Transcript Rekabet Öncesi **birlikleri: Ba*ar* Hikayeleri Semineri 7

Rekabet Öncesi İşbirlikleri: Başarı Hikayeleri Semineri
7 Şubat 2011, TÜSİAD
Rekabet Öncesi İşbirliği: Modeller ve Örnekler
Müfit Akyos
Endüstri Mühendisi
Teknoloji Yönetimi Danışmanı
[email protected]
www.inovasyonheryerde.com/
2009 YOUNG INNOVATORS UNDER 35
Erez Lieberman-Aiden, 29; PhD in
Genomics, Harvard
• Sayısal ortama aktarılmış milyonlarca kitapta yer alan milyarlarca kelime
üzerinden Kültürün Niceliksel Analizi
• Sözcük Veritabanı, sanal ortama aktarılmış 15 milyondan fazla kitaptan
analiz edilen 5,2 milyon kitapta (günümüze kadar basılan yaklaşık 129
milyon kitabın yaklaşık % 4’ü) yer alan yaklaşık 500 milyar sözcükten
oluşuyor.
• Yaklaşık 500 milyar sözcük, 1500 – 2008 yılları arasında basılmış ve 40
üniversitenin kütüphanelerinde yer alan İngilizce (361 milyar sözcük),
Fransızca (45), İspanyolca (45), Almanca (37), Çince (13), Rusça (35) ve
İbranice (2) kitaplardan derlenmiş.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
2
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
3
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
4
Kavramlar
• Kolektif araştırma; geniş bir sektörün veya firma grubunun
yararına yapılan araştırma faaliyetleridir.
• Kolektif araştırmaların amacı çoğu kez,
– teknik norm ve standartların oluşturulması,
– çevre koruma,
– iş sağlığı ve iş güvenliği,
– sanayide geniş uygulaması olabilecek proses veya
malzemelerin geliştirilmesi gibi
“rekabet öncesi” araştırmalar olmaktadır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
5
Kavramlar
Modern inovasyon teorisi firmaların, bilgi üreten organizasyonların,
enstitü ve ilgili kurumların “şebekeleşmelerini” öne çıkarmaktadır.
Bu yeni kavram bağlamında, “endüstri bölgeleri”, “bölgesel
inovasyon sistemleri”, “değer zinciri”, kümeleşme” uygulamaları
yaygınlaşmaktadır.
Bu araçları kullanarak Ar-Ge ve bilgi transferini destekleyen
siyasalar çoğunlukla doğrudan veya dolaylı olarak kolektif
araştırmayı (rekabet öncesi araştırma işbirliklerini) desteklemiş
olmaktadırlar.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
6
Kolektif Araştırmanın Gelişimi
• Orijinal araştırma konsorsiyumları, I. Dünya Savaşı süresince
İngiltere’de, endüstri tabanlı araştırma laboratuvarları olarak
kuruldu. Bu laboratuvarlar kamu ve üye firmalarca finanse edildi.
• Kavram 1950’lerde Japonya’ya aktarıldı ve otomotiv endüstrisini
desteklemek üzere konsorsiyumlar oluşturuldu. 1961’de
“Engineering Association Act” çıktı.
• A.B.D., serbest pazar ekonomisine güçlü bağlılığı (keskin anti-tröst
kurallar) nedeniyle bu alana geç girdi. Ancak Japonların konsorsiyum
oluşturma konusundaki başarısını taklit edebilmek için 1984’te
“National Cooperative Reseach Act” çıkartıldı. Böylece;
Computer Technology Cooperation (MCC)
Semiconductor Manufacturing Technology Initiative (SEMATECH)
kuruldu.
“P.L. 96-517, Patent and Trademark Act Amendments of 1980”, ya
da bilinen adıyla Bayh-Dole yasasının Haziran 1981 de yürürlüğe
girmesiyle üniversite-sanayi işbirliği için çok önemli bir adım atıldı.
7
Kolektif Araştırmanın Gelişimi
• Almanya’da ICR (Industrial Collective Research) Programı
Alman Ekonomi Bakanlığı’nca 1950’lerin başında ele alındı.
1954 te Almanya Federasyonu Endüstriyel Araştırmalar Birliği
AiF) bu programa proje kabul edilmesiyle görevlendirildi.
