Transcript ISI VE ISININ MADDELERDEKİ YOLCULUĞU ALİ DAĞDEVİREN

ISI VE ISININ
MADDELERDEKİ YOLCULUĞU
ALİ DAĞDEVİREN
EVRENİN TEMEL ÖGESİ ISI
Güneş’tir.
• Temel ISI kaynağımız ................
• Güneş enerjisinden değişik şekillerde
yararlanırız.
Güneş
Fırınları
Güneş
Panelleri
Güneş
Pilleri
ALİ DAĞDEVİREN
ISI VE SICAKLIK NEDİR?
Isı ve sıcaklık birbirinden farklı iki kavramdır:
ISI
SICAKLIK
Bir maddenin sahip olduğu
toplam
.......... hareket enerjisidir.
Bir taneciğin sahip olduğu
ortalama hareket enerjisidir.
.............
kalori ve
Birimleri: ...........
jouledur.
Fahrenheit
Birimleri: Celcius
........., ..............
ve Kelvin’dir.
Kalorimetre kabı
.........................
yardımı ile hesaplanır.
Termometre
......................
ile ölçülür
ALİ DAĞDEVİREN
KELVIN, CELCIUS ve FAHRENHEIT Kimdir?
William Thomson
(later Lord Kelvin)
İngiliz
fizikçidir.
Anders Celsius
Gabriel Daniel
Fahrenheit
İsviçreli fizikçi,
matematikçi ve
gökbilimcidir.
Alman
fizikçidir.
ALİ DAĞDEVİREN
TERMOMETRE ÇEŞİTLERİ
Metal
...................
Sıvılı
...................
Termometreler
Termometreler
• Yüksek sıcaklıklar
ölçülür.
• Cıva ve alkol kullanılarak
yapılan termometrelerdir.
• Fırın ve fabrikalarda
kullanılır.
• Duvar, hasta ve
laboratuvar termometreleri
gibi.
ALİ DAĞDEVİREN
Gazlı
...................
Termometreler
• Duyarlı sıcaklık
ölçümlerinde
kullanılır.
TERMOMETRELER Nasıl Çalışır?
alkol
civa
• Termometredeki hazne …………….
veya ……………
gibi sıvılarla
doldurulur.
genleşme / ……………
büzülme
• Termometrelerde, maddenin ısı etkisiyle ……………….
özelliğinden yararlanılır.
• Termometrenin haznesi sıcaklığı ölçülen madde ile temas ettiğinde,
cam
önce madde ve …………..
arasında; sonra cam ve haznedeki
sıvı
……………
arasında enerji aktarımı gerçekleşir.
• Maddenin sıcaklığı, termometrenin sıcaklığından az ise haznedeki sıvı
düşer !! .
seviyesi ……………
ALİ DAĞDEVİREN
Biliyor muydunuz?
Galileo’nun çok şık bir termometre tasarladığını biliyor muydunuz?
Galileo termometresi, maddelerin yoğunluk
farkından dolayı bir sıvının içerinde farklı konumlarda
bulunması bilgisini kullanır. Küçük cam küreciklerin
altlarına takılan sıcaklık etiketlerinden yararlanılır.
Sıvının yoğunluğu sıcaklığa göre değişirken; içinde
bulunan cam küreciklerin yoğunlukları sabit kalır.
İçinde, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34 dereceye kadar yedi
cam küre bulunan bir Galileo termometresinde;
sıcaklık 22 derecenin altında ise bütün cam kürecikler
yukarıda, sıcaklık 34 derecenin üzerinde ise bütün
toplar aşağıda olacaktır.
ALİ DAĞDEVİREN
ISI MİKTARININ BAĞLI
OLDUĞU FAKTÖRLER
Madde
Miktarı
...................
Maddenin
Cinsi ...................
Sıcaklık
...................
Sıcaklıkları ve
cinsleri aynı olan
iki maddenin
madde miktarı
fazla olanın ısısı
daha fazladır.
Sıcaklıkları
miktarları aynı
olan iki farklı
maddenin sahip
oldukları ısı
miktarları da
farklıdır.
ALİ DAĞDEVİREN
Miktarları ve
cinsleri aynı iki
maddenin,
sıcaklığı fazla
olanın ısısı daha
fazladır.
