Transcript نگاهی به فقر کودکان و معرفی یک مداخله اثر بخش در کاهش

‫عنوان‬
‫نگاهی به فقر کودکان و معرفی یک مداخله اثر بخش در کاهش فقر و محرومیت کودکان‬
‫مورد ‪ :‬طرح يك وعده غذاي گرم درون مهدهای کودک درارتقاء امنيت غذاي ي‬
‫سید محمد حسین جوادی‬
‫مریم خاک رنگین‬
‫مقدمه‪:‬‬
‫درحالی که کودکان در مقابل فقر و نابرابری بسیاراسیب پذیرتر از سایر افراد و گروههای جامعه میباشند ولی مطالعات و‬
‫ا‬
‫پژوهشهای مربوط دراین زمینه در سطح کشوری‬
‫معمول در قالب مدل و رویکردهای مادی و درامدی به فقر صورت گرفته است‬
‫و فقرکودکان نیز مساوی فقر کلی لحاظ شده و فقر و نابرابری کودکان به طور خاص و مستقل طرف توجه قرار نگرفته است‬
‫خود قراردادهاند رویکرد محدود و ا‬
‫بعضا تک بعدی (همانند تغذیه‪ ،‬بهداشت و‬
‫ومطالعات موردی نیز که فقرکودکان را موضوع‬
‫یامرگ و میر کودکان و‪ )...‬به این مقوله داشتهاند‪ . .‬استمرارمداخالت با اتکاء به مدل های قدیمی کاهش فقردرزمینه کودکان‬
‫استمرارفقردرانان را به همراه دارد‪.‬‬
‫تعریف فقر‬
‫ساده ترين و متداول ترين تعريف فقر‪ ،‬تعريف اقتصادی ان است‪ .‬فقر از دیدگاه سنتی عبارت است از محرومیت مادی که با‬
‫ا‬
‫معمول در تعاريف متداول فقر‪ ،‬دو تعریف عمده وجود دارد‪ ،‬فقر مطلق (‬
‫معیار درامد یا مصرف سنجیده می شود‪.‬‬
‫‪(absolute poverty‬وفقر نسبی)‪.( relative poverty‬‬
‫فقر کودک‪:‬‬
‫فقر کودکان به معنی رشد انها بدون دسترسی داشتن به انواع مختلفی از منابعی است که برای بهزیستی‬
‫و بالفعل کردن ظرفیت هایشان الزم است منظور از منابع منابع اقتصادی‪،‬اجتماعی ‪ ،‬فرهنگی‪،‬فیزیکی ‪،‬‬
‫محیطی و سیاسی است(چیپ ‪)2004،‬‬
‫‪.‬‬
‫کودکانی که در فقر زندگی میکنند از منابع مادی‪ ،‬معنوی و احساسی مورد نیاز برای رشد‪ ،‬بقا و شکوفای ی استعدادهای‬
‫خود محروم بوده و از اینرو قادر به بهره مندی از حقوق خویش‪ ،‬شکوفا ساختن نیروهای بالقوه خود و یا مشارکت به‬
‫عنوان اعضای جامعه نمی باشند(یونیسف‪.)2005 ،‬‬
‫رویکردهای جهانی در رابطه با فقر کودک‬
‫مدل الف ‪ :‬در این مدل فقر کودکان به عنوان فقر مادی و نداشتن قدرت‪ ،‬و بیصدای ی در نظر گرفته‬
‫شده است‪.‬‬
‫مدل ب‪:‬این مدل فقر کودکان را به عنوان فقر خانواده (خانوادۀ دارای کودک) مطرح کرده است‪ .‬این‬
‫مدل مبتنی بر حقوق بشر است‪.‬‬
‫مدل ج ‪ :‬در این مدل فقر کودکان به عنوان روی دیگر سکه رفاه کودکان در نظر گرفته شده است ‪.‬‬
‫این رویکرد بر دست اوردهای مربوط به کودکان تمرکز دارد‬
‫شاخص های ارزیابی فقر کودک و مفهوم فقر ترکیبی‬
‫‪ ‬دسترسی به غذای سالم و کافی‬
‫‪‬‬
‫دسترسی به اب سالم‬
‫‪‬‬
‫برخورداری از خدمات بهداشتی‬
‫‪ ‬برخورداری از سالمت‬
‫‪‬‬
‫داشتن سر پناه‬
‫‪‬‬
‫برخورداری از اموزش‬
‫‪‬‬
‫برخورداری از اطالعات روز دنیا‬
‫شاخص های ارزیابی فقر بر مبنای مفهوم رفاه کودک‬
‫‪‬رفاه مادی‬
‫‪ ‬سالمت و ایمنی‬
‫‪ ‬اموزش‬
‫‪ ‬روابط با همساالن و اعضای خانواده‬
‫‪ ‬رفاه فردی‬
‫‪‬رفتار و ریسک‬
‫بر این اساس کودکی که از دو یا چند محرومیت در رنج است دچار فقر ترکیبی است‪.‬‬
‫رویکرد سازمان بهزیستی در ارایه خدمات به کودکان‬
‫رویکرد رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال ‪: ECD‬‬
