Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

1

KONSUMENT

2

Omówimy po kolei: 1. MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA, 2. CHĘCI KONSUMENTA 3. DECYZJĘ KONSUMENTA O TYM, KTÓRY ZESTAW (KO SZYK) KUPOWANYCH DÓBR JEST NAJLEPSZY.

3

MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA

4

Niech: 1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

5

Niech: 1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y). 2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę.

6

Niech: 1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y). 2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę. 3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę.

7

Niech: 1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y). 2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę. 3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę. 4. Dochód konsumenta wynosi 20.

8

9

W takiej sytuacji możliwości konsumenta opisuje LINIA OGRANI CZENIA BUDŻETOWEGO (LOB).

10

LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą dzający określonym dochodem.

11

LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą dzający określonym dochodem.

Punkty LINII OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO wskazują mak symalną możliwą do nabycia ilość jednego dobra przy danej ku pionej ilości drugiego dobra.

Oto miara nachylenia LOB:

12

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

13

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

14

CHĘCI KONSUMENTA

15

16

Zakładamy, że „racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

17

Zakładamy, że „racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

18

Zakładamy, że „racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

19

W tej sytuacji gusty kosumenta będziemy opisywać CJAMI UŻYTECZNOŚCI i MAPAMI GUSTÓW menta.

FUNK konsu-

20

FUNKCJA UŻYTECZNOŚCI jest to reguła, która koszykom dóbr przyporządkowuje tym większe liczby (WSKAŹNIKI UŻYTECZNOŚCI), im wyżej ocenia je konsument.

Przykłady FUNKCJI UŻYTECZNOŚCI: U(x, y) = x + y A: (5, 8)



13 B: (14, 0)



14

21

22

„MAPA” GUSTÓW KONSUMENTA składa się z KRZY WYCH OBOJĘTNOŚCI” (na prawdziwej mapie ich odpo wiednikiem są POZIOMICE).

Na KRZYWEJ (LINII) OBOJĘTNOŚCI leżą punk ty, odpowiadające koszykom dóbr O RÓWNEJ UŻYTECZNOŚCI.

23

Znając FUNKCJIĘ UŻYTECZNOŚCI możemy ustalić rów nania różnych krzywych obojętności.

Przykład:

24

Powiedzmy, że dla kogoś o gustach: U(x, y) = x + y chcemy znaleźć krzywą obojętności, czyli zbiór koszyków (x, y) o wskaźniku użyteczności: U(x, y)= 3.

Skoro: U(x, y) = x + y U(x, y) = 3 x + y = 3, więc: y = -x + 3. Spełniające równanie „y = -x + 3” koszyki dóbr mają taki sam wskaźnik użyteczności 3.

25

U(x, y) = x + y U(x, y) = 3 x + y = 3, więc: y = -x + 3. U(x, y) = x + y U(x, y) = U x + y = U, więc: y = -x + U . Różnym poziomom wskaźnika użyteczności U(x, y) odpowia dają różne linie obojętności.

Np., dla funkcji użyteczności „U(x,y)=x+y” coraz większym U(x,y) odpowiadają linie użyteczności coraz bardziej oddalo ne od początku ukladu współrzędnych.

26

Linie U 1 , U 2 , U 3 , U 4 to przykłady linii obojętności. Na każdej z nich leżą punkty odpowiadające koszykom dóbr o równej użyteczności.

Jednak koszyki dóbr z różnych linii obojętności mają różne wskaźniki użyteczności.

27

Założenia o „racjonalności” konsumenta , a „mapa gustów” konsumenta Przypominam. „Racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

28

PO PIERWSZE , to, że konsument zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr stanowi warunek istnienia krzywych obojęt ności i złożonej z nich „mapy gustów” konsumenta.

29

Konsument, który nie zachowuje się logicznie, nie jest w sta nie zmaksymalizować swego zadowolenia („użyteczności”).

Nie istnieje wtedy „mapa” gustów tego konsumenta, na któ rej można by wskazać najlepszy koszyk dóbr.

A>B B>C



C>A A? Nie: C!

B? Nie: A!

C? Nie: B!

30

PO DRUGIE , skoro konsument dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr, to na „mapie” jego gustów nie ma „białych plam”.

31

PO TRZECIE , skoro konsument „woli więcej, nie mniej”, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE .

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ .

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM ku układu współrzędnych od począt ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE PO ZIOMY UŻYTECZNOŚCI .

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE .

32

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE .

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ .

33

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE .

34

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ .

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM czątku układu współrzędnych od po ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE POZIOMY UŻYTECZNOŚCI .

35

A teraz wzbogacimy zestaw założeń o osobowości naszego konsumenta, aby opis jego zachowań lepiej odpowiadał rze czywistości. OTO NOWE ZAŁOŻENIE: Konsument CENI TO, CZEGO MA MAŁO, A LEKCEWA ŻY TO, CZEGO MA DUŻO .

36

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, WYMAGA, ABY NA RYSUNKU KRZYWE OBOJĘTNOŚCI BYŁY „WYPUKŁE” (W KIERUNKU POCZĄTKU UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH).

37

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie runku początku układu współrzędnych).

● ● ΔY > ΔY’ !

38

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie runku początku układu współrzędnych).

● ● ● ●

ΔY = ΔY’ !

39

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI DOBRA Y DOB REM X MALAŁA .

