نظام مراقبت رايج - معاونت بهداشتی و مرکز بهداشت استان
Download
Report
Transcript نظام مراقبت رايج - معاونت بهداشتی و مرکز بهداشت استان
دكتر محمود سروش
رئيس اداره مراقبت مركز مديريت بيماريهاي واگير
وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي
رخدادهاي بهداشتي ) (Incidentكه ميتوانند در مرزها يا داخل كشور
اپيدمي هاي وسيع ايجاد كنند ،نيازمند كشف سريع و گزارش دهي به موقع
ميباشند كه در نظام مراقبت روتين (رايج) اين امر مهم محقق نخواهد شد
.
در غير اينصورت اقدامات بهداشتي بمنظور كنترل و مهار گسترش بيماري
با مشكل مواجه شده و به نوعي با تأخير روبرو خواهد شد.
تاخيردر گزارش رويدادها در صورت تامل براي دريافت جواب قطعي عامل
ايجاد كننده بيماري در شرايط رخداد بهداشتي قابل پذيرش نخواهد بود.
(در شرايط بحراني اين وقفه مسلما مشكل ساز ميگردد).
كمبود تعداد گزارشات در نظام مراقبت رايج در مقايسه با يك نظام مراقبت
مدرن (سندرميك) و كاهش تدريجي كيفيت نظام مراقبت.
نظام مراقبت رايج اكثرا بر پايه گزارشدهي
توسط سطح محيطي استوار است.
معمول )(passive reporting
اين نوع نظام مراقبت با نقايصي همراه است منجمله اين گزارشدهي در
اماكن تجمعي ،بخش خصوصي (مطب ها ،درمانگاه ها) ،بخش دولتي و
آزمايشگاه ها ،از حد انتظار بسيار كمتر است
اطالعات نظام مراقبت كنوني عليرغم اينكه تا حدي الكترونيك شده است با
مشكالت قايل توجهي روبرو بوده كه بدليل تأخير در روند ارسال اطالعات
خود ،منجر به از دست دادن زمان خواهد گرديد
افت كمي گزارشات و اطالعات مديريتي ) (Information for actionمنجر به
كاهش قدرت تصميم گيري سياستگزاران كالن براي مقابله با بيماريهاي
مشمول مراقبت ملي /بين المللي خواهد شد.
كشور جمهوري اسالمي ايران با بهره گيري از ساختارها و منابع
خود به هدف ذيل دست خواهد يافت:
شناسايي فوری و اعالم هشدار سريع ) (Early Warningو
پاسخ فوري به كليه اورژانس هاي بهداشتي بين المللي
بمنظورجلوگيری از صدور و ورود رخدادهای خطرناک از طريق مرزها (تأمين وپشتيباني از امنيت سالمت جهانی )(Global Health Security
براي نيل به اين هدف دو راهكار وجود
دارد:
راهكار اول:
ارتقاء نظام مراقبت و پاسخدهي
در سطح كشور
در همه ابعاد
راهكار دوم:
ارتقاء نظام مراقبت و پاسخدهي
در كليه مبادي مرزي
راه اندازي و گنجاندن نظام مراقبت سندرميك در بعضي از
كشورهاي پيشرفته در كنار نظام مراقبت معمول (رايج)
يك نظام مراقبت كارآمد براي كليه رخدادهاي بهداشتي
پيش نياز ظرفيتهاي IHRاست
زيرا قبل از شناسايي و هشدار سريع در خصوص هر
رخداد بهداشتي ،پاسخ بهداشتي به آن ميسر نيست
نظام مراقبت سندروميك بر مبناي گزارش رويدادهاي باليني و هدف،
پيشنهاد گرديده است
هدف اصلي اين نظام مراقبت ،گزارش زودهنگام همه گيري هاي
community-basedميباشد
Early detection of community-based epidemics
نظام مراقبت سندرميك به هر رخداد بهداشتي (حتي 1
مورد غير معمول) ميتواند پاسخ دهد و تا زمان بروز
طغيان منتظر نخواهد ماند ( Incident responseدر
مقابل )Outbreak response
امكاناتي از طريق يك سامانه كامپيوتري و smsموبايل در
اختيار كاركنان بهداشتي و افراد خط اول مواجهه با رخداد هاي
بهداشتي قرار ميگيرد
Early Warning قابليت هشدار سريع
باشدSyndromic-based
(Web-Based) web بهره مند از فناوري
مبناي اين نظام شکايت اصلی بيمار )(Chief complaintاست
بجاي تشخيص قطعي موارد ،مبتني بر جمع آوري و ثبت عالئم كليدي
(عالمت مهم) ) (Pre-diagnostic dataخصوصا از بيمارستانها است
بدين ترتيب به محض تشخيص باليني ،اين موارد با حداقل تأخير
زماني به مراجع بهداشتي اعالم ميشود (زيرا نياز به تأييد
آزمايشگاهی نيست)
اين نظام مراقبت ،با استفاده از سندرمها يا مجموعه شكايات اصلي
(عالئم كليدي) مشمول گزارشدهي تعريف ميشود نظير:
تب همراه با خونريزي
پرسنل بيمارستانها و پزشکان همكار نظام مراقبت تنها به ثبت
الكترونيكي عالئم كليدي مي پردازند.
