Transcript διαταραχες του καλιου

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΙΟΥ
Ε. Λυμπερόπουλος
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής
Παν/μίου Ιωαννίνων
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΟΥ Κ+
ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
Ασυμπτωματικός
ασθενής
με
ιδιοπαθή
θρομβοκυττάρωση (αιμοπετάλια 1 X 106/L)
εμφανίζει σε τυχαίο εργαστηριακό έλεγχο
Κ+ 6.7 mEq/L, Na+ 140 mEq/L, κρεατινίνη
0.8 mg/dL. Το ΗΚΓ του ασθενή ήταν
φυσιολογικό.
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (1)
(Κ+ ορού > 5.3 mEq/L)
1) Αυξημένη πρόσληψη Κ+:
μετάγγιση συντηρημένου αίματος
υποκατάστατα άλατος
2) Ψευδοϋπερκαλιαιμία σε ασθενείς με  λευκά ή 
PLT ή αιμολυμένο ορό
Διαβητικός ασθενής ηλικίας 48 ετών υπό αγωγή με
ατενολόλη
(50
mg/ημέρα)
και
διγουανίδια
εμφάνισε
εμπύρετο από διημέρου και στη συνέχεια βαριά μυϊκή
αδυναμία και σύγχυση. Το ΗΚΓ έδειξε οξυκόρυφα Τ και
διεύρυνση των QRS διαστημάτων. Στον εργαστηριακό
έλεγχο: γλυκόζη 450 mg/dL, κρεατινίνη 2.8 mg/dL,
ουρία 190 mg/dL, Κ+ ορού 8.3 mEq/L, Na+ 136
mEq/L, αρτηριακό pH 7.07, HCO3- 14 mEq/L
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (2)
3) Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα:
έλλειψη ινσουλίνης και υπεργλυκαιμία
β-αποκλειστές (< 0.5 mΕq/L)
μεταβολική οξέωση
σωματική άσκηση
κυτταρικός καταβολισμός: κυτταροτοξικά φάρμακα,
αιμόλυση
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (2)
3) Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα:
έλλειψη ινσουλίνης και υπεργλυκαιμία
β-αποκλειστές (< 0.5 mΕq/L)
μεταβολική οξέωση
σωματική άσκηση
κυτταρικός
αιμόλυση
καταβολισμός:
κυτταροτοξικά
φάρμακα,
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ
Κ+
Κ+-Να+ ATPαση
ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΕΣ
ΥΠΕΡΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
γλυκόζη
 Posm
τα κύτταρα μαζί με Κ+
έξοδος H2O από
Κ+ ορού
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (3)
3) Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα:
έλλειψη ινσουλίνης και υπεργλυκαιμία
β-αποκλειστές (<0.5mΕq/L)
μεταβολική οξέωση
σωματική άσκηση
κυτταρικός
αιμόλυση
καταβολισμός:
κυτταροτοξικά
φάρμακα,
ΟΞΕΩΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
Η+
Κ+
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (4)
3) Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα:
έλλειψη ινσουλίνης
σωματοστατίνης)
και
υπεργλυκαιμία
(+χορήγηση
β-αποκλειστές (<0.5mΕq/L)
μεταβολική οξέωση
σωματική άσκηση
κυτταρικός
αιμόλυση
καταβολισμός:
κυτταροτοξικά
φάρμακα,
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (4)
3) Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα:
έλλειψη ινσουλίνης
σωματοστατίνης)
και
υπεργλυκαιμία
(+χορήγηση
β-αποκλειστές (<0.5mΕq/L)
μεταβολική οξέωση
σωματική άσκηση
κυτταρικός
αιμόλυση
καταβολισμός:
κυτταροτοξικά
φάρμακα,
ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ+
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (5)
4) Μειωμένη νεφρική απέκκριση Κ+

νεφρική ανεπάρκεια

υποαλδοστερονισμός

υποογκαιμία
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ
 Επινεφριδιακή ανεπάρκεια (νόσος Addison)
 Υπορενιναιμικός υποαλδοστερονισμός
 Φάρμακα (το πιο συχνό αίτιο υπερκαλιαιμίας
στην κλινική πράξη)
ΥΠΟΡΕΝΙΝΑΙΜΙΚΟΣ
ΥΠΟΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΣ
Ήπια ασυμπτωματική υπερκαλιαιμία
Μικρού
βαθμού
λειτουργίας
Σε έδαφος
περιπτώσεων)
Συνυπάρχει
οξέωση
έκπτωση
σακχαρώδη
ήπια
της
διαβήτη
υπερχλωριαιμική
νεφρικής
(50%
των
μεταβολική
ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΟΥ Κ+
Έξοδος Κ+ από τα κύτταρα: β-αποκλειστές
Μείωση της
αγγειοτενσίνης:
δραστηριότητας
του
άξονα
ΑΜΕ
ανταγωνιστές των υποδοχέων της ΑΙΙ
μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
ηπαρίνη
Αναστολή της απέκκρισης Κ+: σπειρονολακτόνη
αμιλορίδη
τριμεθοπρίμη
ρενίνης-
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
 Μυϊκή αδυναμία
 Καρδιακές αρρυθμίες-ΗΚΓικά ευρήματα
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (1)
Σταθεροποίηση των κυτταρικών μεμβρανών
Χορήγηση
γλυκονικού
Ca2+
διαλύματος 10% σε 2’ –3’)
(10
mL
ΟΧΙ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΟΥΝ
ΔΑΚΤΥΛΙΤΙΔΑ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (2)
Είσοδος του Κ+ στα κύτταρα:
α) 1 Lt ορού D/W 5% + 15-20 μονάδες
κρυσταλλικής ινσουλίνης
 Κ+ κατά
0.5-1.5 mEq/L, έναρξη σε 1h
β) Χορήγηση NaHCO3 (44-50 mEq)
γ) χορήγηση β-διεγερτών
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (3)
Απομάκρυνση του Κ+ από τον οργανισμό:
 Διουρητικά
 Ρητίνες ανταλλαγής ιόντων
 Εξωνεφρική κάθαρση
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΟΥ Κ+
ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ (Κ+ ορού <3.5 mEq/L) (1)
Μειωμένη πρόσληψη Κ+
Αναδιανομή του Κ+
Αλκάλωση
Ινσουλίνη
Αυξημένη β-αδρενεργική δραστηριότητα:
stress, υπογλυκαιμία, τρομώδες παραλήρημα,
τοξίκωση από θεοφυλλίνη, β-διεγέρτες
Θεραπεία αναιμίας με B12 ή λευκοπενίας με
αυξητικούς παράγοντες
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ (Κ+ ορού<3.5mEq/L) (2)
Αυξημένες ΓΕΣ απώλειες Κ+
Αυξημένες νεφρικές απώλειες Κ+
ΑΙΤΙΑ ΚΑΛΙΟΥΡΙΑΣ (1)
Διουρητικά (δοσοεξαρτώμενη μείωση των
επιπέδων του Κ+)
Αυξημένη δραστηριότητα αλατοκορτικοειδών
Πρωτοπαθής αλδοστερονισμός (αδένωμα/υπερπλασία)
νόσος Cushing-έκτοπη έκκριση ACTH
ΥΠΕΡΤΑΣΗ + ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
(που δεν οφείλεται σε διουρητικά)
ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΣ
ΑΙΤΙΑ ΚΑΛΙΟΥΡΙΑΣ (3)
Αυξημένη άπω σωληναριακή ροή:
διουρητικά, υπερασβεστιαιμία, οξεία λευχαιμία,
Επαναρρόφηση Να+ με ένα μη επαναρροφήσιμο
ανιόν (+ υποογκαιμία): έμετοι, ΔΚΟ, καρβενικιλλίνη
Νεφροσωληναριακή οξέωση
ΑΙΤΙΑ ΚΑΛΙΟΥΡΙΑΣ (4)
Αυξημένη άπω σωληναριακή ροή:
διουρητικά, υπερασβεστιαιμία, οξεία λευχαιμία,
Επαναρρόφηση Να+ με ένα μη επαναρροφήσιμο
ανιόν: π.χ. χορήγηση καρβενικιλλίνης (άλας νατρίου)
Νεφροσωληναριακή οξέωση
ΑΙΤΙΑ ΚΑΛΙΟΥΡΙΑΣ (3)
Αυξημένη άπω σωληναριακή ροή:
διουρητικά, υπερασβεστιαιμία, οξεία λευχαιμία,
Επαναρρόφηση Να+ με ένα μη επαναρροφήσιμο
ανιόν (+ υποογκαιμία): έμετοι, ΔΚΟ, καρβενικιλλίνη
Νεφροσωληναριακή οξέωση
Ασθενής 52 ετών καπνιστής εμφανίζει
επίμονο ξηρό βήχα από τριμήνου. Τις
τελευταίες ημέρες ο ασθενής εμφάνισε
προοδευτικά επιδεινούμενη μυϊκή αδυναμία.
