تکنولوژی انتقال
Download
Report
Transcript تکنولوژی انتقال
انتقال تکنولوژی
(Technology Transfer)
مفهوم تکنولوژی
تکنولوژی را می توان کلیه دانش ها ،ابزارها،روش ها و سیستم های بکار رفته
در ساخت محصوالت و ارایه خدمات ،تعریف کرد .در بیانی ساده تر ،تکنولوژی
روش انجام کار و ابزاری است که توسط آن به اهداف خود نایل می شویم.
زلنی ،چنین عنوان می کند که هر تکنولوژی شامل سه جزء قابل تمایز از یکدیگر
و دارای اهمیت یکسان است.این اجزا عبارتند از:
سخت افزار
نرم افزار
مغزافزار
عالوه بر سه جزء باال ،جزء دیگری نیز باید بطور مستقل در نظر گرفته شود:
دانش فنی
دانش و تکنولوژی
تکنولوژی ،دانش الزم برای ساخت کاالها ،ارایه خدمات بهتر و اداره بهتر
منابعی است که باارزش ومحدودند.
توسعه و پیشرفت تکنولوژی،گسترش دانش را به دنبال خواهد داشت.
تحوالت تکنولوژی اطالعات درنیمه دوم قرن بیستم ،به حجم اطالعات
موجود جهان افزوده است.این امر باعث انفجار دانش و موجب تحوالت و
پیشرفت های عظیمی در تکنولوژی شده است.
طبقه بندی تکنولوژی
New technologyتکنولوژی جدید :
هر نوع تکنولوژی که جدیدا تولید یا اجرا شده ای است که اثری بارز و مشخص
بر روش تولید کاالها یا ارائه ی خدمات توسط یک شرکت دارد ،یک تکنولوزی
جدید به حساب می اید .نمونه ی چنین تکنولوژی ای ،یک نرم افزار جدید
کامپیوتری است که می تواند نقشه های مهندس ی ترسیم کند و لذا جایگزین
ترسیم دستی شود .نمونه ی دیگر یک وب سایت اینترنتی است که برای بازاریابی
محصوالت شرکت طراحی شده است .لزومی ندارد که این تکنولوژی برا ی دنیا
جدید باشد ،بلکه همین طور که برای شرکت جدید باشد کافی است .ممکن است
که این تکنولوژی سالها پیش توسط دیگران طراحی و استفاده شده باشد ،اما
هر وقت که برای اولین بار در موقعیت جدید استفاده و معرفی شود ،به عنوان یک
تکنولوژی جدید طبقه بندی می گردد .تکنولوژی جدید ،اثری عمیق بر بهبود بهره
وری و حفظ جایگاه رقابتی یک شرکت دارد.
Emerging technologyتکنولوژی نوظهور:
در تعریف تکنولوژی نوظهور می توان گفت که هر نوع تکنولوژی است که هنوز به طور کامل
تجاری و به بازار عرضه نشده باشد ،اما ظرف حدود ۵سال آینده این چنین خواهد شد .ممکن
است در حال حاضر کاربرد آن محدود باشد ،اما انتظار می رود در آینده به شکلی قابل مالحظه
تکامل یابد.نمونه های تکنولوژی نوظهور عبارتند از :مهندس ی ژنتیک ،نانو تکنولوژی ،ابر
رسانایی و اینترنت به عنوان جایگزینی برای کامپیوتر شخص ی .
تکنولوژی های نوظهور صنایع جدید خلق می کنند و ممکن است باعث منسوخ شدن
تکنولوژی های موجود شوند .این تکنولوژی ها می توانند موجب بروز تغییراتی بزرگ در
نهادهای اجتماعی و در خود اجتماع شوند.
High technologyتکنولوژی پیشرفته:
واژه ی تکنولوژی پیشرفته ( )High Techبه تکنولوژی های مدرن یا پیچیده اطالق می شود .اگر شرکتی
ویژگی های زیر را دارا باشد ،آنگاه آن شرکت را بهره مند از تکنولوژی پیشرفته می نامند .طیف گسترده ای از
صنایع که مشخصاتی خاص دارند از این تکنولوژی ها استفاده می کنند.
ویژگیهای یک شرکت High Techعبارتند از :
از کارکنان با تحصیالت باال استفاده می کنند .تعداد زیادی از کارکنان آن را دانشمندان و مهندسان تشکیل
می دهند.
