تدوين و گردآوري
Download
Report
Transcript تدوين و گردآوري
تدوين و گردآوري:
آزمايشگاه مرجع سالمت
اسفند ماه 1392
ايدز يا سندرم نقص ايمنی اکتسابی نوعی بيماري است كه در دستگاه ايمنی
و توسط ويروس HIVايجاد مي شود.
تاكنون فرضيه های متعددي براي توضيح چگونگي پيدايش اين بيماري شكل
گرفته است.ديده شده كه ميمون هاي سبز آفريقايي با ويروس هايي كه بسيار
شبيه به HIVهستند مبتال مي شوند اما بيمار نخواهند شد .گمان مي رود كه
نوعي جهش در يكي ازاين ويروسها منجر به پيدايش HIVشده و احتماال
از طريق تروما به انسانها انتقال يافته است ،لذا HIVهيچ مخزن شناخته
شده انساني ندارد.
انواع HIV
ويروس HIVاز رترو ويروس هاي حيواني است كه بر دو نوع اصلی می باشد:
: HIV1شايع ترين عامل ايدز است و چندين زيرگروه دارد.بيش از %90افراد
آلوده به HIV1در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي كنند.روش انتقال در
%80موارد از راه جنسي مي باشد و از زمانيكه اولين مورد ابتال به ايدز در سال
1981درآمريكا(درمعتادان تزريقي وهمجنس گرايان مشاهده شد)گزارش گرديد تا
به امروز بيش از 25ميليون نفر در اثر ابتال به اين بيماري از دنيا رفته اند.
:HIV2درآفريقاي غربي اندميك بوده و ازنظر آنتي ژنييسيته با HIV1متفاوت
است .قدرت بيماري زايي كمتري داشته و نوعي از ايدز با پيشرفت آهسته تري
ايجاد ميكند.
راه انتقال ويروس به انسان:
استفاده ازسوزن وسرسرنگ مشترك وياتجهيزات مورداستفاده براي تزريق
رابطه جنسي بافرد آلوده به ويروس
متولد شدن از مادر مبتال به ايدز :اين ويروس در دوران بارداري،موقع تولد
نوزاد وياشيردهي ميتواند ازمادر به فرزند منتقل شود.
دريافت خون وفراورده هاي خوني وياپيوند اعضاازفردي كه مبتال به اين
ويروس مي باشد.
از طريق تزريق غيربهداشتي وشيوه هاي دندان پزشكي
غذايي كه فرد مبتال به HIVجويده است واز دهان خود بيرون آورده است
.اين مورد بيشتر در مراقبان كودكان مبتال به HIVديده شده است.
گازگرفتن توسط فرد مبتال كه باعث زخمي شدن وتخريب بافت وخون آمدن
شود.
تماس باپوست زخمي ،جراحت ويا خلط بيمار مبتال به ايدز
اگر لب ولثه بيمارخوني باشد وشمارا ببوسد.
خالكوبي باوسايل غيراستريل
ازچه طريق منتقل نمي شود:
.1
.2
.3
.4
آب وهوا
گزش حشرات ازقبيل پشه
بزاق ،اشك وياعرق بدن
دست دادن به بيمارويااستفاده مشترك از ظرف غذا
وضعيت بيماري ايدز در ايران:
اولين مورد ايدز در ايران در سال 1366در يك پسر بچه 6ساله مبتالبه
هموفيلي شناخته و گزارش شده(ازتعداد 2000بيماري كه فاكتور
8و 9
وارداتي رادريافت كرده بودند ،آزمايش ايدزبه عمل آمد كه %15اين افراد آلوده
به ويروس بودند) و تا سال 1375مواردی به صورت پراكنده در مصرف كنندگان
داروهاي مشتق از خون وارداتي و افرادي كه در خارج از كشور اقامت طوالني
داشته اند گزارش مي شد.
در سال 1375اولين همه گيري HIVدر يكي از زندان ها مشاهده شد وبه
سرعت در بين جمعيت مصرف كنندگان مواد مخدر تزريقي در تمام كشور گسترش
يافت.
