خطای حرفه ای در پرستاری و مامایی
Download
Report
Transcript خطای حرفه ای در پرستاری و مامایی
گرد آورنده :الهه محمدی
ترم چهارم کارشناسی ارشد پرستاری
زیر نظر جناب آقای دکتر قدوسی
مطالعه اي در سال 2011با عنوان مطالعه ي ملي روي فراواني،
انواع ،علل و پیامد هاي خطاهاي دارویي بخش اورژانس كه بطور
داوطلبانه گزارش داده شده اند توسط جولیوس كنگ و همكارانش در
آمریكا انجام شده است.
در این مطالعه آمده است:
خطاهاي دارویي شایع ترین نوع خطاهاي پرستاري هستند و %19اتفاقات
نامطلوب در بیماران بستري را شامل مي شوند .در هر 100بیمار در
بیمارستان 5/6مورد خطا اتفاق مي افتد .اورژانس بیمارستان محیط پر
خطري براي خطاهاي دارویي است و تقریبا %3همه ي وقایع نامطلوب
بیمارستاني در بخش اورژانس اتفاق مي افتد .حجم زیاد بیماران با مشكالت
پیچیده و بیماریهاي مزمن و كمبود اطالعات دقیق و موثق در مورد بیماران
باعث افزایش احتمال خطا در این بخش مي شود .با این حال اطالعات كمي
در مورد اینكه چه خطاهایي شایع تر است؟ در كدام قسمت فرایند دارو درماني
این خطاها اتفاق مي افتد؟ علل بروز این خطا ها چیست؟ این خطاها چه پیامد
هایي دارد و چه افرادي در انجام این خطا ها نقش دارند ،وجود دارد.
بنابراین مطالعه ي فوق براي كشف این موارد انجام شده است.
روش كار :یك مطالعه ي مقطعي روي همه ي خطاهاي گزارش شده ي
بخش اورژانس به سیستم مد ماركس بین سالهاي 2000تا 2004انجام
شده است .مد ماركس یك سیستم گمنام و محرمانه ي كامپیوتري است كه
از طریق اینترنت قابل دسترسي است و به كاركنان بیمارستان این امكان
را مي دهد كه اطالعات مربوط به خطا را در یك چارچوب استاندارد
گزارش كنند و با دیگران به اشتراك بگذارند بدون اینكه ردي از خود
بجاي بگذارند .براي تحلیل این اطالعات از آمار توصیفي استفاده شد.
نتایج :بین سالهاي 2000تا 13932 ، 2004مورد خطاي دارویي انجام
گرفته در بخش اورژانس به سیستم مد ماركس ارائه شد كه مربوط به 496
بیمارستان بود .اكثر این بیمارستانها به سیستم كامپیوتري وارد كردن داروها
مجهز نبودند .بطور تقریبي 88خطا در هر 100هزار مداخله براي بیمار
گزارش شد .بیشترین درصد خطا بین ساعات 3عصر تا 11عصر اتفاق
افتاد ( )%42و خطاها بیشتر در روز دوشنبه صورت گرفته بود .پزشكان
%24و پرستاران %54خطاها را انجام داده بودند .خطا ها بیشتر در فاز
دادن داروها بود .بیشترین میزان خطا در دارو دادن مربوط به عدم رعایت دز
یا مقدار صحیح دارو بود كه %18بوده است .همچنین از قلم افتادن دارو و
دادن دارو بدون دستور پزشك و انجام نا صحیح فرایند دارو درماني نیز آمار
باالیي داشت.
فقط %2/6از خطاها باعث صدمه به بیمار شد اگرچه سه مورد مرگ و میر
بر اثر خطاهاي دارویي اتفاق افتاد.
بحث و نتیجه گیری:
خطاها در فاز دادن دارو به بیمار شایع است چون آخرین مرحله از
فرایند دارو درماني قبل از دریافت دارو توسط بیمار است و معموال
بیشتر این خطا توسط پرستاران اتفاق مي افتد چون دارو درماني از
وظایف پرستاران است.
بیشترین میزان خطا در روز دوشنبه و در شیفت عصر اتفاق مي افتد كه
بیشترین میزان شلوغي در بخش اورژانس وجود دارد .دو علت مهم
خطاهاي دارویي یعني ارتباط ضعیف و انجام ندادن صحیح فرایند دارو
درماني ممكن است به علت عجله و وجود كار زیاد باشد.
