فهرست بیماری ام اس نشانه هاي ام اس تاریخچه بیماری ام اس و زمان شناخت این بیماری دارو درماني پاتوفیزیولوژی بیماری.
Download ReportTranscript فهرست بیماری ام اس نشانه هاي ام اس تاریخچه بیماری ام اس و زمان شناخت این بیماری دارو درماني پاتوفیزیولوژی بیماری.
1 2 فهرست بیماری ام اس نشانه هاي ام اس تاریخچه بیماری ام اس و زمان شناخت این بیماری دارو درماني پاتوفیزیولوژی بیماری ام اس درمان با ورزش علل بیماري ام اس درمان هاي مكمل روش هاي تشخیص ام اس درجه بندي وضعیت ناتواني در بیماران انواع مختلف ام اس از نظر سیر بیماری 3 بيماري مولتيپل اسكلروزيس بيماری مزمن سيستم عصبي مركزي نام بيماري مولتيپل اسكلروزيس )((MSتصلب چندگانه) چرا تصلب (اسكلروزيس)؟ چون آسيب ميلين سبب ايجاد اسكار يا پالك در محل آسيب مي شود. چرا چندگانه (مولتيپل)؟ بايد دو يا بيش از دو منطقه بدون ميلين براي اثبات يك تشخيص قطعي پيدا شود. 4 ٰ1-Multiple sclerosis بيماری MS يك بيماري خود ايمني است كه بدن شروع به تخريب خودش مي كند. اين بيماري در تمام عمر وجود دارد و هيچ درمان قطعي ندارد. بيماري MSيك اختالل التهابي عود كننده در سيستم اعصاب مركزي به شمار مي رود كه در نتيجه آن غالف ميلين ،ريشه هاي سرعصب و گاهي آكسون ها وسلولهاي عصبي نيز ازبين رفته و دچارآسيب ديدگي مي شوند. 5 شيوع بيماری MS • بيش از 5/2ميليون از جمعيت کلی جهان به آن مبتال می باشند. • اين بيماری اغلب در سنين 20تا 40 سالگی رخ می دهد و سومين علت ناتوانی در آمريکا است. • در ايران حدود به 50000بيمار مبتال به MSوجود دارد که در منطقه ی اصفهان دارای شيوع بيشتری است. 6 تاریخچه بيماری MSو زمان شناخت آن • • • • 7 زمان دقيقی در مورد گزارش اولين مورد بيماری MSدر دنيا وجود ندارد واحتماال اولين مورد تشخيص بيماری MSدر قرن چهاردهم ميالدی در هلند بوده است. در سال 1849پاتولوژيست آلمانی سير رفت و برگشتی بيماری MSرا توضيح داده است . در سال 1857در اتريش پاتولوژيستی برای اولين بار ضايعات بيماری را از نظر ميکروسکوپی بررسی نمود و عالئم بيماری را ناشی از آسيب ميلين دانست. در سال 1877نرولوژيست فرانسوی اصطالح Sclerosis En Plaquesرا برای بيماری توضيح داد. پاتوفيزيولوژی بيماری MS • در ماده سفيد دستگاه عصبی مرکزی مبتاليان به MSدو حادثه رخ می دهد که در حالت طبيعی اتفاق نمی افتد: حادثه اول اين است که لکه های ظريفی از التهاب در ميلين ايجاد می شود. حادثه دوم Demyelinationيا از دست دادن ميلين ناميده می شود. • دو رويددداد فددوق در دو بيمددار مبددتال بده MSيکسدددان نيسدددتند ،بددده همدددين دليدددل عالئددددم بيمدددداری در بيمدددداران مختلددددف متفاوت است. 8 پاتوفيزيولوژی بيماری MS خدرو سدلول هدای • التهاب ماده سفيد تخريدددب التهدددابی و مدددايو ازعدددروق خدددونی انتقددال پيددام هددای عصددبی در ميلددين طدول اليداف عصدبی در محدل هدايی کده التهدداب واقو شده به سختی انجام می شود. • ولی زمانی که التهاب در يد منطقده ی وسديو باشددد موجددب برجددا گ اشددتن اسددکار يددا دا در سيستم عصبی می شود که آن را پالک گويند. 