تکنولوژی اش با سرعت بیشتری از دیگر صنایع در حال تغییر است.
با نوآوری تکنولوژیک رقابت می کند.
بودجه ی تحقیق و توسعه ی آن باالست( .نسبت مخارج تحقیق و توسعه به فروش ۱ ،به ۱۰است یا دو
برابر میانگین صنعت باشد).
می تواند ار تکنولوژی برای رشد سریع استفاده کند و با ظهور تکنولوژی رقیب بقایش تهدید می شو
Low technologyتکنولوژی بسیط
واژه ی تکنولوژی بسیط ( )Low technologyبه آن دسته از تکنولوژی هایی اطالق
می شود که در بخش های بزرگی از جامعه ی انسانی گسترده شده اند.
ویژگی صنایعی که از تکنولوژی بسیط استفاده می کنند :
استفاده از کارکنانی با سطح آموزش یا مهارت نسبتا پایین
استفاده ازعملیات دستی یا نیمه خودکار
مخارج تحقیقی پایین است(زیر میانگین صنایع).
تامین نیازهای اساس ی انسان با محصوالت تولید شده
پایه ی تکنولوژی مورد استفاده باثبات است و چندان تغییر نمی کند.
Medium technologyتکنولوژی متوسط
تکنولوژی متوسط در اینجا شامل مجموعه ای گسترده از تکنولوژی است که بین
تکنولوژی های پیشرفته و تکنولوژی های بسیط قرار می گیرند .این واژه به
تکنولوژی های بالغی اطالق می گردد که در مقایسه با دیگر تکنولوژی ها ،بیشتر و
راحت تر تحت تاثیر انتقال تکنولوژی قرار می گیرد .صنعت خودکار و کاالهای
مصرفی از این نوع تکنولوژی بهره می گیرند
Appropriate technologyتکنولوژی مناسب
از این مفهوم برای نشان دادن یک تناسب و هماهنگی خوب بین تکنولوژی مورد استفاده و منابع
الزم برای بهره برداری بهینه از آن ،استفاده می کنند .این تکنولوژی می تواند از هر سطحی باشد.
(بسیط ،متوسط یا پیشرفته) .مثال وقتی زیر ساخت مناسب یا کارکنان ماهر وجود ندارند،
استفاده از تکنولوژی پیشرفته غیر معقول و غیر منطقی است و این مشکلی است که بسیاری از
کشور های در حال توسعه ،از جمله کشور ما که می خواهند تکنولوژی استفاده شده در
کشورهای صنعتی را وارد و منتقل کنند ،با آن مواجه می شوند .ممکن است این دسته از
کشورها به خرید تکنولوژی های پیشرفته در مواردی اقدام کنند که تکنولوژی متوسط ،مناسب
تر و موثرتر است .به کارگیری سطح مناسبی از تکنولوژی به بهره برداری و استفاده ی بهتر از منابع
انسانی و کارایی بیشتر فرایند تولید منجر می شود.
روند تغییرات تکنولوژی
حجم و سرعت تغییرات تکنولوژی در سالهای اخیر چشمگیر بوده است.نرخ سریع نوآوری
تکنولوژی،سبب شده تا تکنولوژی به عنوان عامل موثر بررشد اقتصادی و توان ملی قلمداد شود.
تغییرات تکنولوژی آنقدر گسترده و وسیع بوده که دنبال کردن آن توسط افراد و گاهی سازمان ها،بسیار
دشوار است.
تغییرات تکنولوژی قرن بیستم؛ الگوهای استخدام و تغییرات جتماعی راشدیدا تحت تاثیر قررداده
است.
تکنولوژی تولید،فرصت های اشتغال را افزایش داده و حدودا 73درصد از نیروی کار را به خود
اختصاص داده است.
در دهه،90تکنولوژی اطالعات باعث تغییر دیگری در اشتغال شد،تحولی که در بخش خدمات به وقوع
پیوست.
با توجه به نرخ شدید تغییرات تکنولوژی،مدیران موفق آنهایی هستند که از تغییرات به نفع سازمانشان
استفاده کنند .نقش مدیریت،در محیط تکنولوژیک نستا پایدار ،قابل پیش بینی ،بهینه سازی استفاده
از منابع موجود است.