از علل دیگر خطاهاي دارویي مي توان به پرت شدن حواس ،شرایط
اورژانسي و فشار كار اشاره كرد.
مطالعه ی دیگری در سال 2012توسط واترز و همکارانش با عنوان
ادرکات پرستاران بخش زایمان درباره ی گزارش خطا ها در کانادا
صورت گرفته است.
در این مطالعه آمده است :ایمنی بیمار بصورت کاهش انجام اعمال غیر
ایمن بوسیله ی سیستم های مراقبت سالمت تعریف شده است .گزارش
خطا توسط افراد حرفه ای مراقبت سالمت به ایمنی بیماران کمک می
کند .دانستن انواع خطا و علل آن می تواند باعث ارتقاء مدیریت و ایمنی
سیستم های مراقبت سالمت شود .بیشتر خطاهای انجام شده در سیستم
مراقبت سالمت تشخیص داده نمی شوند چون گزارش داده نمی شوند.
یک افزایش 200درصدی در موارد آسیب به بیماران در کانادا وجود
داشته است .شکایات بیشتر برای بچه های زیر 5سال و زنان بین 18
تا 44سال اتفاق افتاده است .پزشکان متخصص زایمان بیشتر از سایر
پزشکان تحت پیگرد قانونی بدلیل شکایت قرار می گیرد .خطاهای
صورت گرفته توسط پرستاران بخش زایمان بیشتر بدلیل بی توجهی بوده
است .طبیعت شکایت برانگیز کار و دانش نا کافی در مورد گزارش
دهی وقایع موجب نیاز به دانستن ادراکات پرستاران از گزارش دهی
خطا می شود.
روش کار :یک مطالعه ی کیفی توصیفی انجام شد 4 .مصاحبه ی
فوکوس گروپ با پرستاران 3بیمارستان انجام شد.از یک مصاحبه ی
نیمه ساختار یافته جهت جمع آوری اطالعات استفاده شد .برای مثال
یکی از سواالت این بود " :وقتی عبارت گزارش دهی خطا را می شنوید
چه چیزی به ذهنتان می آید؟"
هر مصاحبه تقریبا یک ساعت به طول انجامید .همچنین شرکت کنندگان
یک پرسشنامه ی مختصر اطالعات فردی را نیز تکمیل کردند و
مصاحبه ها ضبط شد .برای تجزیه و تحلیل اطالعات از روش آنالیز
محتوا استفاده شد.
یافته ها:
در این مطاله 4تم اصلی بدست آمد :مشخص کردن یک واقعه ،محتوای
کار بالینی بخش زایمان ،موانع گزارش دهی خطا و فاکتورهای تسهیل
کننده ی گزارش دهی خطا.
مشخص کردن یک واقعه :بعضی خطاها بود که پرستاران احساس می
کردند باید حتما گزارش داده شود مثل فراموش کردن دادن یک دارو.
محتوای کار بالینی بخش زایمان :به مواردی مثل ترس از شکایت،
پیچیدگی تصمیم گیری و عدم وجود همکاری و پویایی گروهی در انجام
کارها اشاره شد.
موانع گزارش دهی خطا :به وقت گیر بودن گزارش دهی خطا اشاره شد
و گفته شد خستگی پرسنل در شیفتها مانع گزارش دهی خطا می شود.
همچنین نبود ابزارهای مناسب گزارش دهی و فرهنگ بخش (چون
پرستار خاطی را مقصر می دانند) مانع گزارش دهی خطا می شد.
تسهیل کننده های گزارش دهی خطا :به مواردی مثل آموزنده دانستن
گزارش دهی خطا ،راهی برای بهبود کار بالینی و روشی برای افزایش
مسئولیت پذیری حرفه ای اشاره شد.
بحث و نتیجه گیری :این مطالعه اولین مطالعه ای بود که ادراکات
پرستاران بخش زایمان را در مورد گزارش دهی خطا بررسی می کرد.
باید به نیازهای پرستاران در مورد گزارش دهی خطا توجه شود تا
میزان گزارش دهی خطا افزایش یابد .افزایش سطح ایمنی مادران و
نوزادانشان در بخش زایمان و افزایش سطح کیفیت مراقبتها نیاز به توجه
به گزارش دهی خطا دارد.
