Transcript Ku qızdırması

UNCLASSIFIED
Ku Qızdırması
CH-L21
Bax: 00
1 OCT 14
UNCLASSIFIED
UNCLASSIFIED
Ku Qızdırması
Kursun Məqsədləri
• Ku qızdırmasının epidemiologiyasını təsvir
etmək
• Ku
qızdırmasının
səciyyəvi
kliniki
xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək
• Ku qızdırmasının diaqnostikasını müzakirə
etmək
• Ku qızdırmasının qarşısı alınması və onunla
mübarizə tədbirlərini qeyd etmək
UNCLASSIFIED
2
UNCLASSIFIED
GİRİŞ
• Zoonoz xəstəlikdir
• İlk dəfə Edvard Holbruk Derik tərəfindən təsvir
edilmişdir
• Frank Makfarlan Börnet və Mavis Friman
yoluxmuş xəstə insandan bakteriyanı ayırd
etmişlər (Avstraliya)
• H.R.Koks və Qordon Davis
bakteriyanı ayırd etmişlər (ABŞ)
gənələrdən
o 1938-ci ildə Koks və Börnetinin şərəfinə Coxiella
Burnetii (yeni rikketsial növlər) adlandırılmışdır
UNCLASSIFIED
3
UNCLASSIFIED
GİRİŞ – Heyvanların yoluxması
• Ku qızdırması üçün ən sadə heyvan rezervuarı
yoluxmuş kənd təssərüfatı heyvanlarıdır.
• Həssas heyvan populyasiyasında, yoluxma
balasalmaya, heyvanların ölü və vaxtından əvvəl
doğulması hadisələrinə gətirib çıxarda bilər.
UNCLASSIFIED
4
UNCLASSIFIED
GİRİŞ – insanların yoluxması
• İnsanlarda febril (qızdırma) xəstəliyə səbəb olur.
• İnsanların yoluxmasının başlıca yolu çirklənmiş
aerozolların tənəffüs yollarına qəbuludur.
• Ku qızdırması heyvanlar ilə təmasda olan
(fermerlər, baytar həkimlər, qəssablar) və ya
kənd təsərrüfatı heyvanlarına yaxın ərazilərdə
yaşayan insanlar arasında ilkin olaraq aşkar
olunan peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar təhlükədir.
• C.burnetii
törədicisinin
yüksək
yoluxma
qabiliyyətinə əsasən laboratoriya şəraitində
qazanılan çoxlu sayda yoluxma halları da qeyd
olunmuşdur.
UNCLASSIFIED
5
UNCLASSIFIED
BAKTERİOLOGİYA
• C. burnetii obliqat, hüceyrədaxili, kiçik qrammənfi bakteriyadır
• Coxiella növü Proteobacteria yarım-qrupuna
aiddir
• C.burnetii törədicisinin antigen növləri aşağıda
qeyd olunmuşdur:
o 1-ci qrup (yüksək yoluxucu) yoluxmuş heyvanlar,
buğumayaqlılar və ya insanlarda aşkar olunur
o 2-ci
qrup
(çox
yoluxucu
laboratoriyalarda qazanılır
UNCLASSIFIED
olmayan)
yalnız
6
UNCLASSIFIED
SAHİB HÜCEYRƏDƏ YAŞAMA
• C. burnetii monositlər
yaşaya bilər
və
makrofaqlarda
• Mütəmadi yoluxan hüceyrələrdə iki C.burnetii
hüceyrə forması aşkar edilir:
o “kiçik-hüceyrə növü” (KHN)
o “böyük-hüceyrə növü” (BHN)
UNCLASSIFIED
7
