Transcript โครโมโซม ปวส. 4-5

• 1.เพื่อศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับโครโมโซม
• 2.เพื่อศึกษาและบอกความหมายของโครโมโซมได้
• 3.เพื่อศึกษาและเรี ยนรู้ความสาคัญของโครโมโซม
โครโมโซม(chromosome)
โครโมโซม (chromosome)เป็ นที่อยูข่ องสารพันธุกรรม หรื อดีเอ็นเอ (DNA)รวมถึง
หน่ วยพันธุกรรมหรื อยีน(gene)[ยีน(gene)ก็อยูใ่ น ดีเอ็น
เอ (DNA)(Deoxyribonucleic acid) อีกทีซ่ ึ งทาหน้าที่ควบคุมและถ่ายทอดข้อมูล
เกี่ยวกับ ลักษณะทางพันธุกรรมต่างๆ ของสิ่ งมีชีวติ เช่น ลักษณะของเส้นผม
ลักษณะดวงตา เพศ และผิว
มนุษย์ ผ้หู ญิงมีโครโมโซม 44+XX แท่ ง ( เซลล์ ไข่
มีโครโมโซม 22+X แท่ ง)
มนุษย์ ผ้ชู ายมีโครโมโซม 44+XY แท่ ง (เซลล์อสุ จมิ ี
โครโมโซม 22+X แท่ ง หรือ 22+Y แท่ ง)
โครโมโซมเป็ นทีอ่ ยู่ของดีเอ็นเอและอยู่ในนิวเคลียสของเซลล์
โดยทัว่ ไปของมนุษย์ มโี ครโมโซม 46 โครโมโซม แบ่ งออกเป็ น 2 ชุ ด ได้
ชุ ดละ 23 โครโมโซม คือมาจากพ่อชุ ดหนึ่งและมาจากแม่ ชุดหนึ่ง ในแต่
ละชุ ดมี โครโมโซมเพศ(sex chromosome) อยู่ 1 โครโมโซม ที่เหลือ
เป็ นโครโมโซมร่ างกาย (autosome) โครโมโซมเพศของผู้หญิงเป็ น
โครโมโซม X ทั้งคู่ ส่ วนในผู้ชายจะมีโครโมโซม X และY ในเซลล์
สื บพันธุ์มีโครโมโซมเพียงครึ่งหนึ่งของจานวนปกติคอื มี เพียง 23
โครโมโซมเท่ านั้น เมื่อมีการผสมกับเซลล์สืบพันธุ์จากอีกเพศหนึ่ง แล้ว
ก็จะกลับมาเป็ น 46 โครโมโซมเท่ าเดิม
ส่ วนประกอบ ของโครโมโซม
ถ้ า หากจะประมาณสั ดส่ วนระหว่ าง DNA และโปรตีนทีเ่ ป็ นองค์ ประกอบ
ของโครโมโซมของยูคาริโอต จะพบว่ าประกอบด้ วย DNA 1 ใน 3 และอีก 2
ใน 3 เป็ นโปรตีน โดยส่ วนทีเ่ ป็ นโปรตีนจะเป็ น ฮิสโตน (histone) และ
นอนฮิสโตน(non-histone) อย่ างละประมาณเท่ าๆกันในปี พ.ศ. 2427
นักวิทยาศาสตร์ พบว่ าฮิสโตนเป็ นโปรตีนทีม่ อี งค์ ประกอบ ส่ วนใหญ่ เป็ น
กรดอะมิโนทีม่ ปี ระจุบวก (basic amino acid) เช่ น ไลซีน และอาร์ จินีนทา
ให้ มสี มบัติในการเกาะจับกับสาย DNA ซึ่งมีประจุลบได้ เป็ นอย่ างดี และทา
ให้ เกิดการสร้ าง สมดุลของประจุ(neutralize)ของโครมาทินด้ วยสาย DNA
พันรอบกลุ่มโปรตีนฮิสโตนคล้ ายเม็ดลูกปัด เรียกโครงสร้ างนีว้ ่ า นิวคลีโอ
โซม (nucleosome) โดยจะมีฮิสโตนบางชนิดเชื่อมต่ อระหว่ างเม็ดลูกปัดแต่
ละเม็ด ดังภาพ
โครโมโซม
การเปลีย่ นแปลงของโครโมโซมขณะมีการแบ่ งเซลล์
การแบ่ งเซลล์ ใน 2 ลักษณะ คือ
การแบ่ งเซลล์ของไมโทซิส กระบวนการนีเ้ ซลล์ ลูกทีเ่ กิดขึน้
จะมีโครโมโซม เหมือนกันทั้งหมด เท่ ากับเซลล์เดิม