40

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI dobra Y dobrem X, ∆Y 1 /∆X 1 , jest to stosunek porcji dobra Y, z której konsument musi zrezygnować, aby niewielka dodatkowa porcja dobra X nie zmieniła oceny jego koszyka, do tej właśnie porcji dobra X.

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI ∆Y 1 /∆X 1

41

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI ∆Y 1 /∆X 1

42

Pomyśl o takiej oto sytuacji:

1.

∆X

1

, ∆X

2

, ∆X

3

∆X

1

= ∆X

2

… = ∆X

3

… 2.

∆Y

1

, ∆Y

2

, ∆Y

3

∆Y

1

> ∆Y

2

… > ∆Y

3

…

43

Pomyśl o takiej oto sytuacji:

1.

∆X

1

, ∆X

2

, ∆X

3

∆X

1

= ∆X

2

… = ∆X

3

… 2.

∆Y

1

, ∆Y

2

, ∆Y

3

∆Y

1

> ∆Y

2

… > ∆Y

3

…

Co powiesz o ilorazach: ∆Y 1 /∆X 1

,

∆Y 2 /∆X 2

,

∆Y 3 /∆X 3

… ???

44

Pomyśl o takiej oto sytuacji:

1.

∆X

1

, ∆X

2

, ∆X

3

∆X

1

= ∆X

2

… = ∆X

3

… 2.

∆Y

1

, ∆Y

2

, ∆Y

3

∆Y

1

> ∆Y

2

… > ∆Y

3

…

One MALEJĄ!

∆Y 1 /∆X 1

>

∆Y 2 /∆X 2

>

∆Y 3 /∆X 3

…

45

46

Zauważ, że krańcowa stopa substytucji dobra Y dobrem X, ∆Y 1 /∆X 1 , maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y w koszyku. (Dokładniej: maleje jej wartość bezwzględna).

47

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA: 1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

48

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA: 1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”; 2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk ładu współrzędnych”;

49

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA: 1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”; 2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk ładu współrzędnych”; 3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y”

50

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA: 1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”; 2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk ładu współrzędnych”; 3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y” NAZYWAJĄ TEN SAM STAN RZECZY.

51

Pomyślmy teraz o nachyleniu „wypukłych” krzywych obojęt ności („poziomic zadowolenia”) i o krańcowej stopie substy tucji…

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji a) Nachylenie krzywej obojętności

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji a) Nachylenie krzywej obojętności b) Krańcowa stopa substytucji

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji a) Nachylenie krzywej obojętności b) Krańcowa stopa substytucji

b) Krańcowa stopa substytucji Krańcowa stopie substytucji jest miarą nachylenia krzywej obojętności w konkretnym punkcie tej krzywej (czyli dla konkretnego koszyka dóbr posiadanego przez konsumenta, o którego krzywą obojętności chodzi).

DECYZJA KONSUMENTA O WYBORZE NAJLEPSZEGO ZESTAWU (KOSZYKA) DÓBR

(

SECRET OF HAPPINESS,



)

56

57

OPTYMALNY KOSZYK DÓBR odpowiada takiemu punk towi na linii ograniczenia budżetowego, w którym jest ona STYCZNA do krzywej obojętności!

Punkt równowagi konsumenta

58

59

Punkt równowagi konsumenta Punkt (koszyk), dla którego ta styczność zachodzi, czyli ko szyk, w którym:

P

x

/P

y

= ∆Y/∆X

, musi być optymalny, bo punkty (koszyki, w których:

P

x

/P

y

≠ ∆Y/∆X

nie są optymalne!

,

Punkt równowagi konsumenta Jeśli:

P

x

/P

y

≠ ∆Y/∆X (1)

, to:

Px●∆X ≠ Py●∆Y (2)

. Wtedy albo: a)

Px●∆X > Py●∆Y

albo: b)

Px●∆X < Py●∆Y

.

60

ZASTOSUJMY POWSTAŁY JĘ ZYK W CELU OPISANIA ZA CHOWANIA KONSUMENTA…

61

Konsument a zmiany dochodu

62

Konsument a zmiany dochodu

63

Ścieżki wzrostu dochodu

64

Ścieżki wzrostu dochodu

65

66

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za chowanie konsumenta.

Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania...

67

Jednak w przypadku DOBRA GIFFENA na drożejące dobro rośnie.

zapotrzebowanie

68

Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Gif fena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.

69

Żeby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzebowania na dobro na zmiany ceny tego dobra (a także fenomen hipotetycznych dóbr Giffena) rozróżnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT DOCHODOWY zmiany ceny.

70

Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywa nych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DO CHODU konsumenta.

71

Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.

Efekt substytucyjny: A



B

72

73

Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.

Efekt dochodowy: B



C

74

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy łącznie: A



B



C.

75

ZADANIE

76

Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wy nosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.

77

Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.

a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).

78

Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.

a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).

b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyj ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?

79

b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyj ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?

X jest dobrem niższego rzędu. Efekt substytucyjny jest dla tego dobra skierowany odwrotnie niż dochodowy. Po wzroście ceny X pod wpływem efektu substytucyjnego popyt na X maleje (z X

E

do

X B

), a wskutek efektu dochodowego – wzrasta (z X

B

do X E’ ). X to dobro Giffena, bo efekt substytucyjny jest słabszy niż dochodowy.

Wzrost ceny zwiększa zapotrzebowanie na to dobro (przejście z E do E’).