Transcript Auta na gaz - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w

Bezpieczeństwo ratowników
prowadzących działania w strefach
zagrożenia gazem
będącym paliwem dla pojazdów
samochodowych
Studia podyplomowe w zakresie oficerskiego
przeszkolenia zawodowego – Turnus I
Opracował:
st.ogn.Kazimierz Budka
Stanowisko: starszy dyspozytor
Miejsce pracy: Komenda Powiatowa PSP
w Łęcznej woj.lubelskie
telefon:
0 - prefiks - 81 462 - 91 - 38
0 - 603 873 - 383
WSTĘP
Gaz płynny jest paliwem używanym od wielu
lat na całym świecie. W Polsce obserwowany
jest szybki wzrost jego zużycia. Stosowany jako
alternatywne paliwo do samochodów, zasilania
instalacji grzewczych a także instalacji
technologicznych w zakładach przemysłowych.
Wraz z dynamicznym rozwojem rynku gazu płynnego
wzrosło zagrożenie powodowane niewłaściwym
użytkowaniem gazu oraz jego transportem.
Często środki masowego przekazu informują nas
o wypadkach drogowych autocystern przewożących gaz
czy też awariach gazowych instalacji przemysłowych.
Konieczne jest więc poznanie zasad bezpieczeństwa
w trakcie prowadzenia działań z gazem będącym
paliwem dla pojazdów samochodowych.
DANE TECHNICZNE
Ciekły gaz używany jako paliwo silnikowe należy do grupy
skroplonych gazów węglowodorowych pozostających w
zamkniętym zbiorniku pod ciśnieniem własnych par.
Ponieważ zarówno propan jak i butan posiadają niską
prężność par w temperaturach otoczenia ciśnienie powstałe w
zbiorniku kształtuje się w granicach kilku atmosfer.
Gazy węglowodorowe płynne otrzymywane są przez
stabilizację gazoliny surowej, ropy naftowej lub przez
przeróbkę gazów rafineryjnych.
Obecnie wytwarzane są trzy gatunki mieszanin ciekłych
gazów, z których jako paliwo do napędu silników
spalinowych oraz gazyfikacji przewodowej
i bezprzewodowej a także użytku domowego
i turystycznego służy mieszanina B czyli
propan - butan techniczny.
Prężność par gazu płynnego uzależniona jest nie tylko od
temperatury ale także od procentowego udziału
poszczególnych składników.
W okresie letnim stosuje się mieszaninę po około 50 %
poszczególnych składników, natomiast w okresie
zimowym - propanu 70 % i butanu 30 %.
DANE POŻAROWE PALIWA GAZOWEGO
Zarówno propan jak i butan są gazami tworzącymi
mieszaniny wybuchowe w dolnym zakresie przedziału
wybuchowości oraz w dość wąskim zakresie.
Z uwagi na niską wartość DGW oraz szybkie
odparowywanie skroplonego gazu w zamkniętych
pomieszczeniach
szybko
osiągają
DGW.
Trzeba pamiętać, że są to gazy dużo cięższe od powietrza
i będą gromadziły się w dolnych partiach pomieszczeń
oraz wszelkiego rodzaju zagłębieniach (studzienki
kanalizacyjne, kanały kablowe, odstojniki itp).
Charakterystyczną i przy tym bardzo niebezpieczną cechą
propanu - butanu jest stosunkowo mała prędkość jego
spalania się w strumieniu gazu. Oznacza to, że przy zbyt
dużej prędkości wypływu może nastąpić oderwanie się
płomienia i wyciek gazu do atmosfery, co spowoduje
utworzenie strefy zagrożenia wybuchem.
Do zainicjowania wybuchu mieszaniny propanu - butanu
z powietrzem potrzebna jest stosunkowo nieduża energia.
Wystarczająca jest w tym przypadku np. energia
powstała w czasie zaiskrzenia instalacji elektrycznej
w samochodzie a nawet latarki bateryjnej.
Przy niskiej temperaturze zapłonu i niskich stężeniach
wybuchowych daje to obraz wysokiego zagrożenia jakie
niesie ze sobą niekontrolowana emisja tego gazu.