تعریف انتقال تکنولوژی
انتقال تکنولوژی زنجیره به هم پیوسته فعالیت های هدف داری
است که طی آن مجموعه مولفه های تکنولوژی در مکانی بجز مکان
اولیه ایجاد تکنولوژی ،در آموزش و جذب و همچنین توسعه و
تکامل و در کاربرد های هرچه گسترده تر مورد بهره برداری قرار گیرد.
انگیزه های انتقال تکنولوژی:
انگیزه های انتقال دهنده تکنولوژی:
*کسب سود
*فروش تکنولوژی منسوج شده
*رقابت با سایر شرکت ها و تسخیر بازار
*آزمون تکنولوژی در کشور های دیگر
*انتقال تکنولوژی هایی که موجب آلودگی محیط زیست است
*برقراری روابط بین املللی
انگیزه های گیرنده تکنولوژی:
*توسعه اقتصادی و اجتماعی
*تولید کاال وخدمات و ایجاد اشتغال
*تبدیل مواد اولیه و جلوگیری از صادرات آنها
*گران بودن سرمایه گذاری در امر پژوهش و تحقیق
*قطع وابستگی اقتصادی
*استقالل ملی
اشکال انتقال تکنولوژی:
الف .انتقال تکنولوژی بدون واسطه:
.1
.2مبادله اطالعات از طریق تماس های بین املللی
.3استفاده از نشریات تخصص ی و کتب علمی
.4شرکت در نمایشگاه های بین املللی
.5اعزام کارشناس و دانشجو به خارج
.6انتقال تکنولوژی از طریق پژوهش و تحقیق (تکنولوژی درون زا)
خرید ماشین آالت ،تجهیزات و قطعات
ب .انتقال تکنولوژی با واسطه:
.1
انعقاد قرارداد بصورت کلید در دست
.2
خرید دانش فنی و دعوت از کارشناسان خارجی
.3
مشارکت
.4
از طریق قراردادهای خرید خدمات مهندس ی و کمک های فنی
.5
روش های اعطای پروانه یا خرید حق االمتیاز
.6
استخدام متخصصان و پیمانکاران خارجی
فرآیند انتقال تکنولوژی:
انتقال تکنولوژی فرآیند پیچیده و دشواری است .خرید و انتقال بدون
مطالعه و بررس ی عواقب زیان باری خواهد داشت.
بنابراین انتقال تکنولوژی بعنوان فرآیندی که از طریق آن تکنولوژی
وارداتی به گونه ای کسب شود که نه تنها برای تولید کاال وخدمات باشد
بلکه زمینه ای جهت خلق تکنولوژی جدید باشد.
فرآیند انتقال تکنولوژی دشوار و منظم است .و بدون نگرش سیستمی
به مراحل انتقال تکنولوژی و اعمال مدیریت صحیح اگر هم انتقالی
صورت گیرد این انتقال در حد انعقاد قرارداد و خرید مواد و ماشین آالت
متوقف می گردد.
مراحل انتقال تکنولوژی(به عنوان یک فرآیند)
*مطالعه مقدماتی تا اجرای قرارداد
*دریافت تکنولوژی از انطباق تا مرحله توسعه و اشاعه تکنولوژی
*ایجاد تکنولوژی ملی
مطالعه مقدماتی و اجرای قرارداد:
*مطالعه مقدماتی و انتخاب تکنولوژی مناسب
*بررس ی و شناخت نسبت به دارندگان تکنولوژی مورد نظر
*مکاتبه و تماس با دارندگان تکنولوژی
*بررس ی پیشنهادات صاحبان تکنولوژی
*انتخاب انتقال دهنده تکنولوژی
*مذاکره و چانه زنی جهت کسب بهترین شرایط ممکن
*تهیه پیش نویس قرارداد
*اجرا
دریافت تکنولوژی از انطباق تا مرحله توسعه و اشاعه آن:
.1
انطباق تکنولوژی با شرایط ویژه داخلی
.2
جذب تکنولوژی
.3
کاربرد تکنولوژی
.4
توسعه تکنولوژی
.5
اشاعه تکنولوژی
ایجاد تکنولوژی ملی:
اگ ررر مراح ررل انتق ررال تکنول رروژی بدرس ررتی و س ررازمان یافت رره انج ررام ش ررود ،گیرن ررده تکنول رروژی
قاعدتا باید توانایی هرای الزم را بررای خلرق تکنولروژی نروین و ایجراد تکنولروژی ملری بدسرت
آورده باشد.
