Transcript ۱- فصل اول کتاب دکتر شباهنگ

‫بنام خدا‬
‫استاد گرامي ‪ :‬دكتر خیر الهی‬
‫گردآوران ‪ :‬سید محمد جعفری ‪ -‬سعید بابایی‬
‫مهر ماه ‪1392‬‬
‫‪1‬‬
‫رئوس مطالب فصل‬
‫‪‬معناي تئوري حسابداري وداليل اهميت موضوع‬
‫‪‬پیچیدگی اطالعات در حسابداری مالی و گزارشگری‬
‫‪‬نقش تحقیقات حسابداری‬
‫‪‬اهمیت اطالعات نامتقارن‬
‫‪‬مسئله بنیادی در تئوری حسابداری‬
‫‪‬ارتباط بین تئوري حسابداري و فرايند تدوين استاندارد هاي حسابداري‬
‫‪‬نقش اندازه گیري در حسابداري‬
‫‪‬فرايند اندازه گیري‬
‫‪‬انواع اندازه گیري‬
‫‪‬کیفیت اندازه گیری‬
‫‪2‬‬
‫به کار گیری روشهای مختلف در حسابداری ‪ ,‬آثاری واقعی بر محاسبه و‬
‫سایر پدیده های اقتصادی به شرح زیر دارد ‪:‬‬
‫‪ ‬اثر بر مبلغ بدهی مالیاتی واحد انتفاعی‪.‬‬
‫‪ ‬اثر بر ارزیابی عملکرد مدیریت که به نوبه خود بر حقوق و مزایای‬
‫مدیران تاثیر می گذارد‪.‬‬
‫‪ ‬اثر بر سود سهام قابل توزیع و قیمت سهام واحد انتفاعی در بورس‬
‫اوراق بهادار‪.‬‬
‫‪ ‬اثر بر اعتبار واحد انتفاعی و به تبع آن تاثیر بر هزینه تامین مالی‪.‬‬
‫‪ ‬سئوال ‪ :‬چرا حسابداری نمی تواند واقعیتهای اقتصادی را در تمامی موارد‬
‫به دقت اندازه گیری کند ؟‬
‫‪ ‬پاسخ ‪ :‬زیرا از مفهوم واقعیتهای اقتصادی برداشتهای متفاوتی وجود دارد‬
‫‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫تعريف تئوري‪:‬‬
‫بيان سيستماتيك اصول وتبین روابط آشكار يا مباني برخي از پديده هاي مشخص كه‬
‫مشاهده وتا حدودي تاييد شده است‪.‬‬
‫هدف تئوري‪ :‬بيان و پيش بيني است‪.‬‬
‫انواع تئوري‪ .1 :‬دستوري ‪.2‬مثبت(توصيفي)‬
‫تئوري دستوري آن چه راكه بايد باشد بيان ميكند در حالي كه تئوري مثبت آن چه را‬
‫كه هست بيان ميكند‪.‬‬
‫یک تئوری کامل و توسعه یافته آن چه را که باید باشد و آنچه را که هست توأما در بر‬
‫می گیرد ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫تعريف تئوري حسابداري‬
‫تئوري حسابداري مجموعه اي از فرضيات مبنا ‪ ،‬تعاریف‪،‬اصول ومفاهيم ونحوه‬
‫استنتاج آنهاست كه زيربناي تدوين استانداردهاي حسابداري توسط مراجع مربوط‬
‫و همچنین شالوده گزارش اطالعات حسابداري را تشكيل مي دهد‪.‬‬
‫تعریف تئوری حسابداری هندریکسون‪ :‬مجموعه اي منسجم از اصول مفهومي و‬
‫عملي كه يك چارچوب مرجع ارائه مي كند كه بدان وسيله مي توان درباره ي‬
‫ماهيت حسابداري جست و جو كرد ‪.‬‬
‫هدف تئوري حسابداري‬
‫فراهم كردن مجموعه اي از اصول وروابطي است كه عمليات مشاهده شده‬
‫حسابداري رابيان وعمليات مشاهده نشده را پيش بيني كند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫قلمرو تئوري حسابداري مرارد زير را دربر مي گیرد‪:‬‬
‫‪ ‬تهيه چارچوب نظري كه راهنماي تدوين قواعد واستانداردهاي حسابداري‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬تجزيه وتحليل قواعد حسابداري به منظور سنجش هماهنگي آنها با چارچوب‬