ELEMENTY SKŁADOWE I
BUDOWA INSTALACJI
GAZOWEJ
1. gaźnik 2. mikser
3. chłodnica 4. regulator przepływu
5. reduktor 6. zbiornik gazu
7. przyłącza do wody
8. zawór elektromagnetyczny
9. przewód gazu wysokoprężny
10. wielozawór
11. nasada do napełniania
STREFY ZAGROŻENIA
Zasięg płomieni w czasie pożaru
samochodu po otwarciu się
zaworu bezpieczeństwa
Zasięg płomieni w czasie pożaru samochodu
po otwarciu się zaworu bezpieczeństwa
i wybuchu zbiornika z paliwem
ZASIĘG STREF ZAGROŻONYCH WYBUCHEM
Objętość gazu (l)
Promień strefy (m)
Przy określaniu wielkości zabezpieczanego obszaru
należy brać pod uwagę głównie strefę zagrożenia
w przypadku wybuchu.
Czynniki rażące to: fala termiczna, wybuch zbiornika
i rozrzucane elementy karoserii.
Uzależnione to będzie od pojemności zbiornika
i stopnia jego napełnienia.
W czasie prowadzenia rozpoznania dowódca
nie może ocenić stanu technicznego instalacji.
Z tych względów przy wyznaczaniu strefy zagrożonej
należy brać pod uwagę wariant
najbardziej niekorzystny.
ZAGROŻENIA
 opary mogą powodować zawroty głowy i trudności
w oddychaniu,
 wdychane w dużym stężeniu mogą być drażniące,
 bezpośredni kontakt z gazem lub gazem w postaci
ciekłej może spowodować oparzenia, odmrożenia
lub poważne obrażenia,
 w przypadku pożaru może nastąpić wydzielenie
drażniących i trujących gazów
ZABEZPIECZENIE MIEJSCA ZDARZENIA
- zabezpieczyć wyciek lub rozlewisko w promieniu
co najmniej 50 - 100 m
- usunąć osoby postronne
- pozostać po nawietrznej stronie od miejsca zdarzenia
- gaz jest cięższy od powietrza i będzie ścielił się nisko
nad ziemią, w obniżeniach terenu
- nie dotykać i nie wchodzić w rozlaną substancję
- wyeliminować wszelkie źródła ognia
- cały sprzęt używany do akcji musi być uziemiony
- usunąć materiały palne ze strefy zagrożenia
- zapobiegać przedostaniu się substancji do cieków
wodnych, kanalizacji,
- jeśli to możliwe umieścić pęknięty zbiornik tak by
wydostawał się z niego gaz a nie ciecz
- jeśli to możliwe należy uszczelnić miejsce wycieku
POŻAR GAZU
NIE PROWADŹ AKCJI GAŚNICZEJ
JEŻELI WYCIEK NIE MOŻE ZOSTAĆ
USZCZELNIONY
- mały pożar - proszek lub dwutlenek węgla
- duży pożar - strumień zraszający lub mgłowy
- usunąć zbiorniki z zasięgu ognia jeśli można
to uczynić bez ryzyka
- prowadź akcję gaśniczą z dużej odległości albo używaj
działek wodnych bezzałogowych
- schładzaj zbiorniki zalewając je dużą ilością wody długo
po ugaszeniu ognia
- nie kieruj strumienia wody na źródło wycieku ani na
urządzenie zabezpieczające - może nastąpić zamarzania
- wycofaj się natychmiast w razie wzmagającego się
dźwięku wydobywającego się przez zawór
bezpieczeństwa oraz w razie zauważenie odbarwień lub
odkształceń zbiornika
PROWADZENIE DZIAŁAŃ W OBRĘBIE
DRÓG PUBLICZNYCH
Większość zdarzeń z pojazdami wyposażonymi
w instalację gazową będzie miała miejsce na
drogach publicznych.
Niezbędne jest zatem następujące postępowanie:
• zamknąć drogę dla ruchu pojazdów - przy pomocy
służb specjalistycznych albo własnymi siłami
i środkami.
