Transcript نظام مراقبت رايج - معاونت بهداشتی و مرکز بهداشت استان

‫دكتر محمود سروش‬
‫رئيس اداره مراقبت مركز مديريت بيماريهاي واگير‬
‫وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي‬
‫رخدادهاي بهداشتي )‪ (Incident‬كه ميتوانند در مرزها يا داخل كشور‬
‫اپيدمي هاي وسيع ايجاد كنند‪ ،‬نيازمند كشف سريع و گزارش دهي به موقع‬
‫ميباشند كه در نظام مراقبت روتين (رايج) اين امر مهم محقق نخواهد شد‬
‫‪.‬‬
‫در غير اينصورت اقدامات بهداشتي بمنظور كنترل و مهار گسترش بيماري‬
‫با مشكل مواجه شده و به نوعي با تأخير روبرو خواهد شد‪.‬‬
‫تاخيردر گزارش رويدادها در صورت تامل براي دريافت جواب قطعي عامل‬
‫ايجاد كننده بيماري در شرايط رخداد بهداشتي قابل پذيرش نخواهد بود‪.‬‬
‫(در شرايط بحراني اين وقفه مسلما مشكل ساز ميگردد‪).‬‬
‫كمبود تعداد گزارشات در نظام مراقبت رايج در مقايسه با يك نظام مراقبت‬
‫مدرن (سندرميك) و كاهش تدريجي كيفيت نظام مراقبت‪.‬‬
‫نظام مراقبت رايج اكثرا بر پايه گزارشدهي‬
‫توسط سطح محيطي استوار است‪.‬‬
‫معمول )‪(passive reporting‬‬
‫اين نوع نظام مراقبت با نقايصي همراه است منجمله اين گزارشدهي در‬
‫اماكن تجمعي‪ ،‬بخش خصوصي (مطب ها‪ ،‬درمانگاه ها) ‪ ،‬بخش دولتي و‬
‫آزمايشگاه ها ‪ ،‬از حد انتظار بسيار كمتر است‬
‫‪ ‬اطالعات نظام مراقبت كنوني عليرغم اينكه تا حدي الكترونيك شده است با‬
‫مشكالت قايل توجهي روبرو بوده كه بدليل تأخير در روند ارسال اطالعات‬
‫خود ‪ ،‬منجر به از دست دادن زمان خواهد گرديد‬
‫‪ ‬افت كمي گزارشات و اطالعات مديريتي )‪ (Information for action‬منجر به‬
‫كاهش قدرت تصميم گيري سياستگزاران كالن براي مقابله با بيماريهاي‬
‫مشمول مراقبت ملي ‪ /‬بين المللي خواهد شد‪.‬‬
‫كشور جمهوري اسالمي ايران با بهره گيري از ساختارها و منابع‬
‫خود به هدف ذيل دست خواهد يافت‪:‬‬
‫شناسايي فوری و اعالم هشدار سريع )‪ (Early Warning‬و‬
‫پاسخ فوري به كليه اورژانس هاي بهداشتي بين المللي‬
‫ بمنظورجلوگيری از صدور و ورود رخدادهای خطرناک از طريق مرزها (تأمين و‬‫پشتيباني از امنيت سالمت جهانی )‪(Global Health Security‬‬
‫براي نيل به اين هدف دو راهكار وجود‬
‫دارد‪:‬‬
‫راهكار اول‪:‬‬
‫ارتقاء نظام مراقبت و پاسخدهي‬
‫در سطح كشور‬
‫در همه ابعاد‬
‫راهكار دوم‪:‬‬
‫ارتقاء نظام مراقبت و پاسخدهي‬
‫در كليه مبادي مرزي‬
‫راه اندازي و گنجاندن نظام مراقبت سندرميك در بعضي از‬
‫كشورهاي پيشرفته در كنار نظام مراقبت معمول (رايج)‬
‫يك نظام مراقبت كارآمد براي كليه رخدادهاي بهداشتي‬
‫پيش نياز ظرفيتهاي ‪ IHR‬است‬
‫زيرا قبل از شناسايي و هشدار سريع در خصوص هر‬
‫رخداد بهداشتي ‪ ،‬پاسخ بهداشتي به آن ميسر نيست‬
‫‪ ‬نظام مراقبت سندروميك بر مبناي گزارش رويدادهاي باليني و هدف‪،‬‬
‫پيشنهاد گرديده است‬
‫‪ ‬هدف اصلي اين نظام مراقبت‪ ،‬گزارش زودهنگام همه گيري هاي‬
‫‪ community-based‬ميباشد‬
‫‪Early detection of community-based epidemics‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬نظام مراقبت سندرميك به هر رخداد بهداشتي (حتي ‪1‬‬
‫مورد غير معمول) ميتواند پاسخ دهد و تا زمان بروز‬
‫طغيان منتظر نخواهد ماند ( ‪ Incident response‬در‬
‫مقابل ‪)Outbreak response‬‬
‫‪ ‬امكاناتي از طريق يك سامانه كامپيوتري و ‪ sms‬موبايل در‬
‫اختيار كاركنان بهداشتي و افراد خط اول مواجهه با رخداد هاي‬
‫بهداشتي قرار ميگيرد‬
Early Warning ‫ قابليت هشدار سريع‬
‫ باشد‬Syndromic-based

