Transcript Slide 1
به نام خداوندبخشنده ومهربان
• سالهاست که سرب به عنوان نوعی آلوده کننده محیط زیست حیات موجودات زنده را تهدید می
کند .غلظت سرب در 2
چرخه های زیستی به چندین عامل از جمله خاک ،گونه های گیاهی
منطقه ،ویژگی های آب و نوع کانی های آن بستگی دارد .هدف از این مطالعه اندازه گیری
میزان تحرک سرب ،قابل جذب بودن و نیز مشخص کردن اثر آن بر اندیس های خونی در
حوالی معدن سرب فیض آباد راور است .بخش اولیه مطالعه نشان داد که غلظت سرب در آب،
خاک و نیز گیاهان منطقه باالست (در مقایسه با نمونه های مشابه از سایر مناطق)(.)0.05<P
به منظور بررسی جزئیات اثر سرب بر خون ،نمونه های خونی ،به صورت پرسشنامه ای از
مردانی که در منطقه آلوده زندگی می کردند ،گرفته شد (تعداد 24نفر به عنوان گروه آزمونی
) .سپس فاکتورهایی مثل HCT ،MCV ،MCHC ،MCH ،Hgو RBCاندازه گیری شدند .پس
از مقایسه این فاکتورها با افراد مشابه از مناطق غیر آلوده (شهر راور) (24نفر به عنوان
شاهد) نتایج زیر به دست آمد .هماتوکریت ( )HCTو هموگلوبین ( )Hgبه طور معنی داری در
افراد ساکن در محل آلوده نسبت به گروه شاهد پایین تر بود( .)0.05<Pاگرچه تعدادگلبول
قرمز ( ،)RBCحجم متوسط گلبول قرمز( ،)MCVمقدار هموگلوبین هر گلبول قرمز ( )MCHو
نیز غلظت هموگلوبین در یک گلبول قرمز ( )MCHCتغییرات اندکی نشان دادند ،اما این
تغییرات به سطح معنی دار نمی رسد.نتیجه گیری این خواهد بود که ترکیبات سرب موجود در
منطقه به صورت محلول در منابع آب می توانند به چرخه های زیستی وارد شوند و در نتیجه
توسط بافت های زنده از جمله مغز استخوان جذب و بدین وسیله اندیس های خونی را متأثر
سازند
تاثیرات pbبر خون موجودات زنده
آلودگی آب آشامیدنی توسط فلزات
– فلزات سنگین با توجه به توسعه شهرنشینی و صنایع که منجر به افزایش
سنگینمیزان فاضالب و پساب تولید گردیده است ،عمدتا از طریق دفع نادرست
و غیربهداشتی فاضالب شهری و پساب صنعتی وارد محیط زیست می
گردد .مرگ و میرهای آبزیان در اثر تخلیه پساب های محتوی فلزات
سنگین در دنیا و ایران بی سابقه نیست .سبزیجات اطراف تهران نیز که
با فاضالب آبیاری میشود از این آلودگی ها بی بهره نمیباشد .فلزات
سنگین شامل سرب ،جیوه ،روی ،نیکل ،کرم ،کادمیوم و غیره میباشد.
وجود فلزات سنگین در غلظت بیش از استاندارد در آب شرب باعث
عوارض مختلف نظیر مسمومیت ،حساسیت شدید ،ضایعات
کروموزومی ،عقب افتادگی ذهنی ،فراموشی ،پارکینسن ،سنگ کلیه،
نرمی استخوان و انواع سرطان منجمله سرطان پروستات میگردد .یکی
از کارشناسان محیط زیست ،آلودگی محیط مخصوصا آب با فلزات
سنگین را بعنوان بزرگترین گناهی که بشر در طبیعت انجام میدهد
ارزیابی نموده است.
• بیماریهای ناشی از آلودگی آبها به برخی عناصر
مطالعات جدید نشان داده است که کادمیم Cdاثرات ژنتیکی شدیدی بر روی انسان و حیوان
دارد .مادرانی که در معرض آلودگی کادمیم قرار دارند ,نوزادانی به دنیا می آورند که فک
پایینی آنها تخریب شده است.
وجود آمونیاک در درجه اول و نیتریت در درجه دوم ,موید آلودگی جدید آب است;در حالیکه
وجود نیترات موید آلودگی کهنه آب است.
وجود نیترات و نیتریت در آبهای شهری برحسب میلیگرم در لیتر ازت نباید بیش از 10
باشد.
لزوم کم بودن مقادیر نیترات و نیتریت در آبهای شهری مربوط به نتایج تحقیقاتی می شود که
بعد از یک واقعه غم انگیز که در حدود سالهای ÷1940در شهرهای " اوهایو " ( ) Ohio
و " یوا " ( ) Iowaآمریکا رخ داده بود ,انجام یافت.
