Transcript Beslenme - mku.info.tr

HAZIRLAYAN: DYT.SÜLEYMAN GÜNDÜZ
HAZIRLAYAN ve SUNAN: DYT.ZELİHA GÜVENÇ
Sağlık
(Dünya Sağlık Örgütü)
Beslenme
2\60
Doğum
öncesi
anne
karnında
BESLENME
Çocukluk
Gençlik
Yetişkin
Yaşlılık
3/60
BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR ?
Beslenme
bozukluğuna
Çalışanların
üretim
Fiziksel
Bebek
ve
ve
zihinsel
çocuk
Enfeksiyonlara
Besinler yaşam için ve
bağlı
gelişen
hastalıklara
hızını
gelişimi
sağlığını
etkiler.
elzemdir.etkiler.
yakalanmayı
engeller.
hastalıkları
engeller.
4\60
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
Vücudun büyümesi, dokuların yenilenmesi ve çalışması için
gerekli olan besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda
alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
BESİN ÖĞELERİ
5\60
KARBONHİDRATLAR
 Vücudumuzun en önemli
enerji kaynağıdır.
 Günlük enerjinin %55-70’ini
sağlar.
 1 gr karbonhidrat ortalama
4 kalori verir.
 Fazla alınırlarsa; vücutta
glikojen ve yağa dönüşürler.









Kuru baklagiller
Patates
Yer elması
Nişastalı diğer yumrular
Pirinç
Mısır
Buğday
Diğer tahıllar
Şekerler
6
PROTEİNLER
Örnek Protein
Yumurta
Düşük Kalite Protein
Bitkisel kaynaklı proteinler
Tahıllar
İyi Kalite Protein
Et, süt, süt ürünleri, balık
(Hayvansal kaynaklı proteinler)
7\60
8\60
YAĞLAR
Doymuş Yağ
Asitleri
 Tereyağı
 Kuyruk yağı
Tekli Doymamış
Yağ Asitleri
 Zeytinyağı
 Balık yağı
 Fındık yağı
Çoklu
Doymamış Yağ
Asitleri
 Soya yağı
 Ayçiçek yağı
 Mısırözü yağı
9\60
VİTAMİNLER




YAĞDA ERİYEN
VİTAMİNLER
A Vitamini
D Vitamini
E Vitamini
K Vitamini





SUDA ERİYEN
VİTAMİNLER
C Vitamini
B Grubu Vitaminler
(B1 Vit. B2 Vit. B6
Vit. B12 Vit. gibi)
Folik asit
10
Magnezyum
Yağlı tohumlar,
Kuru baklagiller
Sodyum
Tuz,yumurta
Kalsiyum
Süt ve süt
ürünleri
MİNERALLER
Fosfor
Demir
Çinko
Süt ürünleri
Et,yumurta,
pekmez
Hayvansal
kaynaklar
Flor
İyot
Potasyum
Su,deniz
ürünleri
İyotlu tuz,
balık
Kahve,yeşil
yapraklı
sebzeler
11\60
 Besinlerin sindirimi
 Dokulara taşınmaları
 Hücrelerde kullanılmaları
sonucu oluşan zararlı atıkların
atılması
 Vücutta oluşan fazla ısının
atılması için SU GEREKLİDİR.
Vücudun günlük
su ihtiyacı
2-2,5 litredir.
12\60
POSA
Yüksek Posalı Diyetlerle Beslenen Toplumlarda ;






Kalp hastalıkları
Bağırsak hastalıkları
Hemoroitler
Kolon kanserleri
Şeker hastalığı
Şişmanlık
nadir görülmektedir.
• Çocuklar için günlük
posa miktarı
• 12-24 gram
• Yetişkinler için günlük
posa miktarı
• 25-30 gr
13\60
POSADAN ZENGİN BESİNLER
 Kuru baklagiller
 Yağlı tohumlar
 Sebze ve meyveler
 Kepeği ayrılmamış tahıl
14\60
Posanın vücudumuzda faydalı etkiler
gösterebilmesi için,
yanında mutlaka bol su içilmesi
gerekir.
15\60
BESİN GRUPLARI
1) SÜT VE SÜT
ÜRÜNLERİ
4) TAHILLAR
2) ET,YUMURTA
KURU BAKLAGİL
3) SEBZE VE
MEYVELER
16\60
GÜNLÜK TÜKETİLMESİ GEREKEN MİKTARLAR
SÜT VE SÜT
ÜRÜNLERİ ;
YETİŞKİN:
ÇOCUK, GENÇ,
GEBE, EMZİKLİ,
MENAPOZ
SONRASI KADIN:
2
PORSİYON
3-4
PORSİYON
ET, YUMURTA,
KURU
BAKLAGİLLER
2
PORSİYON
3 PORSİYON
17\60
18
TAZE SEBZE VE
MEYVELER ;
3-5 PORSİYON
TAHILLAR VE
TAHIL ÜRÜNLERİ ;
4-6 PORSİYON
19
ÇOCUK BESLENMESİNDEKİ
YANLIŞLAR
20/60
Aşırı Şeker Tüketimi
Şeker, karbonhidrat içeren besinlerden ayrıştırılarak
elde edilen bir maddedir. Vücudumuz tadı şekerli
olmadığı halde karbonhidrat içeren yiyeceklerden de
ihtiyaç duyduğu şekeri elde eder.
Böylece hiç şeker tüketmeden bile şeker ihtiyacımızı
karşılayabiliriz.
21/60
ACIMASIZ TABLO
Besin Alımı
Aktivite
Küçük bir çikolatalı
kurabiye
10 dk
Büyük bir çikolatalı
kurabiye
40 dk
Kızarmış çörek
60 dk
Hamburger Menü
150 dk
Tempolu Yürüyüş
22\60
İçecekler
120 cc
 Meşrubat ve gazlı içecek
tüketimi dramatik şekilde
artıyor.
 Fast-food restoranlardaki
menü kavramı yemek yanında
birşey içmeyi zorunlu kılıyor.
330 cc
6-13 YAŞ
2 AY
2 AY BOYUNCA HER GÜN 500 cc
gazlı içecek tüketen çocuklarda
Ortalama 1.5 kg artış gözlenmiştir.
Mrdjenovic et al. J Pediatr 42:60423\60
610,2003
Başlıca Basit Şeker Kaynakları
• Reçel, marmelat, bal, pekmez vb.,
• Limonata ve şekerli meyve suları,
• Dondurma,
• Şekerlemeler (akide şekeri, lokum vb),
24/60
AŞIRI TUZ TÜKETİMİ SADECE
YETİŞKİNLİKTE DEĞİL
DAHA ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN
SAĞLIĞIMIZI OLUMSUZ
ETKİLİYOR
25\60
SAĞLIKLI OLMAK İÇİN
GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (YAKLAŞIK 1 ÇAY KAŞIĞI)
TUZ YETERLİDİR
ANCAK ÜLKEMİZDE
GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR
26\60
TUZ NASIL KULLANILMALIDIR
Yemeğe tuzu yemeğin pişmeye yakın olduğu bir
zamanda eklenmelidir.
Bunun dışında sofraya ekstradan tuz eklenmemelidir.
Tuz ışık almayacak şekilde saklanarak içerisindeki iyot
korunmalıdır.
27\60
AŞIRI YAĞ TÜKETİMİ
 Aşırı yağ tüketimi kilo alımına neden olduğu gibi
damarların tıkanmasına yol açarak ilerde kalp
hastalıkları gibi çeşitli hastalıklara neden olur.
 Özellikle cips, fast food gibi yiyecekler trans yağ içerir
ve damarları sertleştirici özelliğe sahiptir.
 Bu yüzden beslenmemizde trans yağ içeren yiyeceklere
yer verilmemelidir.
28\60
YENİ ETİKETLEME Mİ GEREKİYOR???
Bu paketteki enerjiyi
harcamak için;
çocukların 6 saat,
yetişkinlerin 3 saat
hızlı tempoda yürümesi
gereklidir.
29/60
Aşırı Yağ İçeren Besinler
 Fast food,Hamburger v.b.
 Patates Kızartması,cips
 Mayonez
 Milföy Hamuru
 Sigara böreği
 Fazla miktarda tüketilen çerez
 Yemek pişirirken gereğinden fazla yağ eklenmesi
 Dışarda yediğimiz yiyecekler…
30
YAĞI NASIL KULLANMALIYIZ
 Yemek pişirirken hayvansal yağlar yerine bitkisel sıvı




yağları tercih etmeliyiz.
Yemek pişirirken yağı ölçülü kullanmalıyız.
Dışardan hazır yiyecekler tercih etmemeliyiz.
Bisküvi, gofret gibi marketlerde satılan ürünleri
tüketmekten kaçınmalıyız.
Çikolatayı aşırı tüketmemeliyiz.
31
GÜNLÜK ALMASI GEREKEN PORSİYON
MİKTARLARI
 Süt veya yoğurt
 Peynir (az yağlı)
 Et grubu
 Ekmek
 Meyve
 Pişmiş sebze
 Çiğ sebze
 Yağ
 Kurubaklagil
 Yumurta
 1-2 su bardağı
 2 kibrit kutusu
 3-4 köfte kadar
 5-8 ince dilim
 3-4 porsiyon
 2-3 porsiyon sebze
 Sınırsız
 3-4 tatlı kaşığı
 Haftada 1-2 gün
 Haftada 3-7 gün
32
ÖĞÜNLERİMİZ
SABAH KAHVALTISI
KUŞLUK
ÖĞLE YEMEĞİ
İKİNDİ
AKŞAM YEMEĞİ
GECE ÖĞÜNÜ
33
Kahvaltı
 Tüm gece açlıktan
sonra güne aktif
başlamak açısından
en önemli öğündür
 Kahvaltıda yenen
yiyecekler, vücutta
daha verimli
kullanılmaktadır.
 Öğrencilerin okul
başarısı ile doğrudan
ilişkilidir.
34
Öğrenciler yönünden bakıldığında
Kahvaltı Yapmayanların
Derslere gösterdikleri ilgi azalmakta
Okul başarısı azalmakta
Beyin yeterince enerji oluşturamamakta
Baş ağrısı, yorgunluk oluşmakta
Hastalıklara karşı direnç azalmaktadır.
35\60
OBEZİTE (ŞİŞMANLIK) NEDİR?
VÜCUTTA FAZLA MİKTARDA YAĞ DOKUSU
BİRİKMESİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN VE
MUTLAKA TEDAVİ EDİLMESİ GEREKEN BİR
HASTALIKTIR.
YAĞ DOKULARININ ORANI DİĞER
DOKULARA GÖRE ARTMIŞTIR.
36\60
Çocukluk çağı obezitesi
Çocukluk çağındaki vücut ağırlığı,
yetişkin dönemdeki ağırlığın
göstergesi olup, obez çocukların
%20-50’sinin yetişkin dönemde de
obez olduğu bildirilmiştir.
(WHO, 2000; Must, 2003).
37\60
OBEZİTE
ENERJİ ALIMI
ENERJİ HARCAMASI
PROBLEM HANGİ TARAFTA
?
38\60
OBEZİTENİN NEDENLERİ
 Fiziksel aktivitede azalma
 Beslenme alışkanlıkları
 Yaş (yaşlandıkça artar)
 Doğum sayısı
 Evlilik
 Sigarayı yeni bırakmak
 Alkol alımı
 Anne veya babanın veya her ikisinin obez olması
 Psikolojik problemler
 Eğitim düzeyi
39
TÜRKİYEDE
ERKEKLERİN
%21.2’Sİ
KADINLARIN
%41.5’İ
OBEZ
40
1000 Kal
Faaliyet türü
1000 Kal
Erkek (kal/saat) Kadın (Kal/saat)
Tempolu yürüme
286-308
220-242
Hafif jimnastik
250-311
215-236
Koşma-yüzme
455-490
350-395
Bisiklet binme-yavaş
227-245
175-192
41/60
42\60
YETERLİ VE DENGELİ
BESLENME ÖNERİLERİ
43
Besin çeşitliliği
Öğün
İdeal vücut ağırlığı
Şeker ve tatlı tüketimi
Posa alımı
Sebze ve meyve tüketimi
Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler
Yüksek kalsiyumlu besinler
44\60
Tuz tüketimi
İYOTLU TUZ
Sıvı tüketimi
Fiziksel aktivite
Ağız ve diş sağlığına
hazırlanmalı ve pişirilmelidir.
45\60
DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ
YETERLİ
VE DENGELİ
BESLENME
YAŞAM
TARZI
HAREKETLİ
YAŞAM
46\60
DENGELİ KAHVALTI MENÜ ÖRNEKLERİ




Süt
Haşlanmış yumurta
Domates-salatalık
ekmek




Peynirli omlet
Domates-salatalık
Ekmek
Ihlamur
47/60
DENGELİ ÖĞLEN VE AKŞAM YEMEĞİ
 Mercimek çorba
 Etli yaprak sarma-yoğurtlu
 Meyve
 Kıymalı tepsi
böreği
 Domates salatası
 Ayran
48/60
FİZİKSEL AKTİVİTE nedir?
Yürümek,
Bahçe işleri ile uğraşmak,
Oyun oynamak,
Araba temizlemek,
Ev temizlemek,
Merdiven çıkmak vb. aktiviteleri
Egzersiz
Sporu kapsar.
49/60
Okul öncesi ve ilkokul çocuklarının
%62’sinin günde 2 saatten fazla TV
izlediği,
%8.3’ünün ise 4 saatten fazla TV
izlediğini saptanmıştır.
Arabalar
Televizyon
Bilgisayar
Hareketsiz işler
50\60
İLKÖĞRETİM ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARDA
FİZİKSEL AKTİVİTE
Çocukluk ve gençlik döneminde kazanılan
ve yaşam boyu korunan fiziksel sağlık,
bedenin en üst kapasitede işlev görmesi için
zorunlu görülmektedir.
Egzersiz eğitimi, çocuğun ailesi ve
öğretmeninin mesajlarını anlayacak kadar
büyüdüğünde hemen başlamalıdır.
51\60
 Gelişmiş Fiziksel Uygunluk
 Beceri Gelişimi
 Kendine güven ve özgüven gelişimi
 Hedefleri Kurma Tecrübesi
 Öz Disiplin
 Muhakeme Gelişir
 Stresin Azalması
 Kuvvetli İkili İlişkiler
52\60
 Çocuklar İçin En İyi Egzersiz; Çocukların
düzenli olarak yaptığı egzersizdir. Eğlendiren ve
güvenli yapılan tüm aktivitelere çocuklar
katılabilir : yürüme, futbol, ip atlama, sıçrama
olabilir.
 Çocuğun yaş, vücut büyüklüğü ve fiziksel
gelişimi için doğru olan sporu seçmek
önemlidir.
53\60
Sağlıklı Çocuklarda Yaş Gruplarına Göre
Aktiviteler
Yaş Grupları
2
-
5
6
-
9
10
-
12
12
-
17
54\60
 Obez çocukların fiziksel aktivite programlarına
katılımları azdır ve aktiviteyi bırakma normal
ağırlıktaki çocuklara göre daha fazladır. Bu
nedenle özellikle obez çocuklar için egzersiz
seçiminde enerji harcamasını çok arttırmayan
aktiviteler dahi olsa, başlangıçta kabul edilmeli ve
çocuğun egzersize karşı yeteneğinin olduğu
güveninin kazandırılması sağlanmalıdır.
55\60
 Hergün (7gün) fiziksel olarak aktif olmayı amaçlamalı
 60 dk orta Şiddetli egzersiz içermesi amaçlanmalı
 Gittikçe hareketsiz büyüyen çocuklar fiziksel aktivite
konusuna bilinçlendirmeli ve sevebileceği spor dallarına
yönlendirmelidir. Evde televizyonda ve bilgisayarda geçen
vakitten her yarım saat azalışın bile çocuğun aktivitesini
arttırmaktadır.
56\60
 Çocuk okul yaşamında oyun oynamayı ve spor yapmayı ne
kadar sever ve bundan zevk alırsa, kendine güveni gelişeceği
gibi, ileriki yaşamında aktif yaşam tarzını benimseyen bir
birey olacaktır.
 Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımladığı yaşamı tehdit eden
kronik hastalıklara (obezite, kalp, solunum, kas iskelet
sistemi hastalıkları ve diyabet) yakalanma riski düşer.
 Şüphesiz bu durum, düzenli fiziksel aktivite ile birlikte
sağlıkla ilgili diğer olumlu davranışların (doğru beslenme,
alkol sigara kullanmama) benimsenmesine de bağlıdır. (WHO,
2004)
57\60
İyi besinler+Egzersiz=İyi derece
58\60
Oyun alanı temiz olmalıdır.
Bedensel engeli olsa da olmasa da çocuk oturarak, yatarak,
yuvarlanarak oyun oynamayı tercih edebilir.
Tekerlekli sandalye, puset vs. için bir depo bulunmalıdır. Hem
aileler için kolaylık hem de çevrede gereksiz kalabalık yapmamak
açısından önemlidir.
Oyun araçlarının çevresi geniş olmalıdır.
59\60
 Oyun alanının tabanı: Esnek, düşme çarpma anında
yaralanmaya neden olma riski düşük, şok absorban
malzemelerden olması yararlıdır.
 Sonuç olarak, okul bahçeleri oyun parkları çocukları
spora teşvik edecek ve zarar görmelerini engelleyecek
şekilde düzenlenmelidir.
60\60
 www.mku.info.tr/sunum.pptx
61\60