Transcript File - anadolu da kurulan ilk türk beylikleri

MALAZGİRT SAVAŞI SONRASI
ANADOLU’DA KURULAN BEYLİKLER
Türkler’e Göre Anadolu’nun Durumu
Türkler’in fethinden önce Anadolu, yıllarca devam eden SasaniBizans savaşları yüzünden harabeye dönüştü.
Uzun süren bu savaşlar bölgede yaşayan nüfusun azalmasına neden
olmuş, can güvenliği nedeniyle göç eden insanlar şehirlerde
toplanmıştı.
XI. YY’da Anadolu’da Rum, Ermeni ve Süryani kavimler
yaşamaktaydı. Bizans İmparatorluğu’nun Anadolu’daki otoritesi
zamanla zayıfladı.
Anadolu’nun doğusunda Ermeni ve Gürcü prenslikler kuruldu.
Kendilerine yurt arayan Oğuzlar için Anadolu’nun bu karışık siyasi
durumu yerleşmeye oldukça elverişliydi.
Bu elverişli şartları değerlendiren Türkler,
Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun farklı bölgelerinde
devletler kurmaya başladı.
DANİŞMENTLİLER
• Danişmentliler, Selçuklu komutanlarından Danişment Ahmet Gazi
tarafından Orta Anadolu’da kuruldu. (1080)
• Merkezi Sivas’tır.
• Danişment Ahmet Gazi, Türkiye Selçuklular’ı ile birlikte Eskişehir
yakınlarında Haçlılar’a karşı mücadele etti.
• Danişment Ahmet Gazi’den sonra yerine geçen oğlu Emir Gazi
döneminde Fırat’tan Sakarya’ya kadar orta ve kuzey Anadolu,
Danişmentliler’in egemenliğine girdi.
• Emir Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Muhammed,
Ermeniler ile, Bizans İmparatorluğu ve Haçlılar ile savaştı.
Danişmentliler
Kayseri – Sivas – Malatya
olmak üzere 3 kola ayrıldı.
Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan 1178’de Danişmentliler’e son
verdi.
Danişmentliler’de
•
•
•
•
Kendi adına para bastıran Danişment Ahmet Gazi’dir.
Tokat ve Niksar’da Yağıbasan Medresesi bu döneme aittir.
Kayseri’deki Ulu Cami bu döneme aittir.
«Danişmentname» bu dönemde yazılmıştır. Bizans’a karşı mücadele
ve kahramanlığı anlatır. Türkiye Selçuklular’ı döneminde yazıya
geçirilmiştir.
SALTUKLULAR
• Büyük Selçuklu Devleti komutanlarından Ebulkasım Saltuk
tarafından Erzurum ve çevresinde kuruldu.
• Danişmentliler ile birlikte Haçlılar’a karşı başarıyla mücadele eden
Saltuk Bey, Gürcüler ile de savaştı.
• Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah’ın Gürcüler’e
karşı düzenlediği sefere Saltuklu Beyi Alaaddin’in katılmayı
redetmesi üzerine Rükneddin Süleyman Şah, Erzurum’u ele
geçirerek Saltuklu Devleti’ne son verdi. (1202)
Saltuklular’da
• Erzurum’un konumu itibari ile Saltuklular’da ticaret gelişmiştir.
• Geniş otlaklara sahip oldukları için Saltuklular’da hayvancılık da
gelişmiştir.
•
•
•
•
•
Kale Cami
Tepsi Minare
Ulu Cami
Üç Kümbetler
Mama Hatun Türbesi
günümüze kalan önemli mimari eserlerdir.
MENGÜCEKLİLER
• Mengücekliler, Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın komutanlarından
Mengücek Gazi Mustafa tarafından kurulmuştur.
• Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar bölgesinde hüküm
sürmüşlerdir. (1080-1228)
• Mengücek Gazi, Gürcüler’e ve Rumlar’a karşı yapılan savaşlarda
başarılı olmuştur.
• Mengücek Gazi’nin ölümünden sonra oğlu İshak Paşa devletin
başına geçti ve onun ölümünden sonra da Mengücekliler Erzincan
ve Divriği olmak üzere ikiye ayrıldılar.
• Daha sonra da Moğol istilasından önce bu iki kol Türkiye
Selçuklu Devleti’ne bağlandı.
• Mengücekliler zamanında Kemah ve Erzincan tarım, ticaret ve
sanayi açısından büyük gelişme göstermiş, iktisadi gelişmenin
yanında devrin en önemli kültür merkezlerinden biri de
olmuştur.
