Transcript egitim.bilgiyonetimi.net

BBY 263
BILGI KAYNAKLARININ
TANIMLANMASI
Bilginin Düzenlenmesinde Araçlar, Sistemler ve Üstveri
02 Ekim 2014
Arş. Gör. Tolga Çakmak
Ders İçeriği
 Kaynak Tanımlama ve Üstveri
 Araçlar ve Sistemler
 Üstveri Kaynakları
 Üstveri Temelleri
 Üstveri Türleri
 Üstveri Kodlama Standartları
 Üstveri Tanımlama
Kaynak Tanımlama
 Kaynak tanımlama nedir?
Kaynak Tanımlama
 Kaynak tanımlama nedir?
Neden Kaynak Tanımlama
 Yönlendirme yapabilmek için – kaynakların hangi bilgiyi içerdiklerini gösterebilmek için
 Kaynakları birbirlerinden ayırt edebilmek için
 Kaynak kümeleri (koleksiyon) içerisinde arama yapabilmek için
 Koleksiyonlara erişimi yönetebilmek için
 Kaynakları koruyabilmek için
Nasıl bir süreçtir? Avantajları neler?
 Her bir amaç/neden farklı bir tanımlama gerektirebilir.
 Tanımlama işlemleri her iletişim sürecinde öne çıkan temel işlemlerden biridir.
 Düzenleme sistemlerinin var olmasını sağlayan işlemler bütünüdür.
Description - Tanımlama
 Bir şeyi/kaynağı temsil etmek ya da karakterize etmek için görülebilir veya önemli
özelliklerinin ifade edilmesidir.
 Kaynak Tanımlama – Resource Description –
 Resmi, kurumsal ve sistematik boyut için kullanılan şekli
 Kütüphanecilik ve Bilgibilim alanı – Bibliyografik tanımlama/Bibliographic Description
 Tanımlayıcı / Descriptor => bir kaynağa ait olabilecek özellikler, karateristik özellikler, anlamlar ve diğer
kaynaklarla olan ilişkiler
 Bilgi sistemleri açısından
 Anahtar kelimeler, dizin terimleri, özellikler, veri elemanları, veri değerleri
 Daha esnek sistemler için
 Etiketler, (labels and tags)
Bibliyografik Denetim
 Tanım ? Erişim odaklılık??
 Bilginin transferi?
 Standartlar
 Protokoller (FTP, HTTP…)
 İşaretleme Dilleri
 Bilginin paylaşımı?
Bibliyografik Denetim
 Konu erişimi
 Konu başlığı listeleri (LCSH, MeSH)
 Sınıflama şemaları (LC, Dewey, UDC)
 Yetke dizinleri
 Taksonomiler
 Terim listeleri
 Etiketler / Folksonomiler
 Ontolojiler
Bibliyografik Denetim
 Taksonomi
Bibliyografik Denetim
 Terim listeleri
CHEFS
UF Cooks
BT Catering personnel
RT Food preparation
Bibliyografik Denetim
Fasat Yapılar
Wine









by region
France
Germany
Italy
by color
Red
White
Rose
by price
less than 100 €
between 100 and 200 €
more than 200 €
Bibliyografik Denetim
Bibliyografik Denetim
Bibliyografik Denetim
 Ontolojiler
Bibliyografik Denetim
Bibliyografik Denetim
Bibliyografik Denetim
Veri Tabanı
BBY 306 Dizinleme ve Öz Hazırlama
Yapılandırılmış Veri
Hafta 2: Dizinleme ve Öz Hazırlamaya Giriş
23.02.2012
Yapılandırılmamış Veri
Yapılandırılmamış Veri
Metadata - Üstveri
Data about data – veri hakkında veri
Farklı meslek grupları farklı tanımlamalar
Bilgi sistemlerinin ve kaynaklarının kullanımı, korunması,
tanımlanması ve üretimi/oluşturulması
Kataloglama ve sınıflama -> etiketleme
Bilgi profesyonellerinden -> ??
Metadata - Üstveri
Web sayfaları – etiketleme
Arama Motorları
Sosyal etiketleme siteleri
Bilgi kalitesi – web kaynakları – eleştirel düşünce
bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi
Metadata - Üstveri
Gelişim; 1990’ların ortaları
Coğrafik veri yönetimi ve karşılıklı işlerlik
Sanayii özellikle Savunma Sanayii
Veri yönetimi – kurumsal çalışmalara yönelik
dokümantasyon işlemleri
Metadata - Üstveri
Information Object
Fiziksel yada entelektüel formda
 İçerik - Content
 Bağlam - Context
 Yapı – Structure
Dijitalleştirme çalışmaları
METADATA Nedir?
 Veri hakkında veri – Data about data
 Bilgiye yönlendiren, bilginin yerini gösteren, bilgiyi açıklayan ve erişim sağlayan
bilgilerdir.
 Farklı alanlarca farklı tanımlamaların yapıldığı bir kavramdır
 Makinece anlaşılabilir bilgi
 Elektronik bilginin kayıtları
 Kütüphanecilik ve bilgi yönetimi alanında ise metadata her tür bilgi kaynağının
tanımlanmasında kullanılan tanımlama unsurları olarak yer almaktadır.
 Geleneksel kütüphane katalogları, AACR2 ve MARC 21 gibi unsurlar metadata
olarak yer almaktadır (NISO, 2004, s.1).
Metadata Nedir?
Bilginin;
 Ne?
 Nerede?
 Nasıl ?
 Ne zaman ? ve
 Kim ? Tarafından oluşturulduğu hakkında bilgi veren unsurlar bütünüdür.
 Genel olarak bilgi kaynağının kimliklenmesini sağlayan unsurlar bütünüdür.
T. C. KİMLİK NUMARALARI
ÖĞRENCİ NUMARALARI…
Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar
 Web sayfaları nasıl oluşturuluyor?
 Kodlar
<html>
<head >
<title> My Web Page </title>
</head>
<body>
<h3> Welcome to my web page. <br>
It is under construction now </h3>
</body>
</html>
Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar
 Bir web sayfasının oluşturulma süresi maksimum 30 dk.
 Bir web sayfasının ömrü ortalama 44 gün
 Metadata ile denetim nasıl sağlanmaya çalışılıyor?
 Çözüm Arama Motorları ve bu araçların çeşitli zamanlarda arama yapan örümcek
programları
Google
Web sayfaları için MetaData Nasıl Oluşturulabilir??
 HTML kodları içine gömülebilen MetaEtiketleri ile.
 Metadata Oluşturucular
 Metadata Editörleri
Metadata Standartları
 En önemli standart 1990’larda geliştirilen Dublin Core Standardı.
 Web kaynaklarını 15 meta etiketi ile tanımlama
Dublin Core Alanları

Title (Başlık)

Creator (Yaratıcı)

Subject (Konu) keyword

Description ( Tanımlama) Kaynak içeriğinin tanımı

Publisher (Yayımcı) Kaynağı yaratan ve yayımlayan

Contributor

Date (Tarih)

Type (Tür)

Format (Biçim)

Identifier (Belirteç): URL (Uniform Resource Locator)

Source

Language

Relation

Coverage

Rights

<meta http-equiv="Content-Type"

content="text/html; charset=windows-1254">

<meta name="GENERATOR" content="Microsoft FrontPage 6.0">

<META NAME="description" CONTENT=“Tolga Çakmak, Hacettepe University -Department of Information
Management-">

<META NAME="keywords" CONTENT=“Tolga Çakmak, Hacettepe Üniversitesi, bilgi ve belge yönetimi,
department of information science, elektronik belge yönetimi, electronic records management, web 2.0,
enterprise 2.0, enterprise content management, records management, belge yönetimi, bilgi teknolojileri,
information technologies">

<META NAME="author" CONTENT=“Tolga Çakmak">

<META NAME="update" CONTENT="2009">

<META NAME="DC.Title" CONTENT=“Web Page of Tolga Çakmak">

<META NAME="DC.Description" CONTENT="H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü - Department of
Information Management">

<META NAME="DC.Subject" CONTENT=“Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Tolga Çakmak, Department of
Information Management, Publications, Library Science">

<META NAME="DC.Creator" CONTENT=“Tolga Çakmak">

<META NAME="DC.Source" CONTENT="H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü">

<META NAME="DC.Language" CONTENT="English">

<META NAME="DC.Publisher" CONTENT=“Tolga Çakmak">

<META NAME="DC.Coverage" CONTENT="H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü">
 http://www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/
Mobil Ortamda Metadata
 QR Code
 Akıllı telefonlar...
Uygulamalar (APIs)
 Görüntü tanımlama uygulamaları – Image Recognition
 Örn: Bada Shelf - Samsung
Uygulamalar
 http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276
 http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276?mode
=full&submit_simple=T%C3%BCm+%C3%96%C4%9Fe+Kayd%C4%
B1n%C4%B1+G%C3%B6ster
BBY 263
BILGI KAYNAKLARININ
TANIMLANMASI
Giriş - Bilgi Kaynakları, Bilginin Düzenlenmesinin Temelleri ve
Gerçekleştirilen Aktiviteler
25 Eylül 2014
Arş. Gör. Tolga Çakmak