Transcript shkarko.. - Agim Binaj

Prof.As.Dr.Agim BINAJ
Lenda: Kontabilitet-Analize
Tema III-te: Rezultati i aktivitetit, te ardhurat, shpenzimet dhe
kontabilitetin e tyre
a- Veprimet per rregullimin e llogarive dhe rregullat qe duhen zbatuar;
veprimet rregulluese kryesore te ardhurat te marra ne avance, shpenzimet
e parapaguara; veprimet e mbylljes dhe rezultati financiar; hapat qe
ndiqen per veprimet e mbylljes.
Në vëmëndje për studentët.
Si të dalim mirë në lëndën e kontabilitetit
Unë do tju tregoj sekrete që pedagogët e tyre rrallë ua
tregojnë studentëve. Prandaj ky seksion emërtohet “Vetëm
për studentët”. Nëse pedagogët zbulojnë se unë u kam
treguar këto sekrete, me siguri do të ketë shumë letra për
pyetje të ndryshme.
Marrja e notave të mira nuk është një çështje fati. Nuk ka
asnjë sekret për këtë. Gjithashtu, nuk është sekret se
kryerja e detyrave (në kohë), vajtja në klasë (rregullisht),
gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, të ngrënit në mënyrën
e duhur dhe studimi gjatë gjithë semestrit (dhe jo vetëm në
kohën e provimit) do ti përmirësojnë notat tuaja. Por kjo
është punë e vështirë. Kështu, ajo që ju dëshironi është
mënyra për të marrë nota më të mira duke mos punuar
shumë, apo jo? Mirë, kini mëndjen-sekreti është të punoni
me zgjuarsi! Nuk është e njëjtë me të qënit i zgjuar, e cila
është një çështje fati. Këtu jepet sesi të punoni me
zgjuarsi.
Hapi 1: Përcaktoni përse lënda e kontabilitetit është e
rëndësishme për ju. Së pari, mendoni përse po e bëni këtë lëndë.
Cilat janë qëllimet tuaja? A ju intereson me të vërtetë kjo lëndë? A keni
motivim të fortë për të mësuar mbi kontabilitetin? Mbase në listën tuaj
të karrierrës kontabilisti vjen menjëherë në fund. Mbase synimi juaj
është të bëni shumë para. Ose, mbase vini në universitet për të kaluar
kohën derisa të trashëgoni pasurinë e familjes. Në çdo rast kjo lëndë
është hartuar për ju. Një nga mënyrat më të sigurta për të pasur 1
million dollarë është që të filloni me dhjetë milion dhe të mos dini asgjë
nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nëse ju nuk trashëgoni asnjë
pasuri, ju nuk do të bëheni i pasur pa ditur të flisni gjuhën e biznesit.
Kontabiliteti është gjuha! Mbase ju dëshironi të filloni një punë më
të mirë, por jeni i sigurtë se nuk dëshironi që të jeni kontabilist. Shumë
mirë! Kjo lëndë nuk do tju bëj kontabilist. Ajo do t’ju ndihmojë që të
kuptoni disa nga “ritualet mistike” të kontabilitetit që jokontabilistëve
shpesh u duken të ngatërruara. Çfarëdo lloj pozite drejtimi do të keni
në ndonjë organizatë, të jini të sigurtë që do të keni punë me
kontabilistët dhe me informacionin kontabël. Ju duhet ta dini se ata
mund të kenë një ndikim të madh në jetën tuaj. Shumë organizata e
përdorin informacionin kontabël për të vlerësuar punonjësit e tyre për
pagat dhe në vendimet për ngritjen e punonjësve në përgjegjësi. Ju
duhet të kuptoni sesi ta interpretoni këtë informacion. Ju mbase mund
të kuptoni se kontabiliteti nuk është ai që mendoni. Pavarësisht nga
fakti, nëse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo çka
do të merrni nga kjo lëndë do të jetë e dobishme për ju.
Hapi 2: Zbuloni atë që pedagogu juaj pret nga ju për këtë
lëndë.
Më pas verifikojeni këtë me pedagogun tuaj. Nëse jeni me fat,
pedagogu juaj do të jetë i ndjeshëm, i dashur, i kujdesshëm, me sens
humori, i shkathët, i pëlqen që ti mësojë të tjerët dhe dëshiron që ju të
dilni mirë në kurs. Nëse pedagogu juaj është më normal (dhe më pak i
përsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si
pedagog, ai ka pushtet mbi jetën tuaj. Kështu që, zbuloni se çfarë pret
pret jush. Cilat janë qëllimet e tij për lëndën? Çfarë dëshiron që ju të
dini ose të jeni të aftë të bëni pasi të përfundoni lëndën? Mbase ai do
tjua tregojë (shenjë e mirë), por nëse se bën, pyeteni. Ju duhet të
thoni: “Profesor Cilido-qoftë-emri juaj (do të ishte më mirë që të
përdorej emri i duhur), Çfarë është e pakëndshme në këtë lëndë?” ky
është një zhargon edukimi për “cilat janë qëllimet e kësaj lënde”? Kjo
mund të tërheqë vëmendjen e saj, dhe ti japë asaj një ose dy minuta
për tu menduar. Ju mbase mund të prisni deri në takimin tjetër të
klasës për të marrë përgjigjen tuaj. Sigurohuni që ju dhe pedagogu
juaj të kuptoni qëllimet e njëri-tjetrit. Disa pedagogë kontabiliteti
presin që të gjithë studentët të bëhen kontabilistë. Nëse ju keni një
pedagog të tillë, bëjeni të qartë. i thoni pedagogut tuaj ”Nuk e kam në
plan të bëhem llogaritar” (Sigurohuni që të shtoni prapashtesën tar,
ose mund të merrni një marrëveshje të shpejtë)zbuloni se çfarë ka në
këtë lëndë për ju.