‫نظري حسابداري‪.‬‬
‫‪ ‬از ديدگاه عملي تئوري حسابداري به بهبود حسابداري ومطلوبيت ارائه‬
‫صورتهاي مالي كمك مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬تئوري حسابداري شامل مفاهيم مربوط نظیر تحقق درآمد فروش وعينيت‬
‫مدلهاي ارزشيابي وفرضيه هاي قابل آزمون مي باشد‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫اهميت تئوري حسابداري‪:‬‬
‫تئوري حسابداري همواره مي تواند در زمينه هاي زير بطور موثر ياري دهنده باشد‬
‫‪ .1‬درك بهتر نحوه تدوين قواعد حسابداري در چارچوب ساختار حسابداري مالي‪.‬‬
‫‪ .2‬فراهم كردن زمينه بهبود در فرايند تدوين استاندارد هاي جديد‪.‬‬
‫‪ .3‬يكپارچه كردن استانداردهاي حسابداري درسطح ملي وهمچنین در سطح بین‬
‫املللي‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫پیچیدگی اطالعات در حسابداری مالی و گزارشگری‬
‫محیط حسابداری بسیار پیچیده و چالشگر است زیرا محصول‬
‫حسابداری چیزی جز اطالعات نیست‪.‬‬
‫دالیل پیچیدگی اطالعات ‪:‬‬
‫‪ -1‬افراد از نظر واکنش نسبت به اطالعات رفتار یکسان ندارند‪.‬‬
‫‪ -2‬اطالعات حسابداری تأثیری فراتر از اثر بر تصمیمات فردی دارد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫تحقیقات از دو دیدگاه قابل بررس ی است ‪:‬‬
‫‪ – 1‬تحقیقات بر روشهای حسابداری اثر می گذارد‪.‬‬
‫‪ -2‬تحقیق می تواند موجب افزایش درک ما از محیط حسابداری گردد ‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫اهمیت اطالعات نامتقارن‬
‫دیدگاه اقتصادی به طرفهای معامله شرکت توجه می کند یعنی اینکه یکی از‬
‫طرفها نسبت به دیگری اطالعات بیشتری دارد ‪ .‬در چنین وضعیتی می گویند‬
‫سیستم اقتصادی از دیدگاه اطالعات نا متقارن است‪.‬‬
‫دو نوع عمده اطالعات نامتقارن ‪:‬‬
‫‪ – 1‬گزینش نامناسب ‪ :‬گونه ای از اطالعات نامتقارن است که در یک سیستم‬
‫اقتصادی یک یا چند نفر از طرفهای قرارداد یک معامله بالقوه نسبت به‬
‫طرف دیگر دارای مزیت اطالعاتی است ‪.‬‬
‫‪ -2‬خطر اخالقی ‪ :‬از این دیدگاه یک یا چند نفر از طرفهای قرارداد و معامله بالقوه‬
‫می توانند شاهد انجام شدن خواسته های خود در معامله باشند ولی طرف‬
‫دیگر نمی تواند شاهد چنین رخدادی باشد‬
‫‪10‬‬
‫مسئله بنیادی در تئوری حسابداری‬
‫برای اینکه بتوان از مجرای اطالعات‪ ،‬بهترین منافع سرمایه گذاران را تأمین کرد‬
‫باید بین اطالعات مربوط( اثرگذار)‪ ،‬از یک سو‪ ،‬و از سوی دیگراطالعات‬
‫قابل اتکا نوعی مصالحه و بده بستان انجام داد و بدین گونه اطالعات ارائه‬
‫شده را سودمند ساخت ‪.‬‬
‫اطالعات مربوط( اثرگذار)‪ ،‬آنهایی هستند که سرمایه گذاران را قادر می سازد‬
‫چشم انداز آینده اقتصادی را مورد ارزیابی قرار دهند و مقصود از اطالعات‬