‫رویکرد یکپارچه بر این پایه بنا شده است که دوره خردسالی حیاتی ترین مرحله تکامل شخصیت‬
‫انسان و تاثیر گذارترین دوره شکل گیری درک صحیح از مسائل مربوط به سالمتی‪ ،‬رفتار اجتماعی و‬
‫اموزش است در این رویکرد تمرکز بر کودکان زیر ‪ 8‬سال است‪.‬‬
‫همچنین در این رویکرد خانواده نقش محوری دارد و لذا تاکید این رویکرد بر ان است که جهت افزایش‬
‫ظرفیت ها و توانای ی های خانواده برای محافظت و پرورش کودکان‪ ،‬بایستی سرمایه گذاری و تالش شود‪،‬‬
‫زیرا والدین اولین مسئوالنی هستند که وظیفه محافظت و مراقبت از کودکان‪ ،‬تامین نیازهای ضروری انان و‬
‫ایجاد محیط خانوادگی مناسب برای رشد بهینه کودکان را بر عهده دارند‪.‬‬
‫محورهای رویکرد رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال ‪IECD‬‬
‫بهداشت وسالمت(‪)HEALTH‬‬‫تغذیه(‪)NUTRITION‬‬‫مراقبت(‪)CARE‬‬‫اموزش(‪)EDUCATION‬‬‫‪-‬حمایت والدین(‪PARENT SUPPORT‬‬
‫هدف ‪IECD‬‬
‫رعایت حقوق تمامی کودکان به صورت کامل و بدون استثنا‪ ،‬تا مناسب ترین شرایط‬
‫شروع زندگی برای کودکان خردسال و امکان رشد و توازن جسمی – روانی – اجتماعی‬
‫انان فراهم شود‪.‬‬
‫سیاست سازمان بهزیستی در کاهش فقر و محرومیت کودکان‬
‫توسعه فرايند توانمندسازي و ارتقاء كيفيت زندگي جامعه هدف با ‪:‬‬
‫‪- 1‬ايجاد و تقويت بيمه هاي اجتماعي و پيشگيري محور‬
‫‪ - 2‬اموزش و توسعه رفاه و سالمت (جسمي‪ ،‬رواني‪ ،‬اجتماعي و معنوي)‬
‫‪- 3‬استقرار نظام جامع اشتغال و كارافريني با شناساي ي فرصتهاي شغلي مناسب و بكارگيري مدلهاي اشتغال‬
‫بومي‬
‫‪ - 4‬ايجاد و توسعه سيستمهاي حمايتي و بازپيونداجتماعي‬
‫‪ - 5‬توسعه برنامه هاي مشاوره اي و اقدامات خانواده محور‬
‫‪- 6‬توسعه برنامه هاي ارتقاي ي پيشگيرانه با تاكيد بر اموزش مهارتهاي زندگي‬
‫طرح ارائه یک وعده غذای گرم کودکان روستا مهد ها به عنوان یک مداخله موثر در‬
‫کاهش فقر کودکان‬
‫این طرح از سال ‪ 1384‬با هدف بهبود وضع تغذیه کودکان ‪ 3 – 6‬ساله خانواده های نیازمند در مناطق محروم و روستای ی و‬
‫تحت عنوان طرح بهبود وضعیت تغذیه کودکان ‪ 3-6‬ساله روستای ی ‪ ،‬ابتدا در ‪ 4‬استان محروم کشور‪ ،‬در سال ‪ 1385‬در ‪14‬‬
‫استان و از سال ‪ 1386‬تا کنون با انعقاد تفاهم نامه ای چهار جانبه مابین وزارت تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی ( دفتر مطالعات‬
‫اجتماعی و فقر زدای ی ) ‪ ،‬وزارت بهداشت ‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی – (دفتر سالمت جامعه ‪ ،‬خانواده ومدارس) ‪( ،‬دفتر‬
‫سالمت محیط و کار ) و سازمان بهزیستی کشور – (دفتر امورکودکان و نوجوانان ) ‪ ،‬تحت عنوان طرح تامین یک وعده غذای‬
‫گرم کودکان ‪ 3-6‬ساله در روستا مهد های کل کشور به اجرا در امد ‪ .‬شایان ذکر است که حمایت مالی طرح بر عهده وزارت‬
‫تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی بوده است‬
‫‪.‬‬
‫استراتژیهای طرح‬
‫‪ ‬برطبق بند «و» ماده ‪ 95‬قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬دولت مکلف‬
‫به تامین غذای ی سالم و کافی در راستای سبد مطلوب غذای ی و تضمین خدمات بهداشتی‪ ،‬درمانی و توانبخشی رایگان ‪،‬‬
‫همچنین حصول اطمینان از قرار گرفتن جمعیت کمتر از ‪ 18‬سال تحت پوشش اموزش عمومی رایگان برای خانوارهای‬