Ο εργαστηριακός έλεγχος έδειξε σάκχαρο:
82mg/dl, K+ ορού: 2.5 mmol/L, pH:
7.52, PCO2: 46 mmHg και HCO3-: 32
mmol/L
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
 Αέρια αρτηριακού αίματος
 Κ+ ούρων
 Mg2+ ορού
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (1)
Υποκαλιαιμία + μεταβολική αλκάλωση:
Έμετοι
Διουρητικά
Αυξημένη δραστηριότητα γλυκο/αλατοκορτικοειδών
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (2)
Υποκαλιαιμία + μεταβολική οξέωση:
Διάρροιες
Σακχαρώδης διαβήτης
ΝΣΟ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (3)
 Αέρια αρτηριακού αίματος
 Κ+ ούρων
 Mg2+ ορού
Κ+ ούρων και Δ.Δ. της υποκαλιαιμίας
 Κ+ ούρων (<20 mmοl/L)
 Κ+ ούρων (>25 mmol/L)
Υποκαλιαιμία εξωνεφρικής
αιτιολογίας
Υποκαλιαιμία νεφρικής
αιτιολογίας
 Πρόσληψη
Είσοδος Κ+ στα κύτταρα
ΓΕΣ απώλειες Κ+
M. Elisaf et al: Postgrad Med J 1995;71: 211-212
M Elisaf et al: Q J Med 2000;93: 318
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ (4)
 Αέρια αρτηριακού αίματος
 Κ+ ούρων
 Mg2+ ορού
ΥΠΟΜΑΓΝΗΣΙΑΙΜΙΑ
(χρόνιος αλκοολισμός, cisplatin, αμινογλυκοσίδες,
αμφοτερικίνη, διαβήτης)
ΑΥΞΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ+
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
(+ ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ)
ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ:
ΚΛΙΝΙΚΟ- ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Μυϊκή αδυναμία-παράλυση-ειλεός
Καρδιακές αρρυθμίες (+ ΗΚΓ ευρήματα)
Ραβδομυόλυση (Κ+ ορού <2.5 mEq/L)
Διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας:
Απώλεια συμπυκνωτικής ικανότητας
 παραγωγής NH3
πολυουρία
ΗΠΑΤΙΚΟ ΚΩΜΑ ΣΕ
ΚΙΡΡΩΣΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
Χορήγηση KCl Per os ή παρεντερικά
Χορήγηση KCl σε υπότονα νατριούχα διαλύματα
Μέγιστη ποσότητα Κ+:
60 mEq/L ( 4amp)
Συνήθης ποσότητα K+:
40 mEq/L ( 3amp)
Ρυθμός χορήγησης K+:
10-20 mEq/h
ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ Κ+
(μπανάνες, χυμοί φρούτων)
περιέχουν φωσφορικά και κιτρικά
 πιθανότητας διόρθωσης
της αλκαλαιμίας και υποκαλιαιμίας
KCl
vs
δεν εισέρχεται στα
κύτταρα
KHCO3
εισέρχεται
στα κύτταρα
ΑΛΑΤΙ ΠΛΟΥΣΙΟ ΣΕ Κ+
περιέχει 50-65 mEq K+/teaspoon μαζί με Cl-
γρήγορη διόρθωση υποκαλιαμίας/αλκαλαιμίας