(Web-Based) web ‫ بهره مند از فناوري‬
‫‪ ‬مبناي اين نظام شکايت اصلی بيمار )‪(Chief complaint‬است‬
‫‪ ‬بجاي تشخيص قطعي موارد ‪ ،‬مبتني بر جمع آوري و ثبت عالئم كليدي‬
‫(عالمت مهم) )‪ (Pre-diagnostic data‬خصوصا از بيمارستانها است‬
‫‪ ‬بدين ترتيب به محض تشخيص باليني ‪ ،‬اين موارد با حداقل تأخير‬
‫زماني به مراجع بهداشتي اعالم ميشود (زيرا نياز به تأييد‬
‫آزمايشگاهی نيست)‬
‫‪ ‬اين نظام مراقبت ‪ ،‬با استفاده از سندرمها يا مجموعه شكايات اصلي‬
‫(عالئم كليدي) مشمول گزارشدهي تعريف ميشود نظير‪:‬‬
‫‪ ‬تب همراه با خونريزي‬
‫‪ ‬پرسنل بيمارستانها و پزشکان همكار نظام مراقبت تنها به ثبت‬
‫الكترونيكي عالئم كليدي مي پردازند‪.‬‬
‫‪ ‬يک سامانه كامپيوتري عالئم فوق را برای مركز بهداشت شهرستان و‬
‫سپس استان تجميع مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬حتي در صورت بروز تعداد بسيار كمي از يك سندرم خاص مشمول‬
‫گزارشدهي در يك منطقه بسيار كوچك (مثال اسهال شديد آبكي يا اسهال‬
‫خوني) مركز بهداشت شهرستان در يك فاصله زماني كوتاه از اين رخداد‬
‫آگاه خواهد شد‪.‬‬
‫‪ ‬سپس با گزارش دهي به موقع امكان واكنش مناسب سيستم بهداشتي را‬
‫فراهم مي آورد‪.‬‬
‫‪ ‬در حالي كه در نظام مراقبت سنتي فقط همه گيري هاي بزرگ ثبت و‬
‫گزارش شده و در اكثرموارد از وقايع كوچك كه بصورت يك خوشه‬
‫‪ cluster‬رخ ميدهد آگاه نمي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬همه موارد بيماري كه در حد يك بيمارستان يا يك محله كوچك رخ ميدهد‬
‫و در نظام مراقبت جاري بدون گزارش باقي مي ماند در نظام مراقبت‬
‫سندرميك طي چند دقيقه شناسايي ‪ ،‬ثبت و گزارش ميشود‬
‫‪ ‬به اين ترتيب امكان گزارش وقايع مشمول گزارشدهي براي تمامي مراكز و‬
‫پرسنل بهداشتي بصورت )در كوتاهترين زمان ممكن ‪near “Real‬‬