• Türkiye’de kavrama en yakın uygulama olarak, 1996-2006
yılları arasında TÜBİTAK-TİDEB tarafından yürütülen ve
üniversite-sanayi arasında ortak Ar-Ge faaliyetleri için gerekli
ortamın yaratılmasını amaçlayan Üniversite-Sanayi Ortak
Araraştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP) gösterilebilir.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
8
Eylem Planı
37 1.5. Firmaların Teknolojik Gelişimi Ar-Ge Kanunu kapsamında, Rekabet
Öncesi İşbirliği Projelerinin desteklenmesi, Ar-Ge Merkezlerinin kurulması,
izlenmesi ve desteklenmesi ile Teknogirişim sermayesi desteğinin verilmesi
sağlanacaktır.
Plan dönemi boyunca (2011-2014) her yıl başlatılan Rekabet Öncesi İşbirliği
Proje sayısı ≥ 3, 2014’e kadar tamamlanan Rekabet Öncesi İşbirliği Proje
sayısı toplamı en az 10 olacaktır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
9
12 Mart 2008 Tarihli Resmi Gazete , Sayı: 26814
ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA
KANUN
Kanun No: 5746 Kabul Tarihi: 28.02.2008
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; Ar-Ge ve yenilik yoluyla ülke ekonomisinin
uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için teknolojik
bilgi üretilmesini, üründe ve üretim süreçlerinde yenilik yapılmasını, ürün
kalitesi ve standardının yükseltilmesini, verimliliğin artırılmasını, üretim
maliyetlerinin düşürülmesini, teknolojik bilginin ticarileştirilmesini, rekabet
öncesi işbirliklerinin geliştirilmesini, teknoloji yoğun üretim, girişimcilik ve bu
alanlara yönelik yatırımlar ile Ar-Ge’ye ve yeniliğe yönelik doğrudan yabancı
sermaye yatırımlarının ülkeye girişinin hızlandırılmasını, Ar-Ge personeli ve
nitelikli işgücü istihdamının artırılmasını desteklemek ve teşvik etmektir.
(2) Bu Kanun; Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı tarafından 12/4/1990 tarihli ve 3624 sayılı Kanuna göre oluşturulan
teknoloji merkezleri (teknoloji merkezi işletmeleri) ile Türkiye’deki Ar-Ge
merkezleri, Ar-Ge projeleri ve rekabet öncesi işbirliği projeleri ve teknogirişim
sermayesine ilişkin destek ve teşvikleri kapsar.
10
ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUN
Tanımlar
d) Rekabet öncesi işbirliği projeleri: Birden fazla kuruluşun; ölçek
ekonomisinden yararlanmak suretiyle yeni süreç, sistem ve
uygulamalar tasarlayarak verimliliği artırmak ve mevcut duruma
göre daha yüksek katma değer sağlamak üzere, rekabet öncesinde
ortak parça veya sistem geliştirmek ya da platform kurabilmek
amacıyla yürütecekleri, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik olarak yapılan
ve fizibiliteye dayanan işbirliği anlaşması kapsamında, bilimsel ve
teknolojik niteliği olan projeleri,
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
11
FİRMA – FİRMA İŞBİRLİKLERİ
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
12
Firmalar arası ortak araştırma açısından
• Firmaların ortak araştırmaya maliyetin azaltılmasından çok bir
öğrenme fırsatı olarak bakmaları gerekir.
• Üst düzey yöneticiler arasında yapılan bir soruşturma
teknolojik işbirliğine gidilmede en önemli iki unsur olarak;
teknolojinin staretejik değeri ve geliştirme riskini azaltma
olasılığı öne çıkmaktadır.
• İşbirliklerinde sorunların en az olabilmesi için firmaların
işbirliği ortaklarını seçerken tamamlayıcı/bütünleyici
(complementer) “teknoloji-ürün-pazar”ı dikkate almalıdırlar.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
13
Firmalar açısından bir araştırma konsorsiyumuna katılmanın
gerekçeleri:
• araştırmanın maliyet ve riskini paylaşmak,
• sınırlı deneyim ve ekipmanı bir noktada toplamak,
• rekabet öncesi araştırmayı yapmak,
• standart ve normları oluşturmak olabilir.
Konsorsiyum birden çok biçimde yapılabilir:
• yatırım merkezi olarak bir araştırma merkezinde veya yeni
kurulan bir ortaklık yapısı içinde,
• merkezileşmenin en az olduğu, üye firmalara dağıtılmış
yapıda.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
14
Avrupa Birliği
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
15
AB ÇERÇEVE PROGRAMLARI AR-GE İŞBİRLİKLERİ⁽*⁾
Kuruluşların Ar-Ge projeleri içinde nasıl işbirliği yaptıkları konusu
“şebeke” yaklaşımı içinde incelenmektedir (projelere katılan
kuruluşlardan ve projelerden oluşan şebeke).
