Transcript geçmişten günümüze mekan ölçeğinde doğal taş kullanımındaki farklı

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
MEKAN ÖLÇEĞİNDE
DOĞAL TAŞ KULLANIMINDAKİ
FARKLI YAKLAŞIMLAR
Yrd.Doç. Yeşim GÜRANİ
Yrd.Doç. Tülay CANBOLAT
Çukurova Üniversitesi
Güzel Sanatlar Fakültesi
İç Mimarlık Bölümü
[email protected]
[email protected]
Doğal Yaşam Doğal Taş Sempozyumu
29-30 Mart 2012 İstanbul
1.GİRİŞ
Doğal taş, tarih öncesi çağlardan bu yana kullanılan en
eski inşaat malzemeleri arasındadır. Doğadan çıkarılan
bu organik malzeme dayanıklı, sert, taşıyıcı niteliği ve
yalıtım sağlaması sebebi ile insanoğlunun tercihi
olmuştur. Doğal taş malzeme geçmişte doğada
bulunduğu şekilde ya da kabaca yontularak mekanda
konstrüktif amaçlı kullanılırken zaman içerisinde
teknolojinin gelişimiyle farklı biçimler kazandırılarak
mekanda farklı amaçlı kullanılmaya başlanmıştır.
http://www.bespolka.com/bespolka%20web%20site/South%20America%2001
-02/Ecuador/Ecuador01_Inga5_Door_3880_Web.jpg
Doğal taş ile tanımlanmış çevrelerde
kullanılan taşın özelliği gereği bu malzeme
kullanıcının yaşamı için gerekli fiziksel
ortamı sağlamaktadır. Bu malzemenin bir
araya gelişindeki detaylar tasarım dili
oluşturmakta ve inşa edildiği bölgenin
yöresel mimari karakterini belirlemektedir.
Doğanın içinden gelen bu malzeme sağlıklı
ve çevreci özelliği ile insanoğlu için yaşanılır
bir çevre olarak kabul görmüştür.
Doğal taşlar, oluşumları sonucu farklı
yapıları nedeni ile farklı özelliklere sahiptir.
Yapıdaki kullanım yeri ve amacı bu farklı
özelliklere bağlıdır. Örneğin; birim hacim
ağırlığı, ağırlıkça su emme yüzdesi, dona
dayanıklılığı, aşınma ve darbelere direnci
deneylerle ölçülerek
taşıyıcı,
yüzey
elemanı ya da dolgu malzemesi olarak
kullanım amacını belirlemektedir [1]. Taşın
bu özelliklerinin dışında mineral bileşimi,
yapısı, dokusu ve rengi de mekan
ölçeğinde nasıl ve nerede kullanılacağı
konusunda tasarımcıyı yönlendirir.
http://bunnyvista.wordpress.com/category/building-materials/stone/
Çoğu
kayaç
nitelikleri
minerallerin fiziksel ve kimyasal
özelliklerine bağlıdır.

Fazla miktarda minerallerden
meydana gelen taşlar ve daha iyi
mineral bileşenleri, bulunduğu
mekanda fark edilir bir görüntü
sergiler.

Taş yapısı; kayaçtaki mineral
parçalarının mekanda konumunu
belirlemektedir.

Taş dokusu, taşın büyüklük ve
şekil ve bir araya geliş biçimini
anlatmaktadır.

İç mekan ya da yapının dış
yüzeyinde renk birliği, renk
kararlılığı
sağlamak
adına
kullanılan
taşın
rengini
belirlemek tasarımcı açısından
önemli bir karardır [2]. Taşın rengi
mekana kimlik kazandırmada
etkili olmaktadır.
Tarsus’ta geleneksel dokuda yer alan konutlar
http://galeri2.arkitera.com/main.php?g2_itemId=58238
http://www.justtheplanet.com/safaris/the-new-safari/little-kulala-sossusvlei-namibia/
http://eclecticrevisited.com/2011/07/26/keeping-cool-in-a-stone-house/raised-dining-room-stone-house-decorating-ideas-european-house-different-style-natural-decor/
2. Doğal Taş Malzemenin Mekan Ölçeğinde Kullanım Biçimleri
2.1. Doğal Taş Malzemenin Konstrüktif Amaçlı Kullanımı
Geçmişte inşa edilen yapılarda inşaat teknolojisi ve yakın çevreden
taş malzemenin kolay temin edilebilir olması nedeniyle taş
malzemenin kullanımı rasyonel bir çözümdü. Yığma yapım
tekniğinde yapının alt bölümlerinde ağır malzemeler, üstlerde ise
daha hafif malzemeler kullanılır. Geçmişte olduğu gibi günümüz de
de taş duvarların yüzey niteliği, kaba yonu ya da kesme taş
olması ve derzlerin çizgisel düzende ya da serbest düzene
sahip olması yapının mimari karakterini etkilemektedir.