• Divriği’de külliye olarak yaptırılan Ulu Cami, dönemin en
önemli eseridir.
• Mengücekliler, bilime de çok önem vermişlerdir. Hükümdar
Davut Şah’ın Erzincan’daki sarayına davet ettiği bilim insanı
Muvaffakuddin Abdüllatif tıp, fizik ve felsefe alanlarında
önemli eserler vermiştir.
ARTUKLULAR
Anadolu’nun fethi sırasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Artuk
Bey’in oğulları tarafından kurulmuş bir beyliktir. Devlete adını veren
Artuk Bey, Selçuklu Sultanı Melik Şah devrinde İzmit’e kadar yapılan
fetihlerde bulunmuş ancak Diyarbakır kuşatması sırasında Melik Şah ile
araları açılmıştır.
Artuk Bey bu olaydan sonra Suriye Meliki Tutuş’un hizmetine girmiş,
Tutuş da ona Kudüs’ü dirlik olarak vermiştir.
Daha sonra Fatimiler’den kaçan Artuklular Diyardakır’a gelirler.
• Hasankeyf Artukluları (1102-1231)
• Mardin Artukluları (1108-1409)
• Harput Artukluları (1112-1234)
• Batman Irmağı üzerinde bulunan Malabadi Köprüsü
• Mardin’de Hatuniye Medresesi
• Koçhisar’da Ulu Cami, Muzafferiye, Semanin, Şehidiye ve
Hüsamiye Medreseleri
bu döneme ait eserlerdir.
Artuklular’ın en tanınmış bilim insanlarından biri ElCeziri’dir. Haberleşme, kontrol, denge ve ayarlama ilmi olan
sibernetiğin ilk kurucusudur.
Dişli çarklarla çalışan çeşitli makinalar üretmiştir.
Su saatleri, kendiliğinden kesilip akan fıskiyeler ve mekanik
çalışan tulumbalar üretmiştir.
ÇAKA BEYLİĞİ VE DİĞER TÜRK
BEYLİKLERİ
Oğuzlar’ın Çavuldur koluna bağlı olan Çaka Bey, Bizans
İmparatorluğu’na düzenlenen akınlar sırasında esir düşüp İstanbul’a
götürüldü. Bir fırsatını bulup İstanbul’dan kaçtıktan sonra İzmir ve
çevresini ele geçirerek kendi adıyla anılan beyliği kurdu. (1081)
İstanbul’da iken denizciliği öğrenen Çaka Bey, kurduğu donanma ile
Midilli, Rodos, Sakız ve İstanköy adalarını fethetti. Bizans
İmparatorluğu’na karşı büyük zaferler kazandı.
Çaka Bey, İstanbul’u ele geçirmek amacıyla Peçenekler ve Türkiye
Selçukluları ile ittifak kurdu. Bunu öğrenen Bizans imparatoru, Türkiye
Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ı Çaka Bey’e karşı kışkırttı.
I. Kılıç Arslan, Çaka Beyi öldürdü.
Bizans İmparatorluğu Çaka Bey’in ölümünden
sonra İzmir ve çevresine hakim olarak Çaka
Beyliği’ne son verdi.
Çaka Bey,
ilk Türk donanmasını kuran ve ilk deniz
komutanı olan Türk beyidir.
ANADOLU’DA KURULAN DİĞER
TÜRK BEYLİKLERİ
BEYLİĞİN ADI
KURUCUSU
KURULDUĞU
YER
SÖKMENLİLER
KUTBEDDİN İL-ARSLAN'IN
KOMUTANLARINDAN SÖKMEN
AHLAT VE VAN GÖLÜ
HAVZASINDA
İNALOĞULLARI
TÜKMEN KOMUTANLARINDAN
SADR
DİYARBAKIR VE
ÇEVRESİNDE
ÇUBUKOĞULLARI
MELİKŞAH'IN
KOMUTANLARINDAN ÇUBUK BEY
HARPUT VE
ÇEVRESİNDE
DİLMAÇOĞULLARI
(TOGAN
ARSLANOĞULLARI)
SULTAN ALP ARSLAN'IN
KOMUTANLARINDAN
DİLMAÇOĞLU MEHMET BEY
BİTLİS VE CİVARINDA
İNANÇOĞULLARI
MEHMET BEY
LADİK'TE (DENİZLİ)
TANRIVERMİŞOĞULLARI
TANRIVERMİŞ ADLI BİR
TÜRKMEN BEYİ
EFES VE ÇEVRESİNDE