Transcript Harcama Süreci

Hüsnü GENÇ-1239
İç Denetim Birimi Başkanı
SUNUM PLANI
1. Harcama nedir?
2. Türk mali sisteminde harcamanın tarihçesi.
3. 5018 Sayılı Kanun ve harcamalar.
4. Harcama birimi ve harcama yetkisi.
5. Harcama yetkilileri.
6. Harcama yetkisinin birleştirilmesi ve devri.
7. Harcama yetkililerinin sorumlulukları.
8. Harcamanın gerçekleştirilmesi.
9. Gerçekleştirme görevlileri ve Muhasebe
Yetkilisi.
10. Ön mali kontrol.
HARCAMA NEDİR?
 Kısaca; ortaya çıkan gerek (ihtiyaç) üzerine
alınan bir mal veya hizmet karşılığında
yapılan ödeme veya borçlanmadır. Harcama;
bireyden başlayıp aileye ve tüzel kişilik
oluşturmuş toplumsal yapılara (ki bu yapı
içinde devlette vardır) kadar yayılır ve
toplumun her katmanını ilgilendiren bir
yapıya sahiptir. Dersimizin konusunu kamu
harcamaları oluşturmaktadır.
Harcamalar bir takım kurallara
bağlanmıştır.
 Gerek bireysel ve gerekse toplumsal
harcamaların gerçekleştirilmesi bir
takım kurallara bağlanmıştır. Bununla
toplumsal
huzursuzluğun
önüne
geçilmesi ve toplumu oluşturan
bireyler arasında adaletin sağlanması
amaçlanmıştır.
TÜRK MALİ SİSTEMİ İÇERİSİNDE HARCAMALAR
 Türk mali sistemi içerisinde harcama
(gider) işlemleri 2006 yılına kadar 1927
yılında yürürlüğe giren 1050 Sayılı
Muhasebe-i Umumiye Kanunu (Genel
Muhasebe Kanunu) hükümlerine göre
yürütülmüştür. 01.01.2006 tarihinden
itibaren 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi
Ve Kontrol Kanununun yürürlüğe
girmesiyle
1050
sayılı
kanunun
uygulaması son bulmuştur.
TÜRK MALİ SİSTEMİ İÇERİSİNDE HARCAMALAR
 5018 Sayılı Kanun ile Türk mali yönetimi ve
kontrol işlemlerinin AB standartlarına adapte
edilmesi amaçlanmıştır. Bu kanun bir reform
niteliğindedir.
 5018 Sayılı Kanun ile genel yönetim
kapsamındaki kamu idareleri (Merkezi
yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
düzenleyici ve denetleyici kurumlar, mahalli
idareler ve sosyal güvenlik kurumları) yeniden
sınıflandırılmıştır. 5018 Sayılı Kanun 1050 ye
göre çok daha geniş kapsamlıdır. 1050
kapsamında bulunmayan bir çok kamu idaresi
5018 kapsamına dahil edilmiştir.(TÜBİTAK,
MTA, SGK, TRT, TOKİ, RTÜK …) gibi
TÜRK MALİ SİSTEMİ İÇERİSİNDE HARCAMALAR
 Sorumluluklar
değişmiştir. Harcama
yetkililerine
ağır
sorumluluklar
yüklenmiş, muhasebe yetkililerinin
(1050 ye göre sayman) sorumlulukları
azaltılmıştır.
5018
Sayılı
Kanunun
temel
amaçlarından
biride
Kamu
harcamalarındaki aksaklıkların ortadan
kaldırılması ile hesap verilebilirlik ve
saydamlığın sağlanmasıdır.
•
HARCAMA BİRİMİ VE HARCAMA YETKİLİSİ
 5018 Sayılı Kanunun “Tanımlar” başlığı
altındaki 3. Maddesinde harcama birimi
tanımına yer verilmiştir. Buna göre;
 Harcama
Birimi:
Kamu
idaresi
bütçesinde ödenek tahsis edilen ve
harcama yetkisi bulunan birimdir.