UNCLASSIFIED
SAHİB HÜCEYRƏDƏ YAŞAMA
• KHN-lər bakteriyanın metabolik cəhətdən
qeyri-fəal, hüceyrəxarici formasıdır
o Osmotik təzyiq, yüksək/aşağı pH dərəcəsi, kimyəvi
məhsullar və ultra-bənövşəyi şüalanmaya qarşı
davamlıdır
• BHN-lər C.burnetii törədicisinin metabolik
cəhətdən qeyri-fəal, hüceyrədaxili formasına
uyğun gəlir
UNCLASSIFIED
8
UNCLASSIFIED
C.Burnetii törədicisinin həyət dövrü
UNCLASSIFIED
9
UNCLASSIFIED
EPİDEMİOLOGİYA
Ötürmə forması:
o Aerozol (ilkin yayılma yolu)
 Yoluxmuş heyvanın doğuş zamanı orqan mayeləri vasitəsilə
 Külək və ya toz vasitəsilə yayılma
 Yoluxmuş heyvanların ifrazatı
o Çiy süd məhsullarının qəbulu
o Çirklənmiş materiallar (saman, yun və ya gön, işçilərin
geyimi) ilə birbaşa təmas
o İnsandan insana keçmə
 Nadir hallarda rast gəlinir
UNCLASSIFIED
10
UNCLASSIFIED
EPİDEMİOLOGİYA
Rezervuarlar
• Gövşəyən təsərrüfat heyvanları
o Daha çox rast gəlinən mənbə hesab edilir
• Ev heyvanları: pişiklər və itlər
• Buğumayaqlılar: gənələr
UNCLASSIFIED
11
UNCLASSIFIED
Ku qızdırması xəstəliyinin yayıldığı ölkələr
•
Məlumat yoxdur
•
Qeydə alınmayıb
•
Bu dövr ərzində məruzə edilməyib
•
Şübhəlidir
•
İnfeksiya/Yoluxma
•
Kliniki xəstəlik
•
Xəstəlik bir və ya bir neçə ərazi ilə məhdudlaşır
•
Qeyd olunan son xəstəlik hadisəsi
UNCLASSIFIED
12
UNCLASSIFIED
Ku qızdırması Bioloji Silah kimi
• Münasiblik
• Aşağı yoluxucu doza
• Ətraf mühitdə davamlı olması
• Aerozol ötürmə yolu
• ÜST tərəfindən qiymətlədirmə
o 5 milyon insanın 5 kq törədiciyə məruz qalması
nəticəsində
 125,000 xəstə - 150 ölüm hadisəsi
 20 km məsafəyə kimi hərəkət edə bilər
UNCLASSIFIED
13
UNCLASSIFIED
KLİNİKİ SİMPTOMLAR
C. burnetii infeksiyası
• Kəskin və ya xronik kliniki təzahürlər
• Xəstəlik hadisələrinin 60%-i asimptomatik xarakter
daşıyır
• Simptomatik xəstəlik hadisələri
o Əksər xəstələrdə xəstəliyin yüngül forması müşahidə
olunur və xəstəxanada yerləşdirmələr tələb olunmur
• Xəstəxanaya yerləşdirilmiş xəstələr
o Yoluxmuş şəxslərin 2-4%-i
o 0.2% xronik Ku qızdırmasından əziyyət çəkir
UNCLASSIFIED
14
UNCLASSIFIED
Kliniki Simptomlar
Xəstələrdə qeyd olunan
simptomların % göstəricisi
Qızdırma
Yorğunluq
Üşütmə
Başağrısı
Mialgiya
Tərləmə
Öskürək
Ürəkbulanma
Qusma
Döş qəfəsində ağrı
İshal
Dəri səpkisi
Miokardit
Perikardit
Meninqoensefalit
Ölüm
Morin, M., və D. Rault. "Ku qızdırması." Kliniki mikrobioloji qeydlər 12.4 (1999): 518-553.
