Transcript ผอ.เบญจมาศ_สุรมิตรไมตรี

่
การขับเคลือน
การดาเนิ นงานสร ้างเสริม
พฤติกรรมสุขภาพ
ตามสุขบัญญัตแ
ิ ห่งชาติ
สถานการณ์
สุโรคติ
ขภาพ
ดต่อ
อุจจาระร่วง
้ น
้ 1,100,699 ราย
จานวนผู ป
้ ่ วย ปี 2556 ทังสิ
เสียชีวต
ิ 12 ราย
้ั
ต
งแต่
ตน
้ ปี 2557 มีจานวนผู ป
้ ่ วย 108,507 ราย
อาหารเป็ นพิษ
เสียชีวต
ิ 1 ราย
ไข้หวัดใหญ่
เอดส ์
้ น
้ 43,047 ราย
จานวนผู ป
้ ่ วย ปี 2556 ทังสิ
ปี 2556 มีผูป
้ ่ วยสะสม 1,166,543 ราย
มีชวี ต
ิ อยู ่ 447,640 ราย
้
ผู ต
้ ด
ิ เชือรายใหม่
8,959 ราย
สถานการณ์
สุ
ข
ภาพ
โรคไม่ตด
ิ ต่อ
เป็ นสาเหตุการตายอ ันด ับหนึ่ง
ปี 2554 มีผูเ้ สียชีวต
ิ 61,082 ราย
้
ความดันโลหิตสู ง ประชากรอายุ 35 ปี ขึนไป
ปี 2554 มีผูป
้ ่ วย
ความด ันโลหิตสู งรายใหม่สูงกว่า 800,000
ราย
อุบต
ั เิ หตุทางถนน ปี 2556 เด็กแรกเกิด – 15 ปี
บาดเจ็บ ป่ วยฉุ กเฉิ น 899,817 ราย
อุบต
ั เิ หตุจราจรเป็ นอ ันด ับหนึ่ง
มะเร็ง
ความเครียด
ผู ป
้ ่ วยทางจิตเข้าร ับการร ักษา 1,076,155
คน
้ ัง (พ.ศ.255
าใช้จา
่ ยในการร ักษาโรคเรือร
โรค
จานวน
ผู ป
้ ่ วย (คน)
ค่าใช้จา
่ ยการ
ร ักษา (ล้านบาท)
ค่าใช้จา
่ ย/คน/ปี
(บาท)
เบาหวาน
ความดันโลหิตสู ง
3 ล้าน
10 ล้าน
47,596
79,263
15,865
7,926
หัวใจ
หลอดเลือดสมอง
4 ล้าน
5 แสน
154,848
20,632
38,712
41,264
่
3 หมืน
17.53 ล้าน
6,000
308,337
200,000
17,589
ไต
*สานักนโยบายและยุทธศาสตร ์
กระทรวงสาธารณสุข
ข้อมู ลพฤติกรรมสุขภาพของกลุ่มเด็ก/เยาวชน
พฤติกรรม
จานวนร ้อยละ
กินอาหารทอด
กินขนมกรุบกรอบ
่
่
่ มี
่ น้ าตาล
ดืมเครื
องดื
มที
้ ตว ์ทีมี
่ ไขมันสู ง
กินเนื อสั
่
ออกกาลังกาย/เคลือนไหวร่
างกายน้อย
57.0
เล่นเกมคอมพิวเตอร ์วันละมากกว่า 2 ช.ม
54.5
56.0
68.8
43.3
48.3
ปั ญหา
สาธารณสุข
สุขภาพของ
นักเรียน
ประชาชนใน
ชุมชน
ถูกต้อง
่
มีพฤติกรรมทีไม่
่
ปั จจัยอืน
ปั จๆจัยทาง
พฤติกรรม
พฤติกรรม
สุขภาพ
ขาดพฤติกรรมที่
ถูกต้อง * กินผัก
และผลไม้น้อย
่ ไขมันสู ง อาหาร
