هوش هیجانی چیست؟
Download
Report
Transcript هوش هیجانی چیست؟
شهادت امام باقر(ع)
بر تمامی شیعیان آن حضرت تسلیت باد
حضرت امام محمد باقر(ع) می فرمایند:
مؤمنان در نیکی کردن و مهربانی و دلسوزی نسبت به یکدیگر همچون
تن واحدند که اگر جایی از آن دردمند شود ،باقی در بیداری و تب و
سوز آن همدردی می کنند
موضوع کنفرانس:
هوش هیجانی
تهیه و تنظیم توسط :خسرو دهاقین
دانشجوی کارشناس ی ارشد آموزش زبان فارس ی دانشگاه پیام نور اصفهان
با تشکر از استاد ارجمند :سرکار خانم طباطبایی
استاد محترم درس روانشناس ی تربیتی
www.dahaghin.ir
[email protected]
استفاده از این برنامه با ذکر مأخذ بالمانع است
ارسطو:
«عصبانی شدن آسان است:
همه می توانند عصبانی شوند،
شخص مناسب ،به
اما عصبانی شدن در برابر
ِ
میزان مناسب ،در زمان مناسب ،به دلیل مناسب و
به روش مناسب آسان نیست!»
عصبانیت قابل کنترل است
همه چی آرومه؟!!
چقدر احساس خوشبختی می کنید؟
به چه اندازه می توانید شرایط پیرامون خود را با آنچه دوست دارید ،نزدیک
کنید؟
به چه اندازه توانایی سازگار نمودن خود با محیط و شرایط پیرامون را دارید؟
آیا شما توانایی:مهار عواطف و تعادل برقرار کردن بین احساسات و منطق به
گونه ای که به خوشبختی برسید را دارید؟
آیا احساسات درونی خود را درک می کنید؟
من پر از احساسم؟!
احساسات مثل اثر انگشت منحصر به فرد هستند.
احساسات تفاوت های فردی را ایجاد می نمایند.
هیچکس نمی تواند دو نفر را مجبور کند که احساساتی مثل هم داشته باشند.
عواطف تعیین کننده ی میزان خوشبختی فرد است.
و در نهایت:
احساسات یعنی خوشبخت بودن یا بدبخت بودن!
احساسات یعنی موتور محرکه ی عقل و منطق!
هوش چیست؟
وكسلر :نتیجه ی تأثیر دایمی و متقابل فرد با محیط است و هوش توانایی كلی و
جامع فرد برای این كه به طور هدفمند رفتار كند و به طور منطقی بیاندیشد و
به طور مؤثر با محیط خود به مبادله بپردازد.
تـرمن :ظرفیت فرد در تفكر انـتزاعی است.
بیـنه و سیـمون :قابلیت عمومی درك و استدالل است
پیـاژه :استعداد انطباق با محیط است.
انواع ذهن:
ذهن هیجانی :دارای نظامي تکانش ي و قدرتمند
و گهگاه غیرمنطقي است.
ذهن خردگرا :همان مقام درک و فهم است
که به مدد آن قادر به تفکر و تعمق هستيم.
انواع هوش:
هوش تصویری
هوش زبانشناختی
هوش منطقی – ریاض ی
هوش موسیقایی
هوش جسمی– حرکتی
هوش میان فردی
هوش درون فردی
هوش طبیعت
ادامه...
هوش تصویری یا فضایی یعنی توانایی تجسم تقریبا هر
چیزی حتی تجسم فکرها
کاربرد:
معماری ،نقاش ی ،عکاس ی ،تصویرسازی ،صفحهبندی،
مرمت بناهای تاریخی و جعل اسناد با فتوشاپ !
بازگشت
داشتن اطالعات عمومیزیاد ،توانایی سخنوری و زبان بازی،
توانایی خوب نوشتن و خوب خواندن
کاربرد:
روزنامه نگاری ،نویسندگی ،تدریس ادبیات ،مسؤول روابط عمومی ،وکالت
و…
بازگشت
عملکرد خوب در انجام محاسبات و توانایی استدالل بهتر و درک
روابط علتی و معلولی
کاربرد:
مهندس ی ،حسابداری ،برنامهنویس ی کامپیوتر ،متخصص فلسفه مخصوصا
فلسفه علم و مجری طرحهای پژوهش ی.
بازگشت
آشنایی با زیر و بم آهنگها و
حساس بودن به ریتم و تن صداها و نغمهها
کاربرد:
آهنگسازی ،خوانندگی ،نوازندگی،نقد آثار موسیقایی و تدریس موسیقی در
کودکستان.
بازگشت
استعداد کنترل حرکات بدن و دستکاری ماهرانه اشیا
کاربرد:
ورزشکاری حرفهای (از فوتبال گرفته تا پرتاب دیسک) ،جراحی ،مکانیکی .
