بسمه تعالی خالقیت • خالقیت و نوآوری چیست؟ • آیا شما فردی خالق هستید؟(بیشتر در چه زمینه ای) • کار آفرینی چیست؟ مباني روانشناس ي.
Download ReportTranscript بسمه تعالی خالقیت • خالقیت و نوآوری چیست؟ • آیا شما فردی خالق هستید؟(بیشتر در چه زمینه ای) • کار آفرینی چیست؟ مباني روانشناس ي.
بسمه تعالی خالقیت • خالقیت و نوآوری چیست؟ • آیا شما فردی خالق هستید؟(بیشتر در چه زمینه ای) • کار آفرینی چیست؟ مباني روانشناس ي خالقيت تعاريف خالقيت : راجرز :خالقيت يعني اظهار وجود و استقالل طلبي و حفظ شخصيت انسان اريك فرم :خالقيت توانايي ديدن وپاسخ دادن هربرت فوكس :خالقيت يعني هر نوع تفكري كه مساله اي را به طور مفيد و بديع حل كند . لوتانز :بوجود آوردن تلفيقي از انديشه و رهيافت هاي افراد ويا گروه در يك روش جديد . (( خالقيت يعني به كارگيري تواناييهاي ذهني ،براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد )) (كايزر) تفكر اهميت فكرومفهوم جديد تعريف خالقيت از ديدگاه روانشناسي • خالقيت يكي از جنبههاي اصلي تفكر يا انديشيدن است. • تفكر عبارت است از فرايند بازآرايي يا تغيير اطالعات و نمادهاي كسب شده موجود در حافظه درازمدت .تفكر بر دو نوع است: • تفكر همگرا • تفكر واگرا تعريف خالقيت از ديدگاه سازماني • خالقيت يعني ارائه فكر و طرح نوين براي بهبود و ارتقاء كميت يا كيفيت فعاليتهاي سازمان؛ ً • مثال افزايش بهرهوري ،افزايش توليدات يا خدمات ،كاهش هزينهها، توليدات يا خدمات از روش بهتر ،توليدات يا خدمات جديد و غيره خالقيت و نوآوري چگونه با هم مرتبط شدهاند؟ • خالقيت به طور عام يعني توانايي تركيب انديشهها به شيوهاي منحصر به فرد يا ايجاد ارتباطي غيرمعمول بين انديشهها. • يك سازمان كه مشوق نوآوري است سازماني است كه ديدگاههاي ناشناخته به مسائل يا راه حلهاي منحصر براي حل مسائل را ارتقا ميدهند .نوآوري فرايند كسب انديشهاي خالق و تبديل آن به محصول و خدمت و يا يك روش عملياتي مفيد است. چگونه فرهنگ سازماني بر نوآوري اثر ميگذارد؟ • • • • • • • • • يك فرهنگ نوآور داراي هفت ويژگي زير است: -۱پذيرش ابهام -۲شكيبايي در امور غير عملي -۳كنترلهاي بيروني كم -۴بردباري در مخاطره -۵شكيبايي در برخوردها -۶تأكيد بر نتايج تا بر وسايل -۷تأكيد بر نظام باز ً ر سازمان از نزديك محيط را كنترل ميكند و سريعا به تغييرات آن طو كه اتفاق ميافتند پاسخ ميدهد فرصتهاي خالقيت • فرصتهاي خالقيت در سه گروه فرصت داخلي و سه گروه فرصتهاي خارجي تقسيمبندي شده است: • فرصتهاي داخلي – وقايع غيرمنتظره :مثل شكستها يا موفقيتهاي غيرمنتظره – ناسازگاريها – نيازهاي فرايندي و تغييرات در صنايع و بازارها • فرصتهاي خارجي (در محيط علمي و اجتماعي سازمان) – تغييرات جمعيتي – تغيير نگرش – دانش جديد کارآفرينی نوآوری خالقيت دو اصل خالقیت: -1دو ایده بهتر از یک ایده است. -2طرف مقابل هم به اندازه من