مطالعه ی دیگری در سال 2011در ونکوور کانادا توسط عطیه محمد و همکارانش
با عنوان درک پرستاران از اینکه چگونه محیط فیزیکی روی خطاهای دارویی اثر
می گذارد انجام گرفته است.
در این مطالعه آمده است :محیط کار پرستاران از لحاظ جسمی و روحی دارای فشار
است و بالقوه پراسترس می باشد .محیط شلوغ و فضای کاری غیر آراسته باعث
استرس پرستاران می شود و احتمال خطاهای دارویی را باال می برد .انواع خطاهای
دارویی شامل فراموش کردن دادن دارو ،دادن دارو به بیمار اشتباه ،دادن داروی
اشتباه به بیمار ،روش اشتباه ،زمان اشتباه ،دو برابر دادن میزان دارو و یا دادن دارو
زمانی که دستور قطع دارو داده شده ،می باشد .یک مطالعه ی اخیر در بیمارستان
میدوست گزارش داد که در طول دو سال و نیم 861خطا توسط پرستارانش انجام
شده بود که %96آنها قابل پیشگیری بودند .مطالعه ی دیگری در سال 2004توسط
کدهاری انجام شد که گفته کاهش استرس و خطای پرستاران از طریق اصالح محیط
کار مثل تهویه ی هوا ،کیقیت صدا و نور میتواند اثر مهمی روی سالمت و کارآمدی
کارکنان داشته باشد.
مثل جنبه های مدیریتی و سازماندهی ،جنبه های محیط فیزیکی می تواند
بطور بالقوه روی وقوع خطا ها بطور مستقیم اثر گذار باشد .مثال نور
ناکافی که باعث می شود برچسب دارو درست خوانده نشود .و یا بطور
غیر مستقیم با تولید شرایط بروز خطا مثل صدای دور و بر ایستگاه
پرستاری که باعث استرس و افزایش پتانسیل خطا می شود.
روش کار :یک مطالعه ی مقطعی روی پرستاران بیمارستان نور وست
در سال 2005در آمریکا انجام شد 84 .پرستار در این مطالعه شرکت
کردند .روش جمع آوری اطالعات از طریق پرسشنامه بود .پرسشنامه
بر مبنای مرور متون انجام شده در این زمینه طراحی شد و پرستاران به
سواالت در مورد طراحی بخش ،ظاهر اتاق دارو و میزان بروز خطاها
و اتفاقات ناگوار پاسخ دادند.
نتایج و بحث :از نظر پاسخ دهندگان چند فاکتور محیط فیزیکی بطور
بالقوه در فضای ایستگاه پرستاری وجود داشت که باعث ایجاد خطاهای
دارویی ،خطا در گزارش نویسی و انواع دیگر خطاهای پرستاری می
شد.
این عوامل شامل فضای ناکافی برای ثبت و بایگانی کردن ،فاصله ی
طوالنی بین ایستگاه پرستاری تا اتاق بیماران ،اینکه بیماران به اندازه ی
کافی در معرض دید پرستاران نبودند ،در دید نبودن همه ی قسمت های
بخش ،اندازه ی کوچک اتاق دارو ،سازمان دهی نا مناسب تجهیزات
پزشکی ،سر و صدای زیاد در بخش و نداشتن حریم شخصی مناسب در
ایستگاه پرستاری می شد.
همچنین فاکتورهای غیر محیطی موثر در خطا از نظر پرستاران شامل
تربیت ضعیف افراد حرفه ای ،کار زیاد و استرس کارکنان ،تعداد کم
پرستار نسبت به بیمار ،اینکه پرسنل حرفه ای باهم همکاری تیمی
مناسبی ندارند ،دست خط بد کارکنان و کمبود سیستم ثبت پزشکی
بصورت کامپیوتری بود .بنابراین برای کاهش خطاهای پزشکی باید
سیاست هاو مداخالت موثر در جهت اصالح محیط فیزیکی انجام گردد.
مطالعه ی دیگری در سال 2011توسط میلر و همکارانش در آمریکا
با عنوان قصور پرستاری :پرستاران و گزارش دهی شکایات به بانک
اطالعات ملی پرستاران صورت گرفته است .در این مطالعه آمده است
در طول سالها افزایش یکنواختی در تعداد دادخواست های قصور بر
علیه پرستاران وجود داشته است .در 4سال گذشته 18درصد افزایش
در میزان شکایات بر علیه پرستاران وجود داشته است .این افزایش
ممکن است مربوط به افزایش تعداد پرستارانی باشد که در شرایط فشار
کاری کار می کنند.