* กินอาหารทีมี
* ไม่ออกกาลังกาย
หวานจัด เค็มจัด * กินอาหารสุกๆ * ไม่สวมหมวกกน
ั
่
ดิบๆ * ดืมเหล้
า สู บบุหรี่
น็ อก
* ไม่
้ า
* เครียดอยู ่เสมอ
* ใส่เสือผ้
ล้างมือก่อนกิน
่ สะอาด
ทีไม่
* ปล่อยให้ยุงก ัด
อาหาร
* ไม่
การพัฒนา
พฤติกรรมสุขภาพ
กระบวนการสุขศึกษา
กระบวนการจัดประสบการณ์
การเรียนรู ้การพัฒนาทักษะ
้
ด้านสุขภาพ รวมทังการ
่ ๆ ที่
พัฒนาปั จจัยแวดล้อมอืน
่
นาไปสู ่ การปร ับเปลียน
พฤติกรรมสุขภาพของบุคคล
ครอบคร ัว และชุมชน
* มีความรู ้ ความ
เข้าใจ
* มี
เจตคติทดี
ี่
* มีความ
ตระหนัก
* มีทก
ั ษะที่
จาเป็ น
่
เกิดพฤติกรรมทีพึง
่
ประสงค ์
เพือ
ความรอบรู ้ด้านสุขภาพ
(Health Literacy)
ความสามารถในการเข้าถึง
่
ข้อมู ล ความรู ้ ความเข้าใจเพือ
วิเคราะห ์ ประเมินการปฏิบต
ั แ
ิ ละ
้
้
จัดการตนเอง รวมทังสามารถชี
แนะ
่
เรืองสุ
ขภาพ ส่วนบุคคลครอบคร ัว
่ ขภาพทีดี
่
และชุมชน เพือสุ
มี Health Literacy
จะมีทก
ั ษะและความสามารถ
อะไรบ้าง
1. การเข้าถึงข้อมู ลสุขภาพและบริการ
สุขภาพ
◦ เลือกแหล่งข้อมู ลด้านสุขภาพ รู ้วิธก
ี าร
ค้นหาและการใช้อป
ุ กรณ์ในการค้นหา
่ กต้อง
◦ ค้นหาข้อมู ลทีถู
สามารถตรวจสอบข้
2.◦ความรู
้ความเข้าใจ อมู ลจากหลาย
งได้ ้และจาในเนื อหาสาระส
้
าคัญ
◦ แหล่
มีความรู
ด้านสุขภาพ
◦ สามารถอธิบายถึงความเข้าใจใน
้
มี Health Literacy
จะมีทก
ั ษะและความสามารถ
อะไรบ้
า
ง
่
3. ทักษะการสือสาร
่
◦ สามารถสือสารข้
อมู ลความรู ้ด้านสุขภาพ
่
ด้วยวิธก
ี ารพู ด อ่าน เขียนให้บุคคลอืนเข้
าใจ
่
◦ สามารถโน้มน้าวให้บุคคลอืนยอมร
ับข้อมู ล
ด้านสุขภาพ
4. ทักษะการตัดสินใจ
่
◦ กาหนดทางเลือกและปฏิเสธ/หลีกเลียงหรื
อ
่
เลือกวิธก
ี ารปฏิบต
ั เิ พือให้
มส
ี ุขภาพดี
่
◦ ใช้เหตุผลหรือวิเคราะห ์ผลดี-ผลเสียเพือการ
่
ปฏิเสธ/หลีกเลียง/เลื
อกวิธก
ี ารปฏิบต
ั ิ
่ ดผลกระทบน้อย
◦ สามารถแสดงทางเลือกทีเกิ
ต่อตนเองและผู อ
้ น
ื่
มี Health Literacy
จะมีทก
ั ษะและความสามารถ
อะไรบ้าง
5. การจัดการตนเอง