ISI MİKTARININ BAĞLI
OLDUĞU FAKTÖRLER
Aşağıdakilerden hangisinin ısısı daha fazladır ? Neden?
II
I
10 0C’de
5 gram
demir
II
10 0C’de
20 gram
demir
Çünkü, madde miktarı
I II’nin daha fazladır.
ALİ DAĞDEVİREN
ISI MİKTARININ BAĞLI
OLDUĞU FAKTÖRLER
Aşağıda verilen maddelerin ısıları aynı mıdır?
I
II
20 0C’de
10 gram
demir
20 0C’de
10 gram
bakır
Değildir. Çünkü bakır ve demirin
öz ısıları farklıdır.
ALİ DAĞDEVİREN
ISI MİKTARININ BAĞLI
OLDUĞU FAKTÖRLER
Aşağıda verilen maddelerin hangisinin ısısı daha
fazladır?
I
II
70 0C’de
10 gram
demir
I
II
30 0C’de
10 gram
demir
Çünkü I’in sıcaklığı
daha fazladır.
ALİ DAĞDEVİREN
Biliyor muydunuz?
Isıyı en iyi ileten metalin gümüş
olduğunu biliyor muydunuz?
Gümüşten sonra ısıyı en
iyi ileten metaller; bakır
ve alüminyumdur.
ALİ DAĞDEVİREN
ISININ AKTARIM YÖNÜ
sıcaklıkları
• Isı alış-verişi, ...........................
farklı iki
madde arasında olur.
soğuk
sıcak
• Isı enerjisi, .............
olan maddeden ...........
olan maddeye doğru akar.
• Isı alış-verişi, iki maddenin de sıcaklığı
eşit
..............
olana kadar devam eder.
ALİ DAĞDEVİREN
ISININ AKTARIM YOLLARI
İLETİM
...................
katı
Isı, ............
maddelerde
iletim yolu ile
aktarılır.
KONVEKSİYON
...................
sıvı
Isı, ............
gaz
ve ............
maddelerde
konveksiyon
yolu ile
aktarılır.
ALİ DAĞDEVİREN
IŞIMA
..............
Isının çarptığı
yüzeyde
emilmesidir.
Radyasyon
...............
da denir.
ISININ MADDE ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ
Isı, bir enerji türüdür ve madde üzerinde bazı etkileri
vardır. Bunlardan bazıları:
sıcaklıkları
Isınan maddelerin ...................
artar.
kokusunu değiştirebilir.
Isı, maddelerin rengini ve ...............
halini
Isı, maddelerin ..............
değiştirebilir.
hacmini
Isı, maddelerin ................
değiştirebilir.
ALİ DAĞDEVİREN
ISININ MADDE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
GENLEŞME
hacimlerinde meydana
Maddelerin ısı etkisiyle .......................
gelen değişime genleşme denir.
Dışarıdan ısı alan maddenin taneciklerinin kinetik enerjisi,
artar!
dolayısıyla taneciklerin titreşim hızı ................
.
Tanecikler birbirinden uzaklaşmaya başlar. Bu olay genleşme
olarak adlandırılır.
ALİ DAĞDEVİREN
BALONLA UÇMA HİKAYESİ
Joseph Monfgolfier and Étienne Montgolfier
Güneydoğu Fransa'da babalarının kağıt fabrikasında çalıştıkları sırada
Joseph ve Etienne Montgolfier kardeşler, kağıt bacanın ateş üzerine
konulunca yukarı doğru havalandığını fark ettiler. 19 Eylül 1783'de
Montgolfier kardeşler tarafından tasarlanmış olan balona asılan bir sepet
içerisinde bir koyun, bir ördek ve bir horoz konularak uçtular. Balonlarını
uçurabilmek için, balonun açık alt kısmında ateş yaktılar.
ALİ DAĞDEVİREN
Balon, 23 dakika uçtuktan sonra
16 km uzakta bir yere iniş yaptı.
ISININ MADDE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
HAL DEĞİŞTİRME
Isı alınır.
HAL DEĞİŞTİRME
Buharlaşma
.............
Erime
.........
Yoğuşma
................
Donma
.........
Isı verilir.
ALİ DAĞDEVİREN