هوشمند است. نقش و اهميت خالقيت و نوآوري نقش و اهميت خالقيت و نوآوري از جنبه فردي • خالقيت و نوآوري عامل رشد و شكوفايي استعدادها و سوق دهنده به سوي خودشكوفايي • خالقيت و نوآوري عامل موفقيتهاي فردي ،شغلي و اجتماعي. نقش و اهميت خالقيت و نوآوري از جنبه سازماني • • • • عامل پيدايش سازمان عامل توليدات و خدمات عامل افزايش كميت ،تنوع توليدات و خدمات عامل افزايش كيفيت توليدات و خدمات و موفقيت در رقابت • عامل كاهش هزينهها ،ضايعات و اتالف منابع • عامل افزايش انگيزش كاري كاركنان سازمان • عامل ارتقاي سطح بهداشت رواني و رضايت شغلي كاركنان سازمان نقش و اهميت خالقيت و نوآوري از جنبه سازماني • • • • • • عامل ارتقاي بهره وري سازمان عامل موفقيت مجموعه مديريت و كاركنان سازمان عامل رشد و بالندگي سازمان عامل تحريك و تشويق حس رقابت عامل كاهش بوروكراس ي اداري؛ كاهش پشت ميزنشيني و مشوق عمل گرايي عامل تحريك و مهيا كردن عوامل توليد ويژگيهاي سازمان خالق • • • • رقابت كامل و فشرده است. فرهنگ دسترس ي به مديران احترام به افراد ويژگيهاي سازمان خالق • • • • • ارائه خدمات مردمي تخصص كارگروهي رابطه كاركنان با سازمان استقبال مديران از عامل تغيير چگونه متغيرهاي ساختاري بر نوآوري اثر ميگذارند؟ • براساس پژوهشهاي گسترده ،با توجه به متغيرهاي ساختاري ميتوانيم سه گزاره را بيان كنيم. • اول اين كه ساختارهاي مكانيكي اثري مثبت بر نوآوري دارند • دوم اين كه دسترس ي آسان به منابع فراوان عامل كليدي نوآوري است. • سوم ارتباط بين واحدها با تسريع در كنش متقابل خطوط سازماني به شكستن سدهاي احتمالي در برابر نوآوري مدد ميرساند. گيلفورد :قواي فكري انسان را مي توان به 150عامل مجزا ،كه هر يك قابل اندازه گيري است ، تقسيم كرد . خالقيت در گرو سه خصيصه مهم : .1 رواني و سالمت فكر .2 انعطاف پذيري قواي فكري .3 اصالت انديشه و تصميم گيري الزمه خالقيت نبوغ نيست خالقيت رادر هاله اي از رمز وراز نپيچيم فرآيند خالقيت -1آماده سازي -2دوره نهفتگي -3اشراق -4اثبات تحقيقي آماده سازي : مرحله اي كه در آن همه جوانب مساله مورد تحقيق و بررس ي قرار مي گيرد ودر اصل دوره اي از شناسايي مساله و جمع آوري حقايق به شمار مي رود. دوره نهفتگي: مرحله اي كه فرد آگاهانه درباره مساله فكر نمي كند .در اينجا نوعي فرآيند ذهني دروني وجود دارد و اطالعات تازه را به اطالعات گذشته مرتبط مي سازد . اشراق: مرحله اي است كه طي آن ايده فرخنده بوقوع مي پيوندد .ايده كه آنرا پديده در ((آهان)) نيز ناميده اند .