UNCLASSIFIED
15
UNCLASSIFIED
KƏSKİN KU QIZDIRMASI
• İnkubasiya dövrü
o 1-3 həftə
• Uzun müddətli qızdırma
o 5-14 gün, müalicə almamış xəstələrdə 57 günə
• Pnevmoniya
• Hepatit
o Yalnız artmış AST (aspartataminotransferaza) və ALT
(alaninaminotransferaza) səviyyələri tərəfindən aşkar
olunur
o Daha az rast gəlinən – qarın nahiyəsində ağrı,
anoreksiya, ürəkbulanma, qusma və ishal
UNCLASSIFIED
16
UNCLASSIFIED
KƏSKİN KU QIZDIRMASI
• Miokardit
o 0.5- 1%
• Perikardit
o 1%
• Dəri səpkisi
o 5-21%
• Meninqoensefalit: 1%
UNCLASSIFIED
17
UNCLASSIFIED
BİOLOJİ SİMPTOMLAR
Xəstələrdə qeyd olunan
simptomların % göstəricisi
Bioloji simptomlar
Normal leykosit sayı
Trombositopeniya
Artmış transaminaza səviyyələri
Artmış bilirubin səviyyələri
Artmış qələvi fosfataza səviyyələri
Artmış ƴ-qlutamil transferaza səviyyələri
Artmış kreatin fosfokinaza səviyyələri
Artmış laktat-dehidrogenaza səviyyələri
Artmış kreatinin səviyyələri
Eritrositlərin yüksək çökmə sürəti
Hamar əzələ əkscisimləri
Antifosfolipid əkscisimləri
Morin, M., və D. Rault. "Ku qızdırması ."
Kliniki mikrobioloji qeydlər Clinical microbiology reviews 12.4 (1999): 518-553.
UNCLASSIFIED
18
UNCLASSIFIED
XRONİKİ KU QIZDIRMASI
• Endokardit
• Damar infeksiyaları
• Sümük-oynaq infeksiyaları
• Xroniki hepatit
• Xroniki ağciyər infeksiyaları
• Xroniki yorğunluq sindromu
UNCLASSIFIED
19
UNCLASSIFIED
XRONİKİ KU QIZDIRMASI: ENDOKARDİT
• Bütün xroniki Ku qızdırması hallarının 60-70%-ini
təşkil edir
• Antibiotik tətbiq olunuduqda, ölüm göstəricisi
10%-dən aşağıdır
• Residiv dərəcəsi 50% təşkil edir
• Kişi/qadınlar arasında nisbət 75% təşkil edir
o Əksər xəstələr 40 yaşından yuxarıdır
• Ku
qızdırması
endokarditində
diaqnozun
qoyulmasında ləngimə xəstəliyin proqnozunda
əhəmiyyətli təsirə malikdir
UNCLASSIFIED
20
UNCLASSIFIED
XRONİKİ KU QIZDIRMASI: DAMAR İNFEKSİYALARI
• Nadir hallarda müşahidə olunur, həyat üçün
təhlükə törədir
• Ağır iltihablı sindrom
o Eritrositlərin yüksək çökmə sürəti
o Zərdabda C-reaktivli zülal və fibrinogenin yüksək
səviyyələri
• Febril xarakter daşıyır
• Çəkinin azalması və qarın nahiyyəsində ağrı
müşahidə olunur
UNCLASSIFIED
21
UNCLASSIFIED
KU QIZDIRMASI:
SÜMÜK-OYNAQ
İNFEKSİYALARI
•XRONİKİ
C.burnetii
sümük-oynaq
infeksiyalarının
üç
tipi vardır:
o Osteomielit
o Osteoartrit
o Onurğa beyni osteomieliti ilə birgə müşahidə
olunan aortanın transplant infeksiyası
• C.burnetii
sümük-oynaq
infeksiyasının
məruzə edilməmiş xəstəlik olması ehtimalı
mövcuddur
UNCLASSIFIED
22
UNCLASSIFIED
XRONİKİ KU QIZDIRMASI
• Xroniki hepatit
o Endokardit ilə tez-tez müşayiət olunur
• Tənəffüs yollarının xroniki infeksiyaları
o Nadir hallarda müşahidə olunur
o Tənəffüs yollarının fibrozu və ya psevdo-şişlərə uyğun
gələ bilər
• Xroniki yorğunluq sindromu
UNCLASSIFIED
23
UNCLASSIFIED
HAMİLƏLİK ZAMANI KU QIZDIRMASI
• Abort, vaxtından əvvəl doğuş və yeni
doğulmuşlarda aşağı çəkinin qeyd olunması
• Plasentit
o C.burnetii dölün birbaşa olaraq zədələnməsinə
səbəb ola bilər
• Hamilə qadınlar toksoplazmoz və Ku
qızdırmasına məruz qalmamaq məqsədilə
təsərrüfat heyvanları və ev heyvanları ilə,
xüsusilə pişiklər ilə təmasda olmamalıdırlar.
