Transcript Etik Kültürün Geliştirilmesinde Kamu

ETİK KÜLTÜRÜN
GELİŞTİRİLMESİNDE
KAMU-SİVİL TOPLUM
İŞBİRLİĞİ
PROF. DR. BİLAL ERYILMAZ
DEĞİŞİM VE YÖNETİM
• 1980’den itibaren kamu yönetimi hem kendi
içinde değişmiş ve hem de toplumla
ilişkileri yeni bir evreye girmiştir.
• Buyurgan ve tek taraflı hareket eden,
kapalı devre çalışan bir kamu yönetimi
anlayışından; toplumla işbirliği yapan, karar
süreçlerine sivil toplum kuruluşlarını da
katan, şeffaflığı ve hesap verebilirliği
güçlendirmeye çalışan bir kamu yönetimi
anlayışına doğru geçilmektedir.
SİVİL TOPLUMUN
ÖNEMİ
• Kurumsal, toplumsal ve bireysel değer
aşınmalarına ya da etik yozlaşmalara karşı nasıl
ortak mücadele edebiliriz?
• Sivil toplum, Batı’da 1970’li yılların sonundan
itibaren büyük bir popülarite kazanmıştır.
• Bunun temelinde, Orta ve Doğu Avrupa
ülkelerindeki muhalefet hareketleri ve komünist
rejimlerin çökmesi, refah devleti politikalarının
yoğun eleştiriye uğraması ve yeni sağ
politikalarının öne çıkması yatmaktadır.
DEVLET-SİVİL TOPLUM
İLİŞKİLERİ
• Liberaller, “devlet kötüdür”,
• Sosyal demokratlar, “devlet çözsün”
diyorlar.
• Devlet ve sivil toplum, birbirinin
düşmanı kurumlar değildir, aksine
toplumsal sorunların çözümü için
birbirleriyle işbirliği yapması gereken
paydaşlardır.
ORTAKLIK/İŞBİRLİĞİ
İLİŞKİSİ
• Devlet ve sivil toplum, etik
konularda birbirine yardımcı
olacak şekilde, fakat aynı
zamanda diğeri üzerinde kontrol
ve denetim işlevi de görecek
biçimde bir ortaklık ve işbirliği
içinde olmak durumundadır.
SİVİL TOPLUMUN
SORUMLULUĞU
• Toplum, devletten ve yöneticilerden daha
fazla etik (karar ve uygulama) talep
etmektedir.
• Devletten daha fazla etik talep etmenin
bireysel ve toplumsal yükümlülükleri ve ev
ödevleri de söz konusudur.
• Yozlaşmanın bir tarafı devlet ise,
diğer tarafı da toplumdur.
SİVİL TOPLUM VE
YOZLAŞMA










Sivil toplum, masum bir kavram mıdır?
Artan suç oranları,
Hırsızlık olayları, kapkaççılık,
Töre cinayetleri, kadına yönelik şiddet,
Sokak çocukları,
Yalan ve sahtekarlık,
Yerine getirilmeyen mali yükümlülükler,
Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın,
Yardımseverliğin ve sosyal duyarlılığın zayıflaması,
Günümüze kadar gelen, “devletin malı deniz”, “çaldımsa miri malı
çaldım”, “adamını bul halledersin”, “götürüyor ama iş de yapıyor”,
“nasıl olsa af gelir”, “böyle gelmiş böyle gider” gibi deyişler veya
algılar, toplum ve devlet ilişkilerinde yozlaşmanın bazı resimleridir.
YÖNETİCİLERİN
TEMEL GÖREVLERİ
• Yasaları ve kamu politikası
kararlarını sadakatle ve doğru
biçimde uygulamak,
• Yolsuzluk ve yozlaşmayı önlemek,
• Kamu yararını egemen kılmak.
HESAP VEREBİLİRLİK
VE ETİK
• Hesap verebilirlik, dıştan kişiye yönelik bir
denetim sürecini anlatır.
• Etik ise, kamu yöneticilerinin kendi kendine
(öz) hesap verebilirliğidir ya da bir içsel
kontroldür.
• Hayatta en önemli şey, vicdanın rahat
olmasıdır.
• Daha çok hesap verebilirlik, kurumlarda
güven kültürünü zayıflatabilir.
KURUMLARIN GÜCÜ
• Günümüzde artık başarı ya da
başarısızlık, bireysel değil,
örgütseldir/kurumsaldır.
• Etik ve Güven de öyle.