HARCAMA BİRİMİ VE HARCAMA YETKİLİSİ
 Kanunun
dördüncü
bölümünde
harcama yapılması hususundaki temel
ilkeler belirlenmiştir. Buna göre;
 Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir
harcama biriminin en üst yöneticisi
harcama yetkilisidir. (Madde:31)
 Harcama yetkilileri bütçede öngörülen
ödenekleri kadar, ödenek gönderme
belgesiyle kendisine ödenek verilen
harcama yetkilileri ise tahsis edilen
ödenek tutarında harcama yapabilir.
ÜST YÖNETİCİNİN HESAP VERME SORUMLULUĞU VE
HARCAMA YETKİLİSİ
 Üst Yöneticiler görev ve sorumluluklarının
yerine getirilmesinden Bakana, Mahalli
İdarelerde meclislere karşı sorumludurlar
ve bu sorumluluklarının gereklerini,
harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi
ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.
(Madde: 11) Burada dikkat edilmesi
gereken
önemli
husus;
harcama
yetkililerinin aynı zamanda üst yöneticinin
harcama görevi hususundaki hesap verme
sorumluluğunun
gereğini
yerine
getirmesidir.
HARCAMA YETKİLİSİ KİMLERDİR?
• Genel
yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde; idarelerin merkez ve
merkez dışı birimlerinde ve görev
unvanları
itibariyle
harcama
yetkililerinin kimler olacağı, harcama
yetkisinin bir üst yönetim kademesinde
birleştirilmesi yada devredilmesi usul ve
esasları Maliye Bakanlığınca belirlenir.
(Madde: 31)
HARCAMA YETKİLİSİ KİMLERDİR
 Harcama yetkililerinin belirlenmesine
ilişkin Maliye Bakanlığının (1) seri
numaralı Genel Tebliği 31.12.2005 tarihli
mükerrer Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Ayrıca 28 Nisan 2006 tarihli Resmi
Gazetede yayınlanan (2) seri numaralı
Genel Tebliğ ile de harcama yetkilileri ve
yetki devri ile harcama yetkisinin
birleştirilmesi uygulamalarına ilişkin
olarak açıklamalar yapılmıştır.
ÖZEL BÜTÇELİ İDARELERDE
HARCAMA YETKİLİLERİ
Teşkilat Yapısı
Üniversite ve
Yüksek
Teknoloji
Enstitüleri
Üst
Yönetici
Rektör
Bütçeyle Ödenek
Tahsis Edilen Harcama
Birimi
Genel Sekreterlik
Daire Başkanlığı
Hukuk Müşavirliği
Fakülte
Yüksekokul
Meslek Yüksekokulu
Enstitü
Hastane
Merkez
Bölüm
Savunma Uzmanlığı
Harcama Yetkilisi
Genel Sekreter
Daire Başkanı
Hukuk Müşaviri
Dekan
Müdür
Müdür
Müdür
Başhekim
Müdür
Başkan
Savunma Uzmanı
HARCAMA YETKİLİSİ VE İHALE YETKİLİSİ
 5018 Sayılı kanunda harcama yetkilisi;”Bütçeyle
ödenek tahsis edilen harcama birimlerinin en
üst yöneticisi”, 4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununun 4.maddesinde ise ihale
yetkilisi;”İdarenin ihale ve harcama yapma
yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya
kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri
yapılmış görevlileri”, olarak tanımlanmıştır.
 Buna göre ihale yetkilisinin ilgili mevzuatında
özel olarak belirlendiği haller dışında, 5018
sayılı Kanuna göre belirlenmiş harcama
yetkilileri aynı zamanda ihale yetkilisi olarak
kabul edilmektedir.
HARCAMA YETKİSİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ
 Teşkilat
yapısında üst yönetici ile
harcama birimleri arasında yönetim
kademesi yer almak şartıyla, bütçeyle
ödenek
tahsis
edilen
harcama
birimlerinin harcama yetkisi harcama
türleri itibariyle kısmen veya tamamen
merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde Maliye Bakanlığının uygun
görüşü ve üst yöneticinin onayı ile bir üst
yönetim kademesinde birleştirilebilir.
HARCAMA YETKİSİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ
 Üst Yönetici ve yardımcılarına harcama
yetkisinin birleştirilmesi suretiyle
harcama yetkisi verilemez.