‫واقع در سه دهک پایین درامدی‪ ،‬از طریق جابجای ی و تخصیص کار امد منابع یارانه می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬به استناد بند «ط» ماده ‪ 1‬قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی حمایت از کودکان و زنان بی سرپرست‬
‫برعهده دولت می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬همچنین به استناد بند «ک» ماده ‪ 1‬قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی کاهش نابرابری و فقر بر عهده‬
‫دولت می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬به استناد بند «ه» ماده ‪ 4‬قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی تامین حداقل زندگی برای همه افراد و‬
‫خانواده های ی که درامد کافی ندارند با اولویت افرادی که به دلیل جسمی و روانی قادر به کار نیستند بر عهده دولت‬
‫است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اهداف طرح‬
‫هدف کلی‪:‬‬
‫طرح بهبود وضع تغذیه کودکان ‪ 3 – 6‬ساله خانواده های نیازمند در مناطق محروم و روستای ی کشور بوده است ‪.‬‬
‫اهداف اختصاصی طرح ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تامین بخشی از نیازهای تغذیه ای کودکان از طریق ارائه یک وعده غذای گرم در روستا مهدها‪.‬‬
‫افزایش اگاهی کودکان و خانواده هادرزمینه اشنای ی با گروه های غذای ی‪ ،‬میان وعده های غذای ی مناسب و ‪...‬‬
‫بررسی وضعیت رشد کودکان ‪ 3 – 6‬سال روستا مهدها براساس شاخص وزن برای سن (کم وزنی)‪.‬‬
‫ارتقاء اگاهی خانواده ها در زمینه تغذیه و رشد کودک‪.‬‬
‫ارتقاء اگاهی مدیران و مربیان روستا مهدها در زمینه رشد و تغذیه کودک‪.‬‬
‫اصالح عادات و ایجاد رفتار تغذیه ای صحیح در کودکان‪.‬‬
‫ترغیب خانوادهها جهت استفاده از خدمات روستا مهدها‪.‬‬
‫ویژگی های مهم طرح ارائه یک وعده غذای گرم در روستا مهدها‬
‫از مهمترین ویژگیهای طرح این است که بر اساس استراتژیهای بین المللی برای کاهش فقر کودکان موارد زیر را انجام داده است ‪:‬‬
‫‪ ‬مداخله مستقیم‬
‫‪ ‬فقر را به صورت ترکیبی مورد نظر قرار داده ‪:‬‬
‫اموزش والدین و مراقبین کودک‬
‫اموزش کودکان‬
‫اقدام جهت ارتقائ سطح بهداشتی روستا مهد ها‬
‫مداخله درزمینه کاهش فقر غذای ی‬
‫‪ ‬پایش همزمان طرح و توجه به نتایج ان‬
‫‪ ‬رویکرد طرح بر اساس پایش ها ارتقای ی است‬
‫‪ ‬مداخله درقالب همکاری بین بخشی انجام می شود‪.‬‬
‫‪ ‬توجه به رویکرد عدالت محوری‬
‫جدول شمارۀ ‪ :1‬تعداد کودکان بهره مند از یک وعده غذای گرم در روستامهدهای سراسر کشور‬
‫عنوان‬
‫ابتدای برنامه‬
‫انتهای برنامه‬
‫در صد افزایش‬
‫تعداد کودکان بهرهمند از یک وعده‬
‫غذای گرم روستامهدها‬
‫‪150954‬‬
‫‪208014‬‬
‫‪37/72‬‬
‫جدول شمارۀ ‪ :2‬جدول تغییرات نرخ سوءتغذیه کودکان پس از اجرای برنامه بر اساس اطالعات ارائه شده توسط دفتر سالمت خانواده وزارت‬
‫بهداشت‪ ،‬درمان واموزش پزشکی سال ‪87‬‬
‫انتهای برنامه‬
‫ابتدای برنامه‬
‫عنوان‬
‫‪P-Value‬‬
‫تعداد‬
‫درصد‬
‫تعداد‬
‫درصد‬
‫کوتاه قدی‬
‫‪6511‬‬
‫‪13‬‬
‫‪5666‬‬
‫‪10/5‬‬
‫‪0/000001‬‬
‫کم وزنی‬
‫‪5288‬‬
‫‪9/8‬‬
‫‪3898‬‬
‫‪7/2‬‬
‫‪0/000001‬‬
‫الغری‬
‫‪3971‬‬
‫‪7/4‬‬
‫‪2598‬‬
‫‪5/2‬‬
‫‪0/000001‬‬
‫با تشكر از توجه شما‬