Transcript Slaytlar İçin Tıklayınız

Androlojik Değerlendirme
Dr. M. Hakan Özörnek
IVF-ICSI Pratik Uygulama Kursu
• Temel sperm analizi
• Antisperm antikor araştırması
• Sperm boyanması ve morfolojik
değerlendirme
• Sperm vitalite testleri
Temel bilgiler
• Sperm örneği 3-5 günlük bir cinsel perhiz
sonrası verilmelidir.
• Verilen örnek 1 saat içinde analiz
edilmelidir.
• Analize kadar sperm örneği 37° C de
tutulmalıdır.
• Analiz 6-8 hafta ara ile en az bir kez daha
tekrarlanmalıdır.
Temel sperm analizi
• Makroskopik analiz
–
–
–
–
–
Görünüş ve renk
Viskozite
Likefaksiyon zamanı
Volüm
pH
Temel sperm analizi
• Mikroskopik analiz
–
–
–
–
Aglutinasyon
Konsantrasyon
Motilite
Sperm harici hücresel elemanlar
Görünüş ve Renk
• Görünüş
– opak normal
– şeffaf azoospermi, oligozoospermi
• Renk
– gri-beyaz
normal
– sarı
idrar bulaşması
– kırmızı/kahverengi kan bulaşması
Viskozite
• Pipet ucunda sperm uzaması
– normal 1 - 4 cm
• Hiperviskozite motiliteyi etkiler
• Viskozitenin azaltılması için 18G iğneyle
sperm birkaç kez enjektöre çekilip geri
verilir veya alfa-amilaz kullanılır.
Likefaksiyon zamanı
• Normal likefaksiyon süresi 10 - 20’ dır.
• 30’ nın üzeri patolojik kabul edilir.
(prostat disfonksiyonu)
• Koagulasyon yoksa veya 10’ dan daha kısa
bir sürede likefiye oluyorsa patoloji seminal
veziküllerdedir.
• % 0.2 alfa-amilaz ile koagulum çözülür.
Volüm
•
•
•
•
Normali 2-6 ml’dir.
<2 ml hipospermi
>6 ml hiperspermi
0 ml aspermi
– retrograd ejakulasyon
– dukt tıkanıklığı
pH
•
•
•
•
Normali 7.2 - 8.0’dır.
Likefaksiyondan hemen sonra ölçülmelidir.
pH > 8 akut enfeksiyon
pH < 7 kronik enfeksiyon
Aglütinasyon
• Mikroskop sahasında 10 yada daha fazla
yapışık sperm aglütinasyon olarak
değerlendirilir;
– head-head
– tail-tail
– non spesifik tipleri belirtilmelidir.
• Aglütinasyon yüksekse ASA bakılmalı,
kültür-antibiyogram yapılmalıdır.
Konsantrasyon
• Normali >20 milyon/ml veya
>40 milyon/ejakulat
• < 20 milyon/ml oligozoospermi
Sperm sayımı
• Sperm karıştırlır, lama bir damla konur,
lamelle kapatılır, 400 büyütmede bakılır.
• 2 kez sayılır, aradaki fark %20’nin üzerinde
ise üçüncü birkez sayılır
• Sperm görülmüyorsa 1000xg - 10’ santrifüj
edilir. Peletten yeni damla yapılır.
Sperm sayımı
• Neubauer kamarası
– sperm 1:20 dilüe edilir
– 400 büyütmede 5 küçük kare sayılır
– önce motiller sonra immotiller sayılır
Sperm sayımı
• Makler kamarası
–
–
–
–
–
Dilüsyona gerek yoktur
200 büyütmede 10 kare sayılır
önce motiller sonra immotiller sayılır
Elde edilen sayı milyon sperm/ml dir
oligozoospermide 100 kare sayılır, sonuç 10’a
bölünür
Motilite
• WHO ya göre
–
–
–
–
a. hızlı doğru hareket
b. yavaş doğru hareket
c. yerinde hareket
d. Hareketsiz
• 2 kez 100 er sperm sayılır
– > %50 a+b ise veya
– > %25 a ise normal
• Bu degerlerin alti astenozoospermi
Sperm harici hücresel elemanlar
• Lökositler, spermatogenez hücreleri, epitel
hücreleri
• Bu hücreler %10 un üzerinde ise preparat
boyanmalıdır (peroksidaz)
• Normalde lökosit sayısı <1 milyon olmalı
• > 5 milyon lökosit pyospermi
– kültür-antibiyogram yapılmalıdır
Morfoloji
• Normali > %30 normal form (WHO)
• < %30 normal form teratozoospermi
• 1000 büyütmede enaz 100 daha iyisi 200
sperm sayılır. Her morfolojik defekt ayrı
ayrı sayılır.
