Transcript Bijeenkomst 4

Jeugdliteratuur
 Lectuur (triviale boeken) en/of literatuur
 De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs (DJP)
 Genres: andere culturen, fantasy, griezelverhalen en
science fiction, sprookjes
 Mediatheekpresentatiecriteria
 Tentamenstof
 Het triviale boek
algemene kenmerken:
1. Triviale teksten worden in series uitgegeven. Een serie
kan gegroepeerd zijn rond de belevenissen van
dezelfde hoofdpersonages (Arendsoog, Kameleon) of
rond eenzelfde type verhalen (Witte Raven)
 2. Kunstzinnige, pedagogische of eisen van
taalontwikkeling staan niet centraal, maar de
commerciële belangen van de uitgeverij.
 De boeken moeten snel en goedkoop geproduceerd
kunnen worden en zonder al te veel risico's verkocht
worden. Warenhuizen, supermarkten,
inloopboekhandels.
 3. Inhoudelijk zijn de verhalen weinig vernieuwend. Ze
sluiten aan bij bekende verhaalpatronen, geven een
traditioneel wereldbeeld weer en vallen vaak in
herhaling. Ragfijn variëren op hetzelfde thema
(Bouquetreeks).
 Inhoudelijke vernieuwing zou de kopers kunnen
afschrikken, wat voor de uitgever een financieel risico
kan opleveren.
Literatuur:
 kunstzinnige, pedagogische en taalontwikkeling staan
centraal;
 oorspronkelijk, geen ragfijne variatie op het reeds
bekende;
 identificatiemogelijkheden;
 uitgewerkte karakters (round characters = meerdere
karaktereigenschappen, karakterontwikkeling).
 opbouw (niet altijd chronologisch, tijdsprongen),
vanuit een ik-perspectief of vanuit een personale
vertelsituatie;
 originaliteit, inhoudelijk vernieuwend, geen
traditioneel wereldbeeld, actualiteit, vraagstukken;
 naast gesloten eind ook open eind. Lege plekken in het
verhaal;
 taalgebruik (aandacht voor stijl, woordkeus,
zinsbouw).
 1954 eerste Kinderboekenweek
 doel: jeugdliteratuur promoten
 1987 eerste Libris Woutertje Pieterse Prijs
 (Imme Dros – Annetje Lie en het holst van de nacht)
 doel: literaire waarde belonen, bevorderen kwaliteit kind-
en jeugdboek.
 * Kritiek: kinderen moeten zelf eisen kunnen stellen om zo
het leesplezier te bevorderen.
 Gouden Zoen (deskundige volwassen jury)
 Gouden Griffel (CPNB Stichting Collectieve Propaganda van
het Nederlandse Boek)
 Bekroonde boeken
 1988 Kinderjury ontstaan (6 – 12)
 1998 Jonge Jury (13 – 16) www.jongejury.nl
 * Kritiek: kinderen onderschatten goede literatuur,
alleen échte critici kunnen prijzen uitreiken 
hedendaagse discussie.
 Dioraphteprijs de enige literaire prijs voor
jongerenliteratuur in Nederland en Vlaanderen
 Neem een jeugdboek in gedachten waarvan je vindt
dat het een goed boek is.
 Probeer vier argumenten te bedenken waarom jij dit
een goed boek vindt (inhoudelijk, verhaallijn,
personages, identificatiemogelijkheid, functie,
originaliteit, taalgebruik, perspectief, begin, eind)
 Neem een jeugdboek in gedachten waarvan je vindt
dat het geen goed boek is.
 Benoem vier argumenten waarom je dit geen goed
boek vindt.
 De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs (DJP) is de enige
literaire prijs voor jongerenliteratuur in Nederland en
Vlaanderen. De DJP bekroont boeken van hoge
kwaliteit die goed aansluiten bij de belevingswereld
van jongeren.
 1e . Post voor mevrouw Bromley - Stefan Brijs (16x)
 .. inspirerend … voor leerlingen die interesse hebben in
de menselijke aspecten van een oorlog. Ik verwacht
vooral dat jongens hiervoor belangstelling hebben en
aan hun trekken komen bij dit boeiend vertelde verhaal
vanuit meerdere kanten
 een geweldig geschreven boek over de Eerste
Wereldoorlog
 2e . Prikkeldraad - Derk Visser (10x)
 Het verhaal van Pearl spreekt veel jongeren
waarschijnlijk aan …realistisch … staat dicht bij de
eigen belevingswereld.