يک سامانه كامپيوتري عالئم فوق را برای مركز بهداشت شهرستان و
سپس استان تجميع مي نمايد.
حتي در صورت بروز تعداد بسيار كمي از يك سندرم خاص مشمول
گزارشدهي در يك منطقه بسيار كوچك (مثال اسهال شديد آبكي يا اسهال
خوني) مركز بهداشت شهرستان در يك فاصله زماني كوتاه از اين رخداد
آگاه خواهد شد.
سپس با گزارش دهي به موقع امكان واكنش مناسب سيستم بهداشتي را
فراهم مي آورد.
در حالي كه در نظام مراقبت سنتي فقط همه گيري هاي بزرگ ثبت و
گزارش شده و در اكثرموارد از وقايع كوچك كه بصورت يك خوشه
clusterرخ ميدهد آگاه نمي شوند.
همه موارد بيماري كه در حد يك بيمارستان يا يك محله كوچك رخ ميدهد
و در نظام مراقبت جاري بدون گزارش باقي مي ماند در نظام مراقبت
سندرميك طي چند دقيقه شناسايي ،ثبت و گزارش ميشود
به اين ترتيب امكان گزارش وقايع مشمول گزارشدهي براي تمامي مراكز و
پرسنل بهداشتي بصورت )در كوتاهترين زمان ممكن near “Real
” ) Timeتسهيل ميگردد
در مطالعات کشورهای پيشرفته ديده شده است كه كشف و گزارشدهي
اينگونه سندرمها بسيار سريع و در نتيجه پاسخ به آنها نيز در كوتاهترين
زمان ممكن آغاز شده و فوق العاده اثرگذار مي باشد.
امكاناتي از طريق يك سامانه كامپيوتري در اختيار گزارش
دهندگان خط اول قرار ميگيرد
( به اساليد بعد در خصوص سامانه الكترونيكي دقت فرمائيد)
10مورد اسهال
بخش خصوص ی
بیمارستان
خانه بهداشت
2مورد اسهال
1مورد اسهال
Diarrhea
Outbreak
پایگاه بهداشت شهری
مراکز بهداشت شهری /
روستایی (پزشک خانواده)
EMS
تجمعات بزرگ انسانی
مرکز بهداشت شهرستان
راه اندازي و گنجاندن نظام مراقبت سندرميك در كنار نظام مراقبت جاري
بصورت ادغام يافته )(Integrated Disease Surveillance
نظام مراقبتي كه بتواند در كوتاه ترين زمان ممكن و با
حساسيت كامل رويدادها و همه گيريهاي ناگهاني را كشف
،اعالم هشدار و سپس تأييد نموده و به آن پاسخ دهد
نظام مراقبت سندروميك بر مبناي گزارش تظاهرات باليني
كليدي استوار بوده و اساس گزارشدهي آن در گام اول
تأييد آزمايشگاهي نيست
بنابراين قادر است رويدادها و همه گيري ها را از متن
جامعه در كوتاه ترين زمان ممكن گزارش دهد (اين نظام به
شايعات هم پاسخ ميدهد)
داده های بالينی : Clinical dataکه به نوبه خود به دو
نوع تقسيم ميشوند:
.aداده های بالينی متداول )(Routine
.b
داده های بالينی غير متداول )(Non-Routineنظير آمار
فروش بعضی داروها ،آمار غيبت از مدرسه و محل كار
داده های غير بالينی ):(Non-Clinical
نظير فروش بعضی از اقالم غذايی
مرگ احشام يا پرندگان
وضعيت آب و هوايی
Fever and Rashes (maculopapular/ nonmaculopapular)
Fever with Bleeding/Hemorrhagic manifestations
Influenza-like Illness (ILI)
Severe Acute Respiratory Illness (SARI)
Fever and/or Neurological symptoms (except AFP)
Fever (> 5 days) with non- specific signs and
symptoms (undifferentiated fever)
Acute jaundice
Food intoxication
Acute watery (non-bloody) diarrhea
Bloody Diarrhea
Acute Flaccid Paralysis (AFP)
Sudden and unexpected death
Fever and shock syndrome
Chronic Cough
پرسنل مراكز همكار نظام مراقبت (منجمله بيمارستان ها و پايگاههاي مراقبت
بهداشتي مرزي )BHSUsدر قدم اول تنها به ثبت الكترونيكي سندرمهاي هدف
ميپردازند كه بوسيله يك سامانه كامپيوتري براي سطوح باالتر سيستم بهداشتي
تجميع مي شوند.