• pojazdy ratownicze należy ustawiać - w przypadku
braku innego miejsca - na skraju jednej części drogi
i tylko od strony miejsca akcji stosując następujące
zasady:
– członkowie załogi wychodzą z pojazdu od strony
pobocza lub chodnika - z wyjątkiem kierowcy;
- kierujący działaniem ratowniczym zapewnia skuteczne
zabezpieczenie ratowników i sprzętu z obu kierunków
drogi nie zamkniętej dla ruchu;
- pojazdy ratownicze powinny mieć włączone pełne
oświetlenie wewnętrzne i światła ostrzegawcze na
dachach;
- w odpowiednich odległościach od pojazdów należy
ustawić lampy sygnalizacyjne i znaki ostrzegawcze;
- w szczególnych okolicznościach do zabezpieczenia lub
zamknięcia drogi można dodatkowo użyć pojazdów
ratowniczych ustawionych w poprzek jezdni,
zapewniając odpowiednią ich widoczność;
- każdorazowo przed wejściem na drogę należy zachować
szczególną ostrożność, upewniając się że nie ma
zagrożenia ze strony innych pojazdów;
PROWADZENIE DZIAŁAŃ W OBRĘBIE
ZAGROŻENIA ZE STRONY MATERIAŁÓW
ŁATWOPALNYCH I WYBUCHOWYCH
Dla uniknięcia skutków zagrożenia należy
kierować się następującymi zasadami:
1/ działać z największą rozwagą i ostrożnością ,
zwłaszcza przy prowadzeniu rozpoznania;
2/ stosować odpowiednią odzież ochronną
i specjalną oraz izolacyjny sprzęt ochrony
dróg oddechowych
3/ odciąć dopływ (lub wpływ) gazów łatwopalnych
do przewodów kanalizacyjnych, wodociągowych,
ogrzewczych i innych;
4/ zasięg i stężenie substancji wybuchowych bieżąco
kontrolować przy użyciu przyrządów kontrolno pomiarowych;
5/ zadania, o ile jest to możliwe wykonywać od strony
nawietrznej, to jest od strony wiejącego wiatru;
6/ bezpieczeństwo ratowników pracujących w strefie
powinni również zapewniać, gotowi do wejścia
w nią ratownicy rezerwowi.
W razie stwierdzenia zagrożenia mogącego
spowodować wybuch, należy wycofać
ludzi i sprzęt w miejsca bezpieczne.
STOSOWANIE SPRZĘTU OCHRONY
DRÓG ODDECHOWYCH
Stosując izolacyjny sprzęt ochrony dróg oddechowych
należy:
1/ zachować szczególną karność, spokój i opanowanie;
2/ używać sprzętu tylko na wyraźny rozkaz dowódcy;
3/ zakładać i zdejmować maski wyłącznie na zewnątrz
pomieszczeń, w atmosferze nie zanieczyszczonej
substancjami szkodliwymi, a jednocześnie w miejscach
położonych jak najbliżej obszaru, na którym
prowadzona jest akcja ratownicza.
Przed założeniem maski osoby posiadające ruchome
protezy zębowe obowiązane są wyjąć je z jamy ustnej.
Przed wprowadzeniem ratownika do akcji musi on
potwierdzić swoją gotowość do działań.
Przed wejściem w strefę zagrożoną ratownik musi
potwierdzić sprawność działania całego systemu
izolującego.
OBOWIĄZKI PRZEŁOŻONEGO
- po założeniu masek przez podwładnych sprawdzić
funkcjonowanie izolacyjnego sprzętu ochrony dróg
oddechowych, a zwłaszcza otwarcie dopływu powietrza
z butli, szczelność przylegania maski, szczelność
połączeń i złącz oraz wskazań określających ciśnienie
powietrza w butli.
- zwracać uwagę aby linki i sprzęt ubezpieczający, jak
również uzbrojenie osobiste oraz wyposażenie nie
powodowało lub nie mogło spowodować
unieruchomienia izolacyjnego sprzętu ochrony dróg
oddechowych.
- przestrzegać ściśle zasady nie przekraczania
dopuszczalnego czasu pracy ustalonego dla
danego typu
aparatu oddechowego,
- w przypadkach trudnych warunków pracy
zmniejszyć
w odpowiednim stopniu dopuszczalny czas
przebywania osób w obszarze zagrożonym.
- posługiwać się wcześniej ustalonymi znakami
umownymi.
•
•
•
•
•
LITERATURA
Piotr Guzewski, Roman Pawłowski - „Auto na gaz instalacje zasilania samochodów ciekłym gazem” Opolska Oficyna Wydawnicza - 1994
Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej
w Suwałkach, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników
Pożarnictwa o/Suwałki - Sympozjum „Gaszenie pożarów
płynnego propan - butan” - Suwałki kwiecień 1995
rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 17 listopada 1997 r. w sprawie
warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków oraz
zakresu ich obowiązywania w stosunku do innych osób
biorących udział w akcjach ratowniczych, ćwiczeniach lub
szkoleniu ( Dz.U. Nr 145 poz.979 z późniejszymi zmianami)
kwartalnik „Ratownictwo Polskie” nr 1/95
magazyn „ W akcji ” nr 2/2001 ,nr 1/2003 ,