‫قابل اتکا آن دسته از اطالعاتی است که دقیق و عاری از هر نوع تعصب و‬
‫سوگیری باشد و مدیران نتوانند در آنها دستکاری کنند ‪.‬‬
‫بطور خالصه مسئله بنیادی در تئوری حسابداری مالی عبارتست از شیوه سازگار‬
‫ساخت نقش های مختلف که اطالعات حسابداری ایفا میکند ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫چه اطالعاتی مربوط است ؟‬
‫اطالعاتی که برای تصمیم گیری مفید واقع شوند و دستیابی به نتایج مورد نظر را تسهیل کنند ‪.‬‬
‫توان پیش بینی‬
‫‪13‬‬
‫بازخورد‬
‫به هنگام بودن‬
‫چه اطالعاتی قابل اتکا است ؟‬
‫اطالعاتی که عاری از اشتباه و تمایالت جانبدارانه باشد ‪.‬‬
‫بیان صادقانه‬
‫رجحان محتوا بر شکل‬
‫‪12‬‬
‫احتیاط‬
‫بی طرفی‬
‫کامل بودن‬
‫ارتباط بین تئوري حسابداري وفرايند تدوين استانداردهاي حسابداري‬
‫سياستگذاري حسابداري كه غالبا توسط نهادها وانجمن هاي حرفه اي‬
‫حسابداري به عمل مي آيد معموال تحت تاثیرعوامل زيراست‪.‬‬
‫‪‬تئوري حسابداري‬
‫‪‬شرايط سياس ي‬
‫‪‬وضعيت اقتصادي‬
‫عوامل باال بطور كامل از يكديگر استقالل ندارند ومي توانند بر همديگر اثر‬
‫بگذارند‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫وظيفه سياستگذاري حسابداري كه با عنوان تدوين استانداردها‬
‫مورد اشاره قرار مي گیرد توسط نهادهاي مسئول انجام ونتايج آن به‬
‫صورت بيانيه هاي رسمي منتشر مي شود‬
‫عوامل سه گانه وضعيت اقتصادي‪،‬شرايط سياس ي وتئوري‬
‫حسابداري‪،‬نهاده هاي فرايند سياستگذاري محسوب مي شود‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫نقش اندازه گیري در حسابداري‬
‫اندازه گیری جزیی اساس ی از تئوری حسابداری است و تاثیر با اهمیتی بر آن دارد‪.‬‬
‫تعريف اندازه گیري‪:‬‬
‫اندازه گیري‪،‬انتساب مبالغ به صفات يا ويژگيهاي اقالمي است كه اندازه گیري مي‬
‫شوند‪.‬‬
‫در حسابداری خود اقالم اندازه گیری نمی شوند بلکه ارزش ی اندازه گیری می شود‬
‫که می توان بر حسب پول به صفات معینی از اقالم مزبور نسبت داد‪.‬‬
‫اندازه گیریهای مستقیم و غیر مستقیم‬
‫چنانچه رقم نسبت داده شده به یک قلم معرف اندازه واقعی ویژگی مورد نظر باشد‬
‫این اندازه گیری مستقیم محسوب میشود‪ .‬اندازه گیری غیر مستقیم معموال از طریق‬
‫پیچیده تری انجام می شود‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫روش ديگر طبقه بندي اندازه گیري ها‬
‫‪ ‬معيارهاي ارزيابي‪ :‬كه با صفات مشخص ي ازاقالم ارتباط دارد كه‬
‫مي تواند به طور مستقيم يا غیر مستقيم بدست آيد‪.‬‬
‫‪ ‬معيارهاي پيش بيني‪ :‬كه باعواملي ارتباط دارد كه معرف وضعيت‬
‫هايي درآينده است‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫فرآيند اندازه گیري‬
‫‪18‬‬
‫در فرآيند اندازه گیري‪،‬عوامل گوناگوني اثر دارند‪.‬حتي هنگامي كه يك معيار‬
‫ارزيابي مسقيم مورد استفاده قرار مي گیرد نمي توان نتيجه گرفت كه تنها يك‬