ایجرراد سررازمان هررای ملرری تکنولرروژی جهررت ایجرراد همرراهنگی بررین نهرراد هررای مختلررف انتقررال و
ترردوین سیاسررت هررای کامررل و قطعرری در جهررت قطررع وابسررتگی تکنولوژیررک و اجرررا ی آنه را بررا
برنامه ای دقیق.
ملرری کررردن تکنولرروژی وارداترری زمررانی امکرران پررذیر اسررت کرره وررس از جررذب و توسررعه و اشراعه
آن در س ررطح جامع رره ،کش ررورها ق ررادر ش رروند ب ررا بس رری نیروه ررای مل رری و ایج رراد نه رراد ه ررای
پژوهشر ی در صررنایع و دانشررگاه هررا خررود برره طراحرری و تولیررد کرراال و خرردمات مررورد نیرراز جامعرره
بپردازند.
انتقال تکنولوژی و طبقه بندی آن
-1انتقال بین املللی تکنولوژی :انتقالی است که از مرزهای بین امللی عبور کرده
و وارد کشورهای دیگر می شود .
-2انتقال منطقه ای تکنولوژی :در یک کشور ولی از مکانی به مکان دیگر
انتقال می یابد .
-3انتقال میان – صنعتی تکنولوژی :حالتی است که تکنولوژی از یک صنعت
به صنعت دیگر منتقل می شود .
-4انتقال میان – شرکتی تکنولوژی :از شرکتی به شرکت دیگر منتقل می شود
.
-5انتقال درون شرکتی تکنولوژی :که در این حالت تکنولوژی در بخش ی از
شرکت ایجاد شده مثال در بخش تحقیق و توسعه و سپس به بخشهای دیگر
شرکت انتقال می یابد .
کانالهای انتقال بین املللی تکنولوژی
کانال های رسمی انتقال تکنولوژی :
سرمایه گذاری مستقیم خارجی
توافقنامه های استفاده از امتیاز
واردات کاالهای سرمایه ای
تحصیل و آموزش خارجی
پروژه های کلید در دست
مشاوره های فنی
کانالهای انتقال بین املللی تکنولوژی
کانال های غیر رسمی انتقال تکنولوژی :
استخدام پرسنل فني و علمي
مشارکت در تجارت
جهانی (مانند کشورهای جنوب شرق آسیا)
مهندس ي معكوس
خريد و واردات ماشین آالت و دريافت كمك هاي فني به وسيله سازندگان اصلي ماشین آالت
برگزاري كنفرانسها و نمايشگاههاي كتاب ،انتشارات مقاالت و نمايشگاههاي بین املللي و تجاري ،صنعتي
اعزام نیرو به خارج ،براي آموزش و كسب تجربيات عملي
کانالهای سنتی انتقال تکنولوژی
-1کانالهای عمومی :در این حالت به صورت ناخوآگاه و سهوی صورت می گیرد یعنی منبع
آن در تولید آن هیچگونه محدودیتی قرار نمی دهد و این اطالعات در اختیار عموم قرار می
گیرد .مانند کنفرانسها ،سمینارها ،دروس برگزار شده و ....
-2کانالهای مهندس ی معکوس :در این حالت با در دست داشتن آن تکنولوژی البته به
شرط آن که حق امتیاز و حق مالکیت در آن تکنولوژی مطرح نباشد آن تکنولوژی را به
روشهای مهندس ی معکوس و رمزگشایی کردن آن و همانند سازی که در این فرایند
مشارکت فعال منبع تکنولوژی مطرح نمی باشد البته نمی توان دانش اصلی و درونی
سازنده اصلی را انتقال داد و معموال چنین دانش ی در فرایند توسعه محصول حاصل می
شود – با توجه به محدودیتهای اعمال شده برای کشور از ما این کانال انتقال تکنولوژی
بسیار استفاده شده است .
-3کانالهای انتقال برنامه ریزی شده :از مهمترین کانالهای انتقال تکنولوژی محسوب می
شود ،زیرا در این انتقال بر اساس موافقت مالک آن وطی قرار دادها و توافق نامه
های مختلفی امکان پذیر است که این توافقات مجوزی برای انتقال تکنولوژی
محسوب می شود .
موارد
· خرید حق امتیاز :در این نوع دریافت کننده یا به صورت یکجا و یا به صورت پرداختی اولیه به عالوه
درصدی از میزان فروش حق بهره گیری از فرد دیگری را خریداری می کند .