واقعه از این قرار بود که در آن سالها مرض مرموزی که موجب خفگی موضعی می شد,
مابین اطفال خردسال این شهر به کرات ثبت می گردید .علت این مرض مرموز که بعدها نام
متمو گلوبی نما Methmoglobinemaبه خود گرفت ,موضوع پژوهش دانشمندان بود تا
نتایج حاصله نشان داد که عامل اساسی ,وجود مقادیر قابل مالحظه ای نیترات در آبهای
مشروب این شهرها بوده است.
در محیط معده اطفال که خاصیت اسیدی آن کم است ,نیتراتها با هموگلوبین های خون •
ترکیب شده و تولید متهوگلوبین می نماید ,در حالیکه وظیفه اصلی هموگلوبین ها ,ترکیب
با اکسیژن هوا در ششها و تولید اکسی هموگلوبین و تغذیه این اکسیژن به خون است.با
تشکیل متهوگلوبین ,طفل به تدریج دچار کمبود هموگلوبین شده که سرانجام پس از طی
مراحلی منجر به خفگی کامل می گردد.
• سرب
• سرب یکی از فلزات سنگین است که بطرق مختلف ،سبب آلودگی محیط و در نتیجه ایجاد
عوارض مسمومیت حاد و یا مزمن در انسان میشود .تماس دراز مدت با این فلز سبب
تجمع آن در بدن شده و یکی از مواد سرطانزا به حساب میآید .آلودگی مزارع و گیاهان به
واسطه راه یابی فضوالت کارخانجات که با ترکیبات سرب سروکار دارند ،باعث افزایش
میزان سرب در شیر و گوشت دامهائی که در مراتع چرا میکنند ،شده و بطور مستقیم یا
غیرمستقیم آلودگی غذای انسان را سبب میشود.
حداکثر میزان سرب برحسب استانداردهای موجود در کشورهای مختلف در آب آشامیدنی
50میکروگرم در لیتر ) (ppbو در مواد غذایی 2 ،میلیگرم در کیلوگرم ) (ppmمیباشد.
همچنین لحیم قوطیهای کنسرو و در برخی موارد ،حاوی سرب است و نگاهداری غذا در
این قوطیها بخصوص در مورد اغذیه اسیدی سبب پیدایش سرب در ماده غذایی میشود.
مس
مس یکی از عناصر الزم در تغذیه انسان و دام است و به مقادیر کم در تولید هموگلوبین
خون موثر است .به مقدار زیاد در اغذیه ایجاد عوارض و مسمومیت مینماید .استاندارد
مس در بیشتر کشورها 20ppm ،در اکثر مواد غذایی است و در نوشابهها و آب میوه این
مقدار ppm 2میباشد .وجود مس در شیر به عنوان کاتالیزور در تسریع اکسیداسیون چربی
و تغییر طعم شیر موثر است و میزان ppm 2مس در شیر و یا کره ،مدت نگاهداری این
مواد را کاهش میدهد .همچنین وجود مس در میوهها و سبزیهای قوطی شده ،میزان
ویتامین Cموجود را کاهش میدهد.
– قلع
– مواد غذایی حاوی قلع در انسان ایجاد مسمومیت
مینماید .گزارشهای متعددی مبنی بر مسمومیت افراد
ناشی از مصرف آبمیوه و یا مشروبات نگاهداری شده
در قوطی ،در دست است .در صنایع غذایی ،
قوطیهای فلزی که به منظور نگاهداری اغذیه بکار
میروند ،اغلب بوسیله یک ورقه قلع پوشیده میشوند.
اغذیه مختلف بخصوص اغذیه اسیدی و همچنین اغذیه
گوگرددار مانند ماهی و گوشت در مدت نگاهداری با
سطح فلز قوطی ایجاد واکنش نموده و قسمتی از فلز در
آن حل میشود.
مس
مس یکی از عناصر الزم در تغذیه انسان و دام است و به
مقادیر کم در تولید هموگلوبین خون موثر است .به
مقدار زیاد در اغذیه ایجاد عوارض و مسمومیت
مینماید .استاندارد مس در بیشتر کشورها 20ppm ،
در اکثر مواد غذایی است و در نوشابهها و آب میوه این
مقدار ppm 2میباشد .وجود مس در شیر به عنوان
کاتالیزور در تسریع اکسیداسیون چربی و تغییر طعم
شیر موثر است و میزان ppm 2مس در شیر و یا کره
،مدت نگاهداری این مواد را کاهش میدهد .همچنین
وجود مس در میوهها و سبزیهای قوطی شده ،میزان
ویتامین Cموجود را کاهش میدهد.
