişahı III. Murat'ın emri üzerine Lala Mustafa Paşa tarafından
yeniden yaptırılmıştır. Kale kalıntılarında dört köşe mermer kitabe
bulunmuş dış surların kapısına koydurulmuştur.
 Bu kitabeye göre:
 1152 yılında Sultan Melik İzzeddin'in emri ile Veziri Firuz Akay tarafından
yaptırılmıştır. Kaleyi 1386 yılında da Timur yerle bir etmiş, 1579 yılında
tekrar III. Murat'ın emriyle Lala Mustafa Paşa yeniden yaptırmıştır.
 1616 ve 1636 yıllarında iki defa onarımdan geçmiş kale doğu-batı
istikametinde 250 metre, kuzey-güney istikametinde ise yaklaşık 90
metredir. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra 40 yıllık Rus
hakimiyetinde tahribatlara uğramış, orijinal özelliğini ve kullanımını
yitirmiştir

Tarihi Rus Evleri

Kars, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 40 sene boyunca Rus egemenliği altında
kalmıştır. Ruslar bu yıllar içerisinde şehir merkezinde yeni imar çalışmaları başlatmışlardır. Kars'ta
bulunan Kars Çayı'nın batısındaki yerleşim yerlerini terkederek bugünkü Yusufpaşa, Ortakapı ve
Cumhuriyet Mahalleleri'ne yerleşmeye başlamışlardır. 1890 yılında Hollandalı mühendisleri getirten
Ruslar yeni şehir planında birbirini dik kesen ızgara planlı geniş caddeler yapmışlardır. Ancak yıllar
içerisinde gelişme gösteren kentin büyümesiyle yapılan yeni caddelerde bu hususa dikkat
edilmemiştir. Bu geniş caddelerin üzerine kırk yıl içerisinde Baltık mimari tarzında düzgün kesme
bazalt taşından tek-iki ve üç katlı binalar yapılmıştır.

Bu tarihi binaların giriş cephelerinde sütunlar, bordür kabartma taşlarla süslenmiştir. Bu binaların
içinde uzun koridorlar etrafında iç içe açılan oda ve salonlar bulunmaktadır. Yine iç mekanda şömine
biçiminde peç adı verilen ısıtma sistemleri vardır. Bu binaların duvarlarının içine monte edilen
borularla binaların tamamı ısıtılmaktadır. Bugün bu binaların 101 adeti tescil edilerek koruma altına
alınmış ve büyük bir kısmı kişisel mülkiyete konut olarak bırakılmıştır
Turizm

Kars'taki coğrafi yapı ve iklimin şekillendirmesi ile oluşan doğal
değerler ve insan eliyle yapılan tarihi yapıların sayesinde burada
zengin bir turizm potansiyeli mevcuttur.

Yörede bulunan göl ve nehir yakınlarında kuş gözlemlemek
ve çiçek seyiri sayesinde ekolojik turizm büyük öneme sahiptir. Şehire
53 km uzaklıkta bulunan Sarıkamış'a kayak turizmi ve 40 km
uzaklıktaki Ani Harabeleri'ni ziyaret edip gören turistler il merkezinde
bulunan Kars Kalesi, Kars Müzesi, Kümbet Cami (12 Havariler Kilisesi)
ve Kars Tabyaları'na da ilgi göstermektedirler. 2005 yılında Türkiye'ye
gelen 21 milyon yabancı turistten 59 bini Doğu Anadolu Bölgesi'ne
gelmiştir. Ondört ile sahip olan bu bölgede en çok turistleri çeken
yerlerden biri de 7.760 turistle Kars şehridir[73]. Kars'ta son yıllarda
çoğalan kültürel ve sanatsal etkinliklerle hedeflenen burayı
Kafkaslar'ın Davos'u haline getirmektir
Kaynakça

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kars

http://www.cografya.gen.tr/tr/kars/