 "Prikkeldraad wil ik lezen, omdat een vrouwelijke
hoofdpersoon minder voorkomt dan een mannelijke.
 3e . De boodschapper - Marcus Zusak (9x)
 “…fijn dat je ook een goed gevoel kunt krijgen van het
lezen van een boek. "
 "Jongeren zijn bezig met het zoeken naar zichzelf. Wie
wil ik zijn?, waar wil heen? Dat soort vragen komen ook
in dit boek aan de orde."
 De aantrekkingskracht van het vreemde
 Anders en toch herkenbaar
 Nieuwsgierigheid naar het onbekende
 Vanuit de hoofdpersoon geschreven
 Laten nadenken
 Over cultuurverschillen
 Over integratie
 Over racisme
 ‘Jonge mensen verdienen een kans om door, met en in
boeken uit diverse culturen te ontdekken dat we zoveel
wezenlijke vragen delen, dat we bij het zoeken naar
antwoorden narratief vorm geven aan onszelf en de
groep waartoe wij behoren.’
 Marita de Sterck (2003)
 Gary Paulsen, Het lied van de honden
 Gijs Wanders, diverse boeken
 Ed Franck, Begraaf me over de bergen
 Geertje Gort, Filz: ‘jonge loot’
 Ian Hudson, Sweetgrass
 Elisabeth Lairdh, Wij zijn Koerdistan
 Nancy Farmer, Het meer van de duizend schimmen
 Henning Mankell, Gezichten in het vuur
 1. alles is verzonnen: de wereld, de personages de
leefregels etc.
 Paulus de boskabouter, In de ban van de ring
 2. de wereld bekend; er gebeuren onmogelijke dingen
 Pipi Langkous. Pinokkio
 3. de hoofdpersonages reizen naar een andere wereld
 Het oneindige verhaal, Alice in Wonderland èn …….Harry
Potter
 Redenen om dit genre te pakken
 Ontspanning
 Vlucht uit de werkelijkheid
 Prikkelen de fantasie: alles kan
 Fantasie als kracht om problemen te
overwinnen
 Strijd tussen goed en kwaad op afstand
 Oorsprong bij gothic novel, eind 18e eeuw
 Vermenging realiteit en het bovennatuurlijke
 Spannend door dreiging
 Frankenstein (1819)
 Dracula (1897)
 Jonge lezer kan zich identificeren met de hoofdfiguur:
 een mensenkind of een fantasiewezen
 Hoofdfiguren eendimensionaal karakter
 Doel: het overwinnen van het kwade en hun angst
 Ruimte: donker bos, immense kelder, kasteel etc.
 Tijd: middernacht, vrijdag de dertiende, onweer etc.
 Het verhaal moet niet te echt zijn
 Fictie en wetenschappelijke ontwikkelingen ….
 Jules Verne met Reis naar de maan (1865)
 Na de Tweede Wereldoorlog populair
 Star wars, Star Trek en The X-files
 Tijdreizen
 Thema’s
 Leven na de bom?
 Het verzet tegen het onmenselijke systeem
 Thule-trilogie van Beckman
 De ontspannen functie: behoefte aan ontspanning
 De creatieve functie: behoefte aan verbeelding en




fantasie
De emotieve functie: behoefte aan emotioneel
welbevinden
De informatieve functie: behoefte aan kennis
De zingevende functie: behoefte aan zingeving en
moreel houvast
De esthetische functie: behoefte aan schoonheid
 Recensie
 Samenvatting
 Audiofragment
 Filmpje
 Andere boeken (proza en poëzie) van dit genre
 Andere boeken van deze schrijver
 Info over de schrijver
 Voorleesadviezen: welke bladzijden +opdrachten
 Verwerkingsopdrachten- divers
 Mythen bieden een verklaring voor levensvragen en
natuurverschijnselen, zoals de schepping, de wisseling
van de seizoenen of het mysterie van de dood. Ze doen
dat vanuit de relatie tussen mensen en goden.