Bazı bulgular;
• proje işbirliği (şebeke) yapısında yüksek kümeleşme görülmekte
(kuruluşların araştırma işbirliği yoğunluğu, bilgi yaygınlaşması, Avrupa
Araştırma Alanı’nın tümleşmesi)
• geçmiş ilişkiler ve işbirliği, şebeke konumları, coğrafi konumlar ve
tematik benzerlikler kuruluşların işbirliğini etkiliyor (yakınlıklar, şebeke
içindeki karşılıklı konumlar).
⁽*⁾ Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu,
Ocak 2011
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
16
Yürürlükteki AB İşbirliğine Dayalı Araştırma Programlarının
Sınıflandırılması ⁽*⁾
Sektörel teknoloji merkezleri gibi araştırma organizasyonları bütün
olarak veya kısmen, ulusal veya yerel otoritelerce veya
firmalardan belli bir amaç için zorunlu olarak vergilendirme
(parafiscal tax) yoluyla fonlanır.
Fransa, Portekiz,
İspanya, İtalya,
Yunanistan, Slovenya,
İrlanda, Danimarka
A
B
C
D
Genellikle kontrata dayalı araştırmanın yanı sıra belli bir bölge
veya sektör için ve mesleki eğitim, teknik sertifikasyon ve teknoloji
transferi gibi ortak konularda kolektif araştırma yaparlar.
Geniş firma grupları için genel anlamda endüstriyel/akademik
araştırma ve teknoloji programları çerçevesinde kolektif araştırma
projelerinin desteklenmesi. Önceden tanımlanmış kolektif
araştırma projeleri yoktur.
Tanımlanmış kolektif araştırma projeleri vardır.
Kolektif araştırma yapılacağında tümüyle katılan işletmelerce
gönüllülük esasına göre finanse edilir. kolektif araştırma için kamu
kaynağı yoktur. Ancak bireysel projeler için kamu kaynağı
olabilmektedir.
Avusturya, Kıbrıs,
Finlandiya, Hollanda ,
Norveç, Lüksemburg,
Polonya, İsveç,
Türkiye
Almanya, Belçika
İngiltere
⁽*⁾ Quick Reference Guide to Collective Research in Europe, May 200 6
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
17
EURAB⁽*⁾ report on: “SMEs and ERA”, Report and Recommendations
Main Recommendations
 KOBİ’lere Özgü Ölçütler: Ortak ve İşbirliği Araştırmaları
• Ortak ve İşbirliği araştırmaları bütçesi en az 1 milyar €’ya çıkartılmalıdır.
• Daha fazla KOBİ yönelimli ve uyarlamalı olunabilmesi için Ortak ve İşbirliği
araştırmalarına daha fazla yönetim kaynağı tahsis edilmelidir.
• “The CRAFT (Çerçeve Programların araştırma işbirliği programı), Exploratory
Award Scheme” yeniden uygulama konmalıdır. Özellikle genişleme ülkelerinde
gereksinim duyulmaktadır.
• ……………….. Ödeme araçları geliştirilmelidir.
• KOBİ’lerin ve araştırma enstitülerinin gerek duyulan katılım sayıları
genişletilmelidir.
• CRAFT programının yönetiminin ve küçük ve kısa süreli projelerin fonlanması
kapsamının geliştirilmesi için Üye Ülkelerle işbirliğinin ve Yapısal Fonlardan
yararlanma yöntemi araştırılmalıdır.
⁽*⁾ EURAB, akademiya, endüstri ve diğer uygun kurumlardan 45 üst düzey kişiden oluşan ve Avrupa
Araştırma Komiserliği’ne (European Commissioner for Research) Avrupa ile ilgili Ar-Ge konularında
danışmanlık veren kurul.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
18
 Araştırma ve KOBİ’ler arasında Bilgi ve Teknoloji Transferinin
Geliştirilmesi
• Birçok KOBİ formal Ar-Ge faaliyeti içine girmeksizin teknolojiyi
yenilik yenilik yapmada kullanmaktadırlar. EURAB, kolektif
araştırmanın bir yol olduğuna inandığından; Komisyon ÇP fonlu
projelerin araştırma sonuçlarının transfer edilmesi için daha fazla
gayret göstermelidir.
• KOBİ’lere özgü sorunları bilen girişim-yönelimli teknoloji transfer
birimleri kurulmalıdır.
• İnovasyon danışmanlarının fonlanması, KOBİ’lerin Ar-Ge
projelerinin erken aşamalarında etkin desteklendiğinin olduğu
kadar sonuçların difüzyonu için de önemli bir ölçütüdür.