Hapi 3: Zbuloni se si do të vlerësoheni. Tani, zbuloni se si do të
vlerësoheni. Si teston pedagogu juaj? A është ai tip i vështirë i llojit: Cila është
fjala e treta në rreshtin e peste në fajen 211?” Ose, a shikon ai të
përgjithshmen, me anë të pyetjeve: “Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte
instrument në negocimin e traktatit të treta të Versajës në 1623”. A përpiqet ai
për hamendësime, ose a janë përgjigjet e shkurtra pikat e tij të dobëta? Cilado
qoftë metoda, ju duhet të dini se çfarë pritet nga ju dhe sesi këto pritje kalohen
në nota. Nganjëherë do të gjeni ndonjë pedagog ku prtjet të mos jenë të njëjta
me mënyrën sesi ai teston dhe vlerëson. Prandaj ju duhet të kuptoni si pritjet e
pedagogut dhe vlerësimet. Nëse ato nuk duket se janë të qëndrueshme,
atëherë duhet të përcaktoni se çfarë pret pedagogu në të vërtetë.
Hapi 4: Mësoni atë që është e rëndësishme. Zbuloni se çfarë ju duhet që
të përmbushni qëllimet tuaja dhe pritjet e pedagogëve. Një mësim i madh që ju
duhet të mësoni, nëse nuk e keni bërë, është “çfarë merrni nga kontabiliteti
(dhe pothuajse çdo gjë tjetër) varet nga ajo që ju sillín në të”.Qëndrimi juaj
është i rëndësishëm. Nëse vendosni se diçka ia vlen të mësohet, ju do të gjeni
mënyrën për ta mësuar atë. Jo se ju duhet ta mësoni atë, por se ju dëshironi
ta bëni. “Dëshiroj” është pjesa më e madhe e të punuarit në mënyrë të
zgjuar. Dëshira për të mësuar do të bëjë një rrugë të gjatë duke ju ndihmuar
të merrni rezultate të mira. Fatkeqësisht, ajo nuk do të jetë e mjaftueshme
derisa ajo që ju dëshironi të mësoni të jetë gjithashtu ajo që pedagogu juaj
dëshiron që ju të mësoni. Prandaj, duhet të siguroheni që ju dhe pedagogu juaj
të jeni në të njëjtën gjatësi vale. Nëse nuk jeni atëherë flisni me njërit tjetrin.
Zbuloni përse pedagogu juaj ka një pikëpamje tjetër. Ju mund të ndryshoni
mendimin tuaj mbi atë që është e rëndësishme. Përcaktoni sesi të përqëndroni
përpjekjet tuaja. Jo gjithçka në këtë libër ose leksion ka të njëjtën rëndësi.
Përqëndrohuni në atë që është më e rëndësishme për ju dhe pedagogun tuaj.
Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Përpiquni të kujtoni se pedagogu juaj
është një person. Edhe autorët e këtij libri janë njerëz. Ne kemi gra, fëmijë dhe miq.
Shumica e pedagogëve dëshirojnë me të vërtetë që ju të ecni përpara, por ne kemi
nevojë për ndihmën tuaj. Pedagogët nuk dinë gjithçka. Në veçanti, ne nuk mund të
lexojmë mendjen tuaj. Ju duhet të lejoni pedagogun tuaj të dijë nëse keni ndonjë
problem për të kuptuar materialin që ju prisni për të mësuar, duke zbuluar atë që
pedagogu pret prej jush, ose të zbuloni sesi të pregatiteni për testet dhe detyrat e
tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet që keni me këtë lëndë. Mbani parasysh
se pedagogu është qënie njerëzore.
Ky është fakulteti juaj. Ministria e mbrojtjes paguan për të. Mos lini askënd që të
pengojë që paratë e paguara nga Ministria e Mbrojtjes të hidhen në plehra. Të
punuarit me zgjuarsi nënkupton të përcaktoni se çfarë është e rëndësishme dhe të
përqëndroni vëmendjen dhe përpjekjet tuaja në këto gjëra. Më pas, mos hiqni
vëmendjen nga synimet tuaja. Nëse keni ndonjë problem përballuni me të. Nëse nuk
kuptoni diçka në klasë ose në libër, bëni pyetje. Nëse keni frikë të bëni pyetje
idiote në klasë, mbani mend më mirë të dukesh idiot në klasë sesa të dukesh
idiot në provim. Nëse mendoni se nuk po kapni pikat kyçe, flisni me pedagogun tuaj.
Nëse dëshironi të mësoni, ju mund ta bëni atë.
Kjo është e gjitha. Përpiquni. Ne mendojmë se kështu lënda e kontabilitetit do të
duket më e këndshme dhe eksperienca më fitimprurëse. Sigurisht, ju mund të
përpiqeni të kryeni detyrat, të shkoni në klasë, të bëni gjumë dhe ushtrime të
mjaftueshme, të hani mjaftueshëm dhe të studioni gjatë gjithë semestrit. Ato në
përgjithësi ndihmojnë, megjithëse janë të vështira.
Urimet më të mira, jo vetëm në këtë lëndë, por edhe në lëndët e tjera, gjatë
gjithë jetës, për të pregatitur atë kapital njerëzor të konkurueshëm në treg
me vendet e zhvilluara. Sot, në botë ngulet këmbë shumë në filozofinë e një
formimi profesional e civil sa më polivalent duke nxitur dhe krijuar
mentalitetin që të mësohemi të mësojmë gjatë gjithë jetës.
