Transcript Slide 1

‫به نام خداوندبخشنده ومهربان‬
‫• سالهاست که سرب به عنوان نوعی آلوده کننده محیط زیست حیات موجودات زنده را تهدید می‬
‫کند‪ .‬غلظت سرب در ‪2‬‬
‫چرخه های زیستی به چندین عامل از جمله خاک‪ ،‬گونه های گیاهی‬
‫منطقه‪ ،‬ویژگی های آب و نوع کانی های آن بستگی دارد‪ .‬هدف از این مطالعه اندازه گیری‬
‫میزان تحرک سرب‪ ،‬قابل جذب بودن و نیز مشخص کردن اثر آن بر اندیس های خونی در‬
‫حوالی معدن سرب فیض آباد راور است‪ .‬بخش اولیه مطالعه نشان داد که غلظت سرب در آب‪،‬‬
‫خاک و نیز گیاهان منطقه باالست (در مقایسه با نمونه های مشابه از سایر مناطق)(‪.)0.05<P‬‬
‫به منظور بررسی جزئیات اثر سرب بر خون‪ ،‬نمونه های خونی‪ ،‬به صورت پرسشنامه ای از‬
‫مردانی که در منطقه آلوده زندگی می کردند‪ ،‬گرفته شد (تعداد ‪ 24‬نفر به عنوان گروه آزمونی‬
‫)‪ .‬سپس فاکتورهایی مثل ‪ HCT ،MCV ،MCHC ،MCH ،Hg‬و ‪ RBC‬اندازه گیری شدند‪ .‬پس‬
‫از مقایسه این فاکتورها با افراد مشابه از مناطق غیر آلوده (شهر راور) (‪24‬نفر به عنوان‬
‫شاهد) نتایج زیر به دست آمد‪ .‬هماتوکریت (‪ )HCT‬و هموگلوبین (‪ )Hg‬به طور معنی داری در‬
‫افراد ساکن در محل آلوده نسبت به گروه شاهد پایین تر بود(‪ .)0.05<P‬اگرچه تعدادگلبول‬
‫قرمز (‪ ،)RBC‬حجم متوسط گلبول قرمز(‪ ،)MCV‬مقدار هموگلوبین هر گلبول قرمز (‪ )MCH‬و‬
‫نیز غلظت هموگلوبین در یک گلبول قرمز (‪ )MCHC‬تغییرات اندکی نشان دادند‪ ،‬اما این‬
‫تغییرات به سطح معنی دار نمی رسد‪.‬نتیجه گیری این خواهد بود که ترکیبات سرب موجود در‬
‫منطقه به صورت محلول در منابع آب می توانند به چرخه های زیستی وارد شوند و در نتیجه‬
‫توسط بافت های زنده از جمله مغز استخوان جذب و بدین وسیله اندیس های خونی را متأثر‬
‫سازند‬
‫تاثیرات ‪ pb‬بر خون موجودات زنده‬
‫آلودگی آب آشامیدنی توسط فلزات‬
‫– فلزات سنگین با توجه به توسعه شهرنشینی و صنایع که منجر به افزایش‬
‫سنگینمیزان فاضالب و پساب تولید گردیده است‪ ،‬عمدتا از طریق دفع نادرست‬
‫و غیربهداشتی فاضالب شهری و پساب صنعتی وارد محیط زیست می‬
‫گردد‪ .‬مرگ و میرهای آبزیان در اثر تخلیه پساب های محتوی فلزات‬
‫سنگین در دنیا و ایران بی سابقه نیست‪ .‬سبزیجات اطراف تهران نیز که‬
‫با فاضالب آبیاری میشود از این آلودگی ها بی بهره نمیباشد‪ .‬فلزات‬
‫سنگین شامل سرب‪ ،‬جیوه‪ ،‬روی‪ ،‬نیکل‪ ،‬کرم‪ ،‬کادمیوم و غیره میباشد‪.‬‬
‫وجود فلزات سنگین در غلظت بیش از استاندارد در آب شرب باعث‬
‫عوارض مختلف نظیر مسمومیت‪ ،‬حساسیت شدید‪ ،‬ضایعات‬
‫کروموزومی‪ ،‬عقب افتادگی ذهنی‪ ،‬فراموشی‪ ،‬پارکینسن‪ ،‬سنگ کلیه‪،‬‬
‫نرمی استخوان و انواع سرطان منجمله سرطان پروستات میگردد‪ .‬یکی‬
‫از کارشناسان محیط زیست‪ ،‬آلودگی محیط مخصوصا آب با فلزات‬
‫سنگین را بعنوان بزرگترین گناهی که بشر در طبیعت انجام میدهد‬
‫ارزیابی نموده است‪.‬‬
‫• بیماریهای ناشی از آلودگی آبها به برخی عناصر‬
‫مطالعات جدید نشان داده است که کادمیم ‪ Cd‬اثرات ژنتیکی شدیدی بر روی انسان و حیوان‬
‫دارد‪ .‬مادرانی که در معرض آلودگی کادمیم قرار دارند‪ ,‬نوزادانی به دنیا می آورند که فک‬
‫پایینی آنها تخریب شده است‪.‬‬
‫وجود آمونیاک در درجه اول و نیتریت در درجه دوم‪ ,‬موید آلودگی جدید آب است;در حالیکه‬
‫وجود نیترات موید آلودگی کهنه آب است‪.‬‬
‫وجود نیترات و نیتریت در آبهای شهری برحسب میلیگرم در لیتر ازت نباید بیش از ‪10‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫لزوم کم بودن مقادیر نیترات و نیتریت در آبهای شهری مربوط به نتایج تحقیقاتی می شود که‬
‫بعد از یک واقعه غم انگیز که در حدود سالهای ‪ ÷1940‬در شهرهای " اوهایو " ( ‪) Ohio‬‬
‫و " یوا " ( ‪ ) Iowa‬آمریکا رخ داده بود‪ ,‬انجام یافت‪.‬‬
‫واقعه از این قرار بود که در آن سالها مرض مرموزی که موجب خفگی موضعی می شد‪,‬‬
‫مابین اطفال خردسال این شهر به کرات ثبت می گردید‪ .‬علت این مرض مرموز که بعدها نام‬
‫متمو گلوبی نما ‪ Methmoglobinema‬به خود گرفت‪ ,‬موضوع پژوهش دانشمندان بود تا‬
‫نتایج حاصله نشان داد که عامل اساسی‪ ,‬وجود مقادیر قابل مالحظه ای نیترات در آبهای‬
‫مشروب این شهرها بوده است‪.‬‬
‫در محیط معده اطفال که خاصیت اسیدی آن کم است‪ ,‬نیتراتها با هموگلوبین های خون •‬
‫ترکیب شده و تولید متهوگلوبین می نماید‪ ,‬در حالیکه وظیفه اصلی هموگلوبین ها‪ ,‬ترکیب‬
‫با اکسیژن هوا در ششها و تولید اکسی هموگلوبین و تغذیه این اکسیژن به خون است‪.‬با‬
‫تشکیل متهوگلوبین‪ ,‬طفل به تدریج دچار کمبود هموگلوبین شده که سرانجام پس از طی‬
‫مراحلی منجر به خفگی کامل می گردد‪.‬‬
‫• سرب‬
‫• سرب یکی از فلزات سنگین است که بطرق مختلف ‪ ،‬سبب آلودگی محیط و در نتیجه ایجاد‬
‫عوارض مسمومیت حاد و یا مزمن در انسان میشود‪ .‬تماس دراز مدت با این فلز سبب‬
‫تجمع آن در بدن شده و یکی از مواد سرطانزا به حساب میآید‪ .‬آلودگی مزارع و گیاهان به‬
‫واسطه راه یابی فضوالت کارخانجات که با ترکیبات سرب سروکار دارند‪ ،‬باعث افزایش‬
‫میزان سرب در شیر و گوشت دامهائی که در مراتع چرا میکنند‪ ،‬شده و بطور مستقیم یا‬
‫غیرمستقیم آلودگی غذای انسان را سبب میشود‪.‬‬
‫حداکثر میزان سرب برحسب استانداردهای موجود در کشورهای مختلف در آب آشامیدنی‬
‫‪ 50‬میکروگرم در لیتر )‪ (ppb‬و در مواد غذایی ‪ 2 ،‬میلیگرم در کیلوگرم )‪ (ppm‬میباشد‪.‬‬
‫همچنین لحیم قوطیهای کنسرو و در برخی موارد ‪ ،‬حاوی سرب است و نگاهداری غذا در‬
‫این قوطیها بخصوص در مورد اغذیه اسیدی سبب پیدایش سرب در ماده غذایی میشود‪.‬‬
‫مس‬
‫مس یکی از عناصر الزم در تغذیه انسان و دام است و به مقادیر کم در تولید هموگلوبین‬
‫خون موثر است‪ .‬به مقدار زیاد در اغذیه ایجاد عوارض و مسمومیت مینماید‪ .‬استاندارد‬
‫مس در بیشتر کشورها ‪20ppm ،‬در اکثر مواد غذایی است و در نوشابهها و آب میوه این‬
‫مقدار ‪ppm 2‬میباشد ‪.‬وجود مس در شیر به عنوان کاتالیزور در تسریع اکسیداسیون چربی‬
‫و تغییر طعم شیر موثر است و میزان ‪ppm 2‬مس در شیر و یا کره ‪ ،‬مدت نگاهداری این‬
‫مواد را کاهش میدهد ‪.‬همچنین وجود مس در میوهها و سبزیهای قوطی شده ‪ ،‬میزان‬
‫ویتامین ‪ C‬موجود را کاهش میدهد‪.‬‬
‫– قلع‬
‫– مواد غذایی حاوی قلع در انسان ایجاد مسمومیت‬
‫مینماید‪ .‬گزارشهای متعددی مبنی بر مسمومیت افراد‬
‫ناشی از مصرف آبمیوه و یا مشروبات نگاهداری شده‬
‫در قوطی ‪ ،‬در دست است‪ .‬در صنایع غذایی ‪،‬‬
‫قوطیهای فلزی که به منظور نگاهداری اغذیه بکار‬
‫میروند‪ ،‬اغلب بوسیله یک ورقه قلع پوشیده میشوند‪.‬‬
‫اغذیه مختلف بخصوص اغذیه اسیدی و همچنین اغذیه‬
‫گوگرددار مانند ماهی و گوشت در مدت نگاهداری با‬
‫سطح فلز قوطی ایجاد واکنش نموده و قسمتی از فلز در‬
‫آن حل میشود‪.‬‬
‫مس‬
‫مس یکی از عناصر الزم در تغذیه انسان و دام است و به‬
‫مقادیر کم در تولید هموگلوبین خون موثر است‪ .‬به‬
‫مقدار زیاد در اغذیه ایجاد عوارض و مسمومیت‬
‫مینماید‪ .‬استاندارد مس در بیشتر کشورها ‪20ppm ،‬‬
‫در اکثر مواد غذایی است و در نوشابهها و آب میوه این‬
‫مقدار ‪ppm 2‬میباشد ‪.‬وجود مس در شیر به عنوان‬
‫کاتالیزور در تسریع اکسیداسیون چربی و تغییر طعم‬
‫شیر موثر است و میزان ‪ppm 2‬مس در شیر و یا کره‬
‫‪ ،‬مدت نگاهداری این مواد را کاهش میدهد ‪.‬همچنین‬
‫وجود مس در میوهها و سبزیهای قوطی شده ‪ ،‬میزان‬
‫ویتامین ‪ C‬موجود را کاهش میدهد‪.‬‬
‫•‬
‫ظرفیت تبادل كاتیونی‬
‫•‬
‫یكي از ویژگي هاي شیمیایي خاك است و در جذب و رهاسازي عناصر غذایي مورد نیاز گیاه و برآورد پتانسیل خطر فلزات‬
‫سنگین و برخي آالینده هاي آلي كاتیوني نقش مؤثري دارد ‪ .‬این ویژگي هاي شاخص خوبي براي تعیین كیفیت و بهره وري‬
‫خاك ‪ Soil quality and productivity‬بوده و مقدار آن بسته به میزان مواد آلي‪ ،‬مقدار و نوع رس و شرایط خاك‬
‫متغیر است ‪ . pH‬خاك نیز در خاك هاي داراي بار وابسته به ‪ pH‬با تأثیر برگروه هاي عامل‪ ،‬در مقدار‪ CEC‬مؤثر مي باشد ‪.‬‬
‫از این رو اندازه گیري ‪ CEC‬ضروري ولي مستلزم صرف وقت و هزینه مي باشد ‪ .‬در مورد مشخصاتي كه اندازه گیري‬
‫مستقیم آنها مشكل و پرهزینه مي باشد‪ ،‬تجزیه اطالعات موجود به نحوي كه منجر به برآورد آنها از داده هاي اندازه گیري شدة‬
‫موجود شود‪ ،‬راهي آسان و به صرفه خواهد بود ‪ .‬روش اخیر یا روش غیرمستقیم بدست آوردن داده ها‪ ،‬توابع انتقالي خاك‬
‫نامگذاري شده است ‪ .‬توابع انتقالي خاك ‪ ، Pedotransfer functions‬توابعي هستند كه خصوصیات زودیافت خاك‬
‫‪Readily available properties‬مانند فراواني نسبي ذرات خاك و میزان مواد آلي خاك را به خصوصیات دیریافت‬
‫خاك ‪ Costly measured properties‬مانند ظرفیت تبادل كاتیوني خاك ارتباط مي دهند (‪ )4‬ظرفیت تبادل كاتیوني‪.‬‬
‫عموما بر اساس بافت و مواد آلي خاك بر آورد مي شود ‪ .‬در این خصوص پژوهشگران توابعي براي برآورد ظرفیت تبادل‬
‫كاتیوني از روي ویژگي هاي زود یافت خاك ارایه نمودند ‪ .‬به عنوان مثال خاكشناسان براي ایالت كبك كانادا فرمول ‪ Clay‬ا‬
‫‪CEC=2O.C +./5‬وبراي ایالت آلبرتاي كاناد فرمول ‪ CEC= 3/8O.C+ /.6Clay‬و (‪) Patterson 1981‬براي‬
‫ناحیه هالدیمند نرفولك اونتاریوي كانادا رابطه ‪ CEC=3/79+4/37O.C+0/21Clay‬را پیشنهاد كردند (‪) 1995( .)6‬‬
‫‪Van keulen‬و ‪ Bell‬براي خاك هاي چهار منطقه از مكزیك با استفاده از متغیرهاي مقدار رس‪ ،‬ماده آلي و ‪ pH‬خاك‬
‫تابعي براي برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني ارائه دادند ‪Krogh .(R 2 =0/96‬و همكاران (‪ )2000‬با ‪ 1643‬نمونه از خاك‬
‫هاي دانمارك و استفاده از متغیرهاي مقدار ماده آلي‪ ،‬رس‪ ،‬سیلت ریز و ‪ PH‬خاك در عصاره كلرور كلسیم توابعي براي‬
‫برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني ارائه دادند )‪ (R 2 =0/90‬كریمیان (‪ )1375‬با استفاده از ‪ 150‬نمونه خاك استان فارس‪،‬‬
‫معادالت رگرسیوني چند متغیره ایجاد و سهم رس و مواد آلي در ظرفیت تبادل كاتیوني خاك را محاسبه و نیز ظرفیت تبادل‬
‫كاتیوني تعدادي از خاكها را پس از اكسایش مواد آلي با آب اكسیژنه اندازه گیري كرد و سهم مواد آلي و رس را به طور‬
‫مستقیم تعیین نمود ‪ .‬با توجه به اهمیت ظرفیت تبادل كاتیوني بعنوان یكي از ویژگي هاي شیمیایي مهم خاك‪ ،‬تأثیر عمده آن بر‬
‫رشد گیاه و توانائي خاك را براي نگهداري آب و مواد غذائي‪ ،‬اندازه گیري آن ضروري مي باشد از آنجا كه اندازه گیري آن‬
‫مستلزم صرف وقت و هزینه باال مي باشد‪ ،‬برآورد آن با دقتي قابل قبول از طریق برخي خصوصیات فیزیكي و شیمیایي خاك‬
‫تالشي ارزنده خواهد بود ‪ .‬هدف از این پژوهش برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني با استفاده از توابع انتقال است‬
‫در جدول تناوبی به آن تعداد از عناصر که وزن‬
‫اتمی باالیی داشته و در درجه حرارت اتاق‬
‫خاصیت فلزی دارند فلز سنگین اطالق می شود‪.‬‬
‫از آنجایی که تعاریف مختلفی برای این عناصر‬
‫شده و در این طبقه عناصر مختلفی قرار داده شده‬
‫اند باید تنها از اصطالح فلزات یا شبه فلزات‬
‫استفاده نمود‪.‬‬
‫بر اساس این تعاریف فلزات مس تا بیسموت در‬
‫جدول تناوبی که دانستیته بیشتر از ‪ 4‬دارند به‬
‫عنوان فلزات سنگین تعریف شده اند‪.‬‬
‫در جدول تناوبی به فلزات گروه ‪ 3‬تا ‪ 16‬در‬
‫تناوب ‪ 4‬و ‪ 4‬به بعد فلزات سنگین می گویند‪.‬‬
‫بیولوژی بسیار‬
‫بسیاری از این عناصر برای حیات‬
‫ِ‬
‫خاصیت سمی دارند‪.‬‬
‫پایان‬
‫تهیه کننده ‪:‬مائده خدابنده لو‬