• Üniversiteler ve diğer araştırma kurumlarının araştırma
programlarının KOBİ’lere açılması finansal destekler yoluyla
özendirilmelidir.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
19
Ondört ana Avrupa otomotiv imalatçısının
oluşturduğu The European Council for
Automotive Research and Development (EUCAR)
27 Mayıs 1994 te kuruldu.
Misyon
”Avrupa otomotiv imalatçılarının rekabet gücünün stratejik Ar-Ge işbirlikleri
yoluyla güçlendirilmesi”
• Uygun ana Ar-Ge alanlarının tanılanması ve tanımlanması,
• İşbirliğine dayalı Avrupa Otomotiv (ve Karayolu Taşımacılığı) Ar-Ge’si alanında
referans kurum olunması ve bilinmesi,
• Ar-Ge projelerinin tanılanması, başlatılması, izlenmesi ve desteklenmesi için
yapılanmaya, güce ve kaliteye sahip olunması.
Vizyon
İşbirliğine dayalı otomotiv Ar-Ge’si; enerji-verimli araçlar, uyarlanabilir ve
yönetilebilir trafik kontrol ve yönetim sistemi ve etkin bir enerji destek altyapısı ile
tamamlanan temiz, enerji-etkin, güvenli ve sürdürülebilir bir ulaşım sistemine
katkıda bulunmayı amaçlar.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
20
EUCAR’ın Rolü
EUCAR’ın üyeleri birbirlerinin ve diğer otomotiv üreticilerinin güçlü
rakipleridirler. Buna karşın birçok alanda ortak çıkarları ve rekabet dışı
avantajları vardır. İşbirliği yapmalarının nedenleri:
• Geleceğin sorunları karşısında stratejiler ve çözümler oluşturmak üzere
güçlerini ortak hedeflerde biraraya getirmek,
• Gelecek için standartlar oluşturmaya esas olacak ortak çerçeveler
geliştirmek ve kabul etmek (yeni yakıtlar için standartlar gibi),
• Ar-Ge sonuçlarının hızla uygulanmasını sağlamak için kritik kütleyi ve
gerekli ivmeyi oluşturmak,
• Ar-Ge maliyetlerini paylaşmak.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
21
EUCAR Organizasyonu
Konsey: Üye firmaların Ar-Ge Direktörlerinden oluşur.
Koordinasyon Komitesi : EUCAR’ın faaliyetlerini destekler ve üye firmalarla ilişkileri
sağlar.
Üye firmaların temsilcilerinden oluşan Finansman Grubu ve Hukuk Grubu, EUCAR’a
ve Ar-Ge projelerinin finansal ve yasal konularda destek verir
Uygulama işleri üye firmaların uzmanlarının oluşturduğu EUCAR Çalışma
Grupları’nca (Working Groups-WG) yapılır. Ar-Ge gereksinimleri ÇG’lerce tanılanır ve
biçimlendirilir ve uygun Ar-Ge projeleri başlatılır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
22
Çalışma Grupları
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
23
ALMANYA
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
24
ICR (Industrial Collective Research) Programı
Almanya’da ICR (Industrial Collective Research) Programı Alman
Ekonomi Bakanlığı’nca 1950’lerin başında ele alındı. 1954 te
Almanya Federasyonu Endüstriyel Araştırmalar Birliği AiF) bu
programa proje kabul edilmesiyle görevlendirildi.
1954 te sayıları 17 olan endüstriyel araştırmalar birliklerinden
günümüzde 103’ü ve yaklaşık 50.000 KOBİ ve büyük firma AiF
şemsiyesi altındadır.
ICR’ın karakteristiği “rekabet öncesi (pre-competitive)” olmasıdır.