ORGANIZIMI I KËTIJ leksioni
REZULTATI I AKTIVITETIT, TË ARDHURAT,
SHPENZIMET DHE KONTABILITETI I TYRE
Veprimet për rregulimin e
llogarive
Veprimet rregulluese
kryesore
Të ardhurat e marra në
avancë
Shpenzimet e
parapaguara
Veprimet e mbylljes dhe
rezultati financiar
Çështja 4-të. Veprimet për rregullimin e llogarive dhe
rregullat që duhen zbatuar.
Llogaritë japin informacion të saktë vetëm në se në to janë pasqyruar të
gjitha efektet dhe veprimet që i përkasin periudhës së raportimit. Për
regjistrimin e veprimeve që japin efekt në disa periudha kontabël, lind
nevoja e veprimeve kontabile rregulluese në çdo periudhë ushtrimore.Ato
konsistojnë në përdorimin e teknikave që synojnë regjistrimin e saktë
kontabël të shumave të parave apo të të drejtave e detyrimeve që i përkasin
disa periudhave në momentin e konstatimit të tyre . Për këtë arsye kryhen
veprime rregulluese të këtyre llogarive. Këto veprime bëhen në mbyllje të
periudhës dhe synojnë sigurimin e nje informacioni të saktë për gjendjen
financiare dhe rezultatin e periudhës të kontabile.
Gjatë periudhës ushtrimore shpenzime dhe të ardhura grumbullohen, por
nuk janë regjistruar si të tilla në këtë periudhë. Regjistrimet
rregulluese nevojiten pikërisht për të pasqyruar në
llogaritë e shpenzimeve dhe të ardhurave të periudhës
ushtrimore,atë pjesë që i takon kësaj periudhe. Veprimet
rregulluese janë regjistrime në ditari dhe nuk prekin asnjëherë llogaritë e
mjeteve monetare. Më posht do të trajtojmë rast pas rasti këto veprime.
1)Të ardhura të marrë(arkëtuara) ose shpenzimi të kryera(paguara) që nuk i
përkasin vetëm periudhë ushtrimore.Këto quhen shpenzime të periudhave të
ardhshme, ose të parapaguara, si dhe të ardhura të periudhave të ardhshme
ose të marra në avancë.
Paraqiten në dy forma:
a)Të ardhura të marra (të arkëtuara ose jo) e të regjistruara gjatë një
periudhe por, që i takojnë jo vetëm asaj,por edhe periudhave të tjera
më pas të (të ardhura të marra në avancë). Të tilla mund të
përmenden arkëtimet që bën njësia ekonomike paraprakisht për një
shërbim apo ndërtim që do t`a kryejë më vonë (në periudhat e
ardhshme), por që u takon disa periudhave ushtrimore. Po kështu
mund të përmenden interesat e arkëtuara në avancë për borxhet që ka
dhënë njësia ekonomike. Regjistrimi rregullues në këtë rast do prekë
një llogari detyrimi dhe një llogari të ardhure.
b) Shpenzime të kryera (të paguara ose jo) e të regjistruara në një
periudhë, por që i përkasin edhe periudhave të mëvonshme, sepse
ndikojnë në realizimin e fitimit edhe të këtyre periudhave. Të tilla mund
të jenë shpenzimet e riparimit AAGJ Materiale, qiraja vjetore e
parapaguar për një AAGJ Materiale të marrë me qira, shumat e paguara
në avancë për sigurimin e pasurisë, etj. Regjistrimi rregullues në këtë
rast do të prekë një llogari aktivi dhe një llogari shpenzimi.
2)Të ardhura ose shpenzime që kanë lindur si të tilla, por që s`janë
regjistruar ende në kontabilitet. Ato mund të përcaktohen si kuota të
hyrjeve ose daljeve të parashikuara, përkatësisht të të ardhurave dhe
shpenzimeve, të maturuara ekonomikisht por që shfaqja monetare
e tyre (arkëtimi, pagimi), apo njohja e tyre, do të ndodhë në periudhat
e mëvonshme.
Paraqiten në dy forma:
a) Të ardhura të përfituara gjatë një periudhe kontabël por të
paregjistruara ende dhe që do të arkëtohen në periudhat e ardhëshme.
Si shembull në këtë rast mund të sillen shërbimet e kryera e të
faturuara ndaj klientëve dhe të pa arkëtuara ose të panjohura prej
tyre. Po kështu mund të përmenden interesat për t`u arkëtuar për një
borxh të dhënë. Regjistrimi rregullues në këtë rast do të prekë një
llogari të ardhurash dhe një llogari aktivesh.
b) Shpenzime që i takojnë një periudhe kontabël të caktuar (sepse
ndikon në realizimin e rezultatit të asaj periudhe), por që nuk janë
regjistruar ende. Këtu mund të përmenden pagat e punës të
papaguara, shpenzimet për energji elektrike, për telefonë, etj. kur
paguhen një herë në dy ose më shumë muaj, interesat e papaguara
për borxhet e marra, etj. Regjistrimi rregullues në këtë rast do të
prekë një llogari shpenzimi dhe një llogari detyrimi.
Poçesi i rregullimit ka të bëjë pikërisht me kryerjen e regjistrimeve
rregulluese në lidhje me shpërndarjen periodike (përhapjen kohore) të
shpenzimeve dhe të ardhurave sipas periudhave ushtrimore në
rezultatin e të cilave ato do të ndikojnë. Këto regjistrime kanë të bëjnë
me zbatimin e parimit të kompetencës, i cili kërkon që shpenzimet dhe
të ardhurat të pasqyrohen ne rezultatin e periudhës që i takojnë.