 Legenden zijn heiligenverhalen. De wonderlijke
gebeurtenissen hebben een religieuze betekenis en een
stichtelijke bedoeling.
 Sagen knopen aan bij historische gebeurtenissen,
waarvoor een bijzondere verklaring gegeven wordt. Je
kunt er een historische kern in terugvinden.
 Fabels onderscheiden zich van het sprookje door de
moraliserende boodschap. De hoofdfiguren zijn er
dieren, planten en voorwerpen. Ze bieden een spiegel
voor het menselijk gedrag.
 Volkssprookjes zijn anoniem en werden oorspronkelijk
mondeling overgeleverd. Ze behoren tot het oudste
cultuurgoed. De anonieme volksverhalen bevatten irreële
elementen, vast verhaalpatroon, beeldend taalgebruik, steeds
terugkerende personages en thema’s.
 Cultuursprookjes zijn van de hand van literaire auteurs. Zij
maken gebruik van thema’s, motieven, personages en
structuren (verhaalpatronen) uit volkssprookjes, maar voegen
er nieuwe figuren en situaties en niet zelden een eigen moraal
aan toe.
Godfried Bomans Groot sprookjesboek
De rijke Bramenplukker
 analyse van de vorm van het sprookje
 vast verhaalpatroon
 er was eens… geeft aan dat het verhaal fictief is
 stapsgewijze manier van problemen oplossen
 gebruik maken van contrasten
 terugkerende personages
 het handelen van personages vertoont overeenkomsten
Deze benadering geeft meer inzicht in het verhaalpatroon.
 het sprookje wordt in de sociale en historische
context geplaatst waarbinnen het functioneerde
 achterhalen waardoor het van volksliteratuur tot
kinderliteratuur is geworden.
 functieveranderingen van het sprookje
 inhoud past bij de lagere sociale klasse
 problemen komen voort uit de bestaande
machtsverhoudingen tussen mensen
Deze benadering verklaart de inhouden van sprookjes
door er menselijke problemen in te herkennen. Die
inhouden worden in verband gebracht met de
maatschappelijke verhoudingen waarbinnen de
verhalen functioneerden
 Alle PowerPoints 
 Geschiedenis van de jeugdliteratuur
 Genres: definiëring en voorbeeld erbij geven.
 Functies van jeugdliteratuur  Coillie
 Normen en waarden  artikelen n@tschool
 Eigen visie over de functie van jeugdliteratuur?
 Fictie: lectuur, literatuur?
 Prijzen voor jeugdliteratuur
1 Het oorlogsboek is een populair genre binnen de
jeugdliteratuur. Welke verschillende mogelijkheden
heeft de schrijver binnen dit genre om morele
dilemma’s aan te dragen? Geef zo mogelijk
voorbeelden
2. Hieronymus van Alphen speelde een belangrijke rol in
zijn tijd.
a. In welke tijd leefde hij? Licht deze tijd toe.
b. Welke rol speelde hij in de ontwikkeling van boeken
voor de jeugd?
 Regel een samenvatting van een betrouwbare site.
 Recenseer het boek
 Noteer altijd de volgende boekgegevens:
 Achternaam van de schrijver, voorletters., Titel, Plaats,
Uitgever, jaar van uitgave.
 Bekijk de geschreven recensies kritisch
 Sterke punten
 Zwakke punten
 Goede voorbeelden?
 Pakkende citaten?
 Beeldmateriaal?
 Links?
 Extra mogelijkheden per boek aangegeven?
 Afspraken maken m.b.t. volgende recensies
 Recensies schrijven
 Plan van Aanpak
 Bronnenonderzoek leesgedrag en leesvoorkeuren
Taaluniversum, Stichtinglezen, Narcis.info
 Uitleg literatuuronderzoek, onderzoeksvraag,




uiteenzetting van theoretisch kader
Vergelijking praktijk (onderzoeksresultaten) en
theorie en conclusie
Verantwoording opzet en inhoud website n.a.v. het
literatuuronderzoek en de onderzoeksresultaten
Meerwaarde van de website
Keuzemogelijkheden, lay-out en aantrekkelijkheid,
doelgroepgerichtheid, gebruikersvriendelijkheid,
diversiteit van doorklikmogelijkheden, motiverend