ICR’ye göre “rekabet öncesi”;
• bir endüstrinin kalite ve regülasyonlarının geliştirilmesi veya
• temel araştırmayla ilgili olması,
• aynı veya diğer sektörlerde ilgili bütün firmalara ilişkin sonuçlar
doğurması nedeniyle “kamu değeri (public good)” niteliği
taşımasıdır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
25
ICR (Industrial Collective Research) Programı
Siyasa koyucular açısından kamu fonlamasının gerekçeleri;
• KOBİ’lerin Ar-Ge yapmalarının önündeki engeller (parasal,
nitelikli insan kaynağı gibi. Daha genel olarak pazar
tökezlemeleri M.A)
• Normların ve standartların oluşturulması için yapılan
çalışmalardaki tekrarlanan Ar-Ge çabalarının azaltılması,
• İş sağlığı ve işçi güvenliğinin arttırılması,
• Ekonomik çevredeki değişiklikler nedeniyle bir sanayi dalında
oluşan gelişmiş ya da seçenek proses ve malzemelerin ve
problemlerin araştırılması,
• Bilgi yaratılmasının ve yayınımının (spill-over) sağlanması.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
26
JAPONYA
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
27





İngiltere – Japonya konsorsiyum özelliklerinin
karşılaştırması
İngiltere
Japonya
endüstri tabanlı araştırma
 teknoloji tabanlı araştırma
birlikleri
birlikleri
aynı sektörden firmalar
 farklı sanayilerden firmalar
kalıcı yapılanmalar
 proje esaslı geçici
yapılanmalar
firma içi Ar-Ge kapasiteleri  tercihan yüksek firma içi Ardüşük küçük firmalar
Ge kapasitesine sahip
büyük firmalar
doygun sanayilerde
 ileri teknoloji alanlarında
araştırma
araştırma
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
28
Japonya’nın Ulusal Önemdeki Kilit Teknolojileri
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
29
Yeni Nesil Süper Bilgisayarın tasarımı, inşası ve kurulması; 10 petafold ⁽*⁾
hızında dünyanın en hızlı ve gelişkin bilgisayarı (2006-2012)
Proje RIKEN tarafından, endüstri ve üniversiteden tarafların katılımıyla ve kamu
adına MEXT’in (Eğitim,Kültür,Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı) gözetiminde
yürütülmektedir. RIKEN, bu Proje ile:
• MEXT ve Stratejik Uygulamalı Araştırma ve Geliştirme Merkezleri ile
çalışmanın yanı sıra RIKEN çeşitli yerli sanayi ve üniversite ve kamu enstitüsü
ile bilgi paylaşımı, ortak araştırma ve uzman değişimini amaçlayan işbirliği
bağları oluşturmanın peşindedir.
• RIKEN aynı zamanda ülke çapında, üniversitelerin enformasyon teknolojileri
merkezleri arasında uygulamaların performansını arttırmak amacıyla işbirliği
ağyapıları geliştirmeye çalışmaktadır.
• RIKEN Yeni Nesil Süper Bilgisayarın geliştirme ve kullanımında üniversite ve
kamu kurumlarının insan kaynakları ve “know-how“ından yararlanmaya
çalışmaktadır.
30
⁽*⁾ petafold = saniyede bin trilyon işlem hızı
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
31
RIKEN, Süper Bilgisayar Tanıtımı İçin Endüstriyel Komite
(Industrial Committee for Super Computing Promotion -ICSCP) ile
işbirliği içinde, 180 den fazla, geniş bir endüstri çevresinden
firma, üniversite ve araştırma grubunun oluşturduğu
organizasyonla özel sektörün kullanımını kolaylaştırmayı ve
onların endüstriyel inovasyon yapmalarını özendirmeyi
amaçlamaktadır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
32
collaboration
collaboration
collaboration
collaboration
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
33
34
RIKEN, araştırma enstitüleri ve üniversitelerle işbirliği ile Yeni Nesil Süper
Bilgisayarın çevresinde araştırma için mükemmeliyet merkezi oluşturmayı ve insan
kaynağı yetiştirmeyi amaçlamaktadır.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
35
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
36
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
37
İşbirlikleri ve Üniversitelerin Gelişen Sınırları
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
38
Üretimin değişen niteliği
İşgücü
+
Makine
+
Malzeme
+
Sermaye
+
Günümüzde
iş dünyasının ve toplumun
gereksinimlerinin karşılanmasında “bilgi”nin
temel bir girdi olarak artan payı üniversiteler
üzerinde artan bir beklenti düzeyi (ekonomik,
toplumsal ve sürdürülebilirlik sorunları;
teknoloji transferinden bölgesel kalkınmaya,
toplumsal dezavantajlıların sorunlarından
inovasyona) yaratmaktadır.
BİLGİ
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
39
Üretimin değişen niteliği
ÜNİVERSİTE VE ARAŞTIRMA KURUMLARI
(öğretim ve bilgi üretimi)
Değer Zinciri
ÜRETİM VE TEKNOLOJİ
(büyük şirketler ve KOBİ’ler)
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
40
Yenilikçilik ve Değer Zinciri Ortamı ve Kaynağı
Firmalar
Yenilikçi
kişiler
Üniversiteler
Kamu
Araştırma
Kurumları
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
41
Yeniliğin bilgi ve fikir kaynakları
• temel araştırmalar dahil firma içi araştırma ve geliştirme
faaliyetleri
• müşterilerle ve yeniliklerin olası kullanıcılarıyla ilişkiler
• rakipleri, tedarikçileri ve işbirliği yapılanları (tamamlayıcıları)
kapsayan dış ağyapılarla ilişkiler
• üniversite, kamu ve özel araştırma laboratuvarları gibi dış
bilimsel ve teknik bilgi kaynakları ile bağlar
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
42
Üniversitelerin Değişen/Genişleyen Sınırları
İlk Üniversiteler
II. Dünya savaşı sonrası
Endüstri sonrası
Bilginin biriktiği yerler
Bilgi fabrikaları
İkinci Kuşak
Üniversiteler – 2KU
Bilgi bölgeleri
Üçüncü Kuşak Üniversiteler –
3KU
• endüstrideki kitlesel
üretim
• üniversitelere ayrılan
Ar-Ge amaçlı kamu
kaynaklarının artması
ile üniversiteler bir
yandan “bilgi
fabrikalarına”
evrilmeye, diğer
yandan sanayi ve
toplumsal kalkınma
yönünde sınırlarını
genişletmeye devam
etti.
