Transcript ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ Prof. Dr. Ömür ELÇİOĞLU

KAMU ÇALIŞANLARI VE
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
Prof. Dr. Ömür ELÇİOĞLU
Eskişehir Osmangazi
Üniversitesi
1
ETİK NEDİR ?
• .Felsefenin alt dallarından biridir.
• Deontoloji
• Aksiyoloji
2
ETİK NEDİR ?
• Normlarla uğraşan, norm koyan ve
onları temellendiren bilgisel bir
etkinliktir.
• Temel amaçlarından biri ahlaki
eylemin keyfi bir eylem olmadığını
göstermektir.
3
ETİK DAVRANIŞ ?
Etik davranış, “bir kamu görevlisinin
görevini yaparken kamu yararını kendi
kişisel çıkarlarının daima önünde
tutması, yaptığı görevle ilgili olarak
kendisini başkalarına bağımlı kılacak
(parasal ve başka çıkarsal ilişkilerle)
bağlantılara girmemesidir.
4
ETİK DAVRANIŞ ?
• Kamu yönetiminde etik davranış, toplum
için “dürüst, adil, tarafsız ve şeffaf olan ve
demokratik devletin yasallığını geliştiren
ve koruyan davranışlardır.”
5
KAMU YÖNETİMİNDE ETİK
DAVRANIŞLAR
a)Adalet, b)Devlete Sadakat, c)Ehliyet
ve Liyakat, ç)Tarafsızlık, d)Dürüstlük,
e)Nezaket, f)Saygı, g)Güven, h)Halka
Hizmet Bilinci, ı) Güler yüzlülük,
i)Yardımseverlik
6
KAMU YÖNETİMİNDE ETİK DIŞI
DAVRANIŞLAR
a)Ayrımcılık, b)Kayırma, c)Rüşvet,
ç)Yolsuzluk, d)Usulsüzlük, e)İstismar,
sömürü, f)İhmal, savsaklama, g)İşe
siyaset karıştırma, h)Psikolojik yıldırma
ve baskılar (mobbing), ı)Hakaret ve
küfür, i)Yetkinin kötüye kullanımı,
j)Dedikodu, k)Zimmet
7
KAMU YÖNETİMİNDE ETİK DIŞI
DAVRANIŞLARIN NEDENLERİ
a)Hırs, b)Bilgisizlik, c)Disiplinsizlik,
ç)Denetim Eksikliği, d)Yetersiz Eğitim,
e)İdeolojik Etkiler, f)Psikiyatrik
Bozuklular
8
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
Etik davranış ilkeleri ile varılmak veya
elde edilmek istenen amaç, devlette
ve toplumda yolsuzluğu ve genel
olarak yozlaşmayı önlemek ve
dürüstlüğü hakim kılmaktır.
9
MESLEK ETİĞİ ?
• Her zaman bir grubun eserdir.
• Mesleki etik , grup onu koruduğu sürece
yürürlükte kalabilir.
• Kişisel eğilimlere sınır çizen ve daha ileri
gidilmesine engel olan kurallardan oluşur.
10
MESLEK ETİĞİ İŞLEVLERİ ?
• Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayırmak
• Meslek içi rekabeti düzenlemek
• Hizmet ideallerini korumak
11
MESLEK ETİĞİ
• Etik, günümüzde çeşitli mesleklerin
yürütülmesinde esas alınan
değerlerin başında gelmektedir.
• Siyasette, yönetimde, yargıda, ticaret
hayatında, tıpta, eğitimde, bilim,
sanat ve basın-yayın alanlarında
12
KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ
• Bir meslek etiği olarak kamu
yönetimi etiği de, yönetim alanında,
doğru davranışlara ulaşmak için
gerekli olan ilke ve standartları ifade
etmektedir.