4.1 Veprimet rregulluese kryesore.
4.1.1 Të ardhura të marra në avancë.
Këto janë të ardhura që janë të maturuara nga ana financiare (të arkëtuara
ose të drejta) dhe që nuk janë të maturuara ekonomikisht sepse nuk është
kryer shërbimi,ndërtimi ose nuk është shitur malli. Kryerja e këtij
shërbimi,ndërtimi ose shitja e mallit një pjesë do të bëhet gjatë periudhës
ushtrimore,në periudhën pasardhëse ose në periudhat e tjera që e pasojnë atë.
Në këtë rast njësia ekonomike ka një detyrim ndaj të tretëve në dhënie
mallrash, prodhimesh apo kryerje shërbimi ndaj tyre. Regjistrimi rregullues që
bëhet në këtë rast ka për qëllim, heqjen (shtyrjen e njohjes) nga të ardhurat
e periudhës ushtrimore të atyre të ardhurave që do t`i takojnë periudhës ose
periudhave të mëvonshme dhe regjistrimin në të ardhurat e periudhës
ushtrimore, vetëm të pjesës që i takon asaj periudhe.
Regjistrimi i këtyre të ardhurave mund të ilustrohet me shembullin e një njësie
ekonomike ndërtimi, të cilat zakonisht marrin në avancë arkëtime (p.sh në
fillim të vitit) për prenotimin e bëra nga klient(porositsi) për apartament
banimi,ndërkohë që ndërtimi dhe dorëzimi i apartamentit të banimit bëhet pas
dy ose më shumë periudha kontabël.
Shembull 1:Njësia ekonomike “X” më 1 janar 200X ka arkëtuar nga një
klient “y” që ka prenotuar apartament banimi, këstin 1-rë 1.000.000 lekë.
Apartamenti i banimit (p.sh 100 m2 ) në bazë të kontratës kushton 5.000.000
lekë, dhe do të përfundojë pas 2 vitesh. Kosto për m2 e apartamentit është
30.000 lekë (kosto plus TVSH 20%), dhe totali i kostos është 3.000.000 lekë
(kosto plus TVSH 20%). Në fund të vitit të dytë pasi merr në dorëzim
apartamentin kilenti “y” ka derdhur diferencën 4.000.000 lekë.
Veprimi kontabël:
a) Veprimi i arkëtimit të parapagimit.
Ditari
Nr. llog
512
419
Emërtimi i llogarive
Banka
Debiti
Krediti
1.000.000
Klientë parapagim
Shuma
1.000.000
1.000.000
1.000.000
b) Veprimi i kontabilizimit të kostos së ndërtimit(vlera e situacionit).
Ditari
Nr. llog
486
Emërtimi i llogarive
Kosto për tu shpërndarë
704
Dorëzim punimi dhe shërbimi
445
TVSH e mbledhshme
Shuma
Debiti
Krediti
3.000.000
2.500.000
500.000
3.000.000 3.000.000
c) Veprimi i shitjes së apartamentit (dorëzimi i apartamentit)
Veprimi rregullues me të ardhurat. Në të ardhurat do të
pasqyrohet vetëm diferenca midis vlerës së shitjes, 5.000.000
lekë dhe kostos së ndërtimit 3.0000.000 lekë (kosto plus TVSH),
pra 2.000.000 lekë.
Veprimi kontabël:
1) Veprimi i arkëtimit të këstit 4.000.000 lekë (diferenca)
Ditari
Nr. llog
512
419
Emërtimi i llogarive
Banka
Debiti
Krediti
4.000.000
Kilentë parapagim
Shuma
4.000.000
4.000.000 4.000.000
2) Veprimi i dorëzimit të apartamentit dhe veprimi rregullues në të
ardhurat.
Nr. llog
419
Ditari
Emërtimi i llogarive
Klientë parapagim
Debiti
Krediti
5.000.000
486
Kosto për t`u shpërndarë
3.000.000
706
Shitje apartamentesh
2.000.000
Shuma
5.000.000
5.000.000
Shembull 2: Njësia ekonomike “Y” ka aktivitet dhënie me qira dhe
ka në pronësi një qëndër të rëndësishme biznesi. Një qiramarrësi i
ka dhënë zyra me qira. Më 01.01.200X arketohet qiraja për dy vjet
gjithsej 3.000.000 lekë, qiraja mujore është 125.000 lekë.
Shembull 2:Njësia ekonomike
dhe ka në pronësi një qëndër
qiramarrësi i ka dhënë zyra me
paguar qiranë për dy vjet gjithsej
është 125.000 lekë.
“Y” ka aktivitet dhënie me qira
të rëndësishme biznesi. Një
qira. Më 01.01.200X ky i ka
3.000.000 lekë, qiraja mujore
Veprimi kontabël:
a) Veprimi kontabël i arkëtimit të qirasë.