اطالعات مربوط به اتحادیه ی کالج های آمریکایی نشان می دهد که
%28افزایش در تعداد پرستاران فارغ التحصیل بین سالهای 2007تا
2010وجود دارد .در طول این دوره تعداد پرستاران از 6911به
9638نفر افزایش یافته است .اما افزایش تعداد پرستاران تمام داستان
نیست .تغییرات در حوزه ی فعالیت های بالینی ،قوانین دادخواهی
ضعیف و کمبود افراد آگاه از قوانین دادخواهی همگی در ایجاد این
بحران جاری شکایات بر علیه پرستاران نقش دارند.
5قصور اصلی پرستاران که باالترین میزان را دارند به ترتیب شامل:
موارد مربوط به تشخیص،
موارد مربوط به درمان،
وقایع مربوط به دارو درمانی،
وقایع مربوط به زایمان
و موارد مربوط به پایش بیماران می باشند.
وقایع مربوط به زایمان بویژه اگر در ارتباط با پیچیدگی های تولد یک
نوزاد باشد می تواند آن را مستعد موضوعی برای شکایت کند.
%31شکایات مربوط به عدم تشخیص ،تاخیر در تشخیص ،اجرای نا
مناسب و تشخیص اشتباه بوده است .در کورد شدت آسیب بیشترین
شکایات مربوط به مرگ بیماران بوده است .تقریبا %20خطاها منجر
به مرگ شده بود و آسیب دائم جدی %33وجود داشت و بقیه ی موارد
منجر به آسیب های موقت شده بود.
جریمه ی شکایات از طریق 2مکانیسم پرداخت میشد -1 :توافق بین
بیمار و پرستاری که قصور را مرتکب شده بود -2میزان جریمه توسط
دادگاه مشخص می شد .که در بیشتر موارد توافق قبل از رفتن به دادگاه
حاصل می شد.
در طول سالهای 2007تا %49 ،2008توافق خارج از سیستم
قضایی و فقط %8نتیجه ی رای دادگاه بوده است و بقیه ی موارد هنوز
در دست بررسی است .در سال 2009تا 2010نیز %47صلح
بیرون از دادگاه %7 ،در دادگاه و بقیه ی موارد هنوز در دست بررسی
است.
مطالعه ای در سال 1388توسط فاطمه دارابی و همکارانش با عنوان بررسی
فراوانی خطاهای پرستاری ،مامایی در پرونده های ارجاعی به سازمان نظام
پزشکی و بیمارستان امام رضا(ع) کرمانشاه ( )1385-1380انجام شده
است.
در این مقاله آمده است :مدیر کل دفتر سالمت و جمعیت وزارت بهداشت در
سال 1385اعالم نمود که %78مرگ و میر مادران در 24-48ساعت اول
پس از زایمان اتفاق می افتد .ایشان همچنین اعالم کرد که از 2585مورد
مرگ مادران باردار در طی سالهای %60 ،1378-1384به علت
خطاهای پزشکی ،پرستاری و مامایی بوده است .این مطالعه با هدف تعیین
خطاهای پرستار ی و مامایی در پرونده های ارجاعی به سازمان نظام پزشکی
و بیمارستان امام رضا(ع) کرمانشاه انجام شده است.
روش کار :به روش توصیفی مقطعی می باشد و پرونده هایی که در آنها
پرستار یا ماما به عنوان مطلع یا متهم فرا خوانده می شدند که در
مجموع 82مورد بود مورد بررسی قرار گرفت .برای بررسی
اطالعات از چک لیست استفاده شد .در قسمت اول اطالعات جمعیت
شناختی و در قسمت دوم نوع خطا و رای صادر شده و وضعیت بیمار
بر حسب نوع خطا بر مبنای مستندات پرونده استخراج شد و برای
تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSSاستفاده شد.