Üniversitelerin sınırları; kurumsal
bağlamda bilimsel, teknolojik, iş
ortamı ve kamu siyasalarının
oluşturduğu kurum ve
platformlardaki rolleri ve parlak
bilim adamlarının, akademik
liderlerin/yöneticilerin, sanayinin
üst düzey yöneticilerinin, kamu
ajansları yöneticilerinin talep ve
önderlikleriyle sürekli
genişlemekte ve üniversiteler
“bilgi bölgeleri”ne
dönüşmektedirler.
43
2KÜ ve 3KÜ
Üniversitelerinin Karakteristikleri
İkinci Kuşak Üniversiteler - 2KÜ
Üçüncü Kuşak Üniversiteler - 3KÜ
1. İki amaç: öğretim ve araştırma. Yaratılan 1. Yaratılan bilginin yayınımı asli iş olup
bilginin kullanılması ilgi alanında değil
üçüncü amaç olarak tanımlanır
2. Yerel pazarda çalışır. Diğer üniversiteler 2. Uluslar arası rekabetçi piyasada yer alır.
“meslektaş” olarak görülür
3. Diğer kurumlarla formal ilişkileri
olmayan kapalı enstitüler
3. Birçok tarafla işbirliği yapan açık
üniversiteler
4. Fakültelerin öne çıktığı tek disiplinli
araştırmalar
4. Üniversite enstitülerinin öne çıktığı
disiplinler arası araştrımalar
5. Öğrenciler dahil elitler için öğretim
5. Örgün ve elit öğretimi, çok kültürlü
yapılanmalar
6. Ulusal üniversiteler
6. Kozmopolit üniversiteler
7. Kamu finansmanının önemi ve kamu
yönetiminin müdahalesi
7. Doğrudan kamu finansmanının ve
müdahalesinin olmaması
Kaynak: J.G. Wisemma, Towards the Third Generation University, 2009
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
44
Üniversitelerin Sınıflandırılması
Tip 4. Uç noktada
araştırma yapan ve
mükemmel öğretim
kapasitesine sahip
üniversiteler
Tip 5. Uç noktada
araştırma yapan ve
mükemmel öğretim ve
ticarileştirme kapasitesine
sahip üniversiteler
Tip 3. Araştırma ve
araştırmaya dayalı
öğretimde faal ve
ticarileştirme olanaklarına
sahip üniversiteler
Tip 2. Güçlü bir araştırma
tabanına sahip ve
araştırma esaslı öğretim
yapan üniversiteler
Tip 1. Yalnızca öğretime
odaklı üniversiteler (üst
düzey profesyonel ve
bilimsel
Kaynak: J.G. Wisemma, Towards the Third Generation University, 2009
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
45
Neden işbirliği?
Yenilikçi fikirlerin bir değer zinciri sürecini izleyerek pazara ürün olarak çıkmasını
“yönetebilmek” firmaların sahip olmaları gereken temel yetkinliktir.
Firmaların bu süreci tek başlarına geçmesi ve başarılı olmalarının güçlüğü nedeniyle
firmalar bu süreci dışa açılarak kısaltmaya ve başarıyla geçmeye yönelmektedirler.
Firmaların dışa açılmalarını gerektiren önemli iki neden:
• Ürün niteliklerinin değişmesi: hemen her teknoloji düzeyindeki (yüksek-ortadüşük) ürünün karmaşıklık düzeyi, tasarımı ve üretilmesi için gereken bilgi girdisi
ve çeşitliliğinin artması,
•Artan rekabet: küresel boyutta artan rekabet nedeniyle firmaların asli
yetkinliklerine odaklanıp diğer faaliyetlerini firma dışına taşımaları.