HARCAMA YETKİSİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ
 Üniversite
ve
Yüksek
Teknoloji
Enstitülerinin
merkez
yönetim
örgütünde yer alan daire başkanlıkları,
müdürlükler, danışmanlıklar, hukuk
müşavirlikleri, uzmanlıklar ile büro ve iç
hizmet
görevlerini
yerine
getiren
birimlerin harcama yetkisi Rektör onayı
ile birimler, harcama türleri ve
belirlenecek parasal sınırlar itibariyle
kısmen veya tamamen genel sekreterde
birleştirilebilir.
HARCAMA YETKİSİNİN DEVRİ
 Harcama yetkilileri kamu hizmetlerinin
•
etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde
sunulmasını sağlamak amacıyla belirlenen
sınırlar dahilinde harcama yetkisini
kısmen veya tamamen devredebilirler.
Ancak harcama yetkisinin devredilmesi
yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.
Merkez teşkilatı harcama yetkilileri bu
yetkileri
yardımcılarına,
yardımcısı
olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt
kademedeki yöneticilere devredebilir.
HARCAMA YETKİSİ DEVRİNİN ŞARTLARI
 Yetki devri yazılı olmalıdır.
 Devredilen
yetkinin sınırları açıkça
belirlenmiş olmalıdır.
 Yetkinin devri ve bu yetkinin geri
alınması üst yöneticiye, mali hizmetler
birimine ve muhasebe yetkilisine yazılı
olarak bildirilmelidir.
DEVREDİLEMEYECEK HARCAMA YETKİSİ
• Her bir harcama işlemi itibariyle mal ve
hizmet alımlarında 250.000-TL, yapım
işlerinde ise 1.000.000-TL’yi aşan
harcamalara ilişkin harcama yetkisi
hiçbir şekilde devredilemez.
HARCAMA YETKİSİNİN DESTEK HİZMETLERİNE DEVRİ
 Harcama yetkilileri ilgili mevzuatı
uyarınca ihale usulleri ile yapılacak mal
ve hizmet alımları ile yapım işlerinin
ihale işlemlerine ilişkin olarak ihale
yetkisiyle sınırlı olmak üzere harcama
yetkilerini üst yönetici onayı ile destek
hizmetlerini yürüten birim yöneticisine
devredebilirler.
HARCAMA YETKİSİNİN DESTEK HİZMETLERİNE DEVRİ
 Bu durumda ihale onay belgesinin
düzenlenmesinden sözleşmenin
imzalanmasına kadar geçen süreçteki tüm
ihale işlemlerine ilişkin ihale yetkisi
destek hizmetleri birim yöneticisi
tarafından kullanılır. İşin yaklaşık
maliyetinin belirlenmesi ve teknik
şartnamenin hazırlanması gibi ihale
öncesi işlemlerin ilgili harcama birimi,
destek hizmetleri birimi veya idarenin
diğer birimleri tarafından hazırlanması
mümkündür.
DESTEK BİRİMLERİNE YAPTIRILABİLECEK MALİ İŞLER
 Harcama birimlerini ilgilendiren harcamalar
harcama birimlerince gerçekleştirilir. Harcama
yetkililiği uhdesinde kalmak şartıyla, harcama
birimlerinin talebi ve üst yöneticinin onayı ile
diğer harcama birimlerine ilişkin mali
işlemlerin idarenin destek hizmetlerini yürüten
birimi tarafından yapılabilmesi mümkündür.
(Madde:60)
 Bu işlemlere ilişkin olarak üst yöneticiden
alınacak onay ilgili harcama birimleri veya
harcama birimlerinin talebi üzerine mali
hizmetler birimi tarafından da alınabilir.
DESTEK BİRİMLERİNE YAPTIRILABİLECEK MALİ İŞLER
 Bu şekilde alınacak onaylarda ödeme emri
belgesini düzenleyecek gerçekleştirme
görevlisi de belirtilir. Bu gerçekleştirme
görevlisi üst yönetici onayında belirtilecek
ibareye göre ilgili harcama birimi yada destek
hizmetleri biriminden olabilir.
 Gerçekleştirme görevlisinin destek hizmetleri
biriminden olması durumunda ödeme emri
belgesi düzenlendikten sonra ilgili birimin
harcama yetkilisine sunulur.