‫”‪ ) Time‬تسهيل ميگردد‬
‫‪ ‬در مطالعات کشورهای پيشرفته ديده شده است كه كشف و گزارشدهي‬
‫اينگونه سندرمها بسيار سريع و در نتيجه پاسخ به آنها نيز در كوتاهترين‬
‫زمان ممكن آغاز شده و فوق العاده اثرگذار مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬امكاناتي از طريق يك سامانه كامپيوتري در اختيار گزارش‬
‫دهندگان خط اول قرار ميگيرد‬
‫‪( ‬به اساليد بعد در خصوص سامانه الكترونيكي دقت فرمائيد)‬
‫‪ 10‬مورد اسهال‬
‫بخش خصوص ی‬
‫بیمارستان‬
‫خانه بهداشت‬
‫‪ 2‬مورد اسهال‬
‫‪ 1‬مورد اسهال‬
‫‪Diarrhea‬‬
‫‪Outbreak‬‬
‫پایگاه بهداشت شهری‬
‫مراکز بهداشت شهری ‪/‬‬
‫روستایی (پزشک خانواده)‬
‫‪EMS‬‬
‫تجمعات بزرگ انسانی‬
‫مرکز بهداشت شهرستان‬
‫‪‬‬
‫راه اندازي و گنجاندن نظام مراقبت سندرميك در كنار نظام مراقبت جاري‬
‫بصورت ادغام يافته )‪(Integrated Disease Surveillance‬‬
‫‪ ‬نظام مراقبتي كه بتواند در كوتاه ترين زمان ممكن و با‬
‫حساسيت كامل رويدادها و همه گيريهاي ناگهاني را كشف‬
‫‪،‬اعالم هشدار و سپس تأييد نموده و به آن پاسخ دهد‬
‫‪ ‬نظام مراقبت سندروميك بر مبناي گزارش تظاهرات باليني‬
‫كليدي استوار بوده و اساس گزارشدهي آن در گام اول‬
‫تأييد آزمايشگاهي نيست‬
‫‪ ‬بنابراين قادر است رويدادها و همه گيري ها را از متن‬
‫جامعه در كوتاه ترين زمان ممكن گزارش دهد (اين نظام به‬
‫شايعات هم پاسخ ميدهد)‬
‫‪ ‬داده های بالينی ‪ : Clinical data‬که به نوبه خود به دو‬
‫نوع تقسيم ميشوند‪:‬‬
‫‪ .a‬داده های بالينی متداول )‪(Routine‬‬
‫‪.b‬‬
‫داده های بالينی غير متداول )‪(Non-Routine‬نظير آمار‬
‫فروش بعضی داروها ‪ ،‬آمار غيبت از مدرسه و محل كار‬
‫‪ ‬داده های غير بالينی )‪:(Non-Clinical‬‬
‫‪ ‬نظير فروش بعضی از اقالم غذايی‬
‫‪ ‬مرگ احشام يا پرندگان‬
‫‪ ‬وضعيت آب و هوايی‬