◦ สามารถกาหนดเป้ าหมายและวาง
แผนการปฏิบต
ั ิ
่ าหนดได้
◦ สามารถปฏิบต
ั่ ต
ิ ามแผนทีก
6. การรู ้เท่าทันสือ
◦ สามารถตรวจสอบความถูกต้อง ความ
่ อของข้อมู ลสุขภาพทีสื
่ อ
่
น่ าเชือถื
นาเสนอ
่
◦ สามารถเปรียบเทียบวิธก
ี ารเลือกร ับสือ
่
่
่
่
้
เพือหลี
กเลียงความเสี
ยงที
จะเกิ
ดขึนกับ
่ ยวข้
่
ทีเกี
องกับการพัฒนาความ
รอบรู ้
ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ
1.ปั จจัยนา (Predisposing Factors) หมายถึง
่ นพืนฐานและก่
้
ปั จจัยทีเป็
อให้เกิดแรงจูงใจในการ
แสดงพฤติกรรมของบุคคล ได้แก่ ความรู ้ ความ
่ ค่านิ ยม การร ับรู ้ ซึงเป็
่ นปั จจัยภายในตัว
เชือ
้ (Enabling Factors)หมายถึงสิงที
่ ่
2.ปั
จ
จัยเอื
อ
บุคคล
่ าเป็ นในการแสดง
เป็ นแหล่งทร ัพยากรทีจ
้ กษะทีจะ
่
พฤติกรรมของบุคคล ชุมชนรวมทังทั
้
ช่วยให้บุคคลสามารถแสดงพฤติกรรมนันๆได้
่
้ ง่
และสามารถทีจะใช้
แหล่งทร ัพยากรเหล่านันซึ
่
เกียวข้
องกับราคา ระยะทาง เวลา ความยากง่ าย
่ ยวข้
่
ทีเกี
องกับการพัฒนาความ
รอบรู ้
ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ
3. ปั จจัยสนับสนุ น หรือปั จจัยเสริม
(Reinforcing Factors)
่ คคลจะได้ร ับหรือคาดว่า
เป็ นผลสะท้อนทีบุ
้ มีทง้ั
จะได้ร ับจากการแสดงพฤติกรรมนัน
่ เป็
่ นรางวัล และผลตอบแทน และการ
สิงที
่ มี
่ อท
ลงโทษ โดยได้จากคนอืนที
ิ ธิพลต่อ
่
ตนเอง เช่น เพือน
พ่อ/แม่ สามี ภรรยา ลู ก
ผู บ
้ งั คับบัญชา กฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ
้ อการ
เป็ นการสนับสนุ นและ/หรือยับยังต่
สถานศึก ษา เป็ นสถานที่ ส าค ญ
ั ที่
ส่ ง เสริม /ปลู กฝั งให้เ ด็ ก มี ค วามรู ้ คว าม
เข้าใจ มีเจตคติทดี
ี่ และมีการปฏิบต
ั ต
ิ ามสุข
บัญญัตแ
ิ ห่งชาติ สามารถจัดประสบการณ์
ในการเสริม สร า้ ง ทัก ษะที่จ าเป็ นและจัด
้ านวยต่ อ การปฏิบ ต
ปั จ จ ย
ั แวดล้อ มที่เอืออ
ั ิ
หรือ การมีพ ฤติก รรมสุ ข ภาพที่ถู ก ต้อ งได้
ั
อย่างสม่าเสมอจนเป็ นสุขนิ สย
สุขบัญญัต ิ
แห่งชาติ
คืออะไร ?
