Transcript ZBB
بنام خدا Z.B.B استاد :دکتر زینالی ارائه :ژیال مجیدی مهسا تبریزی سیما ولیزاده بیشتر سازمانهای دولتی،تجاری یا غیر انتفاعی از بودجه بندی جهت اطمینان نسبت به این که منابع آنها طبق مقاصد اهداف مدیریت به مصرف میرسد استفاده می کنند. بودجه ابزاری است که از طریق آن،عمل کلیه برنامه های مدیریت بیان شده و در ارتباط با یک ضابطه کمی مورد ارزیابی قرار میگیرد .پس میتوان گفت دو وظیفه عمده مدیریت یعنی برنامه ریزی و کنترل دو ویژگی اساس ی روند بودجه ریزی را نبز تشکیل می دهد.که یکی از شیوه های بودجه بندی بر مبنای صفر می باشد که در ادامه به بررس ی آن می پردازیم. ﺳﯿﺮ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺑﻮدﺟﻪ: ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﻫﺎ و ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ ﺷﺪن وﻇﺎﯾﻒ دوﻟﺖ ،ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .اﯾﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞرا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد .در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ از 1920ﺗﺎ 1935ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻋﻤﺪه روي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻮدو ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﯿﻦ ﺣﺴﺎﺑﺪاري وﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد .ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﮐﻪ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ،اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻮد و ﺧﻮد را در اﺻﻼح ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ،ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺎر ﻇﺎﻫﺮﺳﺎﺧت ﻮ ﺑﺮ ﺑﻮدﺟﻪ اي ﺗﺎﮐﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر وﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺳﺎزﻣﺎن را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮد.ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﺑﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪ دادن ﺑﻮدﺟﻪ وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﯿﺎري ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي آﻏﺎز ﺷﺪ و روي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﻬﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ رخ داده ﺑﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰداﺷﺖ. ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه وﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاربراي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي راﻫﺒﺮدي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ شده اﺳﺖ ( .ﻓﺮج وﻧﺪ) 1383، مفهوم بودجه صفر: ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﮐﻪ از ﻧﺎم آن ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ از ﯾﮏ «ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ» ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد .در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﻫﺮﺳﺎل ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺎل ﺟﺪﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎ و ﭘﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد .ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺳﺎل ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮔﺮدد.ﺻﻔﺮ ﺑﻌﻨﻮانﻣﺒﻨﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ وﺿﻌﯿﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد.اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ در ﻧﺮم اﻓﺰار ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار گﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اوﻟﻮﯾﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮔﺮدد .در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺷﻮد ﭼﺮا او ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ.ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻤﻮدن او روي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت و اوﻟﻮﯾﺖ و ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺑﺮاي ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻤﻮدن دارد. اوبایستی ثابت نمایدکه یک فعالیت اساس است و ارقام هزینه شده دالیل منطقی و واقعی دارند که بر اساس حجم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ شده اند. ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﯾﮏ اﺑﺰار ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي آﯾﻨﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮآورد ﻓﺮوش ,ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ, ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻏﯿﺮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﺧﻄﻮط ﻣﻤﮑﻨﯽ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﯿﻤﻮده ﺷﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد. ﯾﮏ ﺑﻮدﺟﻪ ﯾﮏ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺧﻼل ﯾﮏ دوره ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ واﻗﻌﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. Zero Based Budget ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان را ﻣﻠﺰم ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﺎﻣﻞ،ﻣﺸﺮوح وﻣﺴﺘﺪل از ﭘﺎﯾﻪ ﺻﻔﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺴﺌﻮل اﺛﺒﺎت اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ که ﻣﺒﻠﻎ راچرا به ﻣﺼﺮف ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ. اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﺧﺒﺮه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ)(CIMAﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ZBBرا ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ: ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﯾﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اوﻟﻮﯾﺖ روش ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺗﮏ ﺗﮏ اﻗﻼم ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺎﯾﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،اﻧﮕﺎر ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎراﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد.اﮔﺮ ﻣﺼﻮﺑﻪ اي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﺑﻮدﺟﻪ از رﻗﻢ ﺻﻔﺮ اﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد .اﯾﻦ روﯾﮑﺮد درﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺠﺎﺳﺖ،در اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ،وﺟﻮه از ﻣﺤﻞ درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ تامین و ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ در ﻣﺒﺎﻟﻎ ﮐﻢ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﻣﯽ ﺷﻮد.ﻫﺪف دارﻧﺪه وﺟﻮه ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ اراﺋﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻤﮑﻦ در ﻣﺤﺪوده ي ﺑﻮدﺟﻪ داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. اﺻﻮل ﻣﻬﻢ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪ روي ﮐﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﻣﺨﺎرجﺟﺎري .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ روش ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺮﺗﺐ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﻗـﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗـﺎ ارﺟﺤﯿﺖ ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﮐﻞ ﺑﻮدﺟـﻪ ،اﺑﺘـﺪاء ارﻗﺎم ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﺋﯽ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ارﺟﺤﯿﺖ ﺑـﺎﻻﺗﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ .و ارﻗـﺎم ﺑﻮدﺟـﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ارﺟﺤﯿﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ( .اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ ﻧﮋاد؛ﻓﺮج وﻧﺪ ؛ )1386 ﻣﺰاﯾﺎي ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﻨﺘﯽ: این بودجه بندی رویکرد سوال مدارانه را تشویق میکند به این ترتیب که تنها به هزینه های انجام فعالیت توجه نمیکند بلکه مزیت هایی که فعالیت ایجاد می کند را هم در نظر دارد. ﺗﻬﯿﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ درﮔﯿﺮ ﮐﺮدن ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺳﺖ پس اشتراك مساعي تمام كساني را كه با بودجه ارتباط دارند مجازميداند. ازﺳﺎده اﻧﮕﺎري ﻣﻮﺟﻮد در روﯾﮑﺮد اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﻓﺮض میشود اقدامات آینده خیلی شبیه اقدامات جاری اند جلوگیری میکند. ﻣﺰاﯾﺎي ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﻨﺘﯽ: فعالیتهایی که اولویت پایین دارند با اطمینان خاطرحذف میشوند و آنهاکه اولویت بیشتری دارندتقویت میشوند. ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ در ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﺳﻄﻮح اﻗﺘﺼﺎدي و ﻏﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ازآنجا که فعالیتهای مختلف باید به طورکمی محاسبه شده،معیارهای الزم برای مقایسه وجود دارندولذا ارزیابی آنها روشن وخالی از ابهام است. معایب بودجه بندی بر مبنای صفر )1ﻣﯿﺰان ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ،و اوﻟﻮﯾﺖ ﮔﺬاري ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﯾﺮت ﺑﺎﻻ دﺳﺘﯽ،ﺑﺴﯿﺎرﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻟﻘﺐ ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﻪ "ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﯾﺮاﮐﺲ" (ﮐﻨﺎﯾﻪ از ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ زﯾﺎد وﺗﻬﯿﻪ ﮐﭙﯽ زﯾﺎد از ﻣﺪارك)را ﺑﻪ آن داده اﻧﺪ .در ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎي ﺑﻮدﺟﻪ را ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد و ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد ،وﻟﯽ واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦﮐﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯿﺸﻮد ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮي ﮐﺎرﻫﺎي دﻓﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اﺣﺘﻤﺎﻻً روﺣﯿﻪ اﻓﺮاد و ﻣﺪﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﻗﻼم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي دﻻﯾﻞ ﻣﻮﺟﻬﯽ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮔﺮدد .ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎنﮐﻨﻮﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد. )2اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي ﻋﻤﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ اﺳﺖ ،ﭼﻮن درﮔﯿﺮ ﻗﻀﺎوت ﻫﺎي ارزﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد.در ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﯾﻦ ﮐﺎرﻣﺸﮑﻞ زﯾﺎدي اﯾﺠﺎد ﻣﯿﮑﻨﺪ،ﭼﻮن ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان زﯾﺎدي دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب زدﻣﺜﻼ ﺗﻌﯿﯿﻦﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﻣﺮاﻋﺎت آن،اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽﯾﺎ اﻣﻮر ﭘﻠﯿﺴﯽ و ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻗﺮار ﮐﺮد،ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ .در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل اﮔﺮ ﺑﺘﻮان اﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي ﻫﺎ را ﺗﻠﻮﯾﺤﺎﯾﺎ ﺻﺮاﺣﺘﺎ اﻧﺠﺎم داد،ﺑﺎ ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺧﺘﺼﺎص وﺟﻮﻫﯽ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد،اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﺰاﯾﺎ يZBBدر ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ .اﻣﺎ ﺑﺪون ﭼﺎرﭼﻮب روﺷﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎ ،ﻓﮑﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ،اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي راﻣﺸﮑﻞ ﻣﯿﺪاﻧﺪ.اﮔﺮ Aﺑﺮ Bﺗﺮﺟﯿﺢ داردو Bﺑﺮ C،ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ Aﺑﺮ Cرﺟﺤﺎن دارد.ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ اﻏﻠﺐ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي اﻣﮑﺎن و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻋﺎﺟﺰﻧﺪ. )3در ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ZBB،ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻨﺶ ﻫﺎي دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ،ﻫﻤﺎن اﻣﻮر ﺳﻨﺘﯽﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد،و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را از دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ،ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﺪ.ﻣﺜﻼ در ﺑﺤﺚ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﺐ ارزش اﻓﺰوده ﯾﺎ ﻓﺎرغ ازارزش اﻓﺰوده ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي واﺣﺪ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﭘﺲ از ﻓﺮوشﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اي ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد ﻗﺎﺑﻞ اﺗﮑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ،ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت واﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در واﺣﺪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮد.اﮔﺮ ﺑﺎ واﺣﺪ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ درZBBﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد،ﺗﻮﺟﻪ اﺻﻠﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اراﺋﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوشﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ ،ﯾﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺮدن ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺟﻠﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ،و ﻓﻠﺴﻔﻪ ي اﺻﻠﯽ ارﺗﺒﺎط ﻫﺰﯾﻨﻪ –ﻣﺤﺼﻮل در ZBBﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد( .ﻣﯿﺮ اﺳﮑﻨﺪري)1386، چنین روش ي تا به حال در نظام بودجهبندي دستگاههاي دولتي ايران اجرا نشده است ،چرا كه نه ارزيابي صحيحي از برنامههاي اجرا شده ارائه شده است و نظارت ذيحسابهاي دستگاههاي اجرايي و ديوان محاسبات و سازمان بازرس ي كل كشور بر عمليات بودجه ،عمدتا نظارت ّ كمي است نه كيفي و از سوي ديگر كس ي شهامت قطع بودجهي برخي برنامههاي بيفايده يا دستگاههاي بيبازده را نداشته است و ضمنا اجراي اين روش متضمن در اختيار داشتن نیروهاي خبره در امر برنامهريزي ،تصويب ،اجرا و نظارت بر بودجه است كه در حال حاضر چنین ظرفيتي به میزان الزم در دستگاههاي مرتبط با بودجه اعم از دولت ،مجلس و قوهي قضائيه وجود ندارد. دربودجه بندي برمبنای (ZBBصفر) براي هر فعاليت يا برنامه بايد توجيهي وجود داشته باشد كه آيا الزم است يا نه؟ ولي واقعيت اين است كه چنين كاري باعث ميشود تا مقدار بيشتري كارهاي دفتري انجام شود واحتماالً روحيه افراد و مديراني كه بايد براي اقالم هزينه هاي پيشنهادي داليل موجهي ارائه نمايند تضعيف گردد. با تشکر از استاد گرامی وبذل توجه دوستان یاحق منابع .1ﻣﯿﺮاﺳﮑﻨﺪري ،ﻣﺠﯿﺪ()1386ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارزﯾﺎﺑﯽﻋﻤﻠﮑﺮد،اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﺧﺒﺮه اﯾﺮان .2ﺷﺒﺎﻫﻨﮓ ،رﺿﺎ)1385( ،؛ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ/ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ ﺷﻤﺎره 131ﺟﻠﺪ 1 .3ﻓﺮج وﻧﺪ،اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر)1380( ،؛ﻓﺮآﮔﺮد ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮدﺟﻪ ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮوزش .4مجتبی مطلبيان ( )1389مقاله بودجه بندی بر مبنای صفر .5ﻣﻨﺎﺑﻊ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ: http://www.daramet.blogfa.com http://kaarmand.blogfa.com www.magiran.com