بازگشت
هوش میانفردی ،توانایی ارتباط برقرار کردن و خوب ارتباط
برقرار کردن و خوب درک کردن دیگران است.
کاربرد:
مشاور مدرسه ،مشاور خانواده ،مدیر روابط عمومی یک شرکت ،معلمی،
پزشکی ،مددکاری و فروشندگی.
بازگشت
هوش درون فردی یعنی هوش درک کردن خود و استفاده از
خودشناس ی برای انتخاب هدفهای زندگی.
کاربرد:
روحانی ،روان شناس بالینی و مخصوصا روانکاو ،متخصص الهیات و
شغلهایی که آدم آقای خودش است.
بازگشت
داشتن عشق و عالقه به طبیعت و
توانایی درک و فهم و لذت بردن از آن
کاربرد:
کشاورزی ،متخصص گیاه شناس ی ،متخصص جانور شناس ی ،نقاش ی و عکاس ی از
طبیعت و عضویت در تیم ملی یا فدراسیون کوهنوردی.
بازگشت
هیجان چیست؟
هیجان ،حالت عاطفی هوشیاری یا خودآگاهی است که در آن مفاهیمی
همچون شادی ،غم ،ترس ،نفرت یا عالقه ،تجربه می شود.
هیجان از حالت های شناختی و ارادی متمایز است
به عبارتی ،هیجان ،مربوط به احساس ها به ویژه جنبه های خوشایند و ناگوار
فرآیند ذهنی است.
هوش هیجانی چیست؟
دو روانشناس معروف ”پیتر سالووی“ و ”جان مایر “ ،۱۹۹۷هوش هیجانی را اینگونه تعریف کرده
اند” :هوش هیجانی ،توانائی درک هیجان ها و عاطفه ها به منظور دستیابی و ایجاد هیجان هائی
است تا ضمن کمک به تفکر بهتر ،بتواند به شناخت هیجان ها و عواطف بپردازد و در ضمن،
هماهنگی الزم میان عواطف و احساس ها برای ارتقاء عاطفی و هوش ی را فراهم آورد“.
دانيل گلمن در سال 1998در كتاب خود تحت عنوان كاركرد هوش هيجاني آن را اينگونه تعريف
مي كند :هوش هيجاني توانايي درك و فهم هيجان ها و عواطف است به منظور تعميم آن به
عنوان حامي انديشه ،شناخت هيجان ها و دانش هيجاني تا بتوانيم آنها را نظم داده تا موجبات
رشد عقلي ،عاطفي و هيجاني فراهم گردد.
هوش هیجانی مجموعه ای از توانایی هاست که به فرد کمک می کند تا احساسات خود و
دیگران را بشناسد و درک کند و در نهایت ،به فرد کمک می کند تا احساسات خود را تنظیم و
اداره کند.
.
پیشینه هوش هیجانی:
در سال 1920ثورن دایک در دانشگاه کلمبیا از عبارت هوش اجتماعی برای تشریح
مهارت کنار آمدن با سایر مردم استفاده کرد.
در سال « ،1975هاوارد گاردنر» ایده هوش چندگانه را مطرح کرد .او هشت نوع
ّ
و
هوش را در دو دسته کلی هوش میان فردی ) (interpersonalو هوش در ن
فردی ) (intrapersonalبرشمرد.
عبارت هوش هیجانی ابتدا در سال 1985توسط «وین پین» مطرح شد ّاما توسط
«دانیل گلمن» در سال 1995محبوبیت یافت.
بیشترین پژوهشها در این زمینه توسط «پیتر سالووی» و «جان مایر» در دهه 90
صورت گرفته است.
