Transcript كاربرد نقشه برداري در شهرسازي

‫کاربرد نقشه برداری در شهرسازی‬
‫تهیه کنندگان ‪:‬‬
‫‪ - 1‬سید محمد رسول برو مند‬
‫‪ - 2‬محمد فراست‬
‫‪ - 3‬جواد ناعم‬
‫‪ - 4‬مهدی علیخانی‬
‫‪ - 5‬اسماعیل کریمی‬
‫درس مبانی شهر سازی‬
‫مقطع کارشناس ی‬
‫موسسه غیر انتفاعی آموزش عالی نجف آباد‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬تعریف نقشه برداری ‪:‬‬
‫علم و هنر تهیه نقشه و تعیین موقعیت نقاط در یک سیستم مختصات دو بعد و یا سه‬
‫بعدی را نقشه برداری گویند ‪.‬‬
‫تعریف شهر سازی ‪:‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬با یک نگاه ساده به پیرامون شهر خود میتوانیم نیازهای یک شهر را به سادگی نام‬
‫ببریم ‪:‬‬
‫‪ -1‬ابنیه و ساختمانها ‪.‬‬
‫‪ -2‬کوچه و خیابانها ‪.‬‬
‫‪ -3‬مراکز تجاری ‪ ،‬رفاهی و تفریحی ‪.‬‬
‫‪ -4‬اداره جات و موسسات ‪.‬‬
‫‪ -5‬مراکز خدماتی ‪ ( .‬بانک ‪ ،‬مدارس ‪ ،‬بیمارستانها و ‪. ) ...‬‬
‫‪ -6‬امکانات رفاهی ‪ ( .‬فاضالب ‪ ،‬آب لوله کش ی ‪ ،‬گاز کش ی ‪ ،‬برق و ‪. ) ...‬‬
‫و ‪...‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬همان طور که میدانیم برای اجرای موفق یک پروژه هر چند کوچک و آسان نیاز به‬
‫یک نقشه و برنامه ریزی دقیق داریم که در زمان اجرای آن پروژه به مشکالت کمتری‬
‫برخورد نماییم و تا حد امکان حل کردن آن مسائل نیاز به تعطیل شدن کار و سپری‬
‫کردن زمان زیاد نداشته باشد از این رو باید تمام جوانب را در نظر گرفت تا‬
‫حداالمکان خللی به کار ما وارد نشود ‪.‬‬
‫‪ ‬زمانی که ما شروع به برنامه ریزی برای اجرای یک پروژه نماییم در آن زمان بیش از‬
‫پیش نیاز به یک نقشه و دید به منطقه را حس میکنیم ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬برای مثال ‪:‬‬
‫‪ ‬شما مامور شده اید که یک پروژه فاضالب را طراحی ‪ ،‬محاسبه و نقشه ای برای آن‬
‫تهیه و پروفیلهای آن را ترسیم کنید ‪.‬‬
‫‪ -1‬سوال اول شما از کار فرما چیست ؟‬
‫‪ -2‬پروژه خود را از کجا آغاز کرده و چه نیازی را حس میکنید ؟‬
‫و ‪...‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬در پاسخ به سوال نخست اولین چیزی که باید دانست شرایط آن منطقه است چه‬
‫از نظرنوع زمین ‪ ،‬آب و هوا ‪ ،‬مکان دقیق منطقه ‪ ،‬عوارض موجود ‪.‬‬
‫‪ ‬در پاسخ به سوال دوم نیز باید گفت ‪ :‬اولین چیزی که نیاز است موقیعت قرار گیری‬
‫خیابانها ‪ ،‬کوچه ها و عوارض است چون شما باید دقیقا بدانید که برای مثال طول‬
‫خط لوله فاضالبی که برای یک کوچه یا خیابان طراحی میکنید چقدر است ‪.‬‬
‫حال که تا مراحل مسطحاتی اولیه این پروژه برای ما مشخص شد نیاز اصلی یک‬
‫پروژه فاضالب به نظر شما در چیست ؟‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬برای اینکه نیازها تشخیص داده شود ابتدا باید اهداف را مشخص کرد در پروژه‬
