MUTASYON

DNA dizilimindeki bu değişiklik, farklı genetik özelliklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bazen, hücre bölünmesi sırasında kromozomların sayısında artma ya da azalma seklinde değişiklikler de olabilir. DNA dizilimindeki ve kromozomlardaki değişiklikler mutasyon olarak adlandırılır.

Radyasyon ve bazı kimyasal maddeler mutasyona sebep olabilir: Örneğin, gebelik döneminin ilk aylarında röntgen filmi çektirmek bebekte mutasyona, dolayısıyla gelişim bozukluklarına sebep olabilir.

   Mutasyonlar, hem vücut hem de üreme hücrelerinde oluşabilir. Üreme hücrelerinde görülen mutasyonlar dölden döle geçme özelliğine sahiptir.

Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise ancak eşeysiz üreme gösteren canlılarda dölden döle geçebilir.

Mutasyonların etkileri olumlu veya olumsuz olabilir.

 Örneğin bitki üreme hücrelerinde görülen mutasyon sonucu bitkilerin büyüklüğü ya da tohumlarının sayısında değişiklik oluşabilir.

   Diğer taraftan zararlı mutasyonlar da vardır.

İnsanların genlerinde meydana gelen bazı mutasyonlar farklı hastalıkların ve genetik bozuklukların ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Örneğin; hemofili, orak hücreli anemi, albinoluk, altıparmaklılık, Down sendromu gibi rahatsızlıklar, mutasyon sonucu ortaya çıkmıştır. Ayni şekilde, bazı mutasyonların kansere sebep olduğu da bilinmektedir.

 Vücut hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsal olmadıkları halde üreme hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsaldır. DNA hücre bölünmeden önce kendini eşlerken bir hata yaparsa üzerindeki genlerde hatalar oluşacağından canlının özellikleri değişebilir.

 Mutasyonlar genellikle öldürücüdür.  Çok azı canlının daha iyi özellikler kazanmasına sebep olur.

 Radyasyon veya çeşitli kimyasal maddeler alan bir kişinin kendiside bundan olumsuz etkileneceği gibi genleriyle bu olumsuzluk çocuklarına da geçebilir

 Mutasyonlar gen yapısında meydana gelen değişmelerle oluşabileceği gibi kromozom sayısı ve yapısında meydana gelen değişmelerle de oluşabilir. Mutasyona neden olan etkenlere mutajen denir.  X ışınları, kimyasal maddeler, radyoaktif ışınlar, sigara katranı gibi etkenler mutajendir.

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

BU CANLILARIN NESI VAR BÖYLE??

OSMAN KALYOMCU-BARTIN

MUTASYONA UĞRAMIŞ BIR DOMUZ

OSMAN KALYOMCU-BARTIN

MUTASYONA UĞRAMIŞ BIR ÇOCUK

İNSANA BENZEYEN KÖPEK YAVRUSU

GARİP KEDİ



Peki,canlılarda mutasyon dışında başka değişiklikler de olabilir mi?

MODİFİKASYON

 Canlılarda çevre etkisiyle meydana gelen kalıtsal olmayan değişikliklere

Modifikasyon

denir.

 Kalıtsal değildir.  Genlerin yapısı değil, işleyişi değişir.  Isı, ışık, besin, nem, basınç, yer vb. etkilerle fenotipte değişiklikler olur.

MODIFIKASYONA NEDEN OLAN FAKTÖRLER

  ISI VE SICAKLIK: bronzlaşması.

İnsan derisinin yazın Himalaya tavşanlarında kürk rengi beyazdır. Eğer tüyler kesilip buraya buz parçası konursa çıkan tüyler siyah olur.

 Çuha çiçeği 30-35ºC sıcaklıkta beyaz çiçek açar. 15-20ºC sıcaklıkta kırmızı renkli çiçekler oluşur.

 BESİN : Dişi arılar arı sütü ile beslenirse kraliçe arı ,çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur.

 TOPRAK: Ortanca çiçekleri asitli toprakta kırmızı, bazik toprakta mavi çiçek açar.

 IŞIK: Işık olmadığı zaman bitkilerde klorofil oluşmaz. Bitki beyaz-sarı renkli olur.

 BASINÇ: Karahindiba bitkisi dağda yetişirse kısa boylu,ovada yetişirse uzun boylu olur.

• • Modifikasyonlar dölden döle geçmez. Çünkü meydana gelen değişiklikler yalnızca vücut hücrelerinde olur. Halbuki, değişikliğin kalıtsal olabilmesi için, üreme hücrelerinde olması gerekir. Modifikasyonlar, sıcaklık, ışık, nem ve besin gibi faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar .

 Farklı ortamlarda yetiştirilen tek yumurta ikizlerinde boy, kilo, zekâ seviyesi gibi özelliklerde farklılık olduğu gözlenmiştir.

 Yine Sirke sinekleri 16 C nin altında yaşarlarsa normalde kıvrık kanatlı olmalarına rağmen düz kanatlı olurlar.



— Kaslarını fazla kullanan insanın kasları gelişir.



Çekirgeler 16 ºC de yetiştirilirse beneksiz, 25 ºC de yetiştirilirse benekli olur.



Dere yatağındaki istiridyeler suyun akış şekline göre farklı kabuk şekillerinde olurlar.



Eşeysiz üreyen canlılarda aynı hücreden gelişen yavruların aralarındaki tüm farklılıklar modifikasyondur.



Müslümanların çocukları sünnet olur. Sünnetli olan çocukların çocuklarının sünnetsiz doğması modifikasyona güzel bir örnektir.

 Modifikasyonda şartlar ortadan kalkarsa insan eski haline gelir. Modifikasyonda üreme hücreleri değil vücut hücreleri değişikliğe uğrar. Kısaca modifikasyon genotipte değil FENOTİPTE görülür .

ADAPTASYON:

Bir canlının bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansını artıran özelliklerinin bütününe adaptasyon denir.. Adaptasyon gende var olan karakterlerin açığa çıkmasıdır.

Örnek Bukalemunun girdiği ortama uygun olarak renk değiştirmesi Kalıtsaldır. Adaptasyonların nedeni doğal seleksiyonlardır.

ÖRNEK : Çevre şartlarına bağlı olarak yeni karakterler oluşmaz ve karakterlerinde değişme olmaz.

ADAPTASYON

• Günümüzde milyonlarca bitki, hayvan ve mikro-organizma türü yaşamaktadır. Değişik türler farklı görünseler de, iç yapıları ve kimyasal süreçleri incelendiğinde benzerlikler görülmektedir ve ortak atadan geldiklerine delil teşkil eder. • Canlılar beslenme, barınma, avlanma, üreme ve düşmanlarından korunma gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için adaptasyon gösterirler. Bazı hayvanların kış uykusuna yatması, göç etmeleri, bitkilerin yapraklarını dökmesi birer adaptasyondur.

Soğuk bölgelerde yasayan canlılar gibi sıcak bölgelerde yasayan canlılar da yasadıkları bölgede hayatta kalabilmek için benzer adaptasyonlar gösterirler • Çevre değişiklikleri olduğunda türün adaptasyon özellikleri yeni çevre koşullarında yaşayabilmesi için yeterli olmasa o tür yok olur. Fosiller şu an yok olan canlıların çok önceden yaşadığını gösterir. • Türlerin yok olması sık olan bir olaydır, bir zamanlar dünyada yaşayan çoğu tür şu an yoktur.

ÇÖL VE KUTUP TILKISI

Örneğin çölde yasayan tilki, fare ve tavsanın kulakları ve kuyrukları uzun, vücut yüzeyleri geniştir. Bu özellikleri onların vücutlarındaki ısı kaybını artırarak vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar

YINE ÇÖLE ÖZGÜ BIR BITKI OLAN KAKTÜSÜN YAPRAKLARININ DIKEN SEKLINDE, KIVRIK VE TÜYLÜ OLMASI, GÖVDESINDE SU DEPO ETMESI BITKININ SU KAYBINI AZALTIR

KUTUP ILE EKVATOR AYILAR

I Ekvator Ayısının derisi ince Kutup ayısının derisi kalın yağtabakası daha çok

BUKALEMUN

HÖRGÜÇLÜ DEVE

KAMUFLAJ USTALARI

ADAPTASYON ÖRNEKLERI:

1-Kaktüsün su depo etme özelliği ve sıcağa dayanma özelliği çölde yaşama imkanı verir.

Nemli yerlerde bu özellik değişmez. 2-Göz bebeğinin ışıkta küçülmesi, az ışıkta büyümesi. 3-Bukalemun’un bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi. 4-Bukalemunun girdiği ortama uygun olarak renk değiştirmesi 5-Dış döllenme yapan canlıların gamet sayısının fazla olması(Balıklar) 6-Çiçekli bitkilerin embriyoyu besleyecek tohum oluşturması 7-Deve kuşları çok hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklara sahip olması 8-Penguenler perdeli ayakları sayesinde hızla yüzmesi ve deri altlarında depoladıkları yağ ile soğuk ortamlarda vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlaması 9-Bazı hayvanların kış uykusuna yatması, göç etmeleri, bitkilerin yapraklarını dökmesi birer adaptasyondur 10-Rüzgârla tozlaşan çiçekli bitkilerde polen sayısının fazla olmasI 11-Kutuplarda yaşayan ayıların, sıcak bölgede yaşayan cinslerine göre daha iri vücutluolması 12-Kurak bölgede yaşayan bitkilerin yaprak ayasının dar, gövde ve yaprakların tüylü, stomaların küçük ve derinde olması 13-Ağaç dallarında yaşayan çekirgelerin görünüşlerinin ağaç şeklinde olması

KUTUPTAKI PENGUENLER

BALINALAR

KAMUFLAJ USTALARI

79

VARYASYON:

 Canlılar arasında görülen çeşitliliğe denir.

 Varyasyona neden olan faktörler:  1) Modifikasyon  2) Mutasyon  3) Eşeyli üreme : Mayoz bölünmedeki krossing over, ayrılmama, döllenme

81

Milyonlarca Yıldan Bu Yana Türlerde Değişmeler Oldu mu?

Bir türdeki canlıların sayısı, üreme ile sayıca artma eğilimi gösterdiği hâlde, doğadaki birey sayıları sabit kalır. Bunun sebebi, çevre ve kalıtımdır. Yaşam için gerekli olan besin, barınak, su, ışık gibi çevre faktörleri canlılar arasında "yaşama savaşına" neden olur. Bu savaşta başarılı olanlar yaşamlarına devam eder. Başarılı olamayanlar ise ölür.

CANLILARIN ÇEŞITLILIĞI (TÜR NEDİR?)

Yeryüzünde yaşayan milyonlarca canlı türü vardır. Ortak atadan gelen, benzer yapı ve özelliklere sahip, kısır olmayan canlılar oluşturan canlı topluluğuna tür denir. Örneğin; insanlar, aslan, kutup ayısı, leylek birer türdür. Bu canlı türlerinin hepsi yaşadığı ortamla uyum içerisindedir. Örneğin bir çöl faresi çöl ortamına, bir penguen kutup şartlarına göre donatılmıştır.

TÜRLERİN ÖZELLİKLERİ

1-Farklı türler arasında hem görünüm hem de genetik bakımından farklılıklar olmakla birlikte aynı türe ait birey arasında da önemli farklılıklar bulunur.

ÖRNEK :Çöl tilkileri ile soğuk bölgelerde yaşayan tilkiler arasında, kulak, kuyruk ve ayak uzunlukları, vücut hacmi ve kürk yapıları bakımından farklılık vardır.

EVRİM NEDİR?

TANIM :Canlıların uzun zaman içinde geçirdiği ve geçirmekte olduğu değişikliklere evrim denir. Mutasyonlar ve doğal seleksiyonlar sonunda değişerek, bugün yaşayan canlıların oluşmasına evrimleşme denir. Evrimcilere göre bugünkü canlı türü çok ilkel bir veya birkaç canlıdan türemiştir. Evrim teorisine göre, türler uzun bir zaman süreci içerisinde kalıtsal yönden farklılaşmışlar ve ortam koşullarına uyum sağlayan yeni türleri oluşturmuşlardır.

Evrim teorisi ilk kez Charles Darwin tarafından ortaya atılmıştır.

EVRİM TEORİSİ

 Evrim teorisine göre, ilkel tek hücreli canlılar çok hücrelilere dönüşmüştür. Bu canlılar milyonlarca yıllık bir süreçte balık sırtı kemiği bulunan hayvanları oluşturmuşlardır. Bazı türler milyonlarca yıl boyunca çok büyük değişmelere uğrarken, kimileri çok az değişmiştir. Balıklar gelişerek hem kara , hem de canlıları oluşturmuştur. suda yaşayabilen

 Evrimle ilgili çeşitli teoriler Lamarck; Kullanılan organlar gelişir, kullanılmayanlar körelir. Lamarck vücut hücrelerinde meydana gelen değişimlerin kalıtsal olduğunu söyler. Sonradan kazanılmış kalıtsal olmayan karakterlerin gelecek kuşaklara aktarılması yoluyla evrimleşmenin olduğunu düşünmüştür.

FAKAT kör bağırsağımızı hiç kullanmadığımız halde kaybolmamıştır

Örneğin1 Lamarck'a göre halter çalışan birinin kasları iyi gelişir. Güçlü, kuvvetli olur. Lamarck, bu bireyinçocuklarının da güçlü, kuvvetli kaslara sahip olacağını savunmuştur .

ÖRNEK 2 .Lamarck; a göre Zürafalar başlanğıçta kısa boyluydu..yerde OTLAR BİTTİ. Yaşamak için ağaç dallarını yemesi gerekiyordu. Boyunu uzatabilen zürafalar yaşamaya devam etti.Boyunu uzatamayan zürafalar ise yok oldu.

TEORİ YANLIŞTIR . BOY UZUNLUĞU KALITSALKAREKTERDİR .Sonradan kazanılan karekterler nesilden nesile aktarılmaz.(modifikasyon)

 Darwin’ e Göre Evrim : evrimin asıl nedeni : Darwin’ e göre 

1-mutasyonlar



2-doğal seleksiyon(ayıklama)

MUTASYONLAR SONUCU NASIL EVRİM GEÇEKLEŞİR.

Mutasyon sonucu ortaya çıkan canlılardan güçlü olanlar kalmış,zayıf olanlar yok olmuştur. Halbuki mutasyonların sonucu meydana gelen canlıların çoğu ölür veya kısırdır. O halde bu olayda yeni türün oluşmasına engeldir. Ayrıca canlılar arasında geçit tür denilen örneğin insan ve maymun arasında böyle bir geçit canlıya rastlanmamıştır.

 Darwin modifikasyonların (sonradan kazanılan, kalıtsal olmayan değişiklikler) gelecek nesillere aktarılamayacağını , sadece mutasyonların aktarılabileceğini savunmuştur.

 Lamarck ın teorisinin yanlışlığını söyler .

 Darwin‘ de Lamarck gibi evrimin doğal seleksiyon(ayıklama) yoluyla gerçekleşir.  Ortam güçsüzleri yok etme yoluyla ayıklar

 Örneğin: Darwin‘ e göre soğuk ülkelerdeki kürksüz türler elenmeye, yok olmaya mahkumdur.(SOĞUKTAN DOLAYI YOK OLURLAR.

Lamarck'a göre ise bu hayvanlar elenmez, kendilerine kürk edinirler.

DARMİNİN 2. İDDİASI DOĞAL SELEKSIYON

 Çevre şartlarına uyum sağlayamayan canlıların yok olmasına doğal seleksiyon denir. Doğal çevrede güçlü canlıların zayıfları yok ederek yaşamaya devam etmelerine denir. Fakat bu her zaman mümkün olmaz. Örneğin insanların hala bakteri türü canlıları yok edememesi gibi. Bukelamunlar çok yavaş canlı olmalarına rağmen renk değiştirme özellikleri sayesinde yaşamda kalmışlardır. Çeşitli yöntemlerle, insanların yararı için daha verimli bitki ve hayvan ırklarının elde edilmesinde uygulanan seçime "yapay seleksiyon" ve süt verimi fazla inekler elde edilir.

denir. Örneğin; et verimi fazla inek ırkları ile, süt verimi fazla inek ırkları çiftleştirilerek, et

DOĞAL SELEKSIYONA BIR ÖRNEK GÜVE KELEBEKLERİ 1850’li yıllara kadar Manchester bölgesinde güve kelebekleri açık renkliydi. Bu kelebekler açık renkli ağaç gövdelerinde kuşlar tarafından fark edilmiyordu.1850’li yıllardan sonra sanayi devrimiyle, kirliliğe duyarlı likenlerin yok olması, ağaç gövdelerinin is ve kurumla kaplanması sonucu beyaz güve kelebekleri kolayca fark edilmeye başlandı.

Ortama uygun rengi olan siyah güve kelebekleri kuşlar tarafından fark edilmediği için çoğalmaya devam ederken beyaz güve kelebeklerinin sayısı sürekli azalmıştır.

Çevre şartlarına uyum sağlayamayan canlıların yok olmasına doğal seleksiyon denir.

GÜVE KELEBEĞI

Ortama uygun rengi olan siyah güve kelebekleri kuşlar tarafından fark edilmediği için çoğalmaya devam ederken beyaz güve kelebeklerinin sayısı sürekli azalmıştır

DOĞAL SELEKSİYON ÖRNEKLERİ: 1-Koyu zeminde beyaz renkli fareler kolaylıklaavlanarak doğal seleksiyona uğrar.

2-Bitkiler de yetiştikleri ortama uygun özellikler taşır. 3-Kurak ortamdaki bitkilerin kökleri kazık gibidir. 4-Toprağın derinliklerine iner. Yaprakları sert, kalındır.

5-Nemli toprakta yetişen bitkilerin kökleri saçak gibidir. Yaprakları parçalıdır.

6-Yunus, memeli bir hayvandır. Onun vücut biçimi ve organları, suda yaşamasını mümkün kılar. Akciğer solunumu yapar, yavrusunu sütle besler.

   Charles Darwin; 1-MUTASYONLAR 2-Doğal seleksiyonlar Modern evrim teorisini ortaya atmıştır. Evrimleşme olayının doğal seçilim yoluyla gerçekleştiğini savunur. Darwin‘ e göre, mutasyonlar sonucunda yeni karakterler kazanmış olan canlılardan çevre koşullarına uyum gösterenler yaşarken, uyum gösteremeyenler yaşamlardı sürdüremeyerek ortadan kalkar.

  Lamarck'a göre Kullanma kulnanmama Eskiden zürafaların boyları kısaydı. Ağaçların yapraklarına uzanmak için sık sık uzanıyorlardı, böylelikle boyları gittikçe uzadı. Bunların yavrularının boyları daha da uzundu. Bunlar da besin sağlamak için boyunlarını sık sık uzatıyorlardı. Boynun sık sık uzanması, bugün yaşayan zürafaların boyunlarının uzun olması ile sonuçlandı.

YAPAY SELEKSIYON

     İnsanların, daha verimli bitki ve hayvan ırkları elde edebilmesi için yaptığı seçime yapay yaptıkları üretimdir.

seleksiyon denir. İnsanlar tarafından bir canlı türünün üstün özelliklerin ortaya çıkarmak için Sera domatesleri, Yapay seleksiyonla daha çok ziraatçılar uğraşmaktadır. Hayvanlarda daha yeni denenmeye başlamıştır.

Hayvanlara müzik dinlettirilmesi İnsanların, daha verimli bitki ve hayvan ırkları elde edebilmesi için yaptığı seçime yapay seleksiyon denir.