Transcript 1305322189

ÇOCUKLUK ÇAĞI
KANSERLERİ
Dr Ali Varan
Hacettepe Üniversitesi
Onkoloji Enstitüsü
Pediatrik Onkoloji Bilim Dalı
ABD’DE ÖLÜM NEDENLERİ (2007)
Sıra
Ölüm nedeni
% (Toplam ölümlere )
1
Kalp hastalıkları
31.0
2
Kanser
23.2
3
Serebrovask. hastal.
6.8
4
KOAH
4.8
5
Kazalar
4.2
CA Cancer J Clin 2010; 60: 277-300
ABD’DE 1-14 YAŞ ARASI ÖLÜM NEDENLERİ (1998)
Sıra
Ölüm nedeni
% (Toplam ölümlere)
1
Kazalar
39.8
2
Kanser
10.6
3
Konjenital anomaliler
7.2
4
Cinayet
6.6
5
Kalp hastalıkları
4.1
6
İntihar
2.5
CA Cancer J Clin 2010; 60: 277-300
Türkiye’de en sık ölüm nedenleri
1990-1992 (1-14 yaşlar arası)
%
Enfeksiyon hastalıkları
Kazalar
Kalp hastalıkları
Serebrovasküler hastalıklar
Kanser
Diğerleri
35.0
15.0
16.7
5.8
5.0
22.5
Çocukluk çağı kanserlerinin dağılımı
TÜRKİYE
Lösemi
Lenfoma
SSS tümörleri
Wilms tümörü
Nöroblastoma
Yum. doku tüm.
Kemik tümörleri
Retinoblastoma
Diğer
(%)
32.0
25.3
10.6
6.5
6.1
5.7
3.0
1.3
9.5
A.B.D.
(%)
Lösemi
30.0
SSS tümörleri
19.0
Lenfoma
13.0
Nöroblastoma
8.0
Böbrek tümörleri 6.0
Yum. doku tüm. 7.0
Kemik tümörleri 5.0
Retinoblastoma 3.0
Diğer
9.0
0-14 yaş arası her 100.000 çocukta hız
20
20
18
16
18
16
İnsidans
(p=0.02)
14
12
14
12
10
10
8
6
8
6
Mortalite
(p=0.0001)
4
2
4
2
0
1970
0
1974
1978
1982
1986
Çocukluk çağında kanser insidansında artış ve
mortalitede düşüş (0-14 yaş arası),
ABD, tüm ırklar, erkek ve kızlar (SEER 1973-1986)
1990
15 YAŞ ALTI KANSERLİ ÇOCUKLARDA BEŞ YILLIK
RÖLATİF YAŞAM HIZLARI (%) [ABD, 1974-1996]
19741976
Bütün tümörler 56
ALL
53
AML
15
Kemik &eklem
53
SSS
55
Hodgkin hast.
78
Nöroblastom
53
Hodgkin-dışı lenf. 44
Yumuşak doku
61
Wilms Tümörü
74
19771979
19801982
19831985
19861988
19891996
62
67
30
53
56
84
54
50
69
78
65
71
21
55
55
91
53
62
65
87
68
69
32
57
62
90
55
71
76
87
70
78
32
63
63
90
59
70
66
91
75
82
44
69
65
94
70
78
76
93
CA Cancer J Clin 2001:51:15-36
Ailenin kanser düşündüren şikayetleri I.
Başlıca şikayet
Düşünülmesi gereken Kanser
 Kulak akıntısı
 Tekrarlayan ateş +
kemik ağrısı
 Baş ağrısı+kusma
 Adenopati( antb.cevapsız)
 Lökokore
 Yüz ve boyun şişliği
 Abdomende kitle
Rabd., LCH
Ewing’s sark., Lösemi
Beyin tümörü
Hodgkin’s/ NHL
Retinoblastoma
NHL ve Lösemi
Wims’tm., Nörobl., Hepatobl.
Ailenin kanser düşündüren şikayetleri II.
Başlıca şikayet
Düşülmesi gereken Kanser







Lösemi, Lenfoma
Lösemi, Lenfoma, Nörobls.
Osteos., diğer kemik tm
Lösemi, Nörobls.,Kemik tm.
Yolksac tm., Rabdomyos.
Hodgkin’s Lenfoma
Lösemi, Lenfoma
Solukluk ve yorgunluk
Kanama diyatezi
Sekme
Kemik ağrısı
Vajinal kanama
Kilo kaybı
Ateş
Bazı Kanserlerde Ayırıcı Tanı
Şikayet
Kanser dışı
Kanser
Beyin tümörü
Lenfoma
Kemik tümörü
Wilms’ tümörü
böbrek kistleri
Lenfoma
Lösemi
Lösemi




Baş ağrısı+Kusma
Lenfadenopati
Kemik ağrısı
Abdom. kitle
Migren,sinüzit
Enfeksiyon
Enfeksiyon, travma
Kabızlık,dolu mesane



Mediast.kitle
Pansitopeni
Kanama Diyatezi
Enfeksiyon, kist
Enfeksiyon
Pıhtılaşma fak.,
trombosit bozuklukları
Çocuklarda Kemik Ağrıları
 Lösemi (1/3)
Artirit,
Uzun kemik ağrıları
 Kemik Tümörleri
Ewing’ Sarkoma( %80 )
Osteosarkoma ( % 79 )
Lenf nodu biopsi endikasyonları
Büyümeye devam eden lenf nodları,
2-3 haftadır büyük devam eden lend nodları,
Büyümesi durmuş fakat 5-6 haftadır küçülmeyen lenf n.
10-12 haftada normale gelmeyen lenf nodl.
İlave açıklanamayan ateş, kilo kaybı, hepatosplenomegali,
Alt servikal ve supraklavikülar lenf nodl.
Periferik kan bulgularında ve formülde anormallikler
Herhangi bir anormal göğüs film bulgusu varlığı
Baş ağrısı ile gelen hastada CT endikasyonları










Nörolojik bozukluklar veya yeni başlaması
Göz bulguları: papil ödem, görüş boz./kaybı
İnatçı kusma, sıklığın artması/başağrısı öncesi
Başağrısı karakter değişiklikleri
Uykudan uyandıran başağrısı,
Kısa boy/linear büğümenin durması
Diabetes insipidus
3 yaş ve altı
Nörofibromatosis
Kraniyal radyoterapi
Yenidoğan döneminde görülen
abdominal kitleler
Karaciğer kitleleri (%5)
Karaciğer kistleri
Karaciğer tümörleri
Koledok kistleri
Metastatik
Adrenal kitleler (%5)
Adrenal kanama
Nöroblastom
Renal kitleler (%55)
Gastrointestinal kitleler (%5)
Duplikasyonlar
Obstrüksiyon
Mezenterik / Omental kistler
Splenik hematom / kist
Hidronefroz
Multikistik böbrek
Polikistik böbrek
Mezoblastik nefroma
/ Wilms tümörü
Renal ven trombozu
Retroperitoneal kitleler (%5)
(adrenal ve böbrek dışı)
Lenfanjiyom
Adrenal dışı nöroblastom
Anterior meningomyelosel
Teratom
Rabdomiyosarkom
Genital kitleler
Hidrometrokolpos
Over kisti
Mediastinal Kitleler
Ön Mediastinal Kitleler
Lenfoid Tm.,( Timus )
Tiroid Tm.,
Teratom,
Bronkojenik kist
Anevrizma, Lipom
Orta Mediastinal Kitleler
Lenfoid Tm.,
Teratom,
Anjiom,
Perikardial Kist,
Bronkojenik Kist,
Ösefagus lezyonları, Herni
Arka Mediastinal Kitleler
Nörojenik Tm.,
EPİDEMİYOLOJİ
Genetik risk faktörleri: Ailesel kanserlerde özellikler
 Ailede kanser öyküsü vardır
 Kanser hayatın erken döneminde görülür
 Birden fazla veya bilateral kanserler
 Çoğunlukla nadir tümör tipleri (örn. Retinoblastoma)
Birden fazla sistem etkilenir
Bale AE, Li FP. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 249
EPİDEMİYOLOJİ
Genetik risk faktörleri: Ailesel kanser sendromları
Ailesel kanser sendromu
Nörofibromatozis tip 1
Nörofibromatozis tip 2
Von Hippel Lindau hastalığı
Li-Fraumeni sendromu
Wilms tümör geni
Bazal hücreli karsinoma
sendromu
Kanserler
SSS, nörofibrosarkoma,
feokromositoma, lösemi
SSS, omurga
SSS, renal hücreli, omurga,
osteosarkoma, adrenokortikal
karsinoma, lösemi, pankreas,
SSS, meme, baş ve boyun,
yum. doku, osteosarkoma,
adrenal kortikal, karsinoid, lösemi
Wilms tümörü
Cilt, SSS, Over
Linehan WM, et al. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 1253-1271
Bale AE, Li FP. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 285-293
EPİDEMİYOLOJİ
Genetik risk faktörleri: Ailesel kanserlerde özellikler (devam)
Ailesel kanser sendromu
Kanser yerleri
Familial adenomatozis
polipozis koli
Herediter nonpolipozis
kolorektal kanser
Cowden sendromu
Kolorektal, çene, cilt,
kafatası, SSS
BRCA-1
BRCA-2
Kolorektal
Tiroid, mide,
over, meme
Meme, over
Meme (kadın ve erkek)
Bale AE, Li FP. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 285-293
Safai B. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 1883-1933
Cohen AM, et al. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 1144-1197
Dickson RB, Lippman ME. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 1541-1557
Çocuklarda Kansere Hazırlayıcı Herediter
Nedenleri I
 İmmün Yetm. Send.
Bruton’s Agamagl.
Ağır komb. İm. Yetm.
Wiskott-Aldrich
IgA yetm.
Sık değişken Im.Yet.
AR
SR
SR
SR
AD
?
Lösemi, lenfoma
Lösemi, lenfoma
Lösemi,lenfoma
Lenfoma, GI
Lösemi,lenfoma,
Beyin tm.
Çocuklarda Kansere Hazırlayıcı Nedenleri II
Kromozomal kırıkları veya DNA tamir bozuklukları:
Kseroderma pigmentosum
Atakasia-Telenjektasia
Bloom’s send.
Fankoni Apl.Anemi
AR
AR
AR
AR
Deri kan., melonom
Lenfoma,over,beyin, GI
AL, GI, diğer
AL, hepatoma
Bazı pediatrik kanserlerde yapısal genetik
‘rearrangement’lar komşuluğundaki onkogenler
Onkogen
Genetik ‘rearrangement’
myc
abl
t(8:14)(q24:q22)
t(9:22)(q34:q11)
N-myc
rel
ets
DMs, HSRs
t(2:11)(q37:q14)
t(11:22)(q24:q12)
Tümör
Burkitt lenfoma
Kronik miyeloid
lösemi
Nöroblastoma
Rabdomiyosarkoma
Ewing sarkomu,
nöroepitelyoma
Çevresel karsinojenler
Fiziksel ajanlar
Solar radyasyon
İyonizan radyasyon
Pre-natal karşılaşma
Post-natal karşılaşma
 Kimyasallar
Kemoterapi
Anabolik androjenik steroidler
İmmünosupresif tedavi
 Tütün
 Metabolik epidemiyoloji
 Viruslar
Çocukluk çağı kanserlerinde diyetsel faktörler
Ajan
Kaynak
Aflatoksinler
Tanninler
Nitrozaminler
Doğal ürünlerden
Polisiklik aromatik
hidrokarbonlar
Yapay tatlandırıcılar
Gıda boyaları
Gübreler
Böcek ilaçları
Aşırı beslenme
Tükrükteki nitritlerin sekonder
veya tersiyer aminler ile tepkimesi
Tütsüleme, mangalda et veya balık,
hava kirliliği
Besin katkı maddeleri
Besinlere bulaşma
Lifli gıdaların kolorektal
karsinogenezde inhibitör etkileri
Lifler fekal kütleyi artırır
Lifler kolon geçiş zamanını hızlandırır
Lifler kolon pH’sı ve bakteriyel
mekanizmalarda değişikliklere
yol açar.