· فرانشیز :نوعی خرید حق امتیاز است ولی تفاوت آن این است که منبع تکنولوژی نوعی حمایت مداوم را به
دریافت کننده عرضه می دارد .
· سرمایه گذاری مشترک :در این نوع از سرمایه گذاری طرفین با تخصیص منابع و یا سرمایه وارد مشارکتی در
جهت تولید و ارائه آن تکنولوژی می پردازند .
· پروژه کلید در دست :پروژه کاملی را از یک منبع خارجی خریداری می کندو پروژه طراحی شده ،پیاده شده و
آماده راه اندازی و تحویل می گردد .البته الزم به ذکر است که بعض ی از صاحبان تکنولوژی مایل به چنین
کاری نمی باشند و نمیخواهند حق امتیاز پروژه خود را انتقال دهند .
· سرمایه گذاری مستقیم خارجی :در این حالت کشوری دیگر در کشور مقصد سرمایه گذاری می کند با این
کار هم از منابع آن کشور از جمله نیروی کار و منابع طبیعی آن کشور استفاده می کند و از طرف دیگر کشور
دریافت کننده نیز از دانش و تکنولوژی ارائه شده استفاده می کند الزم به ذکر است که با این کار هم
تکنولوژی و شرکت خود را به سمت جهانی شدن سوق می دهد زیرا یکی از راههای جهانی شدن سرمایه گذاری
در کشورهای دیگر است و عالوه بر این می تواند طول عمر تکنولوژی خود را افزایش داده و از معافیتهای
مالیاتی استفاده می کند زیرا اکثر کشورها این قابلیت را دارند .
· کنسرسیم فنی و پروژه های تحقیقاتی مشترک :در این حالت چون منابع هر کدام به میزان کافی نمیباشد با
همکاری و فعاالیتهای مشترک دست به تولید و انتقال تکنولوژی می زنند و معموال بین دو کشور و یا دو شرکت
بزرگ رخ می دهد .
مدل سنگاپور
می توان از موفقیت های سنگاپور در مسیر توسعه اقتصادی ،در س های زیادی آموخت.عوامل موفقیت
را می توان از سخنرانی نخست وزیر سنگاپور ،استخراج کرد .نخست وزیر سنگاپور در سخنانش ،مبانی
توسعه را بر میشمرد .بعض ی از نکات مورد نظر وی به شرح زیر است:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
.9
ایجاد و حفظ دولتی سالم و کارآمد که مورد قبول مردم باشد.
پرهیز از جدل ها و جنجال های داخلی در جهت وحدت ملی
حرکت در جهت نقاط قوت موجود
تشویق به صرفه جویی در جهت افزایش سرمایه گذاری و پرهیز از گرفتن وام های خارجی
تشویق پروژه های خانوادگی و صنایع محلی برای خلق فرصت های اقتصادی و جلوگیری از مهاجرت
مردم به شهر های بزرگ
هدر ندادن سرمایه ها در پروژه های بزرگ
تشویق سرمایه گذاری ،توسط سرمایه گذاران کوچک و سرمایه گذاران چندملیتی
ارتقاء سطح تحصیالت
تدوین استراتژی های کارآمد انتقال تکنولوژی
سنگاپور استراتژی خود را حول محورتبدیل شدن به مرکز منطقه ای خدمات تجاری بنا نهاد.
انتقال تکنولوژی در تایوان
روش تایوان در مسیر انتقال تکنولوژی و توسعه تکنولوژیک کشور ،نیز یکی از موارد
موفق است .در تایوان ،تحقق و توسعه تکنولوژی صنعتی توسط شرکتی غیرانتفاعی
بنام موسسه تحقیقات تکنولوژی صنعتی ،گسترش یافته است.
تایوان ،موسسه ITRIرا در مکانی مجاور دو دانشگاه معتبر علم و تکنولوژی خود
(دانشگاه ملی tsinghuaو دانشگاه ملی )chiao- tungقرار داده است.
پروژه های مورد نظر ITRIبه کارخانجات بخش خصوص ی فعال در پارک صنعتی ،
محول می شوند .همکاری ادارات دولتی،شرکت های غیرانتفاعی و صنایع خصوص ی
تایوان در امر انتقال تکنولوژی های صنعتی ،بسیار موفق بوده است.