•
ظرفیت تبادل كاتیونی
•
یكي از ویژگي هاي شیمیایي خاك است و در جذب و رهاسازي عناصر غذایي مورد نیاز گیاه و برآورد پتانسیل خطر فلزات
سنگین و برخي آالینده هاي آلي كاتیوني نقش مؤثري دارد .این ویژگي هاي شاخص خوبي براي تعیین كیفیت و بهره وري
خاك Soil quality and productivityبوده و مقدار آن بسته به میزان مواد آلي ،مقدار و نوع رس و شرایط خاك
متغیر است . pHخاك نیز در خاك هاي داراي بار وابسته به pHبا تأثیر برگروه هاي عامل ،در مقدار CECمؤثر مي باشد .
از این رو اندازه گیري CECضروري ولي مستلزم صرف وقت و هزینه مي باشد .در مورد مشخصاتي كه اندازه گیري
مستقیم آنها مشكل و پرهزینه مي باشد ،تجزیه اطالعات موجود به نحوي كه منجر به برآورد آنها از داده هاي اندازه گیري شدة
موجود شود ،راهي آسان و به صرفه خواهد بود .روش اخیر یا روش غیرمستقیم بدست آوردن داده ها ،توابع انتقالي خاك
نامگذاري شده است .توابع انتقالي خاك ، Pedotransfer functionsتوابعي هستند كه خصوصیات زودیافت خاك
Readily available propertiesمانند فراواني نسبي ذرات خاك و میزان مواد آلي خاك را به خصوصیات دیریافت
خاك Costly measured propertiesمانند ظرفیت تبادل كاتیوني خاك ارتباط مي دهند ( )4ظرفیت تبادل كاتیوني.
عموما بر اساس بافت و مواد آلي خاك بر آورد مي شود .در این خصوص پژوهشگران توابعي براي برآورد ظرفیت تبادل
كاتیوني از روي ویژگي هاي زود یافت خاك ارایه نمودند .به عنوان مثال خاكشناسان براي ایالت كبك كانادا فرمول Clayا
CEC=2O.C +./5وبراي ایالت آلبرتاي كاناد فرمول CEC= 3/8O.C+ /.6Clayو () Patterson 1981براي
ناحیه هالدیمند نرفولك اونتاریوي كانادا رابطه CEC=3/79+4/37O.C+0/21Clayرا پیشنهاد كردند () 1995( .)6
Van keulenو Bellبراي خاك هاي چهار منطقه از مكزیك با استفاده از متغیرهاي مقدار رس ،ماده آلي و pHخاك
تابعي براي برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني ارائه دادند Krogh .(R 2 =0/96و همكاران ( )2000با 1643نمونه از خاك
هاي دانمارك و استفاده از متغیرهاي مقدار ماده آلي ،رس ،سیلت ریز و PHخاك در عصاره كلرور كلسیم توابعي براي
برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني ارائه دادند ) (R 2 =0/90كریمیان ( )1375با استفاده از 150نمونه خاك استان فارس،
معادالت رگرسیوني چند متغیره ایجاد و سهم رس و مواد آلي در ظرفیت تبادل كاتیوني خاك را محاسبه و نیز ظرفیت تبادل
كاتیوني تعدادي از خاكها را پس از اكسایش مواد آلي با آب اكسیژنه اندازه گیري كرد و سهم مواد آلي و رس را به طور
مستقیم تعیین نمود .با توجه به اهمیت ظرفیت تبادل كاتیوني بعنوان یكي از ویژگي هاي شیمیایي مهم خاك ،تأثیر عمده آن بر
رشد گیاه و توانائي خاك را براي نگهداري آب و مواد غذائي ،اندازه گیري آن ضروري مي باشد از آنجا كه اندازه گیري آن
مستلزم صرف وقت و هزینه باال مي باشد ،برآورد آن با دقتي قابل قبول از طریق برخي خصوصیات فیزیكي و شیمیایي خاك
تالشي ارزنده خواهد بود .هدف از این پژوهش برآورد ظرفیت تبادل كاتیوني با استفاده از توابع انتقال است
در جدول تناوبی به آن تعداد از عناصر که وزن
اتمی باالیی داشته و در درجه حرارت اتاق
خاصیت فلزی دارند فلز سنگین اطالق می شود.
از آنجایی که تعاریف مختلفی برای این عناصر
شده و در این طبقه عناصر مختلفی قرار داده شده
اند باید تنها از اصطالح فلزات یا شبه فلزات
استفاده نمود.
بر اساس این تعاریف فلزات مس تا بیسموت در
جدول تناوبی که دانستیته بیشتر از 4دارند به
عنوان فلزات سنگین تعریف شده اند.
در جدول تناوبی به فلزات گروه 3تا 16در
تناوب 4و 4به بعد فلزات سنگین می گویند.
بیولوژی بسیار
بسیاری از این عناصر برای حیات
ِ
خاصیت سمی دارند.
پایان
تهیه کننده :مائده خدابنده لو