Fever and Rashes (maculopapular/ nonmaculopapular)

Fever with Bleeding/Hemorrhagic manifestations

Influenza-like Illness (ILI)

Severe Acute Respiratory Illness (SARI)

Fever and/or Neurological symptoms (except AFP)

Fever (> 5 days) with non- specific signs and
symptoms (undifferentiated fever)

Acute jaundice

Food intoxication

Acute watery (non-bloody) diarrhea

Bloody Diarrhea

Acute Flaccid Paralysis (AFP)

Sudden and unexpected death

Fever and shock syndrome

Chronic Cough
‫‪‬‬
‫پرسنل مراكز همكار نظام مراقبت (منجمله بيمارستان ها و پايگاههاي مراقبت‬
‫بهداشتي مرزي‪ )BHSUs‬در قدم اول تنها به ثبت الكترونيكي سندرمهاي هدف‬
‫ميپردازند كه بوسيله يك سامانه كامپيوتري براي سطوح باالتر سيستم بهداشتي‬
‫تجميع مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حتي در صورت بروز موارد اندك مشمول گزارشدهي (مثال اسهال خوني) در يك‬
‫منطقه بسيار كوچك بالفاصله مركز بهداشت شهرستان آگاه ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در صورت تجاوز منحني موارد سندرم از آستانه هاي تعريف شده ‪ ،‬گزارش‬
‫دهي به موقع و امكان واكنش مناسب و بهنگام سيستم بهداشتي فراهم مي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ ‬بدين طريق در صورت افزايش موارد مشكوك در چند بيمارستان‬
‫منطقه (مثال يك استان) يا پايگاه مراقبت بهداشتي مرزي‪)BHSU‬‬
‫‪ ،‬سيستم بهداشتي ميتواند به يك طغيان احتمالي مشكوك شود‬
‫‪ ‬اين سيستم براي پرسنل بهداشتي درماني بسيار ساده تر است زيرا‬
‫جمع آوري عالئم كليدي بمراتب ساده تر و سريع تر از تشخيص يك‬
‫بيماري مشمول مراقبت و ثبت آن است‬
‫‪ ‬مركز بهداشت شهرستان يا استان قادر است به بيمارستانها در خصوص بروز‬
‫يك طغيان بهداشتي بازخورد دهد‬
‫‪ ‬بازخورد از سيستم بهداشتي ‪ ،‬حوزه درمان را در امر تشخيص و درمان‬
‫موارد بيماري خطرناك منجمله رخدادهاي بهداشتي با قابليت ايجاد نگراني‬
‫ملي‪/‬بين المللي ياري مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين امر منجر به تقويت همكاري حوزه درمان و بهداشت شده و سبب پذيرش‬
‫و مشاركت بيشتر پزشكان در گزارش دهي رخدادهاي بهداشتي مي گردد‪.‬‬
(Timeliness) ‫ بهنگام بودن‬
(Sensitive) ‫ حساس بودن‬
(Reliable) ‫ پايا بودن‬
(Usefulness) ‫ مفيد بودن‬
‫‪ ‬امضاي تفاهم نامه گسترش همکاری بين دفتر ‪ WHO‬مستقر در جمهوري‬
‫اسالمي ايران و مركز مديريت بيماريهاي واگير بمنظور پياده سازی نظام‬
‫مراقبت سندرميک بعنوان يک ‪ Role Model‬در حوزه ‪EMRO‬‬
‫‪ ‬پروپوزال سامانه ‪ IT‬اين نظام طي يك همكاري تنگاتنگ درون بخشي با‬
‫مركز ‪ IT‬وزارت متبوع طراحي شده و در حال آماده سازي مي باشد‬
‫‪ ‬آيا دانشگاه ميتواند فرد‪/‬افراد توانمند بعنوان ‪ focal point‬در‬
‫اختيار بگذارد؟‬
‫‪ ‬آيا منطقه مرزی فعاليت مناسب و مورد تأييد دارد؟‬
‫‪ ‬سامانه کامپيوتری دانشگاه در مراکز بهداشت شهرستان ‪،‬‬
‫آزمايشگاه ‪ subnational‬و مبادی مرزی از چه توانمندی‬
‫برخوردار است؟‬
‫‪ ‬نظام گزارشدهی فعلی چه نقاط قوت و ضعفی دارد؟‬
‫‪ ‬در طي مرحله ‪ pilot‬و توسعه سامانه ‪ IT‬مخصوص حوزه سالمت‬
‫)‪ (Health data‬در هفت دانشگاه تحت ‪ pilot‬همزمان ‪situation‬‬
‫‪ analysis‬حوزه هاي بين بخشی و درون بخشي براي جمع آوري‬
‫‪ non-health data‬صورت خواهد گرفت‬
‫‪ ‬توسعه سامانه در حوزه بين بخشي براي ‪ capture‬نمودن ‪non-‬‬
‫‪ health data‬در ‪ 3‬سال آخر برنامه مدنظر قرار خواهد گرفت‬
‫‪ ‬سامانه ‪ non-health data‬در نهايت با سامانه ‪health data‬‬
‫ادغام ميگردد تا ظرفيت ‪ Early Warning‬كشور در خصوص وقايع‬
‫مشمول ‪ IHR‬بشكل كامل تحقق يابد‬
‫با تشكر از توجه شما‬
‫سواالت ؟‬