Yapıda Konstrüktif Amaçlı Kullanılan Doğal Taş
Tarsus’ta geleneksel konut örnekleri
Yöresel mimariyi belirleyen
taş duvar örme biçimi ve taşın
üzerine yapılan süslemeler ortak
tasarım dili oluşturur. Özellikle
geleneksel mimarimizde birçok
yörede kullanılan taş malzeme iklim etkeni gözetildiğinde doğal
yalıtım malzemesidir. Aynı zamanda tekrar kullanılabilme özelliği
ile sürdürülebilir tasarım kriterlerine uygundur.
2. Doğal Taş Malzemenin Mekan Ölçeğinde Kullanım Biçimleri
2.2. Doğal Taş Malzemenin Kaplama Olarak Kullanımı
http://www.stone-ideas.com/wordpress/wp-content/gallery/casa_carrara1/casa_carrara2.jpg
Doğal taşın konstrüktif amaçlı kullanımından doğan
olumsuzluklara bir çözüm olarak, taş işleme teknolojisinin
gelişimi ile blok halinde taş malzeme ince kesitli hale
getirilerek yapı cephelerinde ya da iç mekanda
kullanılabilmektedir. Bu malzemeler; yüzeyde taşın doğal
yapısını karşılayan dokuyu elde etme, estetik kaygılar
nedeni ile kaplamada yer alabilir. Taşın ince kesite
getirilmesi için gerçekleştirilen işlemlerde taşın cinsi,
mekan içindeki yeri ve mekanın işlevi etkili olmaktadır.
Yapıda Kaplama Olarak Kullanılan Doğal Taş
Yapılarda kaplama amaçlı genellikle yüzeyleri
düzeltilerek parlatılmış mermer, granit gibi
doğal taş ürünleri kullanılmaktadır. Özel
http://www.getitcut.com/top-50-contemporary-bathroom-design-ideas/amazing-bathroom-ideas_012/ işlemlerle yüzeyi pürüzlü hale getirilmiş yüzey
kaplamaları ve döşeme uygulamaları da son
zamanlarda yaygınlaşmıştır.
http://www.bjoku.com/natural-contemporary-house-design-by-glr-architects/stone-wall-and-marble-floor-contemporary-house-design/
Testi Fratelli
Tasarım: Philippe Nigro
Dikmeler mermer, raflar ahşap
malzemeden modüler kitaplık.
Mermerin rijitliği ince kesiti
sayesinde hafiflik kazandırılmış.
http://bhousedesain.com/interior-design/marble-%e2%80%93-rock-material-in-house-interiordesign.html
http://stonehead.kz/marmomacc/
mutfak tezgahında kullanılan mermerin doğal
dokusu ve biçimi kütleselliği çağrıştırmakta iken
mekana hakim beyaz renk hafiflik sağlamaktadır.
Yapıda Kaplama
Olarak Kullanılan
Doğal Taş
Tasarım:
Cindy Rendely Architexture,
North Toronto
Yüzeyi cilalanmış sert mermer zeminde
aşınmalara karşı dayanıklı olduğu için tercih
edilir. Aynı zamanda cilalı yüzeyler mekana
prestijli bir görünüm sağlar. Mermer, iç mekanda
hijyenik nedenler ve ısıya, suya, neme olan
geçirimsizliğinden dolayı ıslak hacimlerde
kullanılır. Bu tür olumlu özelliklerine karşın aside
dayanıksızdır. Mermer yüzeyinde katman
çizgileri mekanın doğal görünümünü destekler
http://furniture.trendzona.com/bathroom-design/bathroom-with-marble-walls.html
http://archnewhome.com/contemporary-house-design/contemporary-ravine-with-beige-naturalstone-house-by-cindy-rendely-architexture
İsviçre’de Brione Evi, tasarımcı:
Markus Wespi, 2005,
Yapıda geleneksel taş duvar
sistemi ile betonarme strüktür
bir arada kullanılmıştır.
Farklı taş dokularının bir
arada kullanıldığı örneklerde
taşın boyut ve örgü sistemi
yüzeylerin yatay ve dikey
konumda olmasına göre
belirlenmiştir.
Dikey yüzeylerde serbest formda taşlar
harçla bir araya getirilirken, zeminde farklı
büyüklüklerdeki dikdörtgen şekilli taşlar
aynı malzemenin faklı biçimlenişi ile mekanda
çeşitlilik yaratılmıştır. Taşın açık renk tonlarında
seçilmesi ve mimarideki doğal aydınlatma
çözümlemeleri ile iç mekanda ferahlık hissi
uyandırmaktadır.
http://www.homedsgn.com/2012/02/17/brione-house-by-wespi-jerome-de-meuron-architetti/
Mekanın yüzeylerinde kullanılacak plak halindeki
doğal taş (mermer, traverten v.b.) kaplamaların
uygulama şekli, atmosfer şartlarına dayanıklılığı
(yağmur, kar, toz, v.b.), sertliği, işlenebilmesi,
homojen olması, renk ve dokusu yapının mimari
karakteri, bulunduğu iklim, yapı konstrüksiyonuna
bağlı olarak belirlenir. Granit, mermer, traverten gibi
doğal taşların cilalı yüzeyi mekana ihtişam katar,
mekanın cazibesini artırır.
http://www.stone-ideas.com/2012/02/13/design-cooking-in-a-noble-ambiance-1/
Taş malzemenin geri dönüştürülmesi
http://desmena.com/?p=2494
Tasarım: Ramin Mehdizadeh, İran, 2010
Taş ocağından çıkarılan çeşitli renk ve dokuya sahip taşlar, düzgün kesilerek yapılarda
kullanılıyor, şekillendirme sırasında ortaya çıkan küçük taş parçaları bu yapının cephe
kaplaması için kullanılıyor. Bu uygulama, bir çeşit geri dönüştürülmüş taş malzeme olarak
kabul ediliyor.
2. Doğal Taş Malzemenin Mekan Ölçeğinde Kullanım Biçimleri
2.3. Yapıda Dolgu- İzolasyon Amaçlı Kullanılan Doğal Taş
Meksika, Baja California Sur’da bir konut.
Yaşam alanını güneş ışığından koruyan gabyon duvar.
http://plusmood .com/2012/02/casa-gavion-colectivo-mx/
www.collectivomx.com.mx
Bölge sıcak iklime sahip
olduğundan yaşam alanında
nefes alan bir duvar(gabyon duvar)
oluşturularak doğal hava
sirkülasyonu sağlanmıştır.
Yapıda İzolasyon Amaçlı Kullanılan Doğal Taş
http://www.andiarchitec.com/luxury-home-design-mashrabiya-by-senan-abdelqaderin-jerusalem-palestine/
İsrail’de Mashrabiya Evi,
Tasarımcı: Senan Abdelqader.
Taş malzeme boşluklu düzenlendiğinde
yapıyı saran kabuk hafif görünmekte
ve iç mekanda termal konfor sağlamaktadır.
Taşın ağırlığı ile dikey strüktrün hafifliği
tezat oluşturmaktadır
Tarsus’ta geleneksel doku içerisinde
yer alan konut. Ahşap konstrüksiyon
arasında dolgu malzemesi doğal taş
Taş malzemenin mekandaki ifadesi,
mevcut olan rijit karakterinden sıyrılıp,
mekana tanım getirmekte ve ahşap
gibi diğer doğal malzemelerle bir arada
kullanılarak doğal bir görüntü elde
edilmektedir
http://dornob.com/this-house-rocks-hilltop-house-cut-into-steep-stone-slope/?ref=search
Pachacamac hill Evi, Peru,
Tasarım: Longhi Architects, 2007
Taş malzeme duvar yüzeyinde tasarlanan
nişler içerisinde doku ifadesi estetik amaçlı
uygulanmıştır.
3.SONUÇ
Taş malzemenin doğadan gelen bir malzeme olması, önceleri doğada var olduğu şekliyle
alınıp üst üste konularak bir örgü sistemi oluşturulması kullanım kolaylığını beraberinde
getirmiştir. İnsanoğlunun yakınındaki malzemeyi kullanması onun alışılagelmiş bir
davranışıdır. Teknolojideki ilerlemeler taşın var olan sert yapısına bağlı kalmadan mekan
içerisinde farklı biçimde kullanım olanağını artırmıştır. Tasarımcıya ve mekanın
kullanıcısına sunduğu bu tür olanaklar taş malzemenin dinamizmini artırmış ve hem iç
mekanda hem yapı kabuğunda plastik bir öğe olarak yer almıştır.
3.SONUÇ
Yapı
inşa
teknikleri
ve
konstrüktif
uygulamalar
aynı
zamanda
estetik
açıdan
değerlendirilmiş taş malzemenin doku ifadeleri tasarım problemi olarak görülmeye
başlanmıştır. Taş yapısal özelliklerinin yanında doku özellikleri ile de iç mekanda ve yapı
kabuğunda tercih edilen bir malzemedir. Mekanın kimliğini anlatmada bir yöntem olarak
kullanılan doku taş malzemenin işlenerek mekana anlam kazandırmasına yardımcı olur.
Taş malzemenin yalın ifadesi diğer malzemelerle birleştiğinde (beton, ahşap, çelik gibi)
tasarımcının yetkinliğine bağlı olarak mekanın niteliğini başka bir boyuta taşımaktadır.