การแบ่ งเซลล์แบบไมโอซิส มีผลทาให้ เซลล์ ลูกทีเ่ กิดขึน้ จะมีจานวน
โครโมโซมเป็ นครึ่งหนึ่งของเซลล์ เริ่มต้ น (haploid cell)
โครโมโซมแบ่ งเป็ นแบบต่ างๆได้ ดังนี้
• Metacentric เมตาเซนตริก เป็ นโครโมโซมทีม่ ี
แขนยืน่ 2 ข้ างออกจากเซนโทรเมียร์ เท่ ากันหรือ
เกือบเท่ ากัน
• Submetacentric ซับเมตาเซนตริก เป็ น
โครโมโซมที่มแี ขนยืน่ ออกมา 2 ข้ างจากเซนโทร
เมียร์ ไม่ เท่ ากัน
โครโมโซมแบ่งเป็ นแบบต่างๆได้ดงั นี้
• Acrocentric อะโครเซนตริก เป็ นโครโมโซมที่มีลกั ษณะเป็ นแท่ง
โดยมีเซนโทรเมียร์ อยูใ่ กล้ กบั ปลายข้ างใด ข้ างหนึง่ จึงเห็นส่วนเล็กๆ ยื่น
ออกจากเซนโทรเมียร์
• Telocentric เทโลเซนตริก เป็ นโครโมโซมที่มีลกั ษณะเป็ นแท่งโดยมี
เซนโทรเมียร์ อยูต่ อนปลายสุดของโครโมโซม
โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีน และโครโมโซม
• อาการ ดาวน์ (Down Syndrome) มีการผิด ปกติจาก กรณีที่มี
โครโมโซม คูท่ ี่ 21 เกิน มา 1 แท่ง
• กลุม่ อาการเทอร์ เนอร์ เป็ นอีกตัวอย่างหนึง่ ของการมีโครโมโซมเดี่ยว โดย
ผู้ป่วยจะมีโครโมโซมเพศเพียงอันเดียวคือโครโมโซม X โดยไม่มี
โครโมโซม Y
• กลุม่ อาการพาโต ( Patau’s Syndrome )
สาเหตุ โครโมโซม คูท่ ี่ 13 เกินมา 1 แท่ง โครโมโซมในเซลล์ร่างกายเป็ น
47 แท่ง ลักษณะที่ปรากฏจะพบว่ามีอาการปั ญญาอ่อน ปากแหว่ง
เพดานโหว่ หูหนวก นิ ้วเกิน ตาอาจพิการ หรื อตาบอด ส่วนใหญ่อายุสนั ้
มาก
ประโยชน์
1.ได้ความรู ้เกี่ยวกับโครโมโซม
2.สามารถบอกลักษณะของโครโมโซมได้
3.ทาให้เราเข้าใจดีข้ ึนกับการตอบคาถาม
คาถาม
• 1 โดยทัว่ ไป โครโมโซม มนุษย์ มีกี่คู่
• 2 อาการดาวน์ Down Syndome เป็ นโรคทางพันธุกรรมที่ผดิ พลาดทาง
โครโมโซมคู่ใด
• 3 โครโมโซมของมนุษย์ระหว่างเพศหญิงชายต่างกันกี่คู่
• 4 โรคทางพันธุกรรมใดต่อไปนี้เกิดจากความผิดปกติผดิ พลาดของโครโมโซม
• 5 สารพันธุกรรม DNA ย่อมาจาก อะไร
• 6 หน่วยที่ควบคุมและถ่ายทอด ลักษณะทางพันธุกรรม คือ
• 7 โครโมโซมในแต่ละชุดมี โครโมโซมเพศอยู่ กี่โครโมโซม
หน้ าต่ อไป
คาถาม
•
•
•
•
•
•
•
•
8 โครโมโซมเป็ นโครงสร้ างทีม่ ีอะไรประกอบกัน
9 จากภาพ เป็ นลักษณะโครโมโซมแบบใด ?
10 จากภาพเป็ นลักษณะโครโมโซม แบบใด ?
11 ข้ อใดเป็ นสาเหตุสาคัญทีท่ าให้ สิ่งมีชีวติ แตกต่ างกัน
12 การแบ่ งเซลล์ แบบไมโทซิส จานวนโครโมโซมในเซลล์ ใหม่ จะเป็ นเท่ าใด
13 การแบ่ งเซลล์ แบบไมโอซิสเซลล์ ใหม่ ทไี่ ด้ มีลกั ษณะเป็ นอย่ างไร
14 อาการ พาโต (Patau’s Syndrom) เกิดจากสาเหตุใด
15ลักษณะโดยรวมของอาการพาโตเป็ นอย่ างไร