توانایی های هوش هیجانی
از دیدگاه سالووی و مایر
*توانایی درک و تشخیص دقیق هیجانات خود و دیگران
*توانایی استفاده از هیجانات برای تسهیل تفکر
*توانایی درک معانی هیجانات
* توانایی مدیریت و اداره کردن هیجانات
مولفه های هوش هیجانی از دیدگاه گلمن:
•
•
•
•
•
درک عمیق و خودآگاهي Self- awarenesment
خودمهارگري يا مديريت خود self-management
آگاهی اجتماعی social awareness
social skills
مهارت اجتماعی(مديريت روابط)
خود انگیختگی self-stimulation
مدل توانش های هیجانی بار –اون
-۱مهارتهاي درون فردي شامل:
خودآگاهي هيجاني (بازشناس ي و فهم احساسات خود)
جرأت (ابراز احساسات ،عقايد ،تفكرات و دفاع از حقوق شخص ي به شيوه اي سازنده)
خودتنظيمي (آگاهي ،فهم ،پذيرش و احترام به خويش)
خودشكوفايي (تحقق بخشيدن به استعدادهاي بالقوه خويشتن)
استقالل (خودفرماني و خودكنترلي در تفكر و عمل شخص ي و رهايي از وابستگي هيجاني)
-۲مهارتهاي ميان فردي شامل:
روابط ميان فردي (آگاهي ،فهم و درك احساسات ديگران ،ايجاد و حفظ روابط رضايت بخش دو جانبه كه
به صورت نزديكي هيجاني و وابستگي مشخص مي شود)
تعهد اجتماعي(عضو مؤثر و سازنده گروه اجتماعي خود بودن ،نشان دادن خود به عنوان يك شريك خوب)
همدلي(توان آگاهي از احساسات ديگران ،درك احساسات و تحسین آنها)
مدل توانش های هیجانی بار –اون
-۳سازگاري شامل:
مسأله گشايي(تشخيص و تعريف مسائل ،همچنین ايجاد راه كارهاي مؤثر)
آزمون واقعيت(ارزيابي مطابقت ميان آنچه به طور ذهني و آنچه به طور عيني ،تجربه مي شود)
انعطاف پذيري(تنظيم هيجان ،تفكر و رفتار به هنگام تغيیر موقعيت و شرايط)
-۴كنترل استرس شامل:
توانايي تحمل استرس(مقاومت در برابر وقايع نامطلوب و موقعيت هاي استرس زا)
كنترل تكانه(ايستادگي در مقابل تكانه يا انكار تكانه)
-۵خلق عمومي شامل:
شادي(احساس رضايت از خويشتن ،شاد كردن خود و ديگران)
خوشبيني(نگاه به جنبه هاي روشن زندگي و حفظ نگرش مثبت حتي در مواجهه با ناماليمات)
تفاوت IQو EQ
• IQبه ما میگوید که چه کار میتوانیم انجام دهیم
در حالیکه هوش هیجانی به ما میگوید که چه کاری
باید انجام دهیم.
هوش هیجانی به ما میگوید که چگونه از IQدر جهت
موفقیت در زندگی استفاده کنیم.
• IQدر مواقع بروز بحران و
گرفتاري هاي زندگي ،عمال هيچ
نوع آمادگي اي در افراد پديد
نمي آورد.
• هوش شناختی یا IQانعطاف
پذیر نیست IQ .از همان لحظه
تولد ثابت است یا دستکم ثبات
نسبی دارد.
«گلمن» اظهار مي دارد كه هوش شناختي در بهترين
شرايط تنها ۲۰درصد از موفقيتها را باعث مي شود و
80درصد از موفقيتها به عوامل ديگر وابسته است و
سرنوشت افراد در بسياري از موقعيتها در گرو مهارتهايي
است كه هوش هيجاني را تشكيل مي دهند.
• EQقابل آموزش است
• EQقابل اندازه گیری است.
کاربردهای هوش هیجانی در زندگی
بروز عکس العمل مناسب در موقعیت های تهدید کننده و خطرناک
مدیریت احساسات از قبیل غم و شادی و ...
درک نیازهای دیگران و همدلی با آنان
تقویت حس مسوولیت پذیری
یادگیری بهتر
شادابی ،سالمت و موفقیت بیشتر در زندگی
ویژگی افراد دارای هوش هیجانی
مردانی با IQباال :این مردان از روی تواناییهای گسترده عقالنیشان مورد شناسایی
قرار میگیرند چنین افرادی جاهطلب ،منتقد ،لجوج و دارای توانایی باال در حل مسائل
عقالنی میباشند .اما به دلیل هوش هیجانی پایین کمرو ،فروتن و نازک نارنجیاند از
روابط جنس ی خود رضایت ندارند و از نظر احساس ی سرد و بیعاطفهاند.
مردانی با EQهوش هیجانی باال :چنین مردانی در روابط اجتماعی ،متعادل ،شاد و
سرزندهاند .ظرفیت باالیی برای تعهد و سرسپردگی برای مردم یا اهداف خود دارند،
مسئولیتپذیر ،دلسوز و با مالحظهاند .چنین افرادی با خود ،دیگران و اجتماع
احساس راحتی میکنند.
ویژگی افراد دارای هوش هیجانی
زنانی با IQباال :از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند و در بیان موضوعات عقالنی و
اندیشههای خود فصاحت کافی دارند و دارای عالیق روشنفکرانه زیادی هستند .آنها
درونگرا ،مستعدنگرانی ،فکر و خیال و احساس گناه هستند ،در ابراز خشم خود تامل
ا
میکنند و معموال آن را غیرمستقیم ابراز میکنند.
