Transcript Slayt 1

SİGARANIN KOZMETİK
ETKİLERİ
Prof. Dr. Pelin Arıbal
Fizyopatoloji Bilim Dalı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi




10. yüzyılda Mayalar tütünü
önemli günlerde ve
toplantılarda ''dostluk
simgesi'' olarak çubuk ucunda
içiyorlardı…
Maya dilinde 'Sikar' kelimesi
içmek anlamına geliyordu.
1492’de Kolomb yeni kıtaya
ayak bastığında yerlilerin
kullandıkları tütünü Avrupa’ya
götürmek istedi.
Tütün, Avrupa'da ilk olarak
1556'da Fransızlar ve
ardından Portekiz, İspanyol ve
İngilizler tarafından
kullanıldı..
ANADOLU İNSANI TÜTÜNLE
400 YIL ÖNCE TANIŞTI….



Tütünün sigara formu kazanması ise Osmanlı topraklarında
gerçekleşti;
Akka Kalesi'nin, Fransızlar tarafından kuşatılması sırasında
askerlere moral olsun diye tütün ve nargile gönderildi.
Nargile bombardımanda parçalanınca, askerler tüfek fişeklerinde
kullanılan kâğıda sararak tütün içmeye başladılar…
1601 yılında Saray
Başhekimi Cerrah İbrahim
Efendi'nin, tütün içmenin
hem sağlığa zararlı hem de
İslam dinine aykırı olduğu
yönünde mücadelesi oldu…
SİGARA-KOZMETİK

Ciltte yaşlanma sürecinde
ortaya çıkan çizgi ve
kırışıklıkların oluşumunda;
 Genetik özellikler,
 Güneş ışınları,
 Hava kirliliği,
 Sigara,
 Yanlış beslenme
alışkanlıkları,
 Alkol…..
rol oynamaktadır.
Sigara kullanımı sonucu
ortaya çıkan cilt problemleri
en çok kadınlarda
görülmektedir.


Sigaranın iç organlardaki etkileri,
deriye etkilerinden daha iyi
bilinmektedir.
Sigara içenlerin sigara
içmeyenlere oranla ciltlerinde 5
kat daha fazla kırışıklık
olduğunu görülmektedir.




Bir sigara, cildin 90 dk yeterli oksijen almasını
engeller.
Bir paket sigara, cildin yaklaşık bir gün yeterli
oksijen almasını engeller.
Tek bir sigara, parmak uçlarında,
1-1,5 saat süre ile, % 25-30 civarında kan akımı
azaltır.
Sigara dumanınki CO (karbon monoksit)
hücrelerin oksijeni kullanmasını engeller..

Sigara;
 Yaklaşık 4.000 kadar zararlı
madde icerir.
Örn;
 Boya sökücü aseton (zehir),
 Akü yapımında kullanılan
kadmiyum (ateroskleroz, kanser),
 Roket yakıtı metanol (körlük),
 Çakmak gazı butan,
 Radyoaktif madde polonyum
(kanser)
 Temizlik maddesi amonyak,
 Fare zehiri arsenik (zehir),
 Öldürücü zehir hidrojen siyanür,
 Benzopiren, vinil klorid, üretan,
toluidin… kanser yapıcılar
 Naftalin (güve zehiri)…….gibi
Nikotin ise sigarada bulunan
bağımlılıktan sorumlu
ana maddedir
Neden yaşlanıyoruz?
•Bir elmayı kestikten sonra beklettiğinizde elmanın yüzeyi havadaki
oksijenin etkisiyle oksidasyona uğrar ve kahverengi bir görünüm alır.
•Serbest radikaller, aynı yıkımı, vücudumuzun hem içinde, hem de dış
görünümü olan cildimizde gerçekleştirmektedir!



Oksijen yaşam için gerekli olsa da vücut üzerinde
zararlı etkileri vardır.
Oksijen kullanımı sürecinde, kimyasal değişimler sonucu
SERBEST RADİKAL denen kararsız oksijen molekülleri
oluşur.
Serbest radikaller sigara dumanı, alkol, nitrojen oksit
ve ozon gibi kimyasal ajanlar, ultraviole ışın ve diğer
radyasyon formları gibi dış faktörlerle de oluşur.
SERBEST
RADİKALLERİN
KAYNAĞI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ENDOJEN
N metabolik faaliyetler
Biyokimyasal redoks
reaksiyonları..
Mitokondriler
Endoplazmik retikulum
Peroksizomlar
Fagositler
Hücre membranları
Otooksidasyon reaksiyonu
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
EKZOJEN
Radyasyon
UV ışınları
Sigara
Hava kirliliği
Stres
Alkol
Toksik kimyasal maddeler
Ağır metaller
İlaçlar; antineoplastikler
Böcek ilaçları
Çözücüler
Anestezik maddeler
nötrofil