่ นพฤติกรรม
 ข้อกาหนดทีเป็
้ นฐานที
้
่ ง
ทางด้านสุขภาพขันพื
พึ
ปฏิบต
ั อ
ิ ย่างสม่าเสมอ
้
 ทางไปสู ก
่ ารมีสุขภาพดี ทังทาง
ร่างกาย จิตใจ สังคม ลดความ
่
เสียงต่
อการเกิดโรค
่
 ข้อปฏิบต
ั เิ พือการมี
สุขภาพดี
1.ดูแลร ักษาร่างกายและของ
ใช้สใะอาดทุ
ห้สะอาด
 อาบน้ าให้
กว ัน
 สระผม เป็ นประจา
้ั
 ต ัดเล็บมือ เล็บเท้า ให้สนอยู
่
เสมอ
 ถ่ายอุจจาระเป็ นเวลาทุกวัน
้ าทีสะอาด
่
 ใส่เสือผ้
เหมาะสมกับ
สภาพอากาศ
 ทาความสะอาดและจัดเก็บของ
ใช้
่
ความเสียงหากไม่
ปฏิบต
ั ิ
่ งคมร ังเกียจ
 โรคทีสั
้
วหนังต่างๆ
การติดเชือและโรคผิ
เช่น
้
-กลาก - เกลือน
- หิด - เหา  โรคอ
ั ตราย
้ น
เชือรา
ภู มแ
ิ พ้
หอบหืด
2. ร ักษาฟั นให้แข็งแรง
และ
้ั ก่อน
แปรงฟั
นทุ
ก
วั
น
 แปรงฟั
น
วันละ
2
คร
ง
อย่างถู กต้อง
นอน ตอนเช้า
 เลือกใช้ยาสีฟันผสมฟลู ออไรด ์
่ แร่ธาตุและวิตามิน
 กินอาหารทีมี
่
 หลีกเลียงกิ
นของหวานเหนี ยว
 ตรวจสุขภาพในช่องปากด้วย
ตนเอง
 พบทันตบุคลากรปี ละ 1 ครง้ั
่
ความเสียงหากไม่
ปฏิบต
ั ิ
 เหงือกอ ักเสบ
่
 มีกลินปาก
่
และปวดฟั น ซึงทรมานมาก
 อาหารไม่ย่อย ท้องอืด ปวดท้อง
โรคกระเพาะ
้ กลามเข้าโพรงประสาท เกิด
 เชือลุ
่
อ ันตรายต่ออว ัยวะอืนๆ
 ฟั นผุ
3.ล้างมือให้สะอาด ก่อนกิน
อาหาร
งสการขั
าย้าและ
1. และหลั
ล้างมือให้
ะอาด บ
ด้ถ่
วยน
สบู ่
2. ล้างมือบ่อยๆ จนเป็ นนิ สย
ั
 ก่อนเตรียมและปรุงอาหาร
 ก่อนกินอาหาร
 หลังใช้หอ
้ งน้ า ห้องส้วม
่
 หลังหยิบจับสิงสกปรก
 ก่อนและหลังการสัมผัสผู ป
้ ่ วย
่
ความเสียงหากไม่ปฏิบต
ั ิ
 โรคทางเดินอาหาร
- ท้องเสีย อุจจาระร่วง บิด
 ตับอักเสบ
 ผิวหนังอักเสบ
 ไข้หวัดใหญ่ ไข้หวัดนก
 โรคมือ เท้า ปาก
4. กินอาหารสุก สะอาด
ปราศจากสารอ ันตราย
่ สะอาด
 และหลี
กินอาหารสุ
กเลีกยงอาหารรสจั
ด สี

กิ
น
อาหารให้
ค
รบ
5
หมู
่
แต่
ล
ะหมู
่
ใ
ห้
ฉู ดฉาด
หลากหลาย
่
ในสัดส่วนทีเหมาะสม
กินผักให้มาก และกินผลไม้เป็ น
ประจา
่
หลีกเลียงอาหารรสจั
ด อาหารใส่ส ี
่
ความเสียงหากไม่
ปฏิบต
ั ิ
 โรคติดต่อ
- ท้องเสีย - อุจจาระร่วง - บิด พยาธิ
- ไข้หวัดนก
 โรคไม่ตด
ิ ต่อ
- ภาวะอ้วน - ทุพโภชนาการ เบาหวาน
- มะเร็ง - ความดันโลหิตสู ง หัวใจ