Ditari
Nr. llog
512
419
Emërtimi i llogarive
Banka
Debiti
Krediti
3.000.000
Klientë parapagim
Shuma
3.000.000
3.000.000
3.000.000
a) Veprimi rregulluese në fund të vitit në 31.12.200X
Ditari
Emërtimi i llogarive
Nr. llog
419
Klientë parapagim
708.1
Debiti
Krediti
1.500.000
Të ardhura nga qiraja
Shuma
1.500.000
1.500.000
1.500.000
Në mënyrë skematike këto veprime do të paraqiten:
D Të ardhura në avancëK
D Të ardhura K
1.500.000
Viti i I-rë
1.500.000
M.A
3.000.000
1.500.000 Viti i II-të
1.500.000
D
Arka
3.000.000
K
4.2 Shpenzimet e parapaguara.
Shpenzime të parapaguara quhen ato shpenzime që paguhen në avancë
dhe që u takojnë më shumë se dy periudhave ushtrimore. Këto janë
shpenzime që blerja e mallrave,ndërtimi ose realizimi i shërbimeve prej
kryerjes së tyre, do të ndodhin në periudhat e ardhshme ushtrimore.
Prandaj shpesh ato quhen shpenzime të periudhave të ardhshme ose
shpenzime të parapaguara. Karakteristikë kryesore e këtyre
shpenzimeve është se ato janë zakonisht të një natyre, dhe që
përcaktohen që në kohën e kryerjes. Si të tilla mund të përmenden
shpenzimet për qiranë e parapaguar, sigurimi i parapaguar i pasurisë,
shpenzimet për materiale zyre,ndërtimi etj. Të natyrës së këtij grupi
janë dhe shpenzimet e ndryshme që duhen shpërndarë në disa periudha
kontabël, si psh shpenzimet e bëra për riparimet dhe rikonstruksionet e
AAGJ Materiale, shpenzimet përgatitore ose të organizimit të njësisë
ekonomike, shpenzimet për ndërtimin e ndërtesave të banimit, etj..
Në fund të periudhës kontabël një pjesë (ose e gjitha) e këtyre
shpenzimeve, do t`a ketë dhënë efektin e tyre në realizimin e të
ardhurave të periudhës, prandaj duhet kaluar si shpenzim i periudhës.
Kurse pjesa tjetër e tyre, e pakonsumuar ose që nuk i ka kaluar afati,
pra që nuk ndikon në përfitimin e të ardhurave të periudhës, do të
mbahet gjendje në llogaritë e aktivit, për t`u shpërndarë në periudhat e
ardhshme.
Për këtë arsye del e nevojshme kryerja e regjistrimeve
rregulluese për shpërndarjen e këtyre shpenzimeve sipas
periudhës që i përkasin. Nëpërmjet këtyre regjistrimeve bëhet
e mundur që të hiqen nga
shpenzimet e periudhës që
mbyllet(periudhës ushtrimore),ato shpenzime që u takojnë
periudhave të ardhshme. Në qoftë se në fund të periudhës
nuk do të jenë bërë këto regjistrime rregulluese, atëherë
bilanci dhe pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve nuk do
të paraqesin gjendjen reale të periudhës. Kjo sepse, së pari ,
aktivet
e njësië ekonomike (në zërin shpenzime të
parapaguar) do paraqiten të rritura dhe së dyti, shpenzimet e
periudhës do të paraqiten të zvogëluara. Si rrjedhojë e kësaj,
llogaritë e bilancit dhe të ardhurat neto në pasqyrën e të
ardhurave do të paraqiten të mbivlerësuara.
Shembull 1:
Njësia ekonomike “X”më 01.12.200X për një ndërtesë që ka
marrë me qira,ka paguar në avancë qiranë 4 mujore prej
360.000 lekë.
Veprimi kontabël:
Nr. llog
48
531/512
Ditari
Emërtimi i llogarive
Qira e parapaguar
Debiti
Krediti
360.000
Arka / Banka
360.000
Për parapagimin e qirasë
Në datën 31.12.200X, njësia ekonomike “X” përgatit bilancin dhe pasqyron
në shpenzime vetëm atë pjesë të qirasë që i takon vitit ushtrimor,pra (muajit
dhjetor). Llogaritja:360.000 / 4 = 90.000 lekë, 90.000 lekë është pjesa e qirasë
që do të pasqyrohet në shpenzimet e periudhës ushtrimore.
Veprimi kontabël:
Ditari
Nr. llog
613
48
Emërtimi i llogarive
Shpenzime qeraje
Qera e parapaguar
Për xhirimin e pjesës së qerasë në
shpenzime
Debiti
Krediti
90.000
90.000
ë llogari T veprimet e mësipërme do të paraqiteshin:
D Arka
K
D Qera e parapaguar K
360.000
360.000
D Shpenz. Qeraje K
90.000
90.000
Xhirim
shpenz
Parapagim
Viti I
270.000
270.000
Viti II
360.000
360.000
360.000
Shënim: Me këtë teknikë kontabilizimi dhe rregullimi të llogarive
në fund të periudhës ushtrimore, veprohet dhe për natyra të tjera
shpenzimesh të parapaguara, si ato për sigurimin e pasurive, të
makinave, për xhirimin e kostos së ndërtimit për m2 te
apartamenteve të shitura, etj.
Shembull 2: Në kushtet njësisë ekonomike “X” që ka
aktivitet “ndërtim apartamente banimi”, për një periudhë 2vjeçare ndërton një pallat me sipërfaqje shfrytëzimi 6.000
m2 , vlera e situacioneve të ndërtimit plus TVSH është
168.000.000 lekë. Më 1 janar 200X (fillimi I vitit të 3-të),
fillon shitjet e aparatamenteve të banimit dhe deri më
31.12.200X, ka shitur 4.000 m2 me çmim 40.000 lekë/ m2
dhe ka arkëtuar të gjithë shumën gjithsej 160.000.000
lekë.
Kjo njësi për dy vitet e ndërtimit ka pasqyruar,në debi të
llogarisë 48 “Kosto për t`u shpërndarë” totalin e
situacioneve të ndërtimit(vlera + tvsh)168.000.000 lekë.
Në fund të vitit ushtrimor(viti 3-të) njësia do të bëjë
xhirimin e kostos për apartamentet e shitura gjithsejt
4.000 m2 .
Llogaritje: (168.000.000 / 6.000 m2) x 4.000 m2 =
112.000.000 lekë.
Veprimi kontabël:
a) Veprimi me situacionet.
Nr. llog
48
Ditari
Emërtimi i llogarive
Shpenzime të periudhave të ndërtimit
704
Dorëzim punime dhe shërbime
445
TVSH e mbledhshme
Shuma
Debiti
Krediti
168.000.000
140.000.000
28.000.000
168.000.000
168.000.000
Për vlerën e situacionit të punëve
b) Veprimi me shitje për 4.000 m2 apartamente.
Ditari
Nr. llog
512
48
706
Emërtimi i llogarive
Banka
Debiti
Krediti
160.000.000
Shpenzime të periudhave të
ardhshme
112.000.000
Shitje apartamentesh
Shuma
Për shitjen e 4.000 m2 apartamente
48.000.000
160.000.000
160.000.000
Shënim: Në llogarinë “Shitje apartamentesh” ka kaluar vetëm
diferenca midis çmimit të shitjes dhe kostos së ndërtimit
(160.000.000 – 112.000.000), vetëm për 4.000 m2 apartamente
të shitura.
Veprimet në llogari T do të paraqiteshin:
Shpenzim të periudhës
D së ardhshme K
D Dorëzim punimi K
Vlera
e
140.000.000 112.000.000
D
M.A
Arka
K
160.000.000
Shitur
D
TVSH
K
D
TVSH 28.000.000
Shitje
K
48.000.000
Siç shihet veprimet rregulluese bëjnë të mundur pasqyrimin
sa më të plotë të aktivit të njësisë ekonomike. Ato bëjnë të
mundur dhënien e një informacioni sa më të saktë
drejtuesve për të marrë vendime ekonomike.Nëpërmjet
tyre bëhet mundur llogaritja e saktë e të ardhurave,
shpenzimeve dhe të gjendjes financiare
për një
periudhë
ushtrimore
të
caktuar,duke
siguruar
shpërndarjen në kohë të tyre kur ato janë kryer apo
realizuar. P.sh në qoftë se nuk regjistrohet fatura e
energjisë elektrike në momentin e parqitjes në dhjetor,
atëherë nuk pasqyrohet saktësisht ky shpenzim në
aktivitetin e njësisë ekonomike, apo pagat e punonjësve
për 15 ditëshin e dytë të muajit dhjetor. Nëqoftëse nuk
pasqyrohen shpenzimet e muajit kur është kryer
puna(sipas të drejtës së kostatuar),atëherë rezultati
financiar i njësisë ekonomike nuk do të jetë i saktë. Jo
vetëm kaq,por do të shtrembërohej e nuk do të pasqyrohej
saktë edhe detyrimi i njësisë ekonomike ndaj
punonjësve për punën e kryer.Pra, regjistrimet rregulluese
bëjnë të mundur pasqyrimin e saktë dhe në periudhën e
duhur ushtrimore të veprimeve kontabile, duke zbatuar më
së miri parimin e vërtetësisë së informacionit kontabël të
pasqyruar në bilanc dhe pasqyrat financiare.
4.1.3 Veprimet e mbylljes dhe rezultati financiar.
Pas regjistrimeve rregulluese, hapi tjetër që kryhet, janë veprimet e
mbylljes, për të nxjerrë rezultatin përfundimtar të aktivitetit të njësisë
ekonomike. Regjistrimet e mbylljes bëhen në fund të periudhës
ushtrimore, duke mbyllur llogaritë e shpenzimeve me të ardhurat dhe
rezultati kalon tek llogaria “Fitim humbje” që pëfshihet në grupin e
llogarive të kapitalit. Duhet theksuar se llogaritë e shpenzimeve dhe të
ardhurave janë llogari të përkohshme. Gjatë vitit janë të hapura për të
pasqyruar në mënyrë analitike të ardhurat dhe shpenzimet e periudhës
ushtrimore. Në periudhën e ardhshme llogaritë e të ardhurave dhe
shpenzimeve fillojnë me gjendje zero.Informacioni i tyre i periudhës
pararëdhse, përdoren për të bërë krahasime me periudhën pasarëdhse,
e për të parë ecurin e aktivitetit të njësisë ekonomike.Ky informacion i
krahasuar ndihmon drejtimin në marrjen e vendimeve të drejta e
efikase për sigurimin e suksesit të mëtejshëm të njësisë ekonomike.
Si përfundim:
1- Regjistrimet e mbylljes shërbejnë për mbylljen e llogarive të
shpenzimeve dhe të ardhurave. Kjo sepse ato janë llogari që japin
informacion vetëm për një periudhë të caktuar ushtrimore.
2- Regjistrimet e mbylljes kanë për qëllim përmbledhjen e shpenzimeve
dhe te ardhurave dhe nxjerrjen e rezultatit kontabël. Kjo përmbledhje
mund të bëhet në një llogari tjetër të përkohëshme që quhet
“Përmbledhja e shpenzimeve dhe të ardhurave”.
Hapat që ndiqen për veprimet e mbylljes:
Hapi 1. Bëhet kalimi i tepricës kreditore të llogarive të
“Ardhura”, në kredi të llogarisë “Përmbledhja e
shpenzimeve dhe të ardhurave”,duke debituar llogaritë
përkatëse të të ardhurave, të cilat ,si rrjedhojë e këtij
veprimi, do të kenë tepricë zero.