13
KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ
• İyi davranışta bulunma ve kötü
davranışlardan kaçınma konusunda,
kamu görevlilerine rehberlik ederler,
• Devlete ve kamu görevlilerine olan
güveni artırırlar, yönetimin
meşruiyetini geliştirirler ve devlethalk bütünleşmesini sağlarlar
14
KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ
• Kamu kurumlarındaki yönetsel
davranış standartlarını yükseltirler,
• Değerlerin çatıştığı durumlarda karar
vericilere ve uygulamacılara yol
gösterirler,
15
KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ
• Sosyal dokuyu, ekonomik gelişmeyi,
demokrasiyi ve hukuk devletini
güçlendirirler,
• Kamu hizmetlerinin maliyetlerini
düşürürler ve hizmet kalitesini
yükseltirler.
16
KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ
Kamu hizmeti bir “emanet”tir. Kamu
görevlileri, bu emanetin bilincinde
olarak, kamu hizmetlerini etkin,
verimli ve dürüst bir şekilde
yürütmeli; görevlerini yerine
getirirken ve takdir yetkilerini
kullanırken mesleki etik ilke ve
standartlara bağlı kalmalıdır.
17
KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ
Yönetimde yozlaşma olgusu, halkın
yönetime olan güvenini ortadan
kaldırmaktadır. Savurganlık ve görevi
kötüye kullanmanın devlet
yönetiminde yeri yoktur ve bunların
maliyeti de, daha az ve kalitesiz
hizmettir.
18
KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ
• Demokratik yönetim, halkla kamu
görevlilerinin arasındaki güvene
dayalıdır.
• Toplum, kamu görevlilerinden,
yönetsel standartlara duyarlı
olmalarını beklemektedir.
19
ETİK İLKE VE DEĞERLEREİLİŞKİN
MEVZUAT
• 2004 etiğe dayalı bir yönetim sistemi
• 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu
Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun” ile Kamu
Görevlileri Etik Kurulu kurulmuştur.
20
ETİĞE İLİŞKİN ÖRGÜTSEL YAPI
Kamu görevlileri
etik kurulu
Etik komisyonlar
21
KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU
• 11 üyeden oluşur.
• kamu hizmetinde etik davranış ilkelerini
belirlemek,
• Başvurular üzerine gerekli inceleme ve
araştırma yapmak
• Etik kültürü yerleştirmek için çalışmalar
yapmak
• İhtiyaç olduğunda görüş bildirmek
22
ETİK KOMİSYONLAR
• 3 ÜYEDEN OLUŞUR
• Görevliler ile ilgili bilgiler 3 ay içinde
Kamu görevlileri etik kuruluna gönderilir.
• Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken
Yönetmelikte belirtilen etik davranış
ilkelerine uymakla yükümlüdürler.
23
GÖREVİN YERİNE GETİRİLMESİNDE
UYULMASI GEREKEN ESASLAR
• Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin
yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi,
katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı,
dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi,
hesap verebilirliği, öngörülebilirliği,
hizmette yerindenliği ve beyana güveni
esas alırlar
24
A-HALKA HİZMET BİLİNCİ İLE
HAREKET ETME
• Günlük yaşamı
kolaylaştırmak
• İhtiyaçları karşılamak
• Hizmet kalitesini
yükseltmek
• memnuniyeti artırmak
25
B-HİZMET STANDARDINA UYMA
VATANDAŞA YOL GÖSTERME
• Hizmet alma konusunda
bilgisizlik
• Bir tanıdık arama
• İş takipçisi ve aracılar
• Örnekler
• S.22/1-2
26
C-MİSYONA BAĞLILIK
• Kamu görevlileri
kurumun amaç ve
misyonuna bağlı
olmalıdırlar.
• S.26.örn 1.
27
D-SAYGINLIK
• Demokratik
yönetim, halkla
kamu görevlileri
arasındaki güvene
dayanmaktadır
Örnek
S.32-33, 1-2.
28
E-YATKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM
• Yolsuzluk gizlilik
içerisinde yürütülür, bu
nedenle de ortaya
çıkarılması son derece
güçtür.
29
E-YATKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM
• Ancak kurum içerisindeki ahlaklı kamu
görevlilerinin, meslek onurunu korumak
ve kamu kaynaklarının israfını önlemek
amacıyla, ahlak dışı uygulamalarda ve
yolsuz davranışlarda bulunanları ihbar
etmeleri suretiyle söz konusu olaylar
kolaylıkla açığa çıkarılabilir.