• Etik değerlere bağlı bir
organizasyon/kurum kültürü nasıl
oluşturabiliriz?
KURUMSAL KÜLTÜR
• Etik değerlerin egemen olduğu
kurumlar,
• Yozlaşma kültürünün egemen olduğu
kurumlar,
• Her iki özellikleri birlikte
bünyesinde barındıran ara kurumlar.
ETİK DEĞERLERİN ZEGEMEN
OLDUĞU KURUMLAR
• Kuruma yeni katılanların etik değerlere uymaları
beklenir.
• Çalışanlar, davranışlarında kamu yararını ön planda
tutarlar; hak ve sorumluluklarının bilincindedirler.
• Güçlü bir sorumluluk duygusu taşırlar, işlerini
önemserler, özü ve sözü uyumludur,
• Pozitif bir bakış açısına sahiptirler; yapıcıdırlar;
eleştirileri, kişilere değil, davranışlara ve
eylemleredir.
• Doğru olmayan eylem ve işlemler konusunda
otorite ile konuşmaktan çekinmezler.
• Kurumda dürüstlüğe ve güvene dayalı bir anlayış
egemendir.
YOZLAŞMIŞ KURUM
KÜLTÜRÜ
• Etik değerler itibardan düşer; erdem yerine erdemsizlik,
dürüstlük yerine dürüst olmayan tutum ve davranışlar öne
çıkar.
• İyi personele itibar edilmez; dürüst olmayan personel üst
makamlara ve önemli yerlere gelmeye başlar.
• Fırsatçı, ilkesiz, kayırmacı, ikiyüzlü, çıkarcı ve bencil ilişkiler
önem kazanır. Bireysel kazanç ve başarı her şeyin önüne
geçer.
• İnsanların zayıf tarafları kullanılmaya çalışılır. Kişisel
amaçlara ulaşmada etik değerler ayak bağı olarak görülür.
• Kişisel olarak etik duyarlılığı olan personel, bu konulardaki
uğraşısından bir sonuç alamadığı ve yorulduğu, hatta kendi
kariyerine zarar verdiği için, kendi içine kapanmayı tercih
eder.
• Dürüstlük, yöneticilerde aranan önemli değer değildir.
ARA KURUM KÜLTÜRÜ
•
•
•
•
•
•
•
Etik ilkeler konusunda kararsız veya ikilemli tutum ve anlayışlar söz
konusudur.
Genel bir ilkesizlikten ve tutarlı olmayan kurumsal davranışlardan
ve politikalardan söz etmek mümkündür.
Genel olarak çalışanlar, mevcut kurulu düzeni bozmaz, resmi
kurallara asgari ölçüde uyar, biçimselliğe ve formaliteye önem verir.
Yanlış olduğunu bildiği halde kurumsal işleyişe karışmaz, güçlüden
yanadır; etik temelli tartışmalarda risk almaz, üstlerine formel
bağlılıkta kusur etmez, etik ilkelere göre değil, amirinin
beklentilerine göre davranır.
Kendi başına sorumluluk üstlenmekten kaçınır. Kendinden bekleneni,
“ne az, ne de çok” ölçüsünde yerine getirmeye çalışır.
Kurumu, maddi ihtiyaçlarının giderildiği yer olarak görür.
Üst yöneticilerin etik liderlik rolü ya yoktur veya çok zayıftır.
AHİLİK KÜLTÜRÜ
• Ahilik ahlak ve davranış kuralları, yüzyıllar
boyunca Anadolu halkının milli karakterini
belirlemiştir.
• Anadolu halkında görülen; konukseverlik, güç
durumda olanların yardımına koşma, özveri ve
dayanışma, imece denilen ortak çalışma, büyüğe
saygı, hırsızlıktan, cinsel tacizden ve başkası
aleyhinde kötü söz söylemekten dikkatle kaçınma
(eline, beline ve diline hâkim olma), yiğitlik ve
cömertlik, alçakgönüllülük, hileden uzak durmak,
yalan söylememek, hoşgörülü ve iyilik sever olmak
gibi özellikler, ahilikle ilgili belgelerde hep telkin
edilen örnek insan davranışlarıdır.
ETİK KÜLTÜRÜ GELİŞTİRME
POLİTİKALARI
• Üst yönetimin etik liderlik rolü,
• Personel ve eğitim politikaları,
• Etik dışı olayları ortaya çıkarmak
ve etik davranış ilkelerini ihlal
edenlere karşı uygulanan
yaptırımlar.
TEŞEKKÜR EDERİM
BİLAL ERYILMAZ