Hapi 2. Bëhet kalimi i tepricës debitore të llogarive
“Shpenzime”, në debi të llogarisë “Përmbledhja e
shpenzmiveve dhe të ardhurave”,duke kredituar llogaritë
përkatëse të shpenzimeve,të cilat, si rrjedhojë e këtij
veprimi,do të kenë tepricë zero.
Hapi 3. Bëhet kalimi i tepricë kreditore ose debitore të
llogarisë “Përmbledhje e shpenzimeve dhe të ardhurave”
në debi ose kredi të llogarisë “Fitim Humbje”. Teprica e
kësaj llogarie,
debitore apo kreditore, jep efektin
përfundimtar
në
rezultatin
e
aktivitetit
të
njësisë
ekonomike.Jepë efektin dhe në kapitalin e pronarit.Kur kjo
llogari
ka
tepricë kreditore, rezulton një rritje
përfundimtare e kapitalit të pronarit, (fitim).Kurse teprica
debitore e kësaj llogarie tregon pakësimin përfundimtar të
kapitalit të pronarit (humbje).
Në mënyrë skematike, të ardhurat, shpenzimet dhe veprimet
e mbylljes, në llogaritë në formë T-je, do të paraqiteshin si në
figurën 1:
Figura 1
D
Materiale
3.800
2.000
K
12.616
3.800
Paga
2.000
D Fitim Humbje K
20.000
7.384
7.384
2.000
D
D Të ardhura K
K
D Tatime e taksa
3.000
2.000
3.000
K
D Siguracion
300
D Sig. Shoqëror
616
D Qira
900
616
K
900
K
D Amortizim
2.000
K
2.000
K
300
Pra siç shihet dhe në figurën Nr.1, veprimi i mbylljes së llogarive të
shpenzimeve dhe të ardhurave bëhet duke përdorur llogarinë e përmbledhjes
së shpenzimeve dhe të ardhurave, siç është shpjeguar më lart. Mbyllja e
kësaj llogarie në fund të periudhës bëhet me llogarinë “Fitim Humbje”.
Zgjidhja në mënyrë informatike:
Pyetje dhe ushtrime.
a) Pyetje
1- Cili është qëllimi i kryesor i aktivitetit të njësisë ekonomike?
2- Çfarë janë të ardhurat nga shitja? Si klasifikohen ato?
3- Në cilën llogari pasqyrohen në kontabilitet të ardhurat nga shitja e
mallrave? Çfarë llogarie është ajo dhe si funksionon?
4- Cili është parimi kryesor i regjistrimit në kontabilitet i të ardhurave nga
shitja?
5- Ç`janë kthimet dhe zbritjet nga shitja? Ç`janë zbritjet nga
shitja? Ku qëndron ndryshimi midis tyre? Si funksionojnë llogaritë ku ato
pasqyrohen në kontabilitet?
6- Cilat janë kushtet që duhet të plotëojë shitja e mallrave që të njihet si e
ardhur?
7- Cilat janë kushtet që duhet të plotësojë shitja e mallrave që rezultati,
apo veprimi mund të çmohet me besueshmëri?
8- Cilat janë metodat për të përcaktuar fazën e përfundimit të një veprimi
që lidhet me një shërbim të kryer?
9- Cilat janë kushtet për njohjen e të ardhurave nga shërbimet?
10- Cili është efekti që shkakton në gjendjen financiare të njësisë blerja e
mallrave? Cili është parimi i regjistrimit të tyre në kontabilitet?
11- Cilat janë mënyrat e mundshme të vlerësimit të mallrave të blera në
kontabilitet? Si formohet kostoja e blerjes së tyre?
12- Çjanë kthimet dhe uljet e blerjeve? Zbritjet e blerjeve? Ku evidentohen
ato në kontabilitet dhe ku pasqyrohen në pasqyrën e të ardhurave?
b) Ushtrime.
1. Njësia ekonomike “X” gjatë muajit janar 200X në lidhje me
mallrat ka kryer këto veprime:
a- Me 2 janar ka blerë me pagesë të mëvonshme 300 njësi
mallra. Çmimi i blerjes sipas faturës është 1000 lekë/njësi.
Shpenzimet e transportit që paguhen nga arka janë 60
lekë/njësi. Pagesa pas 10 ditësh.
b- Me 10 janar i kthen furnitorit 20 njësi mallra jashtë standartit
dhe për 20 njësi të tjera pranon që t`i bëhet një ulje çmimi
me 200 lekë/njësi.
c- Me 15 janar i paguan, nga llogaria e saj likujduese në bankë,
furnitorit detyrimin për mallrat e blera.
Kërkohet: a) Të regjistrohen veprimet e mësipërme në ditarin
e përgjithshëm dhe në llogari në formë T-je,ndërkohë
evidenca e kontabile mbahet me metodën e inventarit periodik.
2. Gjeni përgjigjen e saktë në ushtrimin e mëposhtëm:
Metoda e vlerësimit të kostos së inventarit me mesataren e
ponderuar është e aplikueshme :
a) në sistemin e inventarizimit periodik,
b) në sistemin e inventarizimit të vazhdueshëm
c) në të dyja sistemet
d) në asnjërën prej tyre
3. Njësia ekonomike “X” gjatë muajit mars ka kryer këto veprime në lidhje me
mallrat:
a) Në fillim të muajit ka pasur gjendje 200 palë pantallona fëmijësh me një kosto
të blerjes 1.350 lekë/njësi dhe 10 palë kepucë fëmjësh me kosto blerje 1.250
lekë/njësi.
b) Më 10 mars i shet blersit X me pagesë të mëvonshme 50 palë pantallona
fëmijësh. Çmimi i shitjes është 1.800 lekë/pala. Pagesa pas 10 ditësh.
c) Më 15 mars kthehen nga blerësi X, 5 palë pantatallona fëmijësh si jashtë
standartit.
d) Më 20 mars blerësi i paguan njësisë ekonomike “X” shumën e detyrimit për
mallrat e blera.