در اين مرحله ،فرد خالق ،ايده ،مفهوم يا راه حل مساله را بطور ناگهاني در مي يابد . اثبات تحقيقي: اين مرحله اي است كه در آن ايده اي كه طي سه مرحله قبلي بدست آمده مورد سنجش قرار مي گيرد تا معتبر بودن يا علم اعتبار آن معلوم شود. خالقيت و نوآوري : خالقيت پيدايي و توليد يك انديشه و فكر است . نوآوري عملي ساختن آن انديشه و فكر است . موانع خالقيت : (( خالقيت بستر رشد و پيدايي نوآوري است)) با اعتماد به اين اصل كه زمينه تفكر خالق در هر فردي وجود دارد روشهاي ايجاد استعداد خالقيت موانع اصلي ظهور خالقيت : فقدان اعتماد به نفس ترس از انتقاد و شكست تمايل به همرنگي با جماعت فقدان تمركز ذهني جلوگيري از عوامل ظهور خالقيت تاثيرات عوامل خاص برخالقيت -1سن :شواهد علمي مبني بر اين است كه حتي اگر استعداد ذاتي ما رشد نيابد ،قدرت خالقيت مي تواند سال به سال با سعي و كوشش كه در آن زمينه بكار مي بريم به رشد خود ادامه دهد . -2جنسيت :با توجه به تحقيقات انجام شده توسط اشخاص مختلف از جمله ؛ دكتراسبورن ،پرفسور لهمان و دكنر تورنس بيانگر اين مطلب است كه تفاوت مهمي بين امتيلزات خالقيت كلي و هيچ يك از امتيازهاي جنسيت براي مرد وزن نشان داده نشده است . -3تحصيالت :شخصيت خالق في نفسه شكل نمي گيرد ،بلكه در محيط اجتماعي و تعليم و تربيت پرورش مي يابد . -4ارزشها ي اجتماعي :ارزشها فشارهايي هستند كه تعيين كننده مبناي فكري و نحوه رشد و ارتقاء آن قلمداد مي شود . پيشنهادهاي عملي براي افزايش خصايص مرتبط با خالقيت يادداشت برداري انتخاب زمان و مكان مناسب تقويت توان پرسش كردن استفاده ازروابط ميان افكار تغيير شكل وضع موجود تهيه فهرست ويژه گيها تحليل شبكه هم انديش ي مستقيم هم انديش ي غير مستقيم قراردادن خود بجاي ديگران تحليل داده ها و باز خورآنها تكنيك هاي خالقيت نسل اول نسل دوم تكنيك هاي مبتني بر رويكرد الكس اسبورن (()) Osborn تكنيك هاي مبتني بر رويكرد الرنس ميلز (( )) Miles تكنيك هاي مبتني بر رويكرد گنريش آلتشولر(( )) Altshuller نسل سوم رويكرد الكس اسبورن ( نسل اول ) تكنيكهاي مبتني بر اين رويكرد براساس روشهاي سيال سازي ذهن و حذف موانع ذهني و تحريك شعور ناخودآگاه مغز جهت توليد ايده هاي جديد استوار است . .1 طوفان مغزي () Brain storming .2 سواالت ايده بر انگيز ( )Question ask .3 تفكر موازي ( ) Lateral thinking .4 ارتباط اجباري ( ) Forced association .5 ليست كردن مشخصات )(Attribute listing .6 گوش كردن به موزيك ( ) Listing to music .7 ايفاي نقش ( ) Role playing .8 چك ليست ( )Check list .9 سينكتيكس ( )synectics .10تكنيك Delphi رويكرد الرنس ميلز (نسل دوم) • در اين تكنيك ها اطالعات فراواني در محيط مساله جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد . سپس با تكنيك هاي نوع اول اقدام به خلق ايده مي شود .