انتقال ملی تکنولوژی در امریکا
امریکا بزرگترین تولید کننده تکنولوژی در جهان است .پیشتازی امریکا در عرصه علم
را می توان از ارقام چشمگیر برندگان جایزه نوبل علمی مشاهده کرد.امریکا از نظر
خلق تکنولوژی نیز برتر است.
یکی از عوامل اصلی ایجاد توان رقابتی و خلق ثروت ،نحوه راهیابی تکنولوژی به بنگاه
های خدماتی و تجاری است.انتقال تکنولوژی در قلب این موضوع قرار دارد .با علم
به این حقیقت ،دولت مرکزی ،انتقال تکنولوژی را فعالیتی بسیار با اهمیت تلقی
کرده است.
دولت نیز با حرکت به سمت مشارکت موثر و سرمایه گذاری مشترک تکنولوژیک با
بخش خصوص ی ،سیاست تکنولوژی خود را تقویت کرده است.
دوره بعد از جنگ سرد ،انگیزه های فراوانی برای انتقال تکنولوژی از آزمایشگاه های
ملی و دفاعی به بخش خصوص ی فراهم آورده است.یکی از استراتژی ها برای باقی
ماندن ،دست یابی به خوداتکایی بیشتر از طریق فروش و انتقال تکنولوژی به بخش
خصوص ی است.
تعریف :
هزینههای انجام فعالیتهای مختلف الزم جهت حصول اطمینان از انتقال «دانش چگونگی» مورد نیاز،
هزینه انتقال تکنولوژی نامیده می شود.
هزینه های انتقال تکنولوژی ،شامل هزینه های انتقال و جذب همه دانش مرتبط با آن است.
ً
هزینه های انتقال تکنولوژی ،شامل همه هزینه های ایجاد یک کارخانه نمی شود .مطمئنا،
مهارت های خیلی زیادی از سایر صنایع (مثل مهندس ی طراحی) ،برای طراحی کارخانه ،ساخت
کارخانه و نصب تجهیزات مورد نیاز است .همه این مهارت ها نباید منتقل شوند تا از موفقیت
پروژه اطمینان حاصل کنیم.
در سطح عملیاتی ،هزینه های انتقال تکنولوژی در چهار گروه قرار می گیرند:
هزینه های تبادالت تکنولوژیکی پیش مهندس ی :شامل انتقال خصوصیات پایه تکنولوژی به
تحویل گیرنده ،همچنین بینش و بصیرت الزم منتقل می شود
فرآیند یا مهندس ی محصول و طراحی
هزینه
های مهندس ی مرتبط با فرآیند طراحی و مهندس ی ا
محصول .اگر تکنولوژی تجاری شده باشد ،انتقال احتماال با کمترین تغییرات در نقشه های
مهندس ی انجام می شود.
هزینه پرسنل R&Dدر تمامی فازهای پروژه انتقال (دستمزد و مخارج)
هزینه های آموزش های پیش از راه اندازی ،و هزینه های تولیدی
هرچند خیلی از فاکتورهای مؤثر بر هزینه های انتقال تکنولوژی در سطح بین املللی با
داخل کشور شبیه هم است اما باز هم تفاوت هایی در این زمینه مشاهده می شود .به
دالیلی هزینههای انتقال بین املللی بیشتر است:
مسافت
ارتباطات-تفاوت زبان ها
استانداردهای اندازه گیری و واحدهای سنجش
تفاوت های فرهنگی بین ملت ها
تفاوت در میزان توسعه اقتصادی کشورها
تفاوت در ساختارهای اجتماعی – اقتصادی کشورها
این هزینه شامل هزینه های مستقیم و غیر مستقیم می شود.
هزینه مستقیم شامل پرداخت قطعی برای کسب عناصر فنی (تکنولوژیک) مورد لزوم جهت
تولید می شود.
هزینه غیر مستقیم انتقال شامل کلیه مخارجی است که دریافت کننده به دنبال اعمال کنترل و
یا محدودیت های فنی توسط انتقال دهنده متحمل می شود.
هزینه مستقیم (تعریف کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل):
هزینه های مستقیم شامل حق استفاده از گواهینامه ها ،مجوزها ،عالئم تجاری ،شناخت فنی
و دانش الزم برای انجام مطالعه ،ساختن و به کار اندازی و بهره برداری از پروژه .بخش بعدی
هزینه های مستقیم ،شامل اطالعاتی است که مرتبط با مجوز نمی باشد .هزینه های مستقیم
می تواند یک مبلغ مشخص ،ثابت و قطعی ،یا درصدی از رقم کل فروش یا یک نرخ ثابتی از
تعداد واحد تولید یا درصدی از ارزش افزوده و یا درصدی از سود باشد.