HA RCAMA YETKİLİSİNE VEKALET
 Harcama yetkilisinin kanuni izin, geçici
görev, disiplin cezası uygulaması,
görevden uzaklaştırma ve benzeri
nedenlerle geçici olarak görevinden
ayrılması
halinde
ilgili
harcama
biriminin harcama yetkilisi vekaleten
görevlendirilen kişidir.
HARCAMA TALİMATI VE SORUMLULUK
 Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama
yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle
mümkündür. Harcama talimatlarında;(Mad:32)
 Hizmet gerekçesi,
 Yapılacak işin konusu ve tutarı,
 Süresi,
 Kullanılabilir ödeneği,
 Gerçekleştirme usulü,
 Gerçekleştirmeyle görevli olanlar,
belirtilir.
Örnek Harcama Talimatı. (Merkezi Yön.
Har. Belg. Yönetmeliği Madde :4)
HARCAMA TALİMATI
HARCAMA TALİMATI VE SORUMLULUK
 Harcama yetkilileri, harcama
talimatlarının;
Bütçe ilke ve esaslarına,
Kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer
mevzuata ,
Uygun olmasından,
• Ayrıca;
Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasından,
Kanun çerçevesinde yapmaları gereken
diğer iş ve işlemlerden,
sorumludurlar.
HARCAMANIN (GİDER) GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
 Bütçeden bir giderin yapılabilmesi için;
iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve
esaslara uygun olarak alındığının veya
gerçekleştirildiğinin,
görevlendirilmiş
kişi veya komisyonlarca onaylanması ve
gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş
olması gerekir.
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ
 Harcama
yetkilileri,
yardımcıları
veya
hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst
kademe yöneticileri arasından bir veya daha
fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme
emri belgesini düzenlemekle görevlendirir.
Ödeme
emri
belgesini
düzenlemekle
görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri,
ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde
ön mali kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme
görevlileri
tarafından
yapılan
kontrol
sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine
“Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi
düşülerek imzalanır. (Madde:33, İç Kontrol Ve
Ön
Mali
Kontrole
İlişkin
Usul
Ve
Esaslar.Madde: 12)
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ
 Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama
yetkililerince
belirlenen
görevli
(Gerçekleştirme Görevlisi) tarafından
düzenlenen ödeme emri belgesinin
harcama yetkilisince imzalanması ve
tutarın hak sahibine ödenmesiyle
tamamlanır. (Madde 33)
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ
 Gerçekleştirme görevlileri, 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu
çerçevesinde yapmaları gereken iş ve
işlemlerden sorumludurlar.
MUHASEBE YETKİLİSİ
• Harcama
işleminin
tamamlanması;
muhasebe yetkilisi tarafından giderin hak
sahibine fiilen ödenmesi ile gerçekleşir.
• Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında,
ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde,
Yetkililerin imzasını,
Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında
sayılan belgelerin tamam olmasını,
Maddi hata bulunup bulunmadığını,
Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri,
kontrol etmekle yükümlüdür. (Md:61)
MUHASEBE YETKİLİSİ
 Muhasebe yetkilisi belirtilen hususlarda hata
ve eksiklik bulunması halinde ödeme
yapamaz.
 Belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emirleri
düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç
bir iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte yazılı
olarak harcama yetkilisine gönderilir. Eksikler
giderilince muhasebe yetkilisi ödemeyi yapar.
 Muhasebe yetkilileri ayrıca kanunla kendisine
yüklenen
diğer
sorumlulukları
yerine
getirmekle yükümlüdür.
BİRLEŞEMEYECEK GÖREVLER
 Harcama yetkilisi ve muhasebe yetkilisi
görevi aynı kişide birleşemez.
 Mali hizmetler biriminde ön mali
kontrol görevini yürütenler mali işlem
sürecinde görev alamazlar.(Md:60)
HARCAMALARDA ARANACAK BELGELER
 Giderin
çeşidine
göre
aranacak
gerçekleştirme belgelerinin şekil ve
türleri; Maliye Bakanlığınca hazırlanıp
31.12.2005 tarihli Resmi Gazetede
yayınlanıp
01.01.2006
tarihinde
yürürlüğe giren Merkezi Yönetim
Harcama
Belgeleri
Yönetmeliğinde
gösterilmiştir.
