Transcript Liderlik ve Motivasyon

Liderlik ve Motivasyon
Yrd. Doç. Dr. Alev Elçi
Liderlik Teorileri
Liderlik kuramlarının gelişimi
Geçerli kuramlar
Geçerli zaman
dilimi
Kuramın özeti
Büyük adamlar kuramı
1950 öncesi
Lider, tarihin seyrine
karar verir
Özellikler Kuramı
1910- 2.Dünya
Savaşı
Liderlerin genel ve
ortak özellikleri
Davranışsal
Kuramlar
2.Dünya Savaşı
- 1960
Liderlerin gösterdiği
davranışlar
Durumsallık
Kuramları
1960- 1980
Herkese uyan,
değişmeyen ve en iyi
liderlik yoktur.
Bunlar duruma
bağlıdır.
1980 den günümüze
Toplumun yeni
formunun yanıtı –
Karizmatik Liderlik
Geleneksel Liderlik
Kuramları
Yeni Liderlik Kuramları
Büyük Adamlar Kuramı
 Thomas Carlyle’in teorisi
 Bilimsel anlamda tartışılmaya başlanan liderlik,
tarihin büyük adamlarının özgeçmiş hikayelerinden
oluşmuştur.
 «Tarihten günümüze intikal etmiş en eski çalışmalara
göz atıldığında, bir liderin sahip olması gereken
özelliklere sıklıkla değinildiği görülmüştür. Bu ilgi,
liderlik kavramının, insanoğlunun başarısı ve refahı
için önemli olmasının bir sonucu olarak ortaya
çıkmaktadır.»
Büyük Adamlar Kuramı
 Zekâ, güvenirlik, cesaret, kararlılık ile insanı
anlama ve ona değer verme (Savaş Sanatı)
 Adaletli olmak, bilgelik, hünerlilik ve cesaret
(İlyada)
 Adalet, ılımlılık, sağgörü ve dayanıklılık
(Aristotle)
 cesaret, özgüven, kararlılık, azim, sorumluluk ve
güvenirlik (Hun lideri Atilla)
 Zeki, cesur (Machiavelli)
Özellikler Kuramı
 Liderin sahip olduğu özellikler liderlik sürecinin en önemli
etmenidir
 Başarılı ve başarısız liderlerin özelliklerinin incelenip, ortaya
çıkartılması
 Eleştirilerden biri başarılı liderin özellikleri tanımlanırken,
tutarlı olmadığı görülmüştür. Diğeri fiziksel karakteristiklere
önem vermesi ve kendi içinde karmaşık bir yapıya sahip
olmasıdır.
 Yapılan araştırmalarda liderlerin sadece sahip oldukları
özellikler ile açıklanamayacağı ortaya çıkmıştır
Özellikler Kuramı










Yaş
Boy
Cinsiyet
Olgunluk
Güzel konuşma yeteneği
Zeka
Yükselme arzusu
Kişilerarası iletişim yeteneği
Bilgi
Kararlılık










İnsiyatif kullanabilme
Başkalarına güven verme
Özgüven
İkna gücü
Yöneticilik yeteneği
Hükmetme
İş başarma yeteneği
İstek oluşturma yeteneği
Dürüstlük
Doğruluk
Davranışsal Kuramlar
 Liderlerin kendi kişisel özelliklerinden çok, nasıl
davrandıkları ve ne yaptıklarına odaklanılmıştır
 Liderleri başarılı yapan liderin özelliklerinden çok liderlik
yaparken gösterdiği davranış biçimi olduğu dur
 Lider gruptan bağımsız değildir ve grup içinde
değerlendirilir
 Eğer davranışlar öğrenilebilirse kişiler eğitilebilir ve daha iyi
liderlik etmeleri sağlanabilir
Ohio Üniversitesi yaklaşımı
 Yapılan araştırma sonucu liderlik davranışı iki bağımsız
boyuta indirgenmiştir:
 1. İnsan ilişkilerine dönüklük veya anlayış gösterme:
 Liderle grup üyeleri arasında arkadaşlık, karşılıklı güven,
saygı, sıcaklık, katılımcı yönetim, çift yönlü iletişim, grup
üyelerinin gereksinimiyle ilgilenme
 2. Göreve dönüklük veya yapıyı harekete geçirme: lider
iş ve görevleri planlar ve örgütler. İşleyiş hatalarını eleştirir,
görevler verir, performans ölçütlerini belirler, kurallara
uymayı sağlar, çalışmaları koordine eder, tam kapasite
çalışıldığını denetler.
Ohio Üniversitesi yaklaşımı
 İşbaşındaki yönetimin başarısı için gerekli
faktörler:
 1. Grubun sürdürülmesi: kabul edilebilir liderlik
davranışı
 2. Hedefe ulaşılması: hedef belirleme, faaliyet
düzenleme, hedeflere yönelme, grubun
başarısını temsil etme
 3. Grup etkileşimi: üretici bir ortam, rahat
çalışma ortamı, en az seviyede anlaşmazlık ve
çatışma
Ohio Üniversitesi yaklaşımı
 Bu modelden çıkabilecek sonuçlar (Can, 1992):
1. Grup otoriter lider isterse , bu durumda en uygun tarz otoriter
2.
3.
4.
5.
6.
lider olacaktır
Grup üyeleri daha az otoriter lider istiyorsa, liderin yapıyı
harekete geçirme davranışı tepki görecektir
İş, teknoloji gereği yapısallaşmış ise ve zaman baskısı çok ise,
anlayış davranışı gösteren lider başarılı olamayacak;
devamsızlık, işten ayrılma, şikayetler artacaktır
İşin doğası bireyin ve grubun kendini gerçekleştirmesini
önleyici nitelikte ise bu yoldan güdülemenin yararı olmayacaktır
Astların üstlerle ilişkisi az ise, otoriter liderlik uygun olacaktır
Çalışanlar sürekli ilişki içinde ise liderden yüksek anlayış
bekleyeceklerdir.
Rensis Likert’in Sistem 4 Yaklaşımı
Michigan araştırması
Likert araştırması
 Sistem 1: görev eğilimli otoriter, biçimsel yönetim şekli
 Sistem 4: grup çalışması, karşılıklı güvene dayalı ilişkilere
eğilimli bir yönetim sistemi
 Sistem 2 ve Sistem 3: bu iki ucun arasında orta aşamalardır
 Ohio araştırmasından farkı lider davranışlarının kişilere
dönük bir uçtan üretime dönük bir karşıt uca kadar yayılan
bir süreç olarak ele alınmasıdır
 Ohio bu iki uçu bağımsız olarak görür. Michigan ayrıca
yöneticinin ne kadar insana dönük bir eğilim, varsa o kadar
üretime dönüklükten uzaklaşmış olduğunu söyler
Robert Blake ve Jeane Mouton
Liderlik ızgarası yaklaşımı
 Liderlerin örgütlerde amaçlara ulaşmak için nasıl




davrandığını anlatmak için ik faktöre dayanır
1. Üretime ilgi: politika oluşturma, yeni ürün geliştiğrme,
süreçleri iyileştirme, iş yükleme, satışları arttırma da liderlik
2. İnsana ilgi: hedefe ulaşırken organizasyonun tümüne
güvenme, iyi çalışma koşulları sağlama, adaletli bir ücret
yapısı oluşturma, çalışanlarla iyi sosyal ilişkiler kurma
9 ölçekli bir tablo (1 en az ilgi, 9 en fazla ilgi)
5 tip liderlik
Liderlik ızgarası
Kaynaklar
 Paksoy, H.M. (2008). Küreselleşme, Liderlik ve Liderlik
teorileri. Liderlik ve Motivasyon. (Ed.) C. Serinkan.Nobel
Yayın:Ankara
 Şahin, F. (2012). Büyük adam düşüncesinden liderlikte
özellikler kuramına kavramsal bir bakış. C.Ü. İktisadi ve
İdari Bilimler Dergisi, 13(1).