5. งดบุหรี่ สุรา สารเสพ
ติด
การพนั
น
และการส
า
ส่กอนทางเพศ
 ลด ละ เลิ
่
 ไม่เกียวข้
องกับสารเสพติดทัง้
การเสพและค้า
 ไม่เล่น ไม่สนับสนุ นการพนัน
 ส่งเสริมให้เด็ก เยาวชน และ
บุคคลในครอบคร ัวมีความ
ร ับผิดชอบต่อตนเอง ครอบคร ัว
และสังคม
่
ความเสียงหากไม่
ปฏิบต
ั ิ
 ผลเสียต่อสุขภาพกาย
่
- สุขภาพเสือมโทรม
- มะเร็ง
 ผลเสียต่อสุขภาพจิต
- มีความผิดปกติทางจิตใจ - ควบคุม
ตัวเองไม่ได้
- ประสาทหลอน
 ผลเสี
ยต่อครอบคร ัว ชุมชน สังคม
- เสียทร ัพย ์สิน - เกิดปั ญหาครอบคร ัว
- ปั ญหาสังคม
6.สร ้างความสัมพันธ ์ใน
ครอบคร ัวให้อบอุน
่
 ปลู กฝั งให้สมาชิกในครอบคร ัว
เห็นความสาค ัญ
ของแต่ละคน
้
 ให้ความร ัก เอืออาทร
ห่วงใยก ัน
และกัน
 สร ้างบรรยากาศในการอยู ่รว่ มกัน
ให้มค
ี วามสุข
 หาโอกาสทากิจกรรมร่วมกันใน
ครอบคร ัว
7. ป้ องกันอุบต
ั ภ
ิ ย
ั ด้วยการ
ประมาท
ปฏิบต
ั ต
ิ ไม่
ามกฎแห่
งความ
ปลอดภัย
 ภายในบ้าน
่
่ างาน
 ทีโรงเรี
ยน ทีท
 ในการเดินทาง
่
ความเสียงหากไม่
ปฏิบต
ั ิ
่ บต
ความประมาทนามาซึงอุ
ั เิ หตุ
และอุบต
ั ภ
ิ ย
ั
 เกิดการบาดเจ็บ
 สู ญเสียทร ัพย ์สิน เงินทอง
เสียเวลา
 เสียอวัยวะ เกิดความพิการ
 เสียชีวต
ิ
8. ออกกาลังกาย
สม่าเสมอ
การออกก
าลังกาย
เป็ นการ
และตรวจสุ
ขภาพ
้ ข้อ
บริหารปอด หัวใจ กล้ามเนื อ
ประจ
าปี ยวะต่างๆ ให้แข็งแรง
ต่อ และอวั
จิตใจแจ่มใส ผ่อนคลาย
ความเครียด
มีภูมค
ิ ม
ุ ้ กันโรค ทาให้รูปร่างและ
บุคลิกดี
เป็ นการใช้เวลาว่างอย่างเป็ น
ประโยชน์
8. ออกกาลังกาย
สม่าเสมอ
และตรวจสุ
ข
ภาพ
่
 เคลือนไหวออกแรงใน
ประจ
าปีาวัน
ชี
วต
ิ ประจ
สะสมอย่างน้อย 30 นาที ต่อวัน
่ นประจา 3 - 5
 ออกกาลังกายทีเป็
วัน
ต่อสัปดาห ์
 ตรวจสุขภาพประจาปี ตาม
ความเหมาะสมอย่างน้อยปี ละ 1
9. ทาจิตใจให้รา่ เริงแจ่มใส
อยู ่เสมอ
่
่
 หมันหากิ
จกรรม เพือเสริ
มสร ้างความ
กระตือรือร ้น
ความร่าเริงแจ่มใสให้ชวี ต
ิ และคลาย
เครียด
่
่ า
 มองโลกในแง่ ด ี มองบางเรืองที
น่
ราคาญ
่
เป็ นเรืองตลกขบขั
น
่ ปัญหาทีไม่
่ สบายใจควรหาทาง
 เมือมี
ผ่อนคลาย
่ั
 พัฒนาอารมณ์ให้มนคง
ด้วยการฝึ ก
10. มีสานึ กต่อส่วนรวมร่วม
สร
้างสรรค
์สั