UNCLASSIFIED
24
UNCLASSIFIED
Qarşısının Alınması və Nəzarət Tədbirləri
• Laboratoriyada
qazanılan
infeksiya
riski
• Biotəhlükəsizlik
• FMG (Fərdi Mühafizə
Geyimləri)
UNCLASSIFIED
25
UNCLASSIFIED
LABORATORİYA DİAQNOSTİKASI
• Seroloji metodlar
o İmmunoflüoressent analiz (İFA, mikroİFA daxil
olmaqla)
o Komplementin birləşmə reaksiyası
o ELİZA
(Hərəkətsizləşdirilmiş
immunosorbent sınaq)
fermentli
• Molekulyar: PZR
• İzolyasiya: Kultura
UNCLASSIFIED
26
UNCLASSIFIED
LABORATORİYA DİAQNOSTİKASI
Tək zərdab nümunəsi ilə mikroimmunoflüoressent
vasitəsilə Ku qızdırmasının diaqnostikası üçün
təklif edilən hədd dəyəri və izah;
II Qrup
əkscisim titri
I Qrup
əkscisim titri
(İgG)
Izah
Kəskin Ku qızdırması az ehtimal olunur
Kəskin Ku qızdırması (100% ehtimal olunur)
Xroniki Ku qızdırması (98% ehtimal olunur)
Xroniki Ku qızdırması (100% ehtimal olunur)
Morin, M., və D. Rault. "Ku qızdırması."
Kliniki mikrobioloji qeydlər 12.4 (1999): 518-553.
UNCLASSIFIED
27
UNCLASSIFIED
MÜALİCƏ
Kəskin Ku qızdırmasının müalicəsi
• Doksisiklin
• Florxinolonlar
• Makrolidlər və ya Ko-trimoksazol uşaqlar və
hamilə qadınlar üçün potensial alternativ müalicə
vasitələridir
Xroniki Ku qızdırmasının müalicəsi
• Doksisiklin və xloroxin (18 ay müddətinə) və ya
• Doksisiklin və Ofloksasin (3 il müddətinə)
UNCLASSIFIED
28
UNCLASSIFIED
Azərbaycanın ucqar bölgələrində insanlarda Ku
qızdırmasının seroprevalentliyi abstraktı, 2009
• 60.2% seromüsbətlik
o Azərbaycanın 3 regionunda qeyd olunmuşdur
o 40 kənddən 793 şəxs cəlb olunmuşdur
• İgM əkscisimləri
aşkar edilmişdir
pasiyentlərin
1.6%-ində
Endemik İnfeksiyanın İdentifikasiyası: Azərbaycanın ucqar ərazilərində Ku qızdırması:
Yoluxucu Xəstəliklər Cəmiyyəti Amerika Konfransı
UNCLASSIFIED
29
UNCLASSIFIED
İstinad edilən materiallar
• Ku Qızdırması. M.MORİN və D.RAULT. KLİNİKİ
MİKROBİOLOGİYA QEYDLƏRİ, oktyabr, 1999-cu il,
səhifə 518-553
• http://www.cdc.gov/qfever/
• http://www.nature.com/nrmicro/journal/v11/n8/abs/nr
micro3049.html
UNCLASSIFIED
30
UNCLASSIFIED
Suallar?
UNCLASSIFIED