EPİDEMİYOLOJİ
Kansere katkıda bulunan iatrojenik etkenler
Ajan
Kanser çeşidi
İyonizan radyasyon
Meme kanseri,
lösemi
EPİDEMİYOLOJİ
Kansere katkıda bulunan iatrojenik etkenler (devam)
İlaçlar
Ajanlar
Kanser yeri
Kanser kemoterapötikleri
İmmünsupresif ilaçlar
Eksojen hormonlar
Menopozal estrojen
Dietilstilbestrol
Anabolik steroidler
Oral kontraseptifler
Tamoksifen
Fenasetin analjezikleri
Kemik iliği
Retiküloendotelyal sistem
Rahim, meme
Vajina, rahim ağzı,
Karaciğer
Karaciğer
Rahim
Böbrek, pelvis
Adapted from Trichopoulos D, et al. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 249
Karsinojenik viruslar
Human T-cell lymphotrophic virusları
HTLV-I
Erişkin T-hücreli lösemi
HTLV-II
‘Hairy cell’ lösemi
HTLV-III (HIV)
AIDS, Kaposi sarkomu
Epstein-Barr Virus (EBV) Kronik veya fatal enfeksiyöz
mononukleozis,
Lösemiler ve lenfomalar
Edinsel agammaglobulinemi
Hepatit B virusu
Karaciğer kanseri
Human papilloma virusları
Type 16, 18
Rahim ağzı kanseri
Type 6, 11
Juvenil laringeal papillomatozis
Type 5
Epidermodisplazia verriformis
EPİDEMİYOLOJİ
Bakterilerle ilişkili kanserler
Ajanlar
Kanser yeri
Helikobakter pilori
Schistosomia haematobium
Opisthorchis viverrini
Mide, Lenf
Mesane
Karaciğer
Adapted from Trichopoulos D, et al. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 5th ed. 1997, 249
Amerikan Kanser Cemiyetinin diyet önerileri
Şişmanlıktan kaçının
Toplam yağ alımını azaltın
Liften zengin gıdaları daha fazla tüketin
A ve C vitamininden zengin gıdalar tercih edin
Yeşil yapraklı sebzeleri tercih edin
Fazla alkol tüketiminden kaçının
Tuzlanmış, tütsülenmiş, nitritle muamele edilmiş
gıda tüketiminden kaçının
EPİDEMİYOLOJİ
Mortaliteyi azaltmak
Amerikan Kanser Enstitüsüne göre kanserden ölüm hızları
aşağıdaki önlemlerle önemli derecede azaltılabilir.