9 • پس به طور خالصه عالئم ،MS التهاب در ميلين ،آسيب ميلين وايجاد اشکال در عبور پيام های عصبی در طول الياف عصبی است. • در انواع شديد MSدر مرحله ی از دست رفتن ميلين ،اليه ميلين توسط سلولهای خاص التهابی خورده می شود و تدريجا نازک و نازکتر شده و باالخره پوشش ميلين اطراف الياف عصبی ناپديد می شود وعبور اطالعات از فيبر عصبی مسدود می گردد . 10 BRAIN ATROPHY علل بيماری MS •علی رغم تحقيقات وسيو،علت بيماری MSهندوز ناشددددناخته اسددددت .شددددروع MSمعمددددوال از 20تددددا 40سدددددالگی اسدددددت .عوامدددددل گونددددداگونی از جملددددده فاکتورهدددای زيدددر را در بدددروز بيمددداری مددد ثر مدددی دانند: .1فاکتورهای محيطی .2فاکتورهای ژنتيك -3ايمني شناسي 12 .1 فاکتورهای محيطی .2 فاکتورهای ژنتيك .3ايمني شناسي 13 فاکتورهای محيطی .1منطقه جغرافيائی :هم در نيمکره شمالی و هم در نيم کره جنوبی ،با دور شدن از خط استوا شيوع MSافزايش می يابد . .2مهاجرت :افرادی که قبل از 15سالگی از مناطق با شيوع کمتر MSبه نواحی با شيوع بيشتر MSمهاجرت می کنند ،احتمال ابتال MSدر آنها مشابه افراد ساکن منطقه ی مقصد (کشور يا شهری که به آن مهاجرت کرده اند) می شود. .3عفونت های ويروسی :احتماالً بعضی از بيماری های ويروسی که در کودکی رخ می دهند بعداً در ايجاد MSنقش دارند. 14 فاکتورهای ژنتيك 15 .1 جنسيت :زنان بيش از مردان به اين بيماري مبتال مي شوند كه اين نسبت 2به 1است. .2 گروه نژادي :سفيد پوستان بيش از نژادهاي ديگر به اين بيماري مبتال مي شوند. .3 تاريخچه خانوادگي :اگر يكي از اعضاي درجه يك خانواده MSداشته باشد ،شانس ابتالي ديگر اعضاي خانواده %3است. نقش سيستم ايمنی • دستگاه ايمنی و سيستم دفاعی بدن در ايجاد MSاهميت دارد .احتماالً MSي بيماری خود ايمنی است و بدن فرد مبتال به MSبر عليه بافت عصبی خود واکنش های التهابی نشان می دهد ،بدين معنی که دستگاه ايمنی فردبه جای حمله به عوامل خارجی نظير ويروس ها و غيره ،ماده سفيد بدن خود را مورد تهاجم قرار می دهد. 16 روش هاي تشخيص MS • روشی که به تنهای بتواند بيماری ام.اس را تشخيص دهد وجود ندارد .چند روش تشخيصی برای اين بيماری وجود دارد که عبارتند از: .1تاريخچه پزشکی و شرح حال .2آينه عصبی .3ام.آر.آی ()MRI .4پتانسيل های فراخوانده بينايی و شنوايی وحسی .5آزمايش مايو مغزی -نخاعی CSF 17 تاريخچه پزشکی و شرح حال • باگرفتن شرح حال ،عالئم و نشانه های فعلی و قبلی بيمار مورد بررسی قرار می گيرد. پزش بر اساس عالئم و سير بيماری تشخيص MSرا مطرح می نمايد و سپس با استفاده از نشانه هايی که در معاينه عصبی به دست می آورد و به کم روش های پاراکلينيکی قطعی MSرا بيان می کند. 18 آينه عصبی در فرد مبتال به MSدر معاينه عصبی ي سری يافته های غير طبيعی به دست می آيد. اين يافته ها بسته به اينکه آسيب در کدام قسمت دستگاه عصبی رخ داده باشد تفاوت دارد؛ مثالً در درگيری مخچه عدم تعادل، آتاکسی در تنه و اندام ها ،لرزشهای شديد، حرکات غيرطبيعی چشم ها ديده می شود. 19 ام.آر.آی ((MRI MRIقادر به نمايان نمودن پالک های ناشی از MSبا وضوح باال به صورت لکه های سفيد برروی ماده سفيد و اطراف بطن های مغزی است .اين پالکتها به اندازه سر سوزن تا چند سانتی متر می باشند. 20 پتانسيل های فراخوانده بينايی و شنوايی وحسی • با استفاده از اين روش ها پاسخ سيستم عصبی به محرک های مخصوص ،اندازه گيری می شود .