– Islak preparat
– Boyanmış preparat
Boyama
•
•
•
•
•
•
•
•
Modifiye Papanicolau (%33)
Hemotoksilen-Eozin
Giemsa
Bryan-Leishman
Shorr
Quick Stain
Diff Quik (%23)
Boyalı lamlar
Avantajlar
• Papanicolau
– boyama kalitesi daha yüksektir
– ucuzdur
• Diff Quik
– hızlıdır
– spermler küçülmezler
Kruger kesin kriterleri
• Baş
–
–
–
–
Şekil: düz, oval
Akrozom: başın % 40-70’I
Uzunluk: 3-5 m
En: 2-3 m
• Orta parça
– Uzunluk: 1.5 x baş uzunluğu
– En: <1 m
– silindir formunda, aksiyel yapışmış
Kruger kesin kriterleri
• Kuyruk
– Uzunluk: 45 m
– uniform, kıvrıntısız
•
•
•
•
Borderlein formlar anormal kabul edilir
Cut-off değeri: >%14
%5-14 G patern (fertil/subfertil iyi prognoz)
%0-4 P patern (subfertil kötü prognoz)
Baş anomalileri
•
•
•
•
•
•
Şekil değişiklikleri
Boyut değişiklikleri
Vakuoller
Akrozom azlığı
Akrozom yokluğu
Çift başlı
Orta parça anomalileri
•
•
•
•
•
Düzensiz şekil
Bükülmüş
İnce
Bükülmüş kuyruk bağlantısı
Kuyruksuz baş
Kuyruk anomalileri
•
•
•
•
•
Birden fazla
Kangal şeklinde
Kırılmış
Kısa
Terminal droplet
Vitalite Boyanması
Eosin-Y Boyası
• Hareketsiz spermlerin canlı olup olmadığını
anlamak için % 0.5 lik Eosinle boyama
yapılır.
• Ölü spermler kırmızı görünür, canlı
spermler ise boyanmaz.
• Normalde ölü sperm oranı %5-10 kadardır.
Sperm Antikor testleri
• Seksüel aktif erkeklerin %8-10’unda anti
sperm antikorları mevcuttur.
• Genelde Ig G ile IgA birlikte bulunur,
dolayısıyla sadece Ig G ye bakmak yeterli
olabilir.
Mixed Antiglobülin Reaction Test (MAR)
• Sperm yüzeyindeki IgG yi tespit eder.
• Anti IgG ile kaplı latex partikül (veya koyun
eritrositi) ile yapılır.
• Sperm yüzeyinde IgG yoksa sperm serbest
motildir, latexe bağlı değildir. Aksi halde
agregatlar oluşturur.
• > %50 bağlanma immunolojik infertilite
• %10-50 şüpheli
• < %10 normal
Immunobeat binding test (IBT)
• Mikroskopik poliakrilamid kürecikler anti human
IgA, IgG ve Ig Mile kaplıdır.
• Direkt olarak sperm yüzeyindeki antikorları
gösterir. Antikorların spermin hangi bölgesinde
olduğu da belirlenmiş olur.
• İndirekt test yöntemiyle serum, folikül sıvısı ve
servikal mukusdaki antikorlar ölçülür.
• %20 sperme kürecik bağlanmışsa test pozitiftir.
Sperm Fonksiyon Testleri
• Sperm Penetrasyon Testi
• Hemizona Assay
• Hypoosmotik Swelling Testi
Sperm Penetrasyon Testi
• Spermin kapasitasyon, akrozom reaksiyonu,
ooplazma füzyonu ve nükleer
dekondenzasyonunu ölçer.
• Zona pellucidasız hamster oositlerine
spermlerin penetrasyonu ölçülür
• % 10 dan fazla oosit sperm içeriyorsa test
normaldir.
Hemizona Assay
• Yıkanmış spermin insan Zona pellucidasına sıkıca
bağlanma kabiliyetini ölçer.
• Hasta spermine paralel fertil bir kontrol sperminin
bağlanması da ölçülür.
• HZA index = test spermi x 100
kontrol spermi
• Index < 36 ise düşük fertilizasyon
• Index > 65 ise normal fertilizasyon
• Index 36 - 65 ise şüpheli
Hipoosmotik Swelling Testi
• Sperm membranının sıvı transportunu yani spermin
fonksiyonel ve fiziksel bütünlüğünü gösterir.
• Ölü/canlı spermi ayırd eder.
• 200 ml suya 1.47g Na sitrat ve 2.7g fruktoz eklenir.
• 100 spermdeki kuyruk değişimleri incelenir.
• > %60 kuyruk şişmesi normal
• < %50 anormal
• %50-60 arası test tekrar edilmeli
Doğru yapılmış bir sperm analizi son
derece faydalı bilgiler verir. Detaylara dikkat
edilmemesi, kalite kontrol ve teknik
becerideki yetersizlik, sonuçların iyi rapor
edilememesi faydalanımı azaltır.
Teşekkürler
WHO normal değerleri
•
•
•
•
•
Volüm:
pH:
Konsantrasyon:
Toplam sperm sayısı:
Motilite:
en az 2 ml
7,2 - 8,0
en az 20x106/ml
en az 40x106
en az %50 (a+b)
veya %25
WHO normal değerleri
•
•
•
•
•
Morfoloji:
Canlı sperm:
Lökosit:
Immunobead Test:
MAR Test:
en az %30 normal
en az %75
1x106 dan daha az
%20 den az
%10 den az
Terminoloji
•
•
•
•
•
•
•
Normozoospermi
Oligozoospermi
Astenozoospermi
Teratozoospermi
Oligoastenateratozoospermi (OAT)
Azoospermi
Aspermi