‫فاضالب هدف جمع آوری پس آبهای شهری و خانگی و انتقال آن بدون نیاز به پمپاژ‬
‫به محل تصفیه خانه است ‪.‬‬
‫تا اینجا هدف ما هم مشخص شد که جمع آوری پس آب و انتقال به تصفیه خانه‬
‫بدون نیاز به پمپاژ است ‪.‬‬
‫هنگامی که هدف را مشخص کردیم به راحتی میتوانیم بگوییم استفاده از شیب‬
‫بندی راه حل این مسئله است ‪.‬‬
‫به این صورت که اگر ما تصفیه خانه را در نقطه ‪B‬و منهل فاضالب را نقطه ‪ A‬در‬
‫نظر بگیریم به راحتی با داشتن ارتفاع دو منطقه و فاصله بین آن دو میتوانیم شیب را‬
‫برای انتقال محاسبه کنیم ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬نحوه محاسبه شیب در طول ‪:‬‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬خوب تا اینجا با اصول طراحی آشنا شدیم اما مد نظر ما کاربرد نقشه برداری در این‬
‫پروژه است و وظایف نقشه بردار ‪:‬‬
‫‪ ‬در ابتدا گفته شد نیاز به یک پالن مسطحاتی جهت تعیین مسیر داریم ‪.‬‬
‫‪ ‬در مرحله بعد گفته شد که نیاز به تعیین شیب طولی جهت انتقال داریم ‪.‬‬
‫‪ ‬وظیفه تهیه پالن مسطحاتی و ارتفاعی ( توپوگرافی ) همچنین تعیین شیب و طراحی‬
‫مسیر بر عهده عامل نقشه بردار میباشد ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬تا به حال ما یک پروژه فاضالب طراحی نموده ایم ‪ ،‬محاسبات آن را انجام و مقاطع‬
‫آن را برای هر کوچه و خیابان با توجه به استانداردهای موجود ترسیم کرده ایم ‪.‬‬
‫‪ ‬در مرحله بعدی نقشه طراحی شده باید تایید شود در این مرحله مهندسین با بررس ی‬
‫های خود نواقص و اشکاالت احتمالی را برطرف میسازند و نقشه های تکمیل شده را‬
‫جهت اجرا به مهندسین مشاور و پیمانکار ابالغ مینمایند‪.‬‬
‫‪ ‬هم اکنون پروژه آماده اجرا است ‪ .‬اما به نظر شما چگونه باید این پروژه اجرا شود‬
‫آیا یک کارگر و حتی یک مهندس بدون داشتن علم نقشه برداری قادر به اجرای آن‬
‫میباشد ؟‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬در پاسخ باید گفت خیر! بدون داشتن علم نقشه برداری هیچ پروژه عمرانی از قبیل‬
‫راه سازی ‪ ،‬فاضالب ‪ ،‬مخابرات ‪ ،‬محوطه سازی و حتی یک ساختمان با زیر بنای‬
‫بیش از ‪ 600‬متر مربع اجرا نخواهد شد و در صورت اجرا با مشکالت اساس ی روبرو‬
‫خواهد شد ‪.‬‬
‫از این رو نقشه برداری را قلب تمام پروژه های عمرانی میدانند ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬حال وظیفه یک مهندس نقشه بردار در پروژه فرظی ذکر شده چیست ؟‬
‫‪ -1‬جای نمایی محل حفاری جهت رسیدن به ارتفاع تعیین شده در پروفیلها‪.‬‬
‫‪ -2‬کنترل و نظارت بر حفاری جهت جلوگیری از حفاری بیش از حد که هزینه های بسییار‬
‫گزافی را به پیمانکار تحمیل مینماید ‪.‬‬
‫‪ -3‬تقسیم شیب در فواصل مختلف عملیاتی جهت انتقال پس آب ‪.‬‬
‫همییان طییور کییه مشییاهده مینمایییید بیییش از نیمییی ‪ ،‬از پییروژه بییر عهییده نقشییه بییردار ب یوده‬