ا
زنانی با EQباال :این زنان دوست دارند احساساتشان را مستقیما بیان کنند ،راجع به
خود مثبت فکر میکنند و مانند مردان هم گروه خود اجتماعی و گروهگرا هستند ،شاد
و آسوده خیالاند و به ندرت احساس نگرانی و گناه میکنند.
ویژگی وعلل موفقیت افراد با EQباال
-1رهبران سازماني برجسته هستند.
-2به ديگران روحيه مي دهند.
-3در كار گروهي هماهنگي بيشتري از خود نشان مي دهند.
-4تضاد و اختالفات را مي تواند تحمل و مديريت كنند.
-5براي رسيدن به اهداف ،همكاري اثر بخش تري با ديگران دارند.
-6در مواجهه با تنوع ها ( نژاد ،فرهنگ ،مليت ،جنسيت ) ديدگاه مثبت دارند.
-7ميان هيجان و منطق تعادل برقرار مي كنند.
-8نسبت به احساست خود و ديگران آگاه و مطلعند.
-9در موقع لزوم با ديگران ابراز همدلي و همدردي مي كنند.
-10در مواجهه با فشار رواني انعطاف نشان مي دهند.
-11خود برانگيختگي بااليي دارند.
-12در مشاغل فروشندگي موفق تر هستند.
-13مي توانند رفتار ديگران را تحت تاثیر قرار دهند.
هيجانات منفي مانند خشم ،ترس و ناكامي را كنترل و جهت مثبت به آن مي دهند.
تفاوت هاي فردي ديگران را به خوبي تحمل مي كنند ( .كلمن ) 1998
چگونه مي توان کودکی با EQباال پروراند؟
•
•
•
•
•
•
با توجه و ابراز احساسات به حرفهاي او گوش بدهيد
به كودك خود كمك كنيد تا احساسات خود را نامگذاري كند
احساسات كودك خود را با ارزش شمرده و آنها را تائيد كنيد
كج خلقي ها و بد اخالقي هاي او را به يك ابزار آموزش ي مفيد تبديل كنيد
از مشكالت عاطفي براي آموزش نحوه حل مشكالت استفاده كنيد
با حفظ آرامش خودتان يك الگوي مناسب براي كودك باشيد
ده توصيه براي بهبود هوش هيجاني
-1مسئوليت عواطف و كاميابي ها را بپذيريد.
-2به جاي برچسب زدن به رفتار و انگیزه هاي ديگران ،احساسات خودتان را بازنگري كنيد.
-3مهارت هاي موثر سازش جويانه را براي حالت خاص رواني توسعه دهيد .ياد بگیريد آرامش خود را حفظ كنيد
وقتي هيجان زده هستيد ،و بر عكس پر تالش و پر تحرك باشيد وقتي احساس خمودگي و ضعف مي كنيد.
-4به دنبال كسب پیروزي باشيد از شرايط منفي درس زندگي بياموزيد .به دنبال زندگي شاد باشيد.
-5با خودتان صادق باشيد .احساسات منفي تان را بپذيريد و به دنبال يافتن منشاء آن باشيد ،به دنبال راه حل
هايي باشيد تا به طور جدي بتوانيد مشكالت را حل كنيد.
-6به احساسات ديگران احترام بگذاريد و به آنان نشان دهيد برايشان احترام قائليد .
-7از افرادي كه احساسات شما احترام نمي گذارند يا قبولتان ندارند دوري كنيد.
-8دو برابر آنچه حرف مي زنيد گوش كنيد.
-9به ارتباطات غیر كالمي اهميت دهيد ،وقتي با ديگران ارتباط برقرار مي كنيد به چهره اش نگاه كنيد به لحن
صدايش توجه كنيد ،عالئم تن گفتاري ( حركات بدن ) را به ذهن بسپاريد آنها را مد نظر قرار دهيد.
-10بدانيد بهبود هوش هيجاني ( اجتماعي ) به زمان نياز دارد صبر و حوصله كنيد ،عجله نكنيد
آینده هوش هیجانی
پیتر سالووی :من فکر میکنم که در دهه بعد ما شاهد پژوهشهای
خوب و سازمان یافتهای باشیم که نشانگر این باشند که قابلیتها و
مهارتهای هیجانی ،نتایج مثبتی در خانه ،خانواده ،مدرسه و کار به بار
میآورند.
چالش واقعی ،نشان دادن این نکته است که هوش هیجانی ،برتر و
باالتر از ساختهای روانشناسانهای نظیر شخصیت و ضریب هوش ی
که دهها سال است که مورد ارزیابی قرار میگیرند ،قرار دارد.
من اعتقاد دارم که هوش هیجانی به این وعده عمل خواهد کرد