ميتوان گفت كه در حال حاظر كشور در وضعيت بحراني قرار گرفته و خطر
گسترش آلودگي به توده مردم وجود دارد.
بايدددد خاطرنشدددان كدددرد يرخدددي از بيمددداراني كددده اكندددون بددده مدددداواي ايددددز نيددداز دارندددد قبدددل از
كشدددف HIVو اتخددداذ معيارهددداي بهداشدددتي عمدددومي بدددراي پيشدددگيري از ايددددز بددده آن مبدددتال
شددددده انددددد .از ايددددن رو پدددديش بينددددي سددددير آتددددي بيمدددداري بدددده دليددددل فقدددددان اطالعددددات دربدددداره
مبتاليددداني كددده در سدددالهاي آيندددده بدددراي دريافدددت خددددمات پزشدددكي مراجعددده خواهندددد كدددرد بددده
درسددددتي امكددددان پددددذير نيسددددت .بنددددابراين تددددا هنگددددام مراجعدددده ايددددن بيمدددداران هيچگوندددده آمددددار
دموگرافيدددددك دربددددداره آنهدددددا در دسدددددترس نخواهددددددبود .ايدددددن تددددداخير باعدددددث ميشدددددود اتخددددداذ
راهكارهددداي بهداشدددتي عمدددومي بدددراي مقابلددده بدددا ايددددز در مقايسددده بدددا نحدددوه برخدددورد بدددا سددداير
عوامل بيماري زا پيچيده ترگردد.
ساختار و چرخه زندگي ويروس:
ويروس HIVيك رترو ويدروس پوشدش دار اسدت .ژندوم آن از دو نسدخه RNAتدك
رشته اي تشكيل يافته و توسط غشاي سلول ميزبان كه داراي پدروتيين هداي ويروسدي
می باشد احاطه شده است .
ايددن ويددروس انددواع مختلفددي از سددلول هدداي CD4+شددامل منوسدديت هددا ،ماكروفاژهددا
،دندددرتيك سددل هددا وميكروگليددان هدداي مهددز را آلددوده ميكنددد.بدده سددبب آن كدده آنتددي ژن
CD4گيرنده اصلي جهت ورودويروس به داخل سلول ميباشد و اين ماركر بر روي
سلول هاي فوق وجود دارد ،عفونت سلول ها با HIVبا اتصال گليكوپروتيين پوششي
ويروس( )envبه CD4و گيرنده هاي گلوكداين بده عندوان گيرندده هداي كمكدي آغداز
ميشود.
سلول هاي CD4+به دليل داشتن نقش بنيادين در هماهنگ ساختن پاسخ ايمني
سلولي يکی از اجزاي حياتي اين پاسخ راتشكيل مي دهد.نقايص كمي و كيفي
در اين سلول ها منجر به بروز انواعي از اشكاالت ايمني همچون كاهش واكنش
هاي مختلف لنفوسيتي ،كاهش پاسخ گويي در برابر آنتي ژن هاي محلول،
اختالل توليد لنفوكاين ها ،كاهش سايتوتوكسيسيته اختصاصي ،كاهش ايمني
طبيعي ،فعال سازي پلي كلونال سلول هاي ، Bاختالل در سنتز ايمنوگلوبولين
هاي اختصاصي و كاهش مرگ پاتوژن هاي درون سلولي ميگردد.
اثرHIVبر سیستم ايمنی
به طوركلي دستگاه ايمنی به دو نوع ذاتي و اكتسابي تقسيم ميشود:
ايمني ذاتي (طبيعی) :شامل آن دسته از پاسخ هاي ايمني غيراختصاصي
ميباشد كه بدون برخورد با آنتي ژن معين فعال مي شود ازقبيل فعال سازي
كمپلمان وفعاليتهاي سلول هاي كشنده طبيعي.
ايمني اکتسابی (اختصاصی) :شامل آن دسته از پاسخ هاي اختصاصي ميباشد
كه در مواجهه با آنتي ژن معين فعال ميشود ودر قالب دو سيستم ايمني همورال
و ايمنی سلولی بروز ميابد.