HARCAMALARDA ARANACAK BELGELER
 5018 Sayılı Kanuna göre harcama yetkilisi
tarafından verilen harcama talimatı ile kamu
ihale mevzuatına göre düzenlenen ihale onay
belgesi birbirinin benzeri ve aynı bilgileri
ihtiva etmektedirler. Bu nedenle bütçeden
yapılacak bir harcamaya ilişkin giderin
ödenmesinde, gider çeşidine ve alım şekline
göre Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri
Yönetmeliğinin ilgili maddelerinde belirtildiği
şekilde harcama talimatı, ihale onay belgesi
yada onay belgesinden yalnızca bir tanesinin
düzenlenmesi yeterlidir.
ÖN MALİ KONTROL
İdarelerin Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere
ilişkin mali karar ve işlemleri, harcama birimleri
ve mali hizmetler birimleri tarafından ;
 İdarenin bütçesi ve bütçe tertibi,
 Kullanılabilir ödenek tutarı,
 Ayrıntılı harcama veya finansman programları,
 Merkezi yönetim bütçe kanunu,
 Diğer mali mevzuata uygunluk,
Yönlerinden kontrol edilir.
ÖN MALİ KONTROL
 İdarelerin, ihale kanunlarına tâbi olsun
veya olmasın, harcamayı gerektirecek
taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından
tutarı mal ve hizmet alımları için bir
milyon Türk Lirasını, yapım işleri için
ikimilyon Türk Lirasını aşanlar kontrole
tâbidir. Bu tutarlara katma değer vergisi
dahil değildir. (İç Kontrol Ve Ön Mali
Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar. Mad:17)
ÖN MALİ KONTROL
 Usul ve Esaslarda ayrıca ön mali
kontrole tabi tutulan işlemler;
Ödenek Gönderme belgeleri, Ödenek
aktarma işlemleri ,Kadro dağılım
cetvelleri, Seyahat kartı listeleri,
Seyyar görev tazminatı cetvelleri,
Geçici işçi pozisyonları,
Yan ödeme cetvelleri, ile sözleşmeli
personel sayı ve sözleşmeleri,
Yurt dışı kira katkısı, (md:18-26)
ÖN MALİ KONTROL
 Usul ve Esaslarda belirlenen malî karar ve
işlemlerin dışında kalan malî karar ve
işlemlerin de aynı şekilde malî hizmetler
birimine kontrol ettirilmesine yönelik
düzenleme yapılabilir. Bu konuda yapılacak
düzenlemeler üst yöneticinin onayıyla
yürürlüğe konulur. Bu düzenlemelerde, malî
hizmetler biriminin ön malî kontrolüne tâbi
tutulacak malî karar ve işlemler, riskli alanlar
dikkate alınmak suretiyle tür, tutar ve konu
itibarıyla belirlenir ve yılda bir kez
değerlendirilir.
ÖN MALİ KONTROL
 Malî hizmetler biriminin ön malî
kontrolüne tâbi malî karar ve işlemler,
kontrol edilmek üzere malî hizmetler
birimine gönderilir. Malî hizmetler
birimince kontrol edilen işlemler
hakkında görüş yazısı düzenlenir ve
ilgili birime gönderilir. Malî hizmetler
biriminin görüş yazısı ilgili işlem
dosyasında saklanır ve bir örneği de
ödeme emri belgesine eklenir.(Md:12)
ÖN MALİ KONTROL
 Ön
mali kontrol sonucunda (Mali
Hizmetler Birimi) uygun görüş verilmiş
olması gerçekleştirme görevlisi ile
harcama yetkilisinin sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.
ÖN MALİ KONTROL
 Ön mali kontrol görevi, idarelerin
yönetim sorumluluğu çerçevesinde,
harcama birimleri ve mali hizmetler
birimi tarafından yapılır.
ÖN MALİ KONTROL
• Mali karar ve işlemler harcama birimleri
tarafından ayrıca;
 Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli
bir şekilde kullanılması, bakımından da
kontrol edilir.
TEŞEKKÜRLER.
E-posta:[email protected]