“Dışa açılmanın yeni biçimlerini oluşturan firmaların işbirliklerinde;
‘en son bilgiye’ ve geniş bir ‘disiplin’ alanına erişmelerine olanak
vermesi nedeniyle
üniversiteler uygun ortaklar olarak öne
çıkmaktadırlar.”
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
46
Üniversite-Sanayi İşbirliği (ÜSİ)
Üniversite-Sanayi İşbirliğinde (ÜSİ) arayüzlerin/araçların biçim ve
niteliğini belirleyecek olan;
Sanayi/iş dünyası açısından:




gelişmişlik düzeyi,
gereksinimleri,
onları üniversiteye yönlendirici/özendirici araçların varlığı,
teleplerini örgütleyebilme ve ifade edebilme becerileri.
Üniversite açısından:
 ilgi ve sorumluluk alanlarına sanayiyi alma niyet ve isteği,
 ürün ve kapasitelerini iş dünyasının kullanabileceği biçimlere
çevirebilme becerileri,
 “üniversitenin “kendi toprağını hazırlama” istek ve becerisine
sahip olup olmaması.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
47
Üniversite-Sanayi İşbirliğinin çerçevesi
Hizmetlerin sınırı
• Firmaların “henüz piyasadan sağlayamadıkları bilgi yoğun, tasarım
ve Ar-Ge boyutu olan, sanayinin sahip olmadığı teknolojik
konularda, üst düzey işbirlikleri gerektiren, risk taşıyan ……”
hizmetler olarak tanımlanabilir. Bir başka ifade ile “olağan
mühendislik faaliyetleri dışında kalan hizmetler”.
• Üniversitelerin içinde bulundukları yakın (yerel yönetimler, bölge)
ve uzak (havza, ülke) çevre ile ilgili iddialarının (yerel, bölgesel,
sektörel kalkınma ve ulusal sorunlar) biçimlendirdiği hizmetler
(kurumlar arası işbirlikleri, ağyapılar, kümeleşmeler oluşturma,
önderlik etme ve yönetme).
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
48
Hizmet alanı
• üniversitenin farklı disiplinlerince yapılmış temel bilim ve
uygulamalı araştırmalardan işbirliklerine konu olabileceklerin
sanayi istemleri ile eşleştirilmesi,
• çözüm geliştirmek için birden fazla disipline ilişkin bilginin
biraraya getirilmesini gerektiren (çok disiplinli, disiplinler arası,
ya da disiplinler ötesi) faaliyetlerin özendirilmesi ve
eşgüdümü,
• işbirliklerinde üniversite tarafının finansmanı için kaynak
araştırması,
• iş dünyasına dönük olarak; iş geliştirme (business
development), işbirlikleri oluşturma ve yönetimi, sözleşme
yönetimi, sistem mühendisliği, proje yönetimi, teknoloji
transferi, teknoloji yönetimi, fikrî mülkiyet hakları yönetimi,
teknolojik yetenek değerlendirmesi (technology audit), bilgi
yönetimi, teknoloji izleme, danışmanlık, eğitim.
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
49
BÖLGE
SANAYİ/İŞ DÜNYASI
•
•
•
•
•
•
•
Bilgi
Mühendislik
Yönetim
Tasarım
Tedarik
Danışmanlık
Eğitim
• Tasarım
• Yeni ürün geliştirme
• Yenilik
• Ar-Ge
• Rekabet
• İşbirliği
• …..