30
F-ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN
KAÇINMA
• Çıkar çatışması;
kamu görevlilerinin
görevlerini tarafsız ve
objektif şekilde icra
etmelerini etkileyen
ya da etkiliyormuş
gibi gözüken
durumdur.
• Bkz örnek .S.39.
31
ÇIKAR ÇATIŞMASI TÜRLERİ
• A-Eski kamu görevlilerinin kamu
hizmetlerinden ayrıcalıklı bir şekilde
yararlanması
• Kamu görevlisinin ayrıldıktan sonra kurumla iş
yapması
• 2.10.1981 tarih ve 2531 sayılı “Kamu
Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları
İşler Hakkında Kanun”
32
• görevlerinden hangi sebeple olursa olsun
ayrılanlar, ayrıldıkları tarihten önceki iki yıl
içinde hizmetinde bulundukları daire, idare,
kurum ve kuruluşlara karşı ayrıldıkları tarihten
başlayarak üc yıl süreyle, o daire, idare, kurum
ve kuruluştaki görev ve faaliyet alanlarıyla ilgili
konularda doğrudan doğruya veya dolaylı
olarak görev ve iş alamazlar, taahhude
giremezler, komisyonculuk ve temsilcilik
yapamazlar.”
33
• B-İkinci işte çalışma“Memurlar Türk Ticaret
Kanununa
göre
(esnaf
)sayılmalarını
gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret
ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari
mümessil veya ticari vekil veya kolektif
şirketlerde ortak veya komandit şirkette
komandite ortak olamazlar
34
• C.Görev ve yetkilerin menfaat sağlama
amacıyla kullanılması
• Kamu görevlileri; görev, unvan ve
yetkilerini kullanarak kendileri, yakınları
veya üçüncü kişiler lehine menfaat
sağlayamaz ve aracılıkta bulunamazlar.
35
•
•
•
•
•
•
C.Görev ve yetkilerin menfaat sağlama
amacıyla kullanılması
Kendisine ve/veya yakınlarına çıkar sağlama
Yapılan iş için özel ücret alma
Adam kayırma
Hizmet kayırmacılığı
Kurum vakıf ve derneklere yardım alma
•
Bkz.S.249.örnek 1-2
36
Ç.Hediye alma
• İyi niyetle verilen
hediyeler
37
Ç.Hediye alma
• Çıkar sağlama amacıyla
verilen hediyeler
38
Hangi hediyeler alınabilir?
• Yönetmelikte, hediye alma yasağının istisnaları
sayılmaktadır. Buna göre aşağıda belirtilenler
hediye alma yasağı kapsamı dışındadır, yani
alınabilir:
• kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun
demirbaş listesine kaydedilmek ve
kamuoyuna açıklanmak koşuluyla alınanlar
39
• Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya
buna benzer nitelikte olanlar,
• Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda veya
• etkinliklerde kazanılan ödül veya hediyeler,
• Herkese acık konferans, sempozyum, forum,
panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer
etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki
hediyeler,
40
• Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve
sembolik değeri bulunan reklam ve el sanatları
ürünleri
41
Kamu Kaynaklarını
Verme
Kullanarak
Hediye
• Kamu görevlileri, kamu kaynaklarını kullanarak
hediye veremez, resmi gün, tören ve
bayramlar dışında, hiçbir gerçek veya tüzel
kişiye çelenk veya çicek gönderemezler
42
YASA DIŞI NÜFUZ KULLANMA
• üst düzey yöneticilerin
astlarından yasal ve etik
olmayan
taleplerde
bulunmamaları,
kendisine böyle bir
talepte bulunulan kamu
görevlilerinin de bunu
yerine
getirmemesi
gerekmektedir
43
BİLGİ VERME SAYDAMLIK
• Gerçek ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde
istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayılı Bilgi
Edinme Hakkı Kanunu’nda belirlenen
istisnalar dışında, usulüne uygun olarak
verirler
44
YÖNETİCİLERİN HESAP VERME
SORUMLULUĞU
• Yönetici kamu görevlileri, kurumlarının
amaç ve politikalarına uygun olmayan
işlem veya eylemleri engellemek için
görev ve yetkilerinin gerektirdiği
önlemleri zamanında alırlar.