HIVباعث آسيب عملكردي هر دو سيستم ايمني اكتسابي و ذاتي ميشود.
از جمله نقص هاي ايمني اکتسابی كاهش تعداد سلول هاي TCD4 +به
خصوص در مرحله حاد عفونت است كه به علت اثرسايتوپاتيك مستقيم
ويروس بر روي سلول است .سير بيماري HIVميتواند توسط اندازه گيري
ميزان ويروس در پالسماي بيمار و توسط شمارش سلول هاي TCD4+
مشخص گردد.
در اثر كاهش سلول هاي T CD4+خون به زير 200عدد
در ميكروليتر ويا كاهش نسبت سلول هاي CD4+به كل
لنفوسيت ها به كمتر از ، %14افزايش شديد ويرمي در
سلول هاي مخزن غير از سلول هاي Tدارد .البته عالوه بر
تعداد سلول هاي CD4+شاخص هاي جايگزين ديگري مانند
ميزان B2ميكروگلوبولين و نيوپترين نيز در تعيين پيش اگهي
بيماري ارزشمند است.
درمان عفونت HIV
درمان کنونی شامل تجويز سه گروه از داروهاي ضد ويروسي است كه به صورت
تركيبي به كار ميروند و مولكول هاي ويروسي را هدف قرار ميدهند اين درمان دارويي
سه تايي جديد
) HAARTكه شامل مهار کننده نوکليوزيدی ترانس کريپتاز
[ ]NRTIsبه عالوه يک مهار کننده پروتياز [ ]PIو يا يک مهار کننده ترانس کريپتاز
معکوس [ ]NNRTIاست به عنوان مثال البيتگراوير +كبيكيستات +تنوفووير/
امتريسيتابين)ناميده ميشودو به صورت موثري باعث كاهش RNAويروسي در
پالسما تاحد سطوح غير قابل اندازه گيري در اكثر بيماران تحت درمان براي بيش از
سه سال ميشود(.به گزارش اسوشيتدپرس ،شركت مرك آلمان سازنده داروي جديد
بانام ژنريك raltegravirتوسط شخصي به نام Isentressمي باشد.خصوصيت
بارز اين دارو اين است كه برروي آنزيم اينتگراز HIVتاثير گذاربوده كه داروهاي
قبلي فاقد اين خصوصيت بوده اند).
روش هاي تشخیصHIV
ا-
روش االيزا(تايين تيتر آنتي بادي عليه )HIV
-2كيت rapid testبراي غربالگري بيماران ايدزي از سالم
-3روش فلوسايتومتري( كمك به تشخيص و پايش درمان)
فلوسايتومتري
استفاده باليني از فلوسايتومتري در نيمه دوم دهه 1970آغاز شد .شايع ترين
درخواست باليني استفاده از فلوسايتومتري ،انجام شمارش سلول هاي
CD8+و CD4 +درخون محيطي بيماران HIV +جهت تعيين درجه وپايش
متوالي آن ازديگر كاربرد هاي تحقيقاتي مطالعه پالكت ها براي رديابي آنتي بادي
هاي ضد پالكتي در بيماري هاي خودايمني وتعيين فعاليت پالكت هايي است كه
در زمان برخورد خون با پروتزهاي عروقي يا سطح وسايل پزشكي دستخوش
تهيير ميگردند.
سيستم فلوييديك فلوسايتومتر اجزاي متعدد سلول را تعيين و هم زمان مورد
شمارش قرار مي دهد .اين سيستم با تنظيم فشار هوا از عملكرد پايدار جريان
هريك از خطوط نمونه و Sheathرسيده به فلوسل اطمينان حاصل مي كند.با
ورود نمونه به محفظه فلوسل حركت سريعتر مايع sheathبيروني فلوسل
باعث مي شود محلول sheathبه صورت هيدروديناميكي فوكوس گشته و تنها
ذرات منفردي از آن در مقابل ناحيه باريكي مقابل پرتو ليزر قرار گيرند.در رايج
ترين حالت پرتو نوري يك يا چند ليزر با هر ذره برخورد كرده و سيستم ميزان
وجهت نور پراكنده شده را كه معياري از اندازه شكل و ساختمان ذرات پراكنده
مي باشد اندازه گيري مي نمايد.