‫که این اهمیت وجود نقشه بردار را کامال مشخص مینماید ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬با نگاهی نه چندان ریز بینانه در شهر خود در خواهیم یافت که چه پروژه های عمرانی در‬
‫شهر ما در حال اجرا است ‪.‬‬
‫‪ ‬با بررس ی چند نمونه کاربردهای نقشه برداری در امور شهر سازی را با هم مطالعه مینماییم‬
‫‪.‬‬
‫اولین چیزی که در شهرها بیش از همه چیز به چشم می آید ابنیه ها هستند ‪.‬‬
‫شهرکهاوآپارتمانها از جمله موارد تشکیل دهنده شهرها هستند واغلب فرهنگ شهر نشینی‬
‫جدید یعنی منزوی گرایی از اینجا سرچشمه گرفته است ‪.‬‬
‫‪ ‬اجرای پروژه یک شهرک را در نظر بگیرید در ابتدا یک زمین بکر که باید نقشه ای از آن تهیه‬
‫شود در ادامه ساختمانها و سایر امکانات رفاهی تفریحی برای آن پیش بینی و طراحی شود ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬در نهایت پس از طراحی و تایید اجرا است که باید نقشه بر روی زمین پیاده شود ‪.‬‬
‫همه به خوبی میدانیم که برداشت کردن و پیاده کردن تسطیح و تفکیک اراض ی از‬
‫جمله وظایف تعریف شده در نقشه برداری میباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬مثالی دیگر یک پروژه راه سازی است که پس از ابنیه اکثریت پتانسیلهای عمرانی را‬
‫متوجه خودش کرده است ‪ .‬در اینجا الزم به ذکر است که پیشرفتگی کشورها به‬
‫میزان وسعت جاده های آنهاست و جاده های هستند که یک کشور پیشرفته را از‬
‫یک کشور جهان سوم متمایز مینمایند که دالیل آن خارج از بحث است ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬متاسفانه کشور ما در این بسیار ضعیف است و آیین نامه های راهسازی کشور ما‬
‫مربوط به اواخر حکومت پهلوی میشود که پس از انقالب اسالمی تنها باز نویس ی شد و‬
‫در چند سال اخیر نیز چند بند آن تغییر کرد ‪ .‬آیین نامه راهسازی ایران به هیچ عنوان‬
‫قابل قیاس با کشورهای پیشرفته نمی باشد و الزم به ذکر است در ایران از لحاظ‬
‫تعریف چیزی به نام اتوبان نداریم ‪.‬‬
‫در پروژه های راهسازی نیز نقش اصلی اجرایی بر عهده نقشه برداران میباشد ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫‪ ‬در فصل پنجم مثالهایی ذکر شد که نشان دهنده رابطه نقشه برداران با پروژه های‬
‫عمرانی که اغلب در راستای شهر سازی است ‪.‬‬
‫‪ ‬البته رشته نقشه برداری در سایر زمینه های شهر سازی و کنترل شهر نیز به کمک‬
‫سایرین آمده و با بحث های نوین همچون ‪ RS‬و ‪ GIS‬کمکهای بسیاری را به بهبود‬
‫کیفیت شهر سازی و پیش بینی جهت رشد جمعیت و مسیر حرکت شهر را به‬
‫مهندسین شهر ساز کرده است تا آنها نیز بتوانند نمونه های آماری بسیار دقیقی جهت‬
‫برنامه ریزی شهری داشته باشند ‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫پایان‬
‫‪1390/2/4‬‬
‫جهت دانلود اسالید به ‪:‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬
‫مراجعه نمایید‪.‬‬
‫‪WWW.GEO-APP.IR‬‬