در اين آزمايش با تحري بينايی وشنوايی يا حسی، پاسخ های مغزی به دست آمده به کم کامپيوتر جمو بندی می شود و به صورت منحنی رسم می گردد .در MSخصوصيت طبيعی اين منحنی تغيير می کند .خصوصيت مهم اين تست ها آن است که بيمار به صورت ارادی نمی تواند دخالتی در نتيجه آزمايش داشته باشد. 21 آزمايش مايو مغزی -نخاعی CSF از بررسی مايو مغزی نخاعی به عنوان ي روش تشخيصی، جهت تأييد MSاستفاده می شود. در مواقعی از اين روش استفاده می شود که تشخيص بالينی، عالئم ام.آر.آی وتست های فراخوانده نتوانند تشخيص قطعی MSرا مطرح سازند. يا فته های مهم در بررسی مايو مغزی -نخاعی در MSعبارتند از :افزايش ايمونوگلوبولين نوع .IgG 22 MS در بيماران¹(EDSS) درجه بندي سطح ناتواني 1-Expanded Disability Status Scale 22 از نظر سير بيماریMS انواع مختلف فروكش كننده-نوع عود كننده ¹(RRMS( .1 ²(SPMS( پيشرونده ثانويه .2 ³(PPMS( پيشرونده اوليه .3 ²(PRMS( عود كننده پيشرونده .4 1- Relapsing Remitting Multiple sclerosis 2- Secondary-progressive Multiple sclerosis 3- Primary-progressive Multiple sclerosis 4- Progressive-relapsing Multiple sclerosis 24 نوع عود كننده-فروكش كننده ((RRMS • در اين بيماری به صورت حمالت حاد محدود كننده اختالالت نورولوژيكي بروز كرده و چند روز تا چند هفته ،گاهي تا چند ماه ادامه دارد .پس از اين زمان بيمار يك دوره بهبودي كه اغلب هم كامل است ،تجربه خواهد كرد .بين حمالت بيشتر بيماران از نظر عالئم و نشانه اي نورولوژيكي وضعيت ثابتي دارند ). (%55 25 پيشرونده ثانويه ((SPMS اين دسته را می توان ادامه نوع قبل دانست ،يعنی پس از چندين حمله و بهبودی ،بيمار به حدی می رسد که بدون وجود دوره های واضحی از حمله يا بهبودی با گ شت زمان رفته رفته ضعيف تر می شود .مدت زمانی که طول می کشد تا فرد به اين مرحله برسد متفاوت می باشد و معموالً 15-20سال طول می کشد ).(%31 26 پيشرونده اوليه ((PPMS در اين نوع بيماران هرگز حالت های عود يا بهبودی را ندارند و از همان آغاز عالئم بيماری به طور ثابت رو به وخامت می رود.اين حالت ممکن است هر زمانی متوقف يا همچنان بدتر شود. 10تا%20بيماران ام اس از اين نوع هستند )(%9 27 عود كننده پيشرونده ((PRMS • چهارمين نوع اين بيماري همراه با افت پيشرونده است كه معموالً با يك روند پيشرونده شروع مي شود كه مابين آن بيمار حمالتي را هم تجربه خواهد كرد ).(%5 28 عالئم شايو اين بيماری شامل : - ۱اختالالت بينايی :تاری ديد ،دو بينی ،حركات غير ارادی و سريو چشم و به ندرت از دست دادن كامل بينايی. -۲اختالالت تعادل :لرزش ،عدم تعادل در راه رفتن، سرگيجه ،ضعف و كرختی اندامها ،اختالل در انجام حركات موزون. -۳سفتی عضالت -۴اختالالت حسی :گزگز و مور مور ،احساس سوزش ،بی حسی و درد. -۵اختالالت تكلم :صحبت كردن آهسته و شمرده، تغيير حالت تكلم ،كشيدن كلمات و اختالل بلو. 29 عالئم شايو اين بيماری شامل : -۶خستگی. -۷مشكالت مثانه و اختالل در اجابت مزا . اختالالت مثانه شامل تكرر ادرار ،فوريت درادرار كردن ،دفو ناقص مثانه يا دفو غير ارادی. اختالالت اجابت مزا شامل يبوست و به ندرتبی اختياری. -۸مشكالت جنسی :ناباروری ،كم شدن ميل جنسی. -۹حساسيت به گرما :گرما در بسياری از موارد باعث تشديد عاليم می شود. -۱۰اختالالت شناختی :اختالل در حافظه كوتاه مدت ،اختالل در تمركز و قدرت تصميم گيری. 30 عالئم حرکتی • عالئم حرکتی به صورت ضعف وبی قوتی ،اسپاسم ،ناهماهنگي هاي حركتي و ...