ง
คม
่
 ช่วยกันดู แลร ักษาสิงแวดล้อม
่
 ลด / หลีกเลียงการใช้
วส
ั ดุท ี่
ก่อให้เกิดมลภาวะ
 มีสานึ กในการป้ องกันการแพร่เชือ้
โรค เช่น
 ใส่หน้ากากอนามัย ใช้สว้ มถู ก
้
สุขลักษณะ ทิงขยะ
่
ในทีรองร
ับ กาจัดขยะ กาจัดน้ าทิง้
อย่างถู กต้อง
 ใช้ทร ัพยากรอย่างประหยัด
ตนเอ
ง
1. ดูแลร ักษาร่างกายและของใช้ให้สะอาด
2. ร ักษาฟั นให้แข็งแรงและแปรงฟั นทุกว ันอย่าง
3. ล้างมือให้สะอาดก่อนกินอาหารและหลังการข
4. กินอาหารสุกสะอาดปราศจากสาร
่
และหลี
ก
เลี
ยงอาหารรสจั
ดสี
อ ันตราย
8.ฉูออกก
ดฉาดาลังกายสม่าเสมอและตรวจสุขภาพปร
9. ทาจิตใจให้รา่ เริงแจ่มใสอยู ่เสมอ
ครอบค 6.สร ้างความสัมพันธ ์ในครอบคร ัวให้อบอุน
่
ร ัว
5. งดบุหรี่ สุรา สารเสพติด การพนันและการ
ส
าส่
อองกันอุ
นทางเพศ
7.
ป้
บต
ั ภ
ิ ย
ั ด้วยการไม่ประมาท
สังคม
10. มีสานึ กต่อส่วนรวมร่วม
สร ้างสรรค ์สังคม
ยุทธศาสตร ์การพัฒนาพฤติกรรม
สุขภาพของคนไทย
เป้ าประสง
ค์:
ประชาชนมีความรอบรู ้ด้านสุขภาพและ
่ กต้อง
พฤติกรรมสุขภาพทีถู
เด็กและเยาวชน อายุ 7-18 ปี
มี HL.และ HB. ตามแนวทาง
สุขบัญญัตแ
ิ ห่งชาติ 77
โรงเรียนส่งเสริมสุข
บัญญัตแ
ิ ห่งชาติ
้
ประชาชนอายุ 15 ปี ขึน
ไป มี HL. และ HB. 3อ. 2
ส. ถูกต้อง
จังหวัด
่
หมู ่บา้ นปร ับเปลียน
พฤติกรรมสุขภาพ
สถานบริการสุขภาพทุกระดับมี
การดาเนิ นงาน
่
แนวทางการดาเนิ นงานสุข
บัญญัตแ
ิ ห่งชาติ
1. สร ้างทีมงาน
2. ศึกษา วิเคราะห ์ข้อมู ล
3. วางแผนและออกแบบกิจกรรม
การเรียนรู ้
4. จัดกิจกรรมการเรียนรู ้
5. จัดสภาพแวดล้อม
6. ประเมินผล
7. ขยายผลสู ค
่ รอบคร ัวและ
ชุมชน
การสนับสนุ นการดาเนิ นการ
พัฒนาศ ักยภาพบุคลากรสาธารณสุขใน
้ ่ ( รพ.สต. ) เพือสนั
่
พืนที
บสนุ น/ผลักดัน
การดาเนิ นงาน
่
- หมู ่บา้ นปร ับเปลียนพฤติ
กรรมลดโรคฯ
- โรงเรียนสุขบัญญัตแ
ิ ห่งชาติ
่ สนับสนุ นการจัด
 จัดทาองค ์ความรู ้/สือ
กิจกรรมการเรียนรู ้
- สนับสนุ นให้แก่โรงเรียนเป้ าหมาย และ
่
 จัดเวที
แลกเปลี
ยนรู ้ / มหกรรม
สพฐ.แต่
ละเขตยนเรี
วิชาการ

Healthykid.moph.go.th
กองสุขศึกษา
กรมสนับสนุ นบริการสุขภาพ กระทรวง
สาธารณสุข www.hed.go.th
โทร
0-2590-1620 Fax 0-2590-1672