• Temel bilim
araştırmaları
• Uygulamalı
araştırmalar
ÜSİM(*)
(*)
 iş geliştirme
 işbirlikleri oluşturma ve yönetimi
 proje yönetimi
 sözleşme yönetimi
 sistem mühendisliği
 teknoloji transferi
 teknoloji yönetimi
 bilgi yönetimi
 fikrî mülkiyet hakları yönetimi
 teknolojik yetenek
değerlendirmesi
 teknoloji izleme
 danışmanlık yapma
 eğitim verme
• ……
Üniversite-Sanayi
İşbirliğine
Bütünleşik Yaklaşım ©
DİSİPLİNLER
DESTEK
HİZMETLERİ
ÜNİVERSİTE
(bilgi ortamı: örtük bilgi
birikimi)
eş-evrim
(co-evolution)
BÖLGE
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
50
Üniversite – Sanayi İşbirliği Yöntemleri
Genel Araştırma Destekleri
Üniversitenin araştırma çalışmaları için bağış, aidat,
teçhizat yardımı, alt yapı desteği sağlama gibi
İnformel Araştırma İşbirlikleri
Üniversite ve sanayiden araştırmacıların birlikte çalışıp
sonuçları ortak yayına çevirdikleri araştırmaları belli
sektörlerde başarılı sonuçlar vermektedir
Sözleşmeye Bağlı Araştırma
Çalışmaları
Ü-S arasında sözleşmeye dayalı, belirli bir konuda
yürütülen araştırmanın finansmanının firmalarca
karşılanması
Bilgi Transferi ve Eğitim Projeleri
Akademisyenlerin sanayi Ar-Ge projelerinde
danışmanlık yapmaları. Sanayideki araştırmacı ve
mühendislerin tez danışmanlığı. ”Sanayi Danışma
Kurulları” aracılığıyla eğitim ve araştırma programlarının
değerlendirilmesi
Üniversite – Sanayi İşbirliğiyle
Yürütülen Devlet Destekli
Araştırma Projeleri
Rekabet öncesi alanlarda araştırma projelerinin kamu
kaynaklarından desteklenmesi (Ü-S ilişkisi ve ağyapıları
geliştirme, araştırmaların ticarileştirme hızının
arttırılması, KOBİ Ar-Ge kapasitesi geliştirme v.b)
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
51
Üniversite – Sanayi İşbirliği Yöntemleri (devam)
Araştırma Konsorsiyumları
Farklı ülkelerden birçok firma ve üniversitenin, kamu
araştırma kurum ve laboratuvarlarının katıldığı büyük
ölçekli araştırma programları çerçevesinde bir araya
gelerek, belirli teknolojiler ya da özel araştırma alanları
için duyurulmuş destek fonlarından yararlanmak
amacıyla oluşturdukları birliktelikler
Üniversite – Sanayi İşbirliği
Merkezleri/Enstitüleri
Devletin kısmen (süre ve finansman) desteklediği
yönetimini üniversite ve sanayinin oluşturduğu, temel
ve uygulamalı araştırma yapan, danışmanlık hizmeti de
veren ve genellikle disiplinler arası özellik gösteren
arayüz yapıları
Kuluçkalıklar ve Teknoparklar
Teknoloji odaklı firmaları ve fikirleri üniversite ortamına
çekmeyi, girişimcileri geliştirmeyi amaçlayan ayrıcalıklı
ortamlar
Teknoloji Transfer Merkezleri
Üniversite araştırmalarının ve bu araştırmalar sonucu
ortaya çıkan Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları’nın ve
özellikle patentlerin ticarileşmesine aracılık etmek üzere
oluşturulan yapılar
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
52
Türkiye’de Doğrudan ya da Dolaylı Şekilde Üniversite Sanayi İşbirliği Sağlayan
Mekanizmalar
1)
Proje Odaklı Kamu Destekli İşbirliği Programları
1.A) İşbirliğini Dolaylı Geliştiren Proje Destekleri
1-A-1) Endüstriyel Ar-Ge Proje Destekleri (TEYDEB, TTGV v.b)
1-A-2) Bilimsel ve Teknolojik Projeler için Ar-Ge Destek Programı (TÜBİTAK)
1-A-3) Kamu Ar-Ge Projeleri Destek Programı (TÜBİTAK)
1.B) Sanayi Tezleri Destekleme Programı - San-Tez ( Sanayi ve Ticaret Bakanlığı)
1.C) İşbirliği Ağları ve Programları Destek Programı (TÜBİTAK)
1.D) Proje Pazarı Platformu Destek Programı (TÜBİTAK)
2) Kamu Programları’nca Biçimlenen Kurumsal İşbirliği Yapıları
2-A) Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı)
2-B) Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TEKMER) ve Duvarsız Teknoloji İnkübatörleri (KOSGEB)
2-C) Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı – ÜSAMP, 1996-2006 (TÜBİTAK)
3) Üniversiteler Tarafından Yürütülen Sözleşme Bazlı Projeler ve Eğitim Programları
3-A) Üniversite Döner Sermaye Sistemi ile Sözleşme Bazlı Projeler
3-B) Üniversitelerin Sürekli Eğitim Merkezleri (SEM)
3-C) Endüstri ile İşbirliğiyle Kariyer Programları (Endüstriyel Doktora Programı)
4) Üniversitelerdeki İşbirliği Amaçlı Hizmet Merkezleri
4-A) İşbirliği Amaçlı Üniversite Enstitü ve Merkezleri
4-B) Teknoloji Transfer Ofisleri
5) Enformel İşbirliği Ağları ve diğer Girişimler (ÜSİMP, REF, TEPAV v.b)
Kaynak: M. Kiper, Dünyada ve Türkiyede Üniversite-Sanayi İşbirliği, TTGV, 2010
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
53
Teşekkür ederim …
Rekabet Öncesi İşbirlikleri Semineri 7 Şubat 2011 M.Akyos
54