در اندام های فوقانی و تحتانی می باشد .این عالئم می توانند به صورت حاد یا مزمن و پیشرونده باشند. 31 عالئم حسی • گزگز و مور مور ،احساس سوزش، بی حسی و درد. 32 عالئم بينايی اختالالتی بينايی يکی از شايو ترين عالئم MSهستند .تظاهرات بالينی اين اختالالت می تواند به صورت تاری ديد ،دو بينی و اختالالت ميدان بينايی باشد . 33 عالئم مخچه ای • مخچه هم ممکن است در سير بيماری MSدرگير شود و بيمار دچار لرزش های شديد ،حرکات لرزشی در چشم ها ،اختالل تکلم و بی مهارتی در انجام حرکات پيچيده و اختالل تعادل گردد .اختالل تعادل ممکن است خفيف بوده و فقط در هنگام حرکات سريو و ناگهانی ديده شود ولی گاهی اختالل تعادل بارز و مشخص است. يکی از عالئم درگيری مخچه ممکن است سرگيجه باشد. 34 عالئم ساقه مغز اين عالئم عبارتند از دوبينی ،اختالل تکلم، سرگيجه ،بی حسی صورت ،دردهای برق آسای خنجر مانند درناحيه صورت ،اسپاسم نيمه صورت ،حرکات رفت و برگشتی غير ارادی چشم ها (نيستاگموس) ،کری و فلج زبان. 35 عالئم درگيری دستگاه خودکار ازشايو ترين اختالالت دستگاه خودكار ،درگيری مثانه، روده ها و عملکرد جنسی می باشد . • درگيری مثانه در اوايل بيماری نادر بوده ولی با پيشرفت بيماری بيشتر ديده ميشود. شايو ترين عالئم درگيری مثانه به صورت تکرر ادرار ،شب ادراری و بی اختياری ،احتباس ادراری و اشکال در دفو ادرار است. • درگيری روده ها به صورت يبوست در مراحل پيشرفته بيماری شايو است. فوريت در رفو مدفوع و بی اختياری مدفوع کمتر ديده می شود. 36 عالئم درگيری دستگاه خودکار • اختالل عملکرد جنسی هم در مردان و هم زنان اتفاق می افتد ولی در مردان شايو تر است و ناشی ازاختالالت روانی ،عوامل هورمونی ،فيزيکی و تأثير داروها می باشد. • عالئم ديگر درگيری بصورت تب يا کاهش درجه حرارت بدن ،اختالالت قلب و عروق و مشکالت ريوی می باشد. 37 عالئم روحی روانی • اضطراب ،افسردگی و حالت سرخوش ی از عالئم روحی روانی این بیماری می باشند. • خستگی نیز از عالئم بیماری MSاست ( 75تا )%90ولی رابطه ای با ناتوانی جسمی و افسردگی ندارد. 38 اختالالت شناختی • در موارد نادری فرد مبتال به MS ممکن است دچار اختالل توجه و مشکل حافظه گردد. • شايد بتوان گفت که بيمار MSرا نمی توان يافت که شروع و ادامه بيماريشان شبيه به همديگر باشد. 39 دارو درمانی برای تعديل بيماری MS • اينترفرون ي گليکو پروتئين است که خواص ضد ويروسی و ايمونولوژيکی مهمی دارد. • انواع اينترفرون ها عبارتند از: -1اينترفرون بتا-ي -بی يا بتاسرون()Beta seron -2اينترفرون بتا-ي -آ يا آونکس( )Avonexو ربيف ( .)Rebifاين ترکيبات به طور مصنوعی و به کم مهندسی ژنتي توليد می شوند و گران قيمت هستند. 