حال اگر ذرات با يك يا چند رنگ فلويورسنت كه تحت عنوان فلوروكروم شناخته
ميشوند رنگ آميزي شوند منبع نوري با برانگيخته كردن اين مواد اطالعات
بيولوژيكي اضافه اي درباره هر ذره مانند حضور ماركرهاي سطحي خاصي را
فراهم مي نمايد.مزيت منحصر به فرد فلوسايتومتري اين است كه ميتواند
پارامترهاي چندگانه اي را به طور همزمان به سرعت و به صورت كمي بر
روي تك تك سلو لها،هريك به طور منحصربه فرد اندازه گيري كند.
به طور كلي ميتوان كاربرد هاي پزشكي فلوسايتومتري را در 4مورد
خالصه كرد:
-1تشخيص و طبقه بندي سرطان هاي خون
-2تشخيص فاكتورهاي بيولوژيكي و حضور برخي ملكول هاي اختصاصي كه
در تعيين پيش اگهي بيماري نقش دارند
-3شناسايي آنتي ژن هايي كه به عنوان هدف هاي درماني استفاده ميشود.
-4شناسايي سلول هاي باقيمانده بدخيم در طول درمان كه در تعيين پاسخ به
درمان واحتمال
اجزا و فیلترهاي PARTEC CYFLOW COUNTETR
اين دستگاه با سه پارامتر نوري مجهز گرديده كه از اين سه پارامتربراي
آشكارسازي پرتوهاي نوري ( SSCنور پراكنده شده سمتي) و همچنين
فلويورسانس نارنجي ( )FL2وفلويورسانس قرمز()FL3استفاده ميشود.
اين پرتوها تحت زاويه 90درجه نسبت به ليزر جمع آوري شده و سپس در
هركانال توسط فيلترهاي اپتيكي به طول موج هاي مختلف تقسيم ميگردند.
-1پردازش سيگنال
فتو مالتي پلير طول موج هاي مختلف توليد شده در مرحله قبل را جمع اوري نموده
وتوليد يك پالس الكتريكي مي نمايد وسپس پالس الكتريكي ايجادشده توسط پردازشگر
الكترونيك پردازش ميگردد .
-2فيلتر اپتيكي:
يك فيلتر اپتيكي تنها اجازه عبور طول موج هاي معيني را داده و ساير طول موجها
راجذب ميكند
-3نمايش اندازه گيري
داده ها را ميتوان هم به صورت هيستوگرام تك پارامتري ( )CD4و هم به صورت
نمودار نقطه اي ( )CD4%نمايش داد.
Histograme showing human mononuclear cells incubated with anti-CD4
( Gain - 4بهره) :بهره معياري از تقويت يك سيگنال است.
Regions :Regions and Gates -5براي تعريف و تعيين يك
جمعيت سلولي معين ترسيم مي شوند .در هيستوگرام هاي يك بعدي براي
ترسيم Regionاز rangeودر نمودارهاي دو بعدي از polygon
استفاده مي شود.
:fluorescence staining -6اغلب براي داشتن اطالعات بيشتر
از سلولها بايد انها را با يك ماركر فلويورسانس نشان داركرد.
لكوسيت ها را به دليل داشتن CDماركرهايشان به زيرجمعيت هايشان
تقسيم نمود.
نكات قابل توجه قبل از كار با cyflow counter
-1محلول هايپكلرايت (محلول سفيد) براي رفع گرفتگي دستگاه است.
-2بهتر است ايزوتون sheathرا هر دو يا سه هفته بعد از كاربا دستگاه دور بريزيم.
-3درب (قرمز رنگ) wasteبايد محكم بسته شود تا دستگاه بتواند خال ايجاد كند.
-4در ظرف wasteبايد مقداري وايتكس بريزيم تا آلودگي به HIVاز بين برود
-5نمونه استفاده شده براي ازمايش خون حاوي ضدانعقاد EDTAموجود در ويا ل
CBCاست.
-6بهتر است خون استفاده شده تازه باشد و اگر مكان نمونه گيري دور از آزمايشكاه است تا
حداكثر 48ساعت به ازمايشگاه ارسال شود.
-7به طور تجربي مشاهده شده مقادير آزمايش شده بعد از 24ساعت %10-+تفاوت با مقادير
اوليه دارد.
روشن و آماده كردن دستگاه Cyflow counter
)1ابتدا كليد برق اصلي واقع در پشت دستگاه را روشن نموده سپس كليد سبز رنگ واقع
شده در سمت چپ لوگوي پارتك كه در جلوي دستگاه واقع گرديده را فشار دهيد.
)2استفاده از نرم افزار Cyview
اين نرم افزار به طور اتوماتيك پس از روشن نمودن كامپيوتر اجرا مي گردد.
)3شستشو
يك لوله حاوي 1/6ميلي ليتر محلول شستشوي پارتك (كدپارتك )04-4009را به
صورت پورت نمونه وارد نماييد .استارت را براي شروع اندازه گيري كليك كرده و تا زماني
كه اندازه گيري و پروسه شستشوي بعد از ان به طور اتوماتيك متوقف مي شود منتظر بمانيد.
فرايند فوق را با 1/6ميلي ليتر مايع sheathبراي حذف محلول هاي شستشوي
ته مانده تكرار نماييد.
كنترل كيفيت دروني دستگاه بطري حاوي بيدهاي سبز را 2دقيقه تكان داده سپس
850ميكرون ( الندا ) از آن رادر لوله نمونه ريخته و آن را در پورت نمونه دستگاه
قرار داده و استارت را براي شروع اندازه گيري كليك نماييد وتا زماني كه اندازه
گيري و پروسه شستشوي پس از ان متوقف ميشود منتظر بمانيد سپس داده ها را در
صورت نياز ذخيره سازي و يا چاپ نماييد.
داده هاي فوق را با اندازه هاي موجود بر روي برچسب بطري بيد مقايسه كنيد .اگر
تفاوت به ميزان ± %10باشد دستگاه براي آناليز هاي بعدي آماده است.
شمارش CD4به دو روش زير صورت ميگيرد:
20 )1الندا از خون بيمار 20 +الندا آنتي بادي واقع در كيت مورد استفاده
راكامال mixكرده و 15دقيقه در دماي اتاق و در جاي تاريك انكوبه مي
نماييم.بالفاصله بعد از گذشت زمان انكوبه 800 ،الندا بافر اضافه نموده و با
دستگاه ميخوانيم.
20 )2الندا خون بيمار را در تيوپ هايي كه آنتي بادي قبال در آن DRY
شده مي ريزيم و به مدت 15دقيقه در دماي اتاق و در جاي تاريك انكوبه مي
نماييم .سپس 800الندا محلول بافر را در تيوپ ريخته بالفاصله براي خواندن
به دستگاه مي دهيم.
محاسبه درصد )CD4%(CD4
در كيت مورد استفاده آنتي بادي در تيوپ درب زرد رنگ به صورت DRYاست.
20الندا خون تام را در تيوپ فوق ريخته 15 ،دقيقه در دماي اتاق و در جاي
تاريك انكوبه ميكنيم (نكته قابل توجه :هر 5دقيقه تيوپ را shakeمي كنيم) بعد
از گذشت زمان 15دقيقه ،ابتدابافر موجود در تيوپ درب نارنجي و سپس بافر
موجود درتيوپ درب مشكي را در تيوپ درب زرد ريخته و آن را به دستگاه مي
دهيم.
مراحل نرم افزاري طي شده بعد از دادن نمونه ها به دستگاه:
بعد از دادن نمونه از گزينه استارت براي شروع اندازه گيري استفاده مي
كنيم.
براي بارگذاري scriptمتناظرو براي اندازه گيريت مطلق تعداد
CD4واندازه گيری CD4%به روش زير عمل مي كنيم.
setting → Load script → CD4 scr Or CD4% scr
در اندازه گيري مطلق CD4مي توان محل پيك هيستوگرام را با تهييرمقدار بهره ()gain
درحين اندازه گيري تعيين نمود.
افزايش بهره ،پيك ها را به سمت راست و كاهش آن ،پيك ها را به سمت چپ جا به جا
ميكند.در بيشتر مواقع با تهيير مقدار بهره و سيگنال ها ،پيك ها را در يك هيستوگرام بهينه
مي كنند.ضمنا بايد دقت كرد در طول انجام يك شمارش كه با نوار سبز رنگ سمت راست
نشان داده مي شود هيچ يك از پارامترهاي سرعت،بهره و L-Lنرم افزار را تهيير
ندهيم.همچنين بايد تا زماني كه اندازه گيري و فرايند شستشوي پس از آن به طور اتوماتيك
متوقف نشده منتظر بمانيم .درطي اين فرايند Flushدر سمت راست نمايش داده مي شود.
در انتها نمايش اندازه گيري بر حسب سلول بر ميكروليتر در پنجره resultنشان داده شده
در پنجره particlesتعداد مطلق جمعيت سلولي آناليز شده در حجم 200ميكروليتر نمايش
داده ميشوند.
مشخصات منوي پايين صفحه نمايش:
منوي پايين صفحه نمايش شامل توابع و اطالعات زير ميباشد:
: Startزماني كه نمونه به دستگاه داده شود از اين گزينه براي شروع اندازه
گيري استفاده ميشود .
:Breakزماني كه بخواهيم يك اندازه گيري معين را در يك مرحله خاص قطع
كنيم لز اين گزينه استفاده ميشود.فرايند اندازه گيري را ميتوان در زمان ديگري
ادامه داد.
:Cancelبراي لهو فوري اندازه گيري در حال انجام لز اين گزينه استفاده
ميشود.
:Bottlesسطح باالي بطري هاي حاوي sheathو wasteرا نشان ميدهد.
رنگ قرمز نشان دهنده اين است كه يا بطري sheathخالي از محلول و يا
بطري wasteپر مي باشد.
:flowمقادير sheathبر حسب ميكروليتر بر وجريان نمونه بر حسب ذره بر
ثانيه به طور طورمتناوب نشان ميدهد.
:Cleanبا كليك كردن اين گزينه يك چرخه شستشوي دروني فعال ميگردد.
:Dataظرفيت حافظه براي هر اندازه گيري را نمايش ميدهد.
:Clearبا كليك نمودن اين گزينه داده ها را از نمودارهاي نقطه اي و هيستوگرام محو
خواهيم نمود.
: Smplسطح بااليي محتواي لوله نمونه را نمايش ميدهد.رنگ سبز نشان دهنده
پربودن لوله نمونه و رنگ قرمز نشانگر خالي بودن ان ميباشد.تركيب رنگ سبز و قرمز
نشان دهنده اين است كه سطح نمونه بين دوالكترود مي باشدبنابراين نبايد در هيچ بك از
تنظيمات دستگاه تهييري ايجاد كرد.
روند خاموش كردن و شستشوي روزانه:
1/6 )1ميلي ليتر محلول گندزدا را در تيوپ نمونه ريخته و آن را به پورت نمونه وصل
واستارت را كليك کرده و تا زماني كه فاز PRERUNپايان يابد منتظرمانده وسپس سرعت را به
20افزايش دهيد .همچنين تا زماني كه اندازه گيري و فرايند شستشوي پس از آن به طور اتوماتيك
متوقف مي شود.
)2مرحله فوق را با 1/6ميلي ليتر محلول شستشو تكرار كنيد.
1/6 )3ميلي ليتر مايع شيث را در تيوپ نمونه ريخته و آن را به پورت نمونه وصل نموده
واستارت را كليك نموده و تا زماني كه فاز PRERUNپايان يابد منتظر بمانيد و سپس
سرعت را به 20افزايش دهيد .پس از يك دقيقه از انجام اندازه گيري stop ،را كليك مي كنيم.
10 )4تا 20ميلي ليتر محلول هايپوكلرايت را به بطري wasteاضافه نموده و آن
را به مدت 15دقيقه قبل از دور ريختن wasteانکوبه نماييد.
)5دستگاه را خاموش نماييد.