Serbest radikallerin hücrede aşırı miktarda ortaya
çıkması ve hücreye zarar vermesi, ‘oksidatif stres’
olarak tanımlanmaktadır.
Serbest oksijen radikalleri


Hücreler, moleküler oksijeni suya
indirgeyerek enerji açığa çıkarırlar.
Bu süreçte, mitokondrial solunumun,
kaçınılmaz bir sonucu olarak, küçük
miktarlarda serbest radikaller ortaya çıkar.
Serbest radikaller:
Dış eksenlerinde çiftlenmemiş
bir elektron taşıyan kimyasal
türevlerdir.
Reaktif Oksijen Türleri (ROS)(2)
,
Serbest radikal oluşturucu sistemler
Serbest radikal temizleyici sistemler
Dengesizlik
OKSİDAN STRES
Antioksidan kapasite,
Oksidan-Antioksidan
Oksidatif stresin artması
hücre hasarı, hücre ölümü,
bağ dokusu harabiyeti,
vazokonstrüksiyon etkileri ile
ERKEN YAŞLANMAnın
tetikleyicisi olur.

Normal şartlarda, hücrelerde serbest radikaller
(oksidanlar) tarafından oluşan hasarı önlemeye yönelik
antioksidan savunma sistemleri denge halindedir.
 Serbest





radikaller/Oksidan stres:
Membran lipidlerinde peroksidasyon,
Protein hasarı,
DNA zincirinde kırılmalar,
Hücresel yaşlanma ve hücre ölümü
Farklı sistemlerde hastalık, kanser, kalp-beyin
damar hastalıkları gelişimine……. neden
olurlar…
•Yaşlanma hızında artış
•Aterogenez, kalp hastalıkları,
•Serebrovasküler bozukluklar,
•Nörodejeneratif hastalıklar,
•Kanser,
•Amfizem/Bronşit,
•Parkinson hastalığı,
•Musküler distrofi,
•Gebelik preeklampsisi,
•Karaciğer hastalığı
(alkolik krc.),
•Diabetes mellitus,
•Böbrek yetmezliği,
•Down sendromu,
•Retrolental fibroplazi,
•İskemi/Reperfüzyon hasarı….
Oksidatif stres
Antioksidan Savunma Sistemleri
•
•
•
•
Radikallerin oluşumunun engellenmesi
Oluşan radikallerin temizlenmesi
Daha güçlü radikallerin, daha zayıf
radikallere dönüştürülmesi
Hedef dokuların antioksidan
kapasitelerinin arttırılması
Antioksidan Savunma Sistemleri
NONENZİMATİK
(antioksidanlar)
ENZİMATİK
•
•
•
•
Süperoksit dismutaz (SOD)
Katalaz (CAT)
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
Glutatyon-S-Transferazlar (GST)
•
•
•
•
•
•
•


O2 ‘i, H2O2 ‘e dönüştüren SOD,
H2O2’i suya indirgeyen CAT ve
glutatyon peroksidazglutatyon reduktaz sistemi…
-.
•
•
•
•
•
•
Melatonin
Seruloplazmin
Transferrin
Miyoglobin
Hemoglobin
Ferritin
Bilirubin
Glutatyon
Sistein
Metiyonin
Ürat
Laktoferrin
Albümin
Antioksidan vitaminler




-tokoferol (vitamin E)
-karoten (vitamin A)
Askorbik asit (vitamin C)
Folik asit
SİGARA İÇİMİ VE OKSİDAN
STRES….

Sigara içenlerde, artmış oksidan yüke maruz
kalmaktadır.

Sigara dumanındaki toksik maddeler;



Doğrudan serbest radikal kaynağı olurlar,
Makrofaj ve nötrofil aktivasyonu ile daha fazla
serbest radikal üretimine neden olurlar,
Serbest radikallerin ortadan kaldırılmasını
sağlayan antioksidan aktiviteyi düşürürler.


Sigaranın bir kez içe
çekilmesi (inhalasyon) ile
yaklaşık 2.1015 serbest
radikal alınmaktadır.
Çalışmalarda sigara içen
veya pasif içiçi olan
kadınlarda, kontrollere
oranla, serbest radikal
düzeylerinin daha yüksek
olduğu saptanmıştır.



Jendryozko ve ark., çalışmalarında eritrosit lipid
peroksidasyonu pasif içicilerde de kontrollere
göre artmış olarak bulunmuştur.
Akciğerlerde, alveoler makrafajlarda da fazla
miktarda serbest radikal oluşarak doku yıkımına
neden olmaktadır.
Yapılan çalışmalarda, sigara içenlerde;

Alveoler makrofajlarda total SOD, katalaz
aktivitesi ve glutatyon düzeyleri de yüksek
saptanmaktadır.

Çalışmalarda sigara içen bireylerde;



Lipid peroksidasyon ürünü plazma malondialdehit artışı,
Plazma Vit C ve Vit E, beta-karoten ve SOD düzeylerinin
azaldığını göstermişlerdir.
Sigaranın bırakılmasından bir yıl sonra ise sayılan bu
oksidan-antioksidan dengenin, sigara içmeyen olgularla
eşit düzeye geldiği bulunmuştur.


Sigara dumanı etkisi ile nötrofillerden salgılanan;
-.
 Superoksit anyonu (O2 ),
 Hidrojen peroksit (H2O2),
 Hidroksil radikali (OH.),
 Hipoklorasid (HOCI.),
 Monokloramin (NH2CI),
 Taurin monokloramin (TauNcl),
 Nitrojen dioksit (NO2.),
 Semikinon radikali (HQ),
 Peroksil radikali (ROO.) gibi oksidan moleküller
endoteli ve epitel hücrelerinde hasar yaratırlar.
Hasar hücre membranını, hücre içi protein yapısını,
DNA yapısını etkiler.
Sigaranın toksik madde etkisi
1. Toksinin kendisi bir serbest radikaldir.
*örn., azot dioksit gazı (NO2)
2. Toksin bir serbest radikale metabolize olur.
3. Toksin, antioksidan aktiviteyi düşürür.
*örn., toksinin karaciğerde sitokrom P450
tarafından metabolizması, glutatyonun miktarını
azaltır.
4. Toksinin metabolizması sonucu serbest
oksijen radikali meydana gelir.
sitokrom p450, aşırı
miktarda süperoksit
radikali (O2) üreten
bir izoenzime dönüşür.

Aktive olmuş makrofajlar ve nötrofiller
fagositoz esnasında membran ve
sitoplazmalarında bulundurdukları;
 NADPH oksidaz,
 Myeloperoksidaz enzimleri
hem serbest radikalleri ve hem de aşırı okside
edici hipoklorik asit (HOCl)’le ajan patojenleri
yok ederler.
Patogen
Patogen
•Fagosite ajan, oksijen tüketiminde patlama (solunumsal
patlama) ürünlerinin etkisiyle öldürülür.
•Oksidanların aşırı artışı durumunda normal hücre yapısı zarar
görür.


İnsan vücudunda her hücre günde ortalama 10.000
serbest radikalin saldırısına uğramaktadır.
Sigara içimi ve serbest radikal açığa çıkışı ile;




Hücre harabiyeti,
Hücre ölümü,
Doku yaşlanması hız kazanacak,
Serbest radikallerin nikotine ek olarak oluşturduğu
vazokonstrüktif etki cilt hücrelerinin erken ölümüne
neden olarak ciltte kırışıklık oluşumuna neden olacaktır.
Sigaranın oluşturduğu serbest radikaller kollajen
çapraz bağları oluşturarak ciltte derin çizgiler
oluşmasına sebep olur.
SİGARANIN
DERMİS’E
ETKİLERİ…
Kollajen,
cildin pürüzsüz ve
esnek olmasını sağlayan bir
proteindir ve sigara da
kollajenin baş düşmanıdır!


Özelikle 30’lu yaşlardan itibaren cildin hücre
üretiminde yavaşlama söz konusu olmaktadır
Cildimizin sağlıklı ve genç kalması için, vücudumuzda
iki mekanizmanın sağlıklı çalışıyor olması gereklidir.

Kollajen oluşumu ve kollajen yıkım..
 Kollajen normal derinin temel (%80)
elemanıdır.
 Matriks metalloproteinaz (MMP)’lar
ekstrasellüler matriks bileşenlerini, kollajeni
yıkmakla sorumlu enzim ailesidir.
 Sigara, kollajen ve MMP oranını
bozmaktadır….



Sigara içenlerde kollajen üretiminde %40’lık bir
azalma olmaktadır.
(Hatta tavuk embriyolarında %88!!)
Sigara dumanına maruz kalan hücreler,
normalden çok MMP enzimi üretmektedirler.
İki etkinin bir araya gelmesi; sigara içenlerdeki
erken cilt yaşlanmasını açıklamaktadır.
UV ışınları ile birleşince kırışıklık oluşumu
daha da artmaktadır.




Elastin, cildin esneklik ve elastikiyetini temin etmede önem
taşımaktadır. Elastaz, elastinin yıkımından sorumlu olan bir
enzimdir.
Alfa-1-antitripsin (A1AT), karaciğerde yapılan ve elastazı
inhibe eden (baskılayan) enzimdir.
Sigara içim, A1AT’in üzerinde bulunan metiyonin amino
asidinin yapısını bozmaktadır.
Böylece elastaz aktivitesi yüksek kalır, daha fazla elastin
yıkımı gerçekleşir ve cilt elastikiyeti zarar görür.
Kollajen
ve elastin yönünden
fakirleşen cildimiz erken
dönemde sarkmaya başlar…


C vitamini kuvvetli, suda eriyen antioksidan olup, kollajen
ve elastin yapımında yardımcı faktördür, cilde gerginlik ve
parlaklık kazandırır. Cildin tonusunu ve yapısını
güçlendirir.
 Eksikliğinde, cildin gerginliği açısından kayıp, yara
iyileşmesinde gecikme, diş eti kanamaları…
Sigara, A vitaminin de
kollajen üzerinde ortaya
çıkardığı olumlu etkilerin
ortadan kalkışına neden olur.
 Eksikliği; cilt, göz ve
saçlarda kuruluk, akne
oluşumuna yatkınlık…
Sigara kan akımını
azaltıyor…
Sigaradaki
nikotin, derideki
kan damarlarında daralmaya
yol açıp, vazokonstrüktif
etkiyle, damarın beslediği
dokunun yeterli oksijen almasını
engellemektedir.
•Kanın oksijen miktarı azalır,
eritropoietin artışı
vizkozitesinin artışına yol açar….
SİGARA, KATEKOLAMİN DÜZEYLERİNİ DE ARTTIRIR…
Sigara
Katekolaminler 
monositleri aktive eder
 platelet reaktivitesini arttırır
kan fibrinojen düzeylerini arttırır


•Endotel fonksiyonlarını bozar,
•Vasküler tonüs artışı olur,
•Fibrinojen düzeyini ve trombosit fonksiyonlarını arttırır,
•Sekonder polisitemiyi indükler,
•Protrombotik etki oluşturur…



Sigaranın açığa çıkardığı
serbest radikaller endotel
hücrelerinden nitrik oksit
salınımını azaltır ve endotelin
salınımını arttırır.
Vazokonstrüksiyona katkı..
Sigara içmek, cilde giden
oksijen akışını keserek, cildin
%30 daha cansız görünmesine
yol açar.
Bu durum; özellikle kadınlarda
yüz bölgesindeki kırışıklıkların
artması ve cildin daha soluk,
kuru, sarımsı-gri olması
sonucunu doğurmaktadır.
Kronik ve yoğun sigara tiryakilerinde, 1985’
te Dr. Douglas tarafından “smoker’s face”
(tiryaki yüzü) olarak tanımlanmıştır:






Çenede yüzeyel, yanaklarda derin ve
yüzeyel çizgilenmeler,
Ciltte kaba, pürüzlü görünüm,
Cildin kollajen ve elastin miktarı
azalmış, kuru deri,
Yüzde kemik yapıyı belirgin hale
getiren zayıf, yorgun ve sağlıksız
görüntü,
Serbest radikaller, deride zehirli
artıklar birikimi ile, deride gri-boz
renklenme,
Ciltte hafif hiperpigmente ve
atrofik görünüm,

Dudak ve göz kenarlarında
oluşan kırışıklıklar;
 Sigaranın toksik
etkileri,
 Sigara içerken
dudakların çekme
hareketi,
 Dumandan korunmak
üzere sıkça tekrarlanan
göz kısma hareketlerine
bağlanmaktadır.



Sigaranın derin izleri öncelikle cilt
altı dokuların çok ince ve hassas
olduğu;
Ağız, göz çevresi, boyun bölgesinde
yerleşmektedir.
Anti-aging uygulamalardan
Botoksla sigaranın bir kötü
etkisi daha giderilmekte,
sigaranın neden olduğu üst ve alt
dudaktaki dikey çizgiler (sigara
içimi çizgileri) ele alınmaktadır.



Sigara içenlerin saçları daha erken
beyazlamakta ve saç dökülmeleri
artmaktadır.
Katrana bağlı olarak sarımsı bir saç rengi
çıkmaktadır.
Sigara içerken sigaranın tutulduğu parmaklar
ve tırnaklarında sarı-kahverengi renklenme
ortaya çıkar.
Sigara tiryakisi kadınlarda akne….
 Bin kadında yapılan araştırmada, sigara içenlerin
% 42,2'sinde, gözeneklerin tıkanmasıyla oluşan ve
inflamatuvar olmayan büyük beyaz başlı akne ve
kistik yapılar bulunduğu, sigara içmeyenlerde
bunun görülme oranının % 10 olduğu tespit
edilmiştir.


Pasif içicilerin ciltleri de, aktif
içiciler kadar olmasa bile bu
tehlikelerle karşı karşıyadır.
Koltuk altında ve kasıklardaki
iltihaplanma ya da avuç
içlerinde ve ayak tabanlarında
görülen sedef hastalığının
sigara içenlerde içmeyenlere
oranla 7 kat daha fazla
görüldüğü tespit edilmiştir.
Sigara içenlerle içmeyenler arasında yara
iyileşmesi yönünden de farklılıklar
bulunmuştur.



Nikotin ve serbest radikaller deri damarlarında,
ayrıca, ekstremitelerde vazokonstriksiyona ve kan
akımında azalmaya yol açar.
Sigara, katekolamin artışı ile protrombotik etkiye yol
açar…
Sigara içenlerde;
 Ekstrasellüler matriks içerisindeki hücre
proliferasyonunda azalma,
 Bağ dokusunda yavaş gelişme,
 Epitel rejenerasyonunda azalma ile
postoperatif dönemde yara iyileşmesinde gecikme
ve yara enfeksiyonlarında artış gözlenmiştir.




Nikotinin, serbest radikallerle savaşan A ve C
vitaminlerini de etkisiz hale getirdiği
saptanmıştır.
Sigara içen kişilerde özellikle suda çözünen
vitaminlerin vücuttan daha hızlı atıldığı
bilinmektedir.
Günde bir paket ve üzeri sigara içenler daha fazla
oksijene ve suya gereksinim duymaktadırlar.
Sigara içicilerinin; B vitaminleri, folik asit, C
vitamini gibi mikro besin maddeleri yönünden
eksiklik çekebilecekleri belirtilmektedir.

Ancak, sigara içen kişilerin özellikle B vitaminleri ve C
vitamini, beta-karoten, E vitamini, selenyum, L-cysteine,
glutathione gibi antioksidan besin maddelerini daha fazla
almaları gerekmektedir. Bunun için de sebze-meyve ağırlıklı
bir beslenme tavsiye edilmektedir.


Besinlerden alınan beta karotene (vit A) ise
trans ve 9-cis şeklinde iki molekül içerirken
sentetik formu sadece trans beta-karotene
içermekte..ve sigara içenlerde bu formu tek
başına kanser oluşumunu arttırıcı yönde etki
göstermektedir.
C vitamini desteğinin sigara içenlerde şart
olduğuna dair bilimsel fikir birliği vardır.


Diğer yandan, B12 vitamini besinlerle veya
sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren
siyanürü etkisiz hale getirmektedir.
Kırmızı ginseng, diğer adıyla Panax
Ginseng’in de sigaranın serbest radikal
etkilerini azaltıcı olduğu görülmüştür.



Sigara içmek cilt kanseri
(dudak, genital) riskini de
atırır.
Sigaranın bağışıklık
sistemine yaptığı baskılayıcı
etki de rol oynamaktadır.
Sebep olduğu cilt, akciğer,
boyun, meme, mesane
kanserleri etyolojilerinde
saptanmaktadır…

Unutulmaması gereken, hiçbir takviye programının
sigarayı bırakmak kadar sağlığa olumlu etkileri
olmayacağıdır.
Biyolojik yaşın kronolojik yaştan küçük olmasını
isteyenler yani yaşlanmak istemeyenler; sigara,
alkol,stresden uzak bir hayat ile doğru beslenme
ve temiz bir çevreye dikkat etmeliler.