40 • • • • 41 آونکس به صورت تزریق عضالنی و هفتگی در نوع یك MSو بتاسرون با تجویز یک روز در ميان به صورت زیر جلدی استفاده می شود. ربيف ساختمان مشابه آونکس دارد ولی روش تزریق آن به صورت زیر جلدی سه بار در هفته می باشد. اینترفرون ها در حدود 30درصد حمالت ساليانه MSرا کاهش ميدهند. پيشگيری و درمان پوکی استخوان ي نکته مهم در درمان مبتاليان به MSاست که معموالً اين موضوع فراموش می شود (برنامه تمريني ومكمل ها ،ويتامين ها وهورمون هاو.).... اينترفرون بتا در بيماران مبتال به MSبا شرايط زيرتجويز می شود : -1از نظر بالينی MSقطعی داشته باشند و حاالت تقليد کننده MSرا نداشته باشند. -2بيماران مبتال به فرم عود كننده – فروكش كننده MSباشند. -3سن آنها بين 18تا 50سال باشند -4توانایی حرکت داشته باشند و درجه ناتوانی حرکتی آنها که به آن EDSS می گویند ،کمتر از6باشد یعنی برای حرکت آنها نيازمند وسيله کمکی مداوم یکطرفه یا دوطرفه نباشند. -5در طی دو سال گذشته حداقل دو حمله حاد به صورت وقوع عالئم جدید و یا بدتر شدن عالئم قدیمی داشته باشند. 42 نقشIvIgيا ايمونو گلوبولين وريدی در درمان MS • .از آنجا که MSرا بيماری خود ایمنی تلقی می کنند ،در بيماران MS این دارو تجویز می شود و معتقدند منجر به ترميم ميلين در ضایعات و پالک های MSمی گردد. • ایمونوگلوبولين وریدی را در فرم عودكننده -فروكش كننده MSماهيانه به مدت 2سال تجویز نموده اند و معتقدند در 30درصد مبتالیان منجر به بهبود عملکرد فرد شده و ميزان عود را نيز در 50درصد بيماران کاهش داده است .البته عده ای دیگر به اثر داشتن ایمونوگلوبولين وریدی در MSاعتقاد ندارند. 43 دارو درمانی برای تعديل بيماری MS داروهاي رايج و مصوب در كنترل و درمان بيماري MSعبارتند از :آونكس ,بتاسرون ,ربيف ،كوپكسان ،نواترون و ... عالوه بر اين داروها در زمان حمله بيماري با پالس درماني با كورتون به صورت خوراكي يا داخل وريدي ،شدت و طول مدت وخامت حال بيمار را كاهش مي دهند. اين داروها طي مدت 5الي 7روز به منظور كاهش التهاب و ترميم سد خوني ـ مغزي و كاهش طول مدت زمان تشديد عالئم با دوز باال تجويز شده و تا قطو كامل دارو با يك دوز نگهدارنده ادامه داده مي شود .چگونگي كاهش تدريجي مصرف كورتون هاي خوراكي به ميزان بهبودي بيماران بستگي دارد و مي تواند عوارض ترك دارو را به حداقل برساند. 44 دارو درمانی برای نشانه های بيماری اسپاسم بکلوفن ،تيزانيدين ،دانترولن ،ديازپام ،کلونازپام ،سيپروهپتادين ،گاباپنتين و کلوندين خستگي آمانتادين ،ريتالين وپمولين درد كودوين ،آسپرين مشكالت جنسي پاراواتين لرزش کلونازپام ،اگزازپام ،پروپرانولول ،هيدروکسی زين ،تری هگزيل فنيديل، کاربامازپين ،الموتريژين ،پريميدون و ايزونيازيد افسردگي فلوکستين ،سديم والپروات و سرترالين سرگيجه ديفن هيدرينات ،کلونوزپام يا لوروزپام ،اگزازپام،هيدروکسی زين و اسکوپوالمين 45 راه هاي كمك به بيمار MS • اصالح رژيم غ ايي و بهبود وضو تغ يه ( شامل ح ف مواد حساسيت زاهم مي شود ) • بهبود وضو تنفس و اكسيژن رساني مطلوب • فعاليت بدني و ورزش منظم و سبك 46 راه هاي كمك به بيمار MS • حفظ ظاهر خوشايند و متناسب • حفظ هوشياري و فعاليت هني در مغز • اجتناب از خستگي مفرط و كنترل سطوح استرس • مراقبت از سالمت رواني و عاطفي 47 اصالح رژيم غ ايي و بهبود وضو تغ يه تغییر و بهبود رژیم غذایي مهمترین راه كمك به بیمار MS است. بهترين تغيير در وضو تغ يه اي به صورت جايگزيني چربيهاي غيراشباع به جاي چربيهاي اشباع شده گنجاندن ميزان كافي از انواع ويتامينها و امالح معدني استفاده از ميوه ها و سبزيجات تازه و خام 48 در حد امكان كاهش مصرف قند و شيريني جات مصرف كافي و مرتب آب ( روزانه تا 2ليتر) و آب ميوه هاي تازه و طبيعي بجاي چاي ,قهوه و مشروبات الكلي مي باشد . ترك استعمال دخانيات 49 عواملی که MSرا تشديد می کند .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 50 خستگی يا فعاليت زياد از حد گرما عفونت ها به خصوص از نوع ويروسی تب حمام دا و گرم استرس و فشار های روحی روانی حاملگی تروما (ضربه) نکات مورد توجه در تجويز ي برنامه حرکت درمانی .1بهتر است ورزش را با حرکات کششی آغاز کنند که بسته به عضالت ،متفاوت است مثالً ورزش شنا یا راهپيمایی سبک. .2ورزش را با حرکاتی که مصرف کالری وانرژی کمتری دارند شروع کنند. .3ورزش های آبی ،ورزش های هوازی هستند که هم اندام تحتانی و هم اندام فوقانی را درگير می کنند ،لذا توصيه می شود بيشتر به ورزش شنا بپردازند. .4در صورت ناتوانی شدید به وزش های مقاومتی نظير وزنه برداری بپردازند (به جهت تغيير دراندام و تقویت عضالت). .5قالب و طرح کلی ورزش به صورت گرم کردن تدریجی و سرد کردن تدریجی را مد نظر بگيرند. 51 -6همزمان با مرحله بهبودی بعد از حمله حاد بيماری ،ورزش کنند. -7بلند شدن از روی صندلی چرخدار از طریق به کار گرفتن دست ها ،یک نوع ورزش است که به طور مرتب جهت جلوگيری از زخم های فشاری انجام می دهند. -8از ورزش و انجام تمرینات در نقاط دردناک بدن اجتناب کنند. -9توجه داشته باشيد که ورزش کردن منظم ،به تنظيم الگوهای خواب و استراحت و نيز اشتها کمک نموده و احساس خوب بودن را توسعه می دهد. 52 حركت درماني و MS 53 .1 تمرین های هوازی← افزايش توان سيستم قلبی عروقی (مانند تمرينات هوازي آبي ،پياده روی) .2 تمرین های مقاومتی←افزايش قدرت عضالنی (مانند تمرين با وزنه های سب ) .3 تمرین های تعادلی ←تحريك گيرنده هاي عمقي (مانند تمرين با فيزيوبال) .4 تمرین های انعطاف پذیری ← حفظ دامنه حرکتی (مانند تمرينات کششی) تمرينات هوازی هدف :بهبود كيفيت زندگي بيمار. شدت 50:تا VO2 Peak%75 ویا نمره 11تا 14بورگ. مدت 20 :تا 40دقيقه تمرین هوازی یا دو جلسه 10تا20 دقيقه اي در یك روز. 2 تا 3جلسه در هفته. 54 55 بهبود كيفيت زندگي بهبود VO2 Peak بهبود قدرت عضالتي كه در طي پروتكل تمرین روي آنها كار مي شود. بهبود عملكرد ریه ها. بهبود سطوح فعاليت. بهبود آستانه هوازي. بهبود ظرفيت كار از طریق اندازه گيري اكسيژن مصرفي. بهبود ظرفيت عملكردي و گام برداري. به تاخير افتادن شروع یا كاهش خستگي. توصيه هايی در جهت بهبود کيفيت زندگی بيماران MS .1 .2 .3 .4 .5 .6 56 پرهيز از محيط های گرم. تغذیه مناسب. وزن متعادل تحرک داشتن و انجام ورزش. حفظ ارتباط با دیگران :انسان ها اگر با هم در ارتباط نباشند بتدریج روحيه خود را ازدست می دهند،بهتر است دربارۀ چيزهایی که مورد عالقه ی فرد مبتال به ام.اس است صحبت شود. بيمار ام.اس باید بعضی از جنبه های شغلی را با شرایط جسمی اش منطبق نماید و یا شغلی مناسب تر برای خویش انتخاب کند و با ایجاد تغييرات کوچکی در محل کار، قابليت کاري خود را باال ببرد. .1دو چرخه خوابيده يا ايستاده. .2تردميل .3تمرينات هوازي آبي .4چرخ دستي براي بيماران ويلچري. 57 تمرينات مقاومتی وزنه 60 :تا %80یك تكرار بيشينه. تكرار 8 :تا 15تكرار. ست 1 :تا 3بار. 2تا 3جلسه در هفته (دامنه آن از 3 تا 5جلسه). پيشرفت :افزایش وزنه 2تا%5وقتي بيمار 12تا 15تكرار به راحتي انجام مي دهد. • • • 58 تمرينات مقاومتي پيشرونده با استفاده از وزن بدن يا وزنه آزاد تمرينات مقاومتي پيشرونده با استفاده از دستگاه تكرار باال ،تمرينات با بار كم با استفاده از دستگاه يا وزنه آزاد 59 بهبود سرعت و استقامت درپياده روي بهبود اعتماد به نفس بهبود تكنيك گام برداري بهبود عملكرد سيستم ايمني بهبود قدرت عضالت تنفسي كاهش خستگي كاهش ناتواني اجتماعي و جسماني كاهش نشانه هاي بيماري عروق كرونري. تمرينات تعادلی • تقريبا ً %75اين بيماران نقص تعادل را در طول بيماريشان دارند .چون در اين بيماري گيرنده هايي كه مسئول تعادل هستند تحت تاثير قرار مي گيرند. • 45دقيقه در هر هفته به مدت 6 هفته. 60 تمرين های انعطاف پ يری 3 ست 10تا 30ثانيه ای کشش ايستا و يا ديناميك. 61 افزايش برداشت مواد مغ ی توسط مفصل و غضروف مفصلی افزايش دامنه حرکتی بهبود عملکرد وحرکت مفصل کاهش سفتی وخشکی مفصلی افزايش خاصيت ارتجاعي عضالت درمان هاي مكمل 62 درمان هاي مكمل • • • • • • • • 63 ماساژ درماني طب سوزني يوگا تاي چي عطر درماني مكمل هاي غ ايي طب سنتي نيش زنبور يا مار • آرام سازي رواني • غوطه وري در آب سرد • و.... فوايد ماساژ درماني .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 64 کاهش يا ح ف تنش های خواب آرام عصبی افزايش دامنه حركتي مفصل هدايت جريان عصبی ماساژشكم (كاهش مشكالت روده) کاهش احساس درد کاهش خستگی افزايش ظرفيت و توان انجام کارهای جسمی و فکری احساس سبکی ،نشاط و شادی کاهش و ح ف تنش و استرس و... تاثيريوگا بر MS • يوگا ي تمرين قوی است به معنی پيوستن و مهار کردن ،يعنی مهار نفس سرکش و پيوستن به حقيقت مطلق. .1 .2 .3 .4 65 يوگا درمانی موجب احساس آرامش و راحتی شده وايستادن و توانايی بدن را تنظيم و بيمار احساس پايداری بيشتری در پاهايش نموده و وقتی راه ميرود و حرکت می کند درباره ی توازن و پاهايش فکر نمی کند . سبب انعطاف پ يری و احساس قوی تر شدن در فرد می شود. سبب افزايش نيرو می شود. بازيابی حس اعتماد به نفس و تقويت نيروی تمرکز و... تاثيرتاي چي برMS • Basic Stances سبب افزايش نيرو و انعطاف و مقاومت بدن ونيز باعث کاهش استرس در بيمار می شود و به رفو حالت سفتی و مشکالت جسمانی بيمار کم می کند • 66 and Steps افزايش حس اعتماد به نفس و تقويت نيروی تمرکز و... ساير درمان هاي مكمل بقيه درمان ها تاثيرات رواني و بعضي تاثيرات جسماني آنها به اثبات رسيده و نياز به تحقيقات بيشتر در اين زمينه مي باشد. 67 منابو • Finch, Paul, Becker, Pauline (2006(. “Changes in the Self-efficacy of Multiple Sclerosis Clients Following Massage Therapy”, Journal of Bodywork and Movement Therapies, 11, 267-272. http://www.mssociety.org.uk/ http://www.msaustralia.org.au/ http://www.healthcentral.com/multiple-sclerosis/druginformation-148819-73.html http://intelihealth.com/IH/ihtIH/WSIHW000/8320/21151/ 195415.html?d=dmtcontent 68 69