Erişkinlerde tütün kullanımının %15 azaltılması ile %8-%16,
Diyete yönelik önlemlerle %8 (diyetteki yağın <%25’e azaltılması
ve diyetteki, lifli gıdaların iki katına çıkarılması ile)
Taramalar ve erken tanı ile %3,
Modern tedavi yöntemlerinin daha yaygın kullanılması ile %10-20
Bal DG, et al. American Cancer Society Textbook of Clinical Oncology. 2nd ed. 1995,40-63
ÇOCUKLUK ÇAĞI VE ERİŞKİN
KANSERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
İnsidans
Görülme yaşı
Tümörün büyümesi
Semptomlar
Etyoloji
Ana köken
Doku kökeni
Histoloji
İnvazyon
Metastaz
ÇOCUK
(<15 YAŞ)
ERİŞKİN
1.4/10.000
<6 yaş
Hızlı
Çok az
Embryonal
Mezenkim
(sarkom)
RES, SSS, PSS,
böbrek, adale,
kemik
Monoton
(bir hücre tipi)
Diffüz
Erken dönemde
40/10.000
>50 yaş
Yavaş
Orta derecede veya çok yavaş
Hormonal/kimyasal
Ektoderm/endoderm
(karsinoma)
Cilt, meme, prostat,
rahim, rahim ağzı,
akciğer, GIS,
Pleomorfik
Lokal kalmaya eğilim
Çok geç dönemde
Akut Lösemide etyoloji




Iyonize radyasyon
İlaçlar ve kimyasal maddeler
Genetik: ikiz eşinde % 20 risk, kardeşlerde 4 defa fazla,
Kromosomal anormallikler: 21 trisomide 1/95, Fankoni de
1/12, Bloom Send. 1/8
 Genetik ve İmmünolojik durumlar
Akut Lösemide Bulgular
 Ateş,
 Yorgunluk,
 Solukluk,
 Kanama diyatezi,
 Lenf adenopati,
 Hepatosplenomegali
 Enfeksiyon
 Menengeal bulgular
 Artirit
Çocukluk çağında Hodgkin-dışı lenfomalar
Üçüncü en sık kanser
Türkiye’de ikinci en sık
Kür oranı % 70
Sınıflamada halen sorunlar var
Tedavi: Kemoterapi
Lenfomalar da
Bazı Coğrafi ve Geçici Değişkenler
Sıklık
E/Kız
En sık yaş
En sık
histolojik tip
Hodgkin
Hastalığı
7/1.000.000
1.4/1
8-11 ve 50
N.S.* Gelişmiş ülkelerde
Non-Hodgkin
Lenfomalar
9/1.000.000
2-3/1
5-7
B-Hücre
M.S.** Gelişmemiş ülkelerde
Coğrafi
Dağılım
*N.S. Noduler skleroz
** M. C. Mikst selülerite
Birinci sıklık yaşı
Japonya’da yok
Afrika ülkelerinde sık
B-H tipi
Japonya da az
Non-Hodgkin lenfomalarda etyoloji
Viral
EBV (Epstein-Barr Virus)
HTLV( İnsan T lenfositlerine yönelik)
Diğer viruslar
Radyasyon
İlaçlar
Kemoterapötikler, İmmünsupresifler, Hidantoinler
Immün Yetmezlik Durumları
Doğumsal : Ataxia-telangiectasia
Wiskott-Aldrich sendromu
‘Common variable immunodeficiency disease’
Ağır kombine immün yetmezlik sendromu
Akkiz
: AIDS
Kromozom bozuklukları
B hücreli lenfomalar:
t(8:14)(q24;q32)
t(8:22)(q24;q11)
t(2:8)(p12;q24)
T hücreli lenfomalar : Daha heterojen krom. anomaliler
t(1:14)(p32;q11)
t(10:14)(p24;q11)
t(7:14)(p35;p11)
t(8:14)(q24;q11)
t(1:7)(p34;q34)
Büyük hücreli lenfomalar: t(2:5)(p23;q35)
Hodgkin hastalığında prognostik faktörler
Biyolojik özellikler
Yaş
Histopatolojik bulgular
B semptomları
Sitokinlerin salınımına bağlı bulgular
Anemi (Hb < 12 gr/dL)
Hipoalbuminemi
Sedimentasyon yüksekliği
LDH yüksekliği
Kitlevi hastalık
Masif mediastinal hastalık
Kemik iliği tutulumu ve inguinal lenfadenopati
Birden fazla ekstranodal hastalık
Tedaviyle ilgili özellikler
Bir veya iki kemoterapi rejimine direnç
Adjuvan radyoterapi
Nöroblastoma
İnsidans
Erkek/ kız
Ortanca yaş
En düşük sıklık
8/1000000
1.5/1
2 yaş
Afrika, Puerto Rico,
Bombay, Colombia
Wilms Tümörü
İnsidans
Erkek/kız
Ortanca yaş
En düşük sıklık
En yüksek sıklık
Kuvvetli ilişki
7/1000000
1/1
Sporadik vakalarda 30 ay
Herediter vakalarda 26 ay
Japonya, Singapur
İskandinav ülkeleri ve
bazı Afrika ülkeleri
Aniridi, hemihipertrofi,
genito-üriner anomaliler
Wilms tümörü ile ilişkili herediter
hastalıklar, sendromlar ve anomaliler
 Aniridi
 Hemihipertrofi
 Genitoüriner trakt malformasyonları
 Nörofibromatozis
 Drash sendromu
 WAGR sendromu
 Beckwith-Wiedemann sendromu
Yumuşak doku sarkomları
İnsidans
Erkek/kız
Ensık tipi
En sık yerleşim yeri
< 8 yaş
İnfantlarda
Adölesanlarda
8-10/1.000.000
1.4/1
Rabdomiyosarkoma
Baş ve boyun
Mesane ve vajina,
solid embryonal veya
botrioid rabdomiyosarkoma
Gövde ve ekstremite,
Alveoler veya andiff.
rabdomiyosarkoma
Kemik kanserleri
İnsidans
Erkek/kız
Zirve yaş
En düşük sıklık
En yüksek sıklık
5-6/1.000.000
1.7/1
Osteosarkomada adölesan dönemi
Ewing sarkomunda ikinci
dekadın sonu
Zenciler ve Çinlilerde
(Ewing sarkomu)
Herediter retinoblastomada
(Osteosarkoma)
İyonizan radyasyon (Osteosarkoma)
Osteosarkoma adölesan boy atma
döneminde ortaya çıkar
1. Osteosarkoma hastaları yaşıtlarından daha
uzundur
2. Osteosarkoma kızlarda erkeklerden daha erken
yaşta gelişir
3. Osteosarkoma adölesanlarda en hızlı uzayan
kemiklerin metafiz bölgelerinde gelişmeye
meyillidir.
Retinoblastoma
İnsidans
Bilateral olması
Ortanca yaş
Erkek/kız
Tipi
ABD’de 1/18.000 canlı
doğumda
20-40%
2 yaş
1/1
Herediter
Nonherediter
Kromozom delesyonu
Retinoblastoma
Herediter
Herediter olmayan
• Erken tanı konulur
• Bilateral veya unilateral
• Germinal mutasyondan gelen
• Geç tanı konulur
• Unilateral
• Somatik mutasyondan gelen
veya ailesel geçişli
kromozomal bozukluk
• Çocukları etkilenir
• Başka kanserler için risk artar
kromozomal bozukluk
• Çocukları normal
• Başka kanserler için risk artmaz
(a)
İkinci
mutasyon
(b)
İkinci
mutasyon
Birinci
mutasyon
Birinci
mutasyon
Retinoblastomada Knudson’un “two-hit” hipotezi. (a) herediter kanser (b) herediter olmayan kanser.
Birinci mutasyon : konsepsiyon öncesi veya sonrası; İkinci mutasyon : sadece konsepsiyon sonrası.
Beyin tümörleri
İnsidans
Erkek/kız
< 10 yaş
> 10 yaş
2.2-2.5/100.000
1.5/1
Embryonal SSS tümörleri
İnfratentoryal yerleşim
Erişkin tipi gliomlar
Supratentoryal yerleşim
SSS Tümörlerinin Dağılımı
Medulloblastom
106
82
Astrositom
67
Ependimom
28
Beyin sapı
12
8
5
3
2
2
Spinal kord tüm.
Optik gliom
Oligodendrogl.
Kraniofaringiom
Pineal tüm.
Koroid pleksus tüm.
2
Meningiom
0
50
100
150