یافته ها :یافته ها نشان داد که %40/24تخلفات مربوط به شغل
پرستاری و %46/34مربوط به شغل مامایی بود .در بین تخلفات
پرستاری %31/7مربوط به پرستاران آقا بود %41/46 .خطاها در
شیفت عصر اتفاق افتاده بود و %34/14مربوط به قصور در مراقبت
ها و عدم رسیدگی مناسب و کافی بود %17/07 .از خطاها بدلیل عدم
گزارش نویسی دقیق بوده است .و در مجموع %51/21رای نهایی
صادر شده توسط مراجع ذی صالح برائت اعالم شده بود.
نتیجه گیری :ازدحام بیماران ،کمبود نیروی متخصص و نبود نظارت
کامل در بیمارستانهای آموزشی ،در بروز قصورات گروه پزشکی نقش
دارد .کاهش حجم کاری ،افزایش تعداد پرستار و ماما و سیستم نظارتی
دقیق در کاهش قصورات نقش عمده ای دارد.
جمع بندی مطالب:
وسعت و پیچیدگی عملکردهای پرستاری و مامایی هر روز در حال
افزایش بوده و این افراد نقش گسترده ای به منظور تامین سالمت فردی
و اجتماعی برعهده دارند (.)5
خطا در عرصه ی ارائه ی خدمات سالمت پد یده ای آسیب رسان و در
بعضی موارد غیر قابل جبران است .خطاهای پرستاری و مامایی به
معنی کوتاهی در انجام استاندارد های مراقبتی می باشد ( .)5در 4سال
گذشته %18افزایش در میزان شکایات بر علیه پرستاران وجود داشته
است (.)4
در بین خطاهای پرستاری ،خطاهای دارویی شایع ترین نوع خطاها
هنستند و %19اتفاقات نامطلوب را در بیماران بستری تشکیل می دهند
و بیشتر خطاهای دارویی در فاز دادن دارو اتفاق می افتد .)1( .در
مورد علل این نوع خطا ها می توان به عواملی مثل :فشار کاری زیاد و
استرس پرستاران ،تعداد کم پرستار نسبت به بیمار ،عدم همکاری
مناسب تیمی و تربیت ضعیف افراد حرفه ای اشاره کرد.
همچنین محیط فیزیکی نا مناسب نیز احتمال خطاهای کاری و بخصوص
خطاهای دارویی را باال می برد و کاهش استرس و اضطراب پرستاران
از طریق اصالح محیط فیزیکی می تواند اثر مهمی روی سالمت و
کارآمدی کارکنان داشته باشد (.)3
همچنین گزارش دهی خطاهای انجام شده توسط پرستاران می تواند سبب
ارتقای ایمنی بیماران شود .بیشتر خطاهای انجام شده در سیستم مراقبت
سالمت تشخیص داده نمی شوند چون گزارش داده نمی شوند که علت
آن نبود ابزارهای مناسب گزارش دهی خطا می باشد(.)2
بنابر این استفاده از یک سیستم گزارش دهی مناسب مثل مد مارکس به
پرستاران اجازه می دهد که اطالعات مربوط به خطا را در یک
چارچوب استاندارد گزارش کنند و با دیگران به اشتراک بگذارند بدون
اینکه ردی از خود بجای بگذارند ( .)1چراکه پرستار زمانی خطای خود
را گزارش می دهد که احساس امنیت نموده و گزارش خطا نتایج
زیانباری برای وی نداشته باشد (.)5
: منابع
1. Cong Pham J, Story J, Hicks R, Shore A, Morlock L.
Cheung D, Kelen G, Ponovost P
.2011. National study of the frequency, types,
causes, and consequences of voluntarily
reported emergency department medication
errors. Jurnal of Emergency Medicine,
40(5): 485-492.
2. Waters N, Hall W, Brown H, Palmer L. 2012.
Perceptions of Canadian labour and delivery
nurses about incident reporting: A qualitative
descriptive focus group study .
International Journal of Nursing Students, Available
on line 10 february 2012.
3. Mahmood A, Chaudhury H, Valente M. 2011.
Nurses perception of how physical
environment affects medication error in acute
care setting. Applied Nursing research,
24: 229-237.
4. Miller K. 2010. Malpractice: nurse practitioners
and claims reported to the national
Practitioner data bank. The Journal of Nurse
practitioners, 24: 229-237.
مامایی در پرونده، بررسی فراوانی خطاهای پرستاری.1388 . دارابی ف.5
.های ارجاعی به سازمان نظام پزشکی و بیمارستان امام رضا(ع) کرمانشاه
.261-265 :)3(13 ،مجله ی بهبود