‫معيار مطلقا صحيح وجود دارد‪.‬‬
‫يك معيار ساده از اين نوع مثال شمارش وجه نقد به چند عامل به شرح زير‬
‫بستگي دارد‪:‬‬
‫‪ ‬پول‬
‫‪ ‬صفت مورد اندازه گیري‬
‫‪ ‬شخص اندازه گیر‬
‫‪ ‬عمليات شمارش‬
‫‪‬ابزارهاي موجود براي اندازه گیري‬
‫‪ ‬محدوديتهاي موثر بر شخص اندازه گیر‬
‫در فرآیند اندازه گیری مهمترین محدودیت موثر بر اندازه گیری عامل زمان‬
‫است‪.‬‬
‫انواع اندازه گیری‬
‫انواع مقیاسهای اندازه گیری عبارتند از ‪:‬‬
‫مقیاس اسمی ‪ ،‬مقیاس ترتیبی ‪ ،‬مقیاس فاصله ای ‪ ،‬مقیاس نسبی ‪.‬‬
‫ساده ترین نوع سیستم اندازه گیری مقیاس اسمی است مقیاس اسمی یک سیستم طبقه بندی‬
‫مشتمل بر اسامی است‪.‬‬
‫نوع دیگر ازسیستم مقیاس ترتیبی است‪.‬در این مقیاس ترتیبی اقالم به ترتیب الویت فهرست و به‬
‫هریک از اقالم شماره ای اختصاص داده می شود‪.‬‬
‫نوع دیگر ازسیستم مقیاس فاصله ای است ‪ .‬بر خالف مقیاس ترتیبی تغییر درصفت مورد اندازه‬
‫گیری در هریک ازطبقات باید مساوی باشد‪.‬‬
‫نوع دیگر مقیاس نسبی است‪ .‬همانند مقیاس فاصله ای‪ ،‬تغییر در صفت مورد اندازه گیری هر یک‬
‫از طبقات مساوی است‪.‬اما ویژگی دیگری را نیز در بر دارد در حسابداری به کار گیری مقیاس نسبی‬
‫امکان پذیر است زیرا عدد صفر معرف نداشتن پول است‬
‫‪19‬‬
‫كيفيت اندازه گیري‬
‫چنانچه استفاده کنندگان اطالعات حسابداری بر این باور باشند‬
‫صرفنظر از شخص تهیه کننده اطالعات ‪ ,‬ارزشهای گزارش شده‬
‫یکسان خواهند بود ‪ .‬میزان اطمینان اطالعات افزایش چشمگیری‬
‫خواهد یافت برخی از حسابداران این ویژگی را عینیت نامیده اند‪.‬‬
‫عینیت به عنوان میزان اتفاق رای در میان اشخاص اندازه گیری که‬
‫از ابزارهای یکسانی استفاده می کند با محدودیتهای یکسانی مواجه‬
‫بوده اند و صفت یکسانی را اندازه گیری می کنند‪.‬‬
‫میتوان از رابطه واریانس استفاده کرد که واریانس محاسبه شده با‬
‫عینیت رابطه معکوس دارد‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫ويژگي هاي مرتبط با معيارهاي ارزيابي وپيش بيني كه بر كيفيت اندازه گیري تاثیر‬
‫دارند‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪21‬‬
‫عينيت كه همان ارزيابي اتفاق راي اشخاص مي باشدكه فرمو ل آن واريانس‬
‫است‪.‬‬
‫مفيد بودن اطالعات که معرف موفقیت پیش بینی است ‪.‬‬
‫به موقع بودن اطالعات كه مستلزم هزينه زياد است وبا هزينه تهيه‬
‫اطالعات در اغلب موارد تعارض دارد بنابراين بايد در فرايند تدوين‬
‫استانداردها لحاظ شود‪.‬‬
‫هزينه تهيه اطالعات اندازه گیریهای صحیح تر و دقیق تر و همچنین ارائه‬
‫معیارهای به موقع مستلزم صرف منابع بیشتر است ‪.‬‬
‫منابع‬
1381 ‫ تاليف دكتر شباهنگ‬،‫تئوري حسابداري‬
.1
Financial Accounting Theory By Scott ,2009
.1
Accounting Theory By Harry I. Wolk 2008
.2
22
23