Kërkohet: 1) Veprimet e mesipërme të regjistrohen në ditar dhe në llogaritë në
formë T-je.
a) metodën e inventarit periodik
b) metodën e inventarit të vazhdueshëm.
Secili rast të zgjidhet si ushtrim më vete.
4. Në lidhje me njësinë ekonomike “X” zotërohen këto të dhëna: të ardhurat
gjithsej nga shitja e mallrave, 600.000 lekë; mallrat gjendje në fillim të
periudhës, 60.000 lekë; shpenzimet e transportit të mallrave, 30.000 lekë;
zbritjet e shitjeve, 6.000 lekë; blerjet e mallrave, 450.000 lekë; gjëndja e
mallrave në fund të periudhës, 40.000 lekë; kthime dhe ulje nga blerja,
20.000 lekë; kthime dhe ulje të shitjeve, 22.000 lekë.
Kërkohet: Duke u bazuar në të dhënat e mësipërme të llogaritet e ardhura
bruto nga shitja si dhe të ndërtohet pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve
duke llogaritur treguesit që mungojnë.
5. Në lidhje me njësinë ekonomike “X” zotërohet informacioni i
mëposhtëm:
Kthimet dhe ulje e blerjeve
200.000 lekë
Kethim nga shitjet
25.000 lekë
Gjendja e mallrave në fillim të periudhës
150.000 lekë
Blerjet gjatë periudhës
500.000 lekë
Të ardhurat nga shitjet gjithsej
750.000 lekë
Shpenzimet e transportit për blerjen e mallrave 30.000 lekë
Zbritjet e blerjeve
30.000 lekë
Zbritje nga shitja
32.000 lekë
Gjendja emallrave në fund të periudhës
100.000 lekë
Shpenzimet operative
60.000 lekë
KMSH
?
Kërkohet: Mbi bazën e të dhënave të mësipërme të llogaritet kostoja e
blerjes së mallrave, të ardhurat bruto nga shitja dhe e ardhura neto e
njësisë ekonomike. Të ndërtohet pasqyra e pjesshme e të adhurave dhe
shpenzimeve.
6- Gjatë periudhës kontabël të vitit 200X në njësia ekonomike “X”
realizuar këto veprime:
Veprimet ekonomike
1- Bëhen hyrje produkte të gatëshme
2- Blerje materiale të para
3- Shpenzime transporti (faturë transporti)
4- Blerje tokë (truall)
5- Paga bruto e personelit
janë
8.000.000 lekë
1.500.000 lekë
300.000 lekë
15.000.000 lekë
6- Tatim mbi pagat i llogaritur
7- Shpërblime në natyrë të përsonelit
8- Kontribut për Sig. Shoqërore (mbi pagën bruto 27.9%)
1.200.000 lekë
150.000 lekë
220.000 lekë
?
Lekë
Nga këto:
Nga punëdhënësi në 16.7% në ___
Nga punëmarrësi në 11.2% në ___
9- Pagesa e fitimit të vitit të kaluar (Divident)
10. Shpenzime për qera
? lekë
? lekë
3.500.000 lekë
900.000 lekë
12- Shpenzime të tretëve për rikonstruksion ndërtese 6.500.000 lekë
13- Shpenzime për pritje e përcjellje
250.000 lekë
14- Rivlerësim në rritje i AAM-ve
2.300.000 lekë
15- Interesa bankare të paguara
740.000 lekë
16- Shpenzime për reklamë e publicitet
50.000 lekë
17- Amortizime të aktiveve të qëndrueshme
350.000 lekë
18- Të ardhura nga interesat
170.000 lekë
19- Kosto e produketeve të shitura
8.000.000 lekë
20- Shpenzime për gjoba e penalitete
640.000 lekë
21- Shpenzime për shërbime bankare
60.000 lekë
22- Amortizimi të një lokali të marrë me qera
200.000 lekë
23- Sponsorizime të bëra
400.000 lekë
24- Paguar furnitorë nga banka
1.200.000 lekë
25- Arkëtuar nga klientët në bankë
6.200.000 lekë
26- Paguar interesa e kamatvonesa të aplikuara
160.000 lekë
27- Shuma të parashikuara për mos arkëtim të debitorëve 20.000 lekë
28- Të ardhura nga shitja e produkteve
26.500.000 lekë
29- Të ardhura nga shërbimet
1.400.000 lekë
30- Rimarrje e shumave të parashikuara për rreziqe e
shpenzime nga vitet e kaluara
60.000 lekë
Shënim: Në shumat e veprimeve të kryera nuk përfshihet
TVSH, prandaj të llogaritet ajo. Marrëdhëniet me të tretët
kryhen me subjekte të regjistruara në zyrat e
tatimeve.Tatim fitimi është 10 % mbi fitimin bruto(fitimi
para tatimit).
Kërkohet:

Të bëhen kontabilizimet e veprimeve të pikës së
mësipërme,në ditar.

Të llogaritet Fitimi kontabël në një llogari në formë “T”.

Të llogaritet Fitimi i tatueshëm.

Të llogaritet Tatimi mbi fitimin.

Të llogaritet Fitimi Neto.