3.SONUÇ
Doğal taş, ister yapı konstrüksiyonunda yer alsın, ister kaplama malzemesi olarak
kullanılsın yapıda bulunma sebebi sadece bir zorunluluk değil aynı zamanda doğadan
gelen, sağlıklı, ekolojik, ısı konforu sağlayan ve estetik niteliğe sahip bir malzemedir. Taş
malzeme bu nedenlerden dolayı mimaride güncelliğini daima korumuş ve yaşam
mekanlarında hak ettiği ilgiyi görmüştür.
KAYNAKLAR





























[1] Eriç, Murat. 2002, “Yapı Fiziği ve Malzemesi”, Literatür Yayıncılık, 2. Basım, s.188, İstanbul.
[2] Winkler, Erhard.M., 1997, “Stone in Architecture Properties, Durability”, Springer, s:2, USA.
[3] Eriç, Murat. 2002, “Yapı Fiziği ve Malzemesi”, Literatür Yayıncılık, 2. Basım, s.193, İstanbul.
[4] Weston, Richard. 2003, “Materials, Form and Architecture”,Laurence King Publishing, S: 160, China
[5] Uysal, Ö., Akçakoca, H., Topal, İ., 2003, “Bazı Doğal Taşların Tekno-Mekanik Özellikleri ve Uygun Kullanım Alanlarının Belirlenmesi”, Türkiye IV.
Mermer Sempozyumu, (Mersem 2003) Bildiriler Kitabı, s.343-351, 18-19 Aralık, Afyon.
[6]Koçu, Nazım. Dereli, Mustafa. “Yapıların Dış Cephelerinde Uygulanan Doğal Taş Kaplama Malzemeleri Ve Sorunlarının Araştırılması” Selçuk Üniv.
Müh.Mim.Fak. Mimarlık Bölümü, Konya.
[7] http://archinhome.com/interior-design/terrace-mountain-house-with-natural-stone-interior-and-exterior/#more-6520
[8] http://www.luxinteriordesigns.com/2011/04/modern-small-apartment-interior-design.html
[9] http://www.moderndesigninterior.com/2011_02_01_archive.html
[10] Weston, Richard. 2003, “Materials, Form and Architecture”,Laurence King Publishing, S: 195, China
[11] Farrelly, Lorraine., 2011. “Mimarlığın Temelleri” Literatür Yayınları Akademik Temeller Dizisi: 01, Çev. Neslihan Şık, S: 68,
[12] http://plusmood .com/2012/02/casa-gavion-colectivo-mx/
[13] www.collectivomx.com.mx
[14] http://www.greenprophet.com/2011/10/the-mashrabiya-house-palestine/
[15] http://www.andiarchitec.com/wp-content/uploads/2011/10/masharabiya-house-design-2.jpg
[16] http://modresdes.blogspot.com/2011/02/herbst-architects-timms-bach.html
[17] Deplazes, Andrea (Ed.). 2005, “Constructing Architecture Materials Processes Structures A Handbook”, Birkhauser-Publishers for Architecture,
Germany
[18] http://bunnyvista.wordpress.com/category/building-materials/stone/
[19 ] http://galeri2.arkitera.com/main.php?g2_itemId=58238
[20] http://www.justtheplanet.com/safaris/the-new-safari/little-kulala-sossusvlei-namibia/
[21] http://eclecticrevisited.com/2011/07/26/keeping-cool-in-a-stone-house/raised-dining-room-stone-house-decorating-ideas-european-housedifferent-style-natural-decor/
[22] http://desmena.com/?p=2494
[23] http://dornob.com/this-house-rocks-hilltop-house-cut-into-steep-stone-slope/?ref=search
[24] http://archnewhome.com/contemporary-house-design/contemporary-ravine-with-beige-natural-stone-house-by-cindy-rendely-architexture
[25] http://furniture.trendzona.com/bathroom-design/bathroom-with-marble-walls.html
[26] http://bhousedesain.com/interior-design/marble-%e2%80%93-rock-material-in-house-interior-design.html
[27] http://www.getitcut.com/top-50-contemporary-bathroom-design-ideas/amazing-bathroom-ideas_012/
[28] http://www.bjoku.com/natural-contemporary-house-design-by-glr-architects/stone-wall-and-marble-floor-contemporary-house-design/
[29] http://www.stone-ideas.com/wordpress/wp-content/gallery/casa_carrara1/casa_carrara2.jpg
İlginiz için teşekkürlerimizi sunuyoruz
Yrd.Doç. Yeşim GÜRANİ
Yrd.Doç. Tülay CANBOLAT
Çukurova Üniversitesi
Güzel Sanatlar Fakültesi
İç Mimarlık Bölümü
[email protected]
[email protected]
Doğal Yaşam Doğal Taş Sempozyumu
29-30 Mart 2012 İstanbul