کلی ههه پرداخ ههت ه ههای مرب ههوی ب ههه اف هزایش در قیم ههت خری ههد م ههواد،ابزار تولی ههد و واس ههطه ای ک هه
توافق نامه انتقال مشخص می کند.
پرداخههت کلیههه منههافع بههه انتقههال دهنههده ،هنگههامی کههه پرداخههت بابههت تکنولههوژی دریههافتی ،شههکل
مشارکت انتقال دهنده در سرمایه دریافت کننده را به خود می گیرد.
محدودیت صادرات ،تولید و خرید
کثرت هزینه های انتقال ،تولید دریافت کننده را در همان سطح بازدهی ،ولی بسیار گرانتر و سرمایه برتر از هزینه
تولید منبع می نماید.
یک قسمت از این هزینه ها شکل سرمایه گذاری به خود می گیرد .میزان سرمایه گذاری ها را افزایش می دهد و در
نتیجه هزینه ثابت تولید افزایش پیدا می کند .مانند کلیه هزینه های مربوی به تجهیزات تولید و خدمات ،نصب و
راه اندازی.
قسمت دیگر این هزینه ها ،شامل افزایش هزینه های متغیر تولید است .مانند هزینه های مربوی به کاالهای
واسطه ای تولید.
در نتیجه هزینه های تولید محصوالت ناش ی از تکنولوژی وارداتی در این حالت همواره شکل
تورمی داشته و منجر به بازده غیراقتصادی تولید می شود.
در هر صورت دریافت تکنولوژی خارجی ،موجب خروج ارز قابل توجه از کشور دریافت کننده و
کاهش نرخ بازدهی می شود.
اصول و مبانی موفقیت در انتقال تکنولوژی:
در تعیین برنامه و اهداف طرح انتقال تکنولوژی توجه به عوامل زیر می تواند تاثیر گذار و
به نوعی متضمن موفقیت طرح باشد:
-١تعریف فرآیند
-٢شناسایی کامل توانمندیهای فرآیند
-٣تناسب فرآیند با شرایط گیرنده
-٤مدیریت صحیح تغییرات فرآیند
-٥تنظیم و تدوین انتظارات و حرکت در جهت تامین
-٦اجرا و مدیریت طرح و فرآیند انتقال
-٧شناسایی و مدیریت تعامالت و روابط کاری
مهمترین عوامل تعیین کننده سطح تکنولوژی در یک کشور :
•سطح سواد مردم.
• درصد بودجه تحقیقاتی به کل درآمد ناخالص ملی.
• سهم ارزش افزوده صنایع سنگین به ارزش کل صنایع.
• سطح آموزش عالی کشور یا نسبت کل دانشجویان به کل جمعیت.
• سطح علمی کشور یا نسبت تعداد پژوهشگران در ده هزار نفر از جمعیت کل کشور.
مدل 7cدر انتقال موفق تکنولوژی
-١زمینه (:)context
انتقال تکنولوژی در خالء اتفاق نمی افتد .عملکرد یک تکنولوژی انتقال یافته به دامنه وسیعی از عوامل وابسته
است:
• عملکرد تکنولوژی به طور محسوس ی تحت تاثیر زیرساخت های وشتیبانی و دسترس ی به مهارت های مدیریتی ،نظارت
و تعمیرات قرار دارد.
ا
• تکنولوژیی که دریک دوره زمانی واجد شرایط است الزاما برای دوره های دیگر مناسب نخواهد بود.
• ضوابط عملکردی تکنولوژی ممکن است در نتیجه اطالعات جدید و یا تغییر ارزش و نگرش ،تغییر کند.
-٢چالش ها(:)Challenges
موانع زیادی بر سر راه انتقال تکنولوژی قرار دارد .طبیعت و شدت چنین چالش هایی به مواردی نظیر شرایط محیطی
غالب ،تنوع تکنولوژی ،کاربردهای خاص آن و ویژگی های تامین کننده و گیرنده تکنولوژی بستگی دارد:
• عدم منبع یابی مناسب برای تکنولوژی
• موانع محیطی بر سر راه عملکرد بهینه تکنولوژی
• اطالعات ناکافی و غیرقابل اطمینان و...
شرