Transcript TARIM İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (Hayvancılık Faliyetleri)

TARIM İŞLETMELERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
(Hayvancılık Faliyetleri)
AMAÇ:
 Üstün Vasıflı (Genetik potansiyeli yüksek)
 Hastalıklardan Ari Damızlık Hayvanlar
 Döl kontrolünden geçmiş Dondurulmuş Sperma
Üreterek yetiştiricilere intikalini sağlamaktır.
14 İşletmede sığırcılık, 9 İşletmede koyunculuk 3 İşletmede atçılık,
gen muhafazası amacıyla da 1 işletmede Ankara keçisi, 2 İşletmede
Kangal köpek ve 1 İşletmede Asya ceylanı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
İŞLETME
SAYISI
ANA KADRO
(baş)
TOPLAM
(baş)
Sığır
14
8.600
21.430
Koyun
9
49.200
105.350
At
3
350
1.160
Keçi *
1
450
1.220
Köpek *
2
80
260
Ceylan *
1
125
230
CİNS
* GEN MUHAFAZASI
Sığır varlığının ırklara göre dağılımı:
14 İşletmede, bölge şartlarına adapte olmuş, genetik yapıları
sürekli iyileştirilen 5 sığır ırkı ile ülke hayvancılığının gelişmesine katkı
sağlanmaktadır.
Miktarı
(baş)
% ORANI
Yetiştirme
Yönü
Siyah Alaca
12.800
60
Sütçü
Esmer
5,300
25
Kombine
Jersey
890
4
Sütçü
Simental
2.300
10
Kombine
Limousin
140
1
Etçi
21.430
100
Irklar
Toplam
KOYUNCULUK
KOYUNCULUK
TİGEM’de koyunculuk faaliyetleri 9 İşletmede 5 yerli, 5 melez olmak üzere
toplam 10 ırk ile yürütülmektedir. 1 İşletmede ise Ankara Keçisi yetiştiriciliği
yapılmaktadır.
TİGEM’DEKİ KOYUN IRKLARI ve MEVCUDU
ANA KADRO
(Baş)
TOPLAM MİKTARI
(Baş)
% ORAN
İVESİ
27.735
44.039
42
AKKARAMAN
7.203
20.871
20
MORKARAMAN
2.011
6.002
6
KIVIRCIK
610
1.680
2
MERİNOS
7.359
18.465
18
MALYA
1.659
5.775
5
BAFRA
613
3.511
3
ACIPAYAM
1.124
2.213
2
TAHİROVA
388
1.380
1
POLATLI
495
1.233
1
IRKLAR
KOYUNCULUK
Saf Yetiştirme Çalışmaları:
Yurdumuzun başlıca yerli ırklarından olan, Akkaraman,
Morkaraman, İvesi, Kıvırcık ve Merinos gibi ırklar bulundukları
bölgelerin iklim ve coğrafyasına uyumlu morfolojik ve fizyolojik
karakterlere sahip, yetersiz bakım-besleme koşullarında bile
üreticilerimizin güvenli gelir kaynağıdır. Verimlerinin az olmasına
karşın, yaşama güçlerinin yüksek oluşu, bu ırklara sahip çıkmamızı
gerektirmektedir.
Bu amaçla TİGEM İşletmelerinde 50 yılı aşan süredir,
sürekli seleksiyona tabi tutulan yerli ırklarımız, gen kaynağı olarak
korunmakta ve geliştirilmektedir.
Ulaş Tarım İşletmesi’nde Kangal tipi Akkaraman ve
Ceylanpınar Tarım İşletmesi’nde İvesi sürüleri seleksiyonla ıslah
edilmişlerdir. Ceylanpınar Tarım İşletmesi’nde 44.000 baş civarında
İvesi koyunu vardır. Yavru denetimi yöntemi ile 600’er başlık İvesi elit
sürüleri oluşturulmuştur. Elit sürülerde koyunların ortalama süt verimi
350 kg. düzeyine çıkmış ve yurdumuzun önemli bir damızlık ihraç
materyali haline getirilmiştir.
2006 yılında IRAK’a 1.000 Baş İvesi Koyunu ihraç edilmiştir.
AKKARAMAN
Yetiştirildiği İşletmeler: Gözlü, Kazımkarabekir, Malya ve Ulaş
Morfolojik Özellikleri: Vücut rengi beyazdır. Ağız, burun,
göz etrafında ayaklarında siyah lekeler vardır. Koçlar boynuzlu, koyunlar
boynuzsuzdur. Kuyruk üç parçalı yuvarlak yapılı ve S harfi görünümündedir.
Yapağı kaba karışıktır. Orta cüsseli bir ırktır. Cidago yüksekliği, 65 cm
civarındadır. Ulaş TİM' deki Kangal tipi ortalama tipe göre daha iridir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 1,5-2,0 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 35-40 kg.
Canlı ağırlık (koçlarda)
: 50-60 kg.
Laktasyon süt verimi
: 40-55 lt.
Döl Verimi
: %115-135
MOR KARAMAN
Yetiştirildiği İşletme: Kazımkarabekir TİM.
Morfolojik Özellikleri: Vücut kahverengi ve kaba yapağılı, kuyruk yassı ve
yağlı. Yüksek bacaklı, dişiler ve erkekler genellikle boynuzsuz.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 1.5-2.5 Kg.
Canlı ağırlık (koyunlar)
: 30-40 Kg.
Canlı ağırlık (koçlar)
: 40-50 Kg.
Laktasyon süt verimi
: 60-200 Kg.
Döl verimi
: % 104-108
İVESİ KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Ceylanpınar TİM.
Morfolojik Özellikleri: Vücut orta yapılıdır. Süt tipine uygun,
ince fakat sağlam kemik yapısına sahiptir. Yağlı kuyrukludur. Erkekler
boynuzludur. Baş kirli sarı ve kahverengi renklidir. Vücut beyazkremdir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 2-2,5 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 50 kg.
Canlı ağırlık (koçlarda)
: 70 kg.
Laktasyon süt verimi
: 180 lt.
Döl Verimi
: %125-140
KIVIRCIK KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Karacabey TİM.
Morfolojik Özellikleri: Vücut beyaz, ince Yapağılı, ince uzun
kuyruklu, orta uzunlukta , dişiler kuyruksuz, erkekler boynuzlu, baş,
karın altı ve kasıklar yapağısız, et kalitesi yerli ırkların en iyisidir.
Fizyolojik Özellikleri
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 1,5-2,5 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 30-40 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 40-50 kg.
Laktasyon süt verimi
: 60-200 kg.
Karkas ağırlığı
: 15-20 kg.
Et Randımanı
: % 50
Döl Verimi
: %135-145
KARACABEY MERİNOSU
Yetiştirildiği İşletme: Karacabey TİM.
Genotip: % 90-95 Alman et Merinosu, % 5-10 Kıvırcık
Morfolojik Özellikleri: Vücut beyaz, kısa ve ince Yapağılı, karın
altı ve bacaklar Yapağılı, baş yapağısız, kuyruk ince ve uzun, genellikle
30 cm. omuzdan itibaren kesiktir. Koyunlar boynuzsuz, koçlar bazen
boynuzludur.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 3,0-3,5 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 50-60 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 80-100 kg.
Laktasyon süt verimi
: 30-35 kg.
Döl Verimi
: % 120
ANADOLU MERİNOSU
Yetiştirildiği İşletme: Altınova, Polatlı TİM.
Genotip: % 80 Alman Et Merinosu , 20 Akkaraman
Morfolojik Özellikleri: Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Leke
istenmez. Kuyruk ince ve kısadır. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu
olabilir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 3,0-3,5 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 50-60 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 80-100 kg.
Laktasyon süt verimi
: 70-100 kg.
Döl Verimi
: % 120
KOYUNCULUK
Melez Yetiştirme Çalışmaları
Üniversiteler ile ortak yürütülen projelerde et, süt ve yapağı
verim yönlü koyun tiplerinin elde edilmesi amacıyla yapılan melezleme
çalışmalar sonucunda Malya, Tahirova, Acıpayam, Bafra ve Polatlı
koyunu olmak üzere 5 melez tip oluşturulmuş ve damızlık olarak
yetiştiricilerimizin hizmetine sunulmuştur.
Çalışmalardan elde edilen koyun tiplerinin verimleri yüksek
olmasına karşılık, yerli koyunlara göre olumsuz çevre koşullarına daha
fazla duyarlı oldukları gözlemlenmektedir.
Uygun çevre koşullarını sağlayan yetiştiriciler çok başarılı
sonuçlar almaktadır.
TAHİROVA KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Karacabey TİM.
Genotip: %75 O.Friz, %25 Kıvırcık
Morfolojik Özellikleri: Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Orta
uzun boynu, uzun ve sallı bir vücudu vardır. Koyunlar boynuzsuz, koçlarda
boynuzlulara rastlanabilir. Kuyruk ince ve uzundur. Memeleri bezel meme
görünümündedir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 2-2,5 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 50 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 70-80 kg.
Laktasyon süt verimi
: 150-180 kg.
Döl Verimi
: % 140-150
ACIPAYAM KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Gözlü TİM
Genotip: % 25 D. Friz + %50 İvesi + %25 Dağlıç
Morfolojik Özellikleri : Vücut beyaz, yapağılı ve lekelidir.
Baş ve ayaklarda kahverengi lekeler vardır. İri bir vücut yapısına
sahiptir. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu olabilir. Kuyruk orta
yağlıdır. Meme bezel meme yapısındadır.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 2-2,5 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 60-70 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 100-130 kg.
Laktasyon süt verimi
: 180-200 lt.
Döl Verimi
: % 130-140
BAFRA KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Gökhöyük TİM
Genotip: %75 Sakız , %25 Karayaka
Morfolojik Özellikleri: Sakız koyununun Karayaka
koyunlarıyla melezlenmesi sonucu oluşturulmuştur. Vücut beyaz
yapağı ile örtülüdür. Ağız, göz etrafı ve kulaklarda siyah lekelere
rastlanır. Ortalama canlı ağırlık 62 kg., cidago yüksekliği 68 cm., vücut
uzunluğu 71 cm’dir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli gömlek yapağı ağırlığı: 2,2 Kg.
Canlı ağırlık(koyunlar)
: 60 Kg.
Canlı ağırlık(koçlar)
: 70 Kg.
Döl verimi
: % 178
MALYA KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Malya TİM
Genotip: % 60 Alman-Et Merinos + %40 Akkaraman
Morfolojik Özellikleri: Vücut beyazdır, baş ve bacaklarda
siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlı.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 2,4-2,8 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 45-50 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 70-90 kg.
Laktasyon süt verimi
: 30-35 kg.
Döl Verimi
: % 110
POLATLI KOYUNU
Yetiştirildiği İşletme: Polatlı TİM
Genotip: %87,5 Ile de France + % 12,5 Akkaraman
Morfolojik Özellikleri: Vücut iri ve derin, sırt geniş, kuyruk
ince, uzun ve yağsızdır. Erkek ve dişileri boynuzsuzdur. Yüz çıplak ve
hafif dışbükeydir.
Fizyolojik Özellikleri:
Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 2,5-3 kg.
Canlı ağırlık(koyunlarda) : 70 kg.
Canlı ağırlık(koçlarda)
: 100-110 kg.
Döl Verimi
: % 150
TİGEMDE MEVCUT MELEZ KOYUN IRKLARININ GENOTİPİK YAPILARI
GENOTİPİ
ÖZELLİKLERİ
ELDE ETTİĞİ
TARİHLER
KARACABEY
MERİNOSU
%20 Kıvırcık + %80 Alman Et
Merinosu
Et+Yapağı
1933-1950
ANADOLU
MERİNOSU
%20 Akkarman+%80 Alman Et
Merinosu
Et+Yapağı
1954-1958
MALYA
%60 Merinos +%40 Akkaraman
Yapağı+Et
1959-1964
%37,5 Kıvırcık + %62,5 D.Friz
Döl+Et+Süt
1969-1973
IRKI
TAHİROVA
ACIPAYAM
%25Dağlıç + %25 D.Friz+ %50 İvesi Süt+Et+Yapağı
BAFRA
%25 Karayaka + %75 Sakız
Döl + Et
1978-1984
POLATLI
%25 Akkaraman + 75 İlle De France
Et+Yapağı
1986-1992
ANKARA KEÇİSİ
Yetiştirildiği İşletme: Anadolu TİM
Morfolojik Özellikleri: Vücut beyaz, küçük cüsselidir. Vücudun tamamı
beyaz tiftikle kaplıdır. Dişi ve erkek keçilerin her ikisinde de boynuz vardır. Ayrıca
sakallıdırlar. Cidago yüksekliği dişilerde 55 cm, erkeklerde 60 cm’dir.
Fizyolojik Özellikleri:
Tiftik verim(Keçi) : 2 Kg.
Tiftik verim(Teke):3-5 Kg
Canlı ağırlık(Keçi) : 30-40 Kg
Canlı ağırlık(Teke) : 35-45 Kg
Laktasyon süresi : 90-105 gün
Laktasyon süt verimi : 25 kg
Karkas ağırlığı : 12-15 kg
Kesim Randımanı : % 46-50
KOYUNCULUK
2012 YILI DAMIZLIK BAREM FİYATLARI (TL/Baş)
DİŞİLER
IRKI
ERKEKLER
TOKLU KOYUN TOKLU KOÇ
Merinos, İvesi
735
840
1.050
1.208
Akkaraman, Malya
719
824
1.034
1.192
Morkaraman
709
814
1.024
1.181
Kıvırcık
719
824
1.034
1.192
Türktahirova, Acıpayam, Bafra, Polatlı
735
840
1.050
1.208
Tiftik Keçisi
420
473
473
578
KOYUNCULUK
 TİGEM’DEKİ YERLİ ve GELİŞTİRİLEN MELEZ KOYUN
IRKLARI ÜLKEMİZ İÇİN İYİ BİR GEN KAYNAĞIDIR
 Yetiştiriciliğini yaptığımız saf ve melez koyun ırkları, ülkemizin
değişik ekolojileri için çok iyi birer genetik miras konumundadır.
 İvesi, Akkaraman, Morkaraman, Kıvırcık, ve Merinos gibi önemli saf
ırklarımız, 60 yıllık seleksiyon sonucu kuzu, yapağı, karkas ve süt
verimleri artırılmıştır.
 Geliştirilen Acıpayam, Bafra, Malya, Tahirova ve Polatlı ırkları da
verim
potansiyelleri ile koyun yetiştiricilerimizin hizmetine
sunulmuştur.
KOYUNCULUK
 Koyunculukta suni tohumlama çalışmaları sahada yaygınlaşmamıştır.
 Bu nedenle yetiştiricilerimizin elindeki koyunların ıslahı ‘’Halk
Elinde Islah Projesi’’ kapsamında üstün vasıflı damızlık koçların
kullanılmasıyla mümkün gözükmektedir.
KOYUNCULUK
ORTAK ÜRETİM PROJESİ
 Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun
13.08.2012 Tarih ve 331 sayılı Kararı ile
 Genel Müdürlüğümüze bağlı faaliyet gösteren Ulaş Tarım
İşletmesi Müdürlüğünde
 Sivas Koyun Keçi Yetiştiriciler Birliği’yle Kangal Tipi
Akkaraman yetiştiriciliği için ‘’Ortak Üretim Projesi’’
başlatılmıştır.
KOYUNCULUK
ORTAK ÜRETİM PROJESİ:
 Proje Ulaş Tarım İşletmesindeki 2.406 da arazi ve üzerindeki 602 m2
kapalı alana sahip ağıllarda yürütülecektir.
 1.500 Baş koç altı koyundan elit sürü oluşturulacak.
 Elit sürü Halk Elinde Islah projesinde yer alan 180 aile işletmesindeki
30.000 baş koç altı koyun ve 1.500 baş koçun kuzuları arasından
seçilecektir.
 Her yıl en az 1.000 baş erkek ve dişi kuzu ortak üretim tesislerine
getirilecektir.
 TİGEM ortak sürüye 300-500 baş üstün vasıflı damızlık koyun ve
erkek materyal verecektir.
 Erkek ve Dişi Kuzular 100. günde tip puanına göre seçilecektir
 Protokol 5 yıl süreli olup istenirse 5 yıl daha uzatılabilecektir.
TEŞEKKÜRLER
2011 YILI ÜRETİMLERİ
KOYUN
KEÇİ
Ana Sayısı (Baş)
32.760
500
Süt (Ton)
2.903
-
Ortalama Süt Verimi (kg)
108.6
-
Kuzu-Oğlak
55.730
461
Damızlık Satış (Baş)
15.050
102
KOYUNCULUK
Irkı
Baş
Oranı %
Irkı
Baş
Oranı %
İvesi
42.308
48.14
Malya
4.508
35.39
Merinos
18.406
20.94
Türk Tahirova 1.383
10.86
Akkaraman
20.262
23.05
Acıpayam
2.097
16.46
Morkaraman
5.190
5.90
Bafra
3.496
27.44
Kıvırcık
1.721
1.96
Polatlı
1.253
9.84
100.00
TOPLAM
12.737 100.00
TOPLAM
87.887