حتي در صورت بروز موارد اندك مشمول گزارشدهي (مثال اسهال خوني) در يك
منطقه بسيار كوچك بالفاصله مركز بهداشت شهرستان آگاه ميشود.
در صورت تجاوز منحني موارد سندرم از آستانه هاي تعريف شده ،گزارش
دهي به موقع و امكان واكنش مناسب و بهنگام سيستم بهداشتي فراهم مي
شود.
بدين طريق در صورت افزايش موارد مشكوك در چند بيمارستان
منطقه (مثال يك استان) يا پايگاه مراقبت بهداشتي مرزي)BHSU
،سيستم بهداشتي ميتواند به يك طغيان احتمالي مشكوك شود
اين سيستم براي پرسنل بهداشتي درماني بسيار ساده تر است زيرا
جمع آوري عالئم كليدي بمراتب ساده تر و سريع تر از تشخيص يك
بيماري مشمول مراقبت و ثبت آن است
مركز بهداشت شهرستان يا استان قادر است به بيمارستانها در خصوص بروز
يك طغيان بهداشتي بازخورد دهد
بازخورد از سيستم بهداشتي ،حوزه درمان را در امر تشخيص و درمان
موارد بيماري خطرناك منجمله رخدادهاي بهداشتي با قابليت ايجاد نگراني
ملي/بين المللي ياري مي دهد.
اين امر منجر به تقويت همكاري حوزه درمان و بهداشت شده و سبب پذيرش
و مشاركت بيشتر پزشكان در گزارش دهي رخدادهاي بهداشتي مي گردد.
(Timeliness) بهنگام بودن
(Sensitive) حساس بودن
(Reliable) پايا بودن
(Usefulness) مفيد بودن
امضاي تفاهم نامه گسترش همکاری بين دفتر WHOمستقر در جمهوري
اسالمي ايران و مركز مديريت بيماريهاي واگير بمنظور پياده سازی نظام
مراقبت سندرميک بعنوان يک Role Modelدر حوزه EMRO
پروپوزال سامانه ITاين نظام طي يك همكاري تنگاتنگ درون بخشي با
مركز ITوزارت متبوع طراحي شده و در حال آماده سازي مي باشد
آيا دانشگاه ميتواند فرد/افراد توانمند بعنوان focal pointدر
اختيار بگذارد؟
آيا منطقه مرزی فعاليت مناسب و مورد تأييد دارد؟
سامانه کامپيوتری دانشگاه در مراکز بهداشت شهرستان ،
آزمايشگاه subnationalو مبادی مرزی از چه توانمندی
برخوردار است؟
نظام گزارشدهی فعلی چه نقاط قوت و ضعفی دارد؟
در طي مرحله pilotو توسعه سامانه ITمخصوص حوزه سالمت
) (Health dataدر هفت دانشگاه تحت pilotهمزمان situation
analysisحوزه هاي بين بخشی و درون بخشي براي جمع آوري
non-health dataصورت خواهد گرفت
توسعه سامانه در حوزه بين بخشي براي captureنمودن non-
health dataدر 3سال آخر برنامه مدنظر قرار خواهد گرفت
سامانه non-health dataدر نهايت با سامانه health data
ادغام ميگردد تا ظرفيت Early Warningكشور در خصوص وقايع
مشمول IHRبشكل كامل تحقق يابد
با تشكر از توجه شما
سواالت ؟