• Yönetici kamu görevlileri, yetkisi içindeki
personelin yolsuzluk yapmasını önlemek
için gerekli tedbirleri alırlar.
45
MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMA
• Kamu görevlileri 3628 sayılı Mal Bildiriminde
• Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla
Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca, yetkili
makama mal bildiriminde bulunurlar.
46
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİNE
AYKIRILIK VE BAŞVURU
• 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına
İlişkin Kanun’da belirlenen esaslara göre,
medeni hakları kullanma ehliyetine sahip
Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları ile Türkiye’de
oturan yabancı gerçek kişiler, en az genel
müdür, ve üstü kamu görevlilerinin etik
davranış ilkelerine aykırı davrandıkları iddiası
ile Kamu görevlileri Etik Kurulu’na başvuruda
bulunabilirler.
47
BAŞVURU ŞEKİLLERİ
• a) Yazılı dilekçe,
• b) Elektronik posta,
• c) Tutanağa geçirilen sözlü başvuru yolları ile
yapılır
48
BAŞVURU USULÜ
• Gerçek kişiler tarafından adı, soyadı,
oturma yeri veya iş adresi ile imzayı
kapsayan dilekçelerle, en az genel müdür,
eşiti ve üstü görevliler için Kurul
Başkanlığına, diğer görevliler için ise
kurum yetkili disiplin kurullarına
yöneltilmek üzere ilgili kurum amirliğine
yapılır.
49
• Dilekçede, etik ilkeye aykırı davranış iddiasına
ilişkin bilgi ve belgeler acık ve ayrıntılı olarak
belirtilir. Elde bulunan belgeler dilekçeye
eklenir. Başvuru konusu aykırı davranış iddiası,
kişi, zaman ve yer belirtilerek somut bicimde
gösterilir.
50
ELEKTRONİK ORTAMDA YAPILACAK
BAŞVURULAR
•
•
•
•
Başvuru sahibinin adı soyadı
Adresi
Yabancılar için :
Pasaport no ve uyruğu
• Başvuru tarihi :Kurulun elektronik adresine
ulaştığı gün
51
HANGİ BAŞVURULAR KABUL
EDİLMEZ
• İsim imza bulunmayanlar
• Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar(Yapılan
incelemeye bağlı olarak)
52
KAMU GÖREVLİLERİNDEN
BEKLENEN ETİK DAVRANIŞLAR
• Her zaman etik standartları izleyiniz
• Kamu görevlilerine güveni devam ettirecek
davranışlarda ısrarlı olmalıyız
• Saygı,tarafsızlık,adalet
• Meslektaşların görüşlerini dikkate alma
• İyi işleri takdir etme
• Çıkar çatışmaları içinde olmama
• Davranışların sorumluluğunu alma
53
KAMU GÖREVLİLERİNDEN
BEKLENEN ETİK DAVRANIŞLAR
•
•
•
•
•
Mal bildiriminin zamanında yapılması
Kamu görevi dışında başka iş yapmama
Mesai saatlerine uyum içinde olma
Etik değerlere uygun davranışlar sergileme
İhbar konusunda özenli olmak
54
KAMU YÖNETİCİLERİNDEN
BEKLENEN DAVRANIŞLAR
• kurumun amaç ve hedeflerinin bildirilmesi
gerekir
• Olumlu çalışma ortamı yaratma
• Sorumlulukların yerine getirilmesi
• Liyakat konusuna özen
• Adil ve tarafsı olmak
• Güvenilir, tutarlı olmak
55
KAMU YÖNETİCİLERİNDEN
BEKLENEN DAVRANIŞLAR
• Etik değerler açısından örnek olmak
• Verimlilik standartlarını dikkate almak
56