و در نهايت ايده ها ارزيابي و ايده بهتر گزينش واجرا مي شود . تجزيه و تحليل ريخت شناسانه ( ) Morphological analysis توسعه عملكرد هاي كيفي () QFD مهندس ي ارزش ( ) VE رويكرد گنريش آلتشولر(نسل سوم) • اين رويكرد براساس پايگاه دانش و الگوهاي نوآوري و نفي كامل سعي وخطا يا روشهاي هيورستيك استوار مي باشد . Ideation/TRIZ روشهاي كاهش رخوت رواني كار تيمي روش جمع آوري و سازمان دهي آناليز عملكردها رويكرد ريخت شناسانه • روشهاي تكاملي • پايگاه دانش •ابزارهاي تحليلي تريز TRIZكالسيك ويژه گيهاي عمده نسل هاي خالقيت نسل اول : نسل دوم : سطح پاييني از نظام يافتگي نظام يافته تر مبتني بر اصول روانشناس ي بكار گيري تكنيكهاي نسل اول بهره گيري از كار تيمي قابل تعريف بصورت يك پروژه قابل مديريت ارايه مفهوم آناليز عملكرد مبتني بر فرآيند حل خالق مساله نسل سوم : نظام يافتگي بسيار باال بكارگيري پايگاه دانش انعطاف پذيري پايين بهره وري بسيار باال از نظر زمان دسترس ي به ايده هاي خالق خالقيت و هم انديش ي در مهندس ي ارزش فاز خالقيت نقطه عطف فرآيند مهندس ي ارزش است . مديريت ارزش در اين مرحله ،با حساسيت و ظرافت و اعمال مديريت صحيح ظرافتهاي روحي و رواني افراد شرايط را براي ظهور ايده هاي خالق بيشتر فراهم مي نمايد . انتقاد و ارزيابي ممنوع ! بي توجهي و ناديده گرفتن ايده ها ممنوع ! فرآيند حل خالق مساله و متدولوژي مديريت ارزش فرآيند حل خالق مساله تعريف مساله جهت يابي Defining the problem Gathering inf. جمع آوري اطالعات آماده سازي Evaluating the data تجزيه و تحليل Producing alternative نظريه سازي & Sorting combining انديشه بر داده ها توليد راه حل تنظيم و تركيب توسعه دادن يكي كردن نظريه ها Bringing idea together into one new idea تركيب ايده ها لرزيابي نظريه نهايي تعيين اعتبار ايده ها Evaluating the proposed sol. Or idea نياز ) ( Value هزينه نمونه هايي از تكنيكهاي خالقيت .1 مدل سينكتيكس .2 صورت تطبيقي اسكمپر .8 الگوبرداري از طبيعت .3 تكنيك دلفي .9 تفكر موازي .4 تكنيك گروه اسمي .10روش تحليل معتوف به هدف .5 ارتباط اجباري .11طوفان فكري .6 تجزيه و تحليل ريخت شناسانه .7 گردش تخيلي مدل سينكتيكس ( : ) Synectics به معني اتصال عوامل كه به ظاهر همانند نيستند . ً گوردن :اين مدل اساسا بر استفاده از تشابهات ساختي مدلها وآزمايش آنها ،گرد هم آوردن افرادي كه در رشته هاي مختلف دانشگاهي آموزش ديده و در نواحي مختلف جغرافيايي بزرگ شده اند وداراي شيوه هاي مختلف يادگيري و تفكر متكي است . عجيب را آشنا و آشنا را عجيب كردن صورت تطبيقي اسكمپر يا سواالت ايده برانگيز ) SCAMMPER(: Modify Magnify Rearrange Adapt Eliminate Combine Substitute Put to other uses تكنيك دلفي : شروع ارايه مساله به گروه هركدام از اعضا ايده هاي خود را يادداشت ميكنند نظرات وايده ها به ايستگاه مركزي ايده ها جمع آوري و تكثير و در اختيار ساير اعضا هرعضو ايده هاي ديگران را بررس ي و اعمال نظر خود بله آيا ايده جديدي توليد شده ؟ پايان ايده آفريني ارتباط اجباري: مجموعه پديده اول مجموعه پديده دوم محصوالت شيشهاي انواع بازيها حباب چراغ ليوان آينه 0 0 0 0 تجزيه و تحليل مورفولوژيك : پديده از نظر ريخت و ساختار كلي و ابعاد مختلف موجود در آن تجزيه و تحليل مي شود . اندازه وزن رنگ حجم الگوبرداري از طبيعت : ذهن باقدرت انتخاب خود جريانهاي طبيعت رادرقالب قوانيني مي ريزد و با انگاره هاي انتخاب خود مطابقت مي دهد . هوش مصنوعي برنامه ريزي كامپيوتر تفكر موازي : مشابه روش ارتباط اجباري است . وجه تمايز :تصادفي بودن تفكر موازي است . فال حافظ طوفان مغزي : طوفان مغزي نامي كه اسبورن انتخاب نمود و براساس تالش وي در اصالح و بهبود روش آزمايش و خطا بدست آمد . قوانين روش انتقاد ممنوع چرخش و گريز آزاد كميت مورد نظر است تركيب ايده ها واصالح آن انواع طوفان مغزي .1 طوفان مغزي مخالف .2 طوفان مغزي انفرادي .3 طوفان مغزي دونفري .4 طوفان مغزي دومرحله اي .5 طوفان مغزي پياپي Sol. Sol. Sol. معايب روش طوفان مغزي ً روند نظارت بر افكار را كامال رد مي كند . نقاط شروع فراوان ولي نقاط پاياني كمتر ديده مي شود . Sol. Sol. Sol. فرآيند حل مسئله در TRIZ • در دانش TRIZابتدا مسأله مورد نظر با مسأله هاي استاندارد مطابقت داده مي شود ،سپس راه حل استاندارد مربوط به مسئله كلي رادر مورد مسأله خاص خود به كار مي برند. با استفاده از چنين فرآيندي تعداد آزمايش و خطاي الزم در عمل كاهش مي يابد و مؤثرترين راه حل براي مسأله مورد نظر بدست مي آيد. بنابراين در روش TRIZابتدا مسائل جزئي و خاص خود را به شيوه استقرائي به مسائل كلي و استاندارد تعميم داده و سپس با استفاده از راه حلهاي موجود براي مسائل استاندارد ،جواب و راه حل خود را از روش قياس ي بدست مي آوريم. -6فوايد و كاربردهاي TRIZ • • • • • با استفاده از دانش TRIZمي توان به نتايج و دستاوردهاي متعددي از جمله موارد زير دست يافت: دستيابي به نوعي نگرش جامع علمي به ابداعات و اختراعات . شكل گيري جنبه هاي بسيار مهمي از علم خالقيت شناس ي. دستيابي به نوعي جهان بيني خالق. كشف انواعي از راه حل ها براي مسائل ابداعي يعني مسائلي كه با روش هايمعمولي متداول راه حل آنها به دست نمي آيد. • • • • دستيابي به بهترين و موثرترين راه حل ها براي انواع مسائل علمي ،فني ،انساني و اجتماعي. پيش بيني روند ابداعات و اختراعات در آينده (خالقيت شناس ي آيندهشناختي). ارائه آموزش هاي نوين مبتني بر TRIZدر مدارس و دانشگاه ها (خالقيتشناس ي پرورش ي مبتني بر )TRIZ -تسهيل و تسريع روند رشد و توسعه علوم و فناوري . همچنين در دنياي امروز شركتهاي بزرگ و كوچك بسياري از TRIZاستفاده مي كنند و اين تئوري را در سطوح مختلفي مانند حل مسايل واقعي ،مشكالت روزمره و عملياتي و پيش بيني و تصميم گيري درباره جهت گيريهاي آينده فناوري به كار مي گيرند. اين تئوري در شركتهايي چون فورد ،زيراكس ،هوندا ،موتوروال ،زيمنس ،فيليپس، ال جي ،سامسونگ ،ميتسوبيش ي ،كداك ،فوجي فيلم ،سوني و صدها كمپاني ديگر ،در حال اجراست و در برخي دانشگاههاي بزرگ جهان مانند ،MIT ميشيگان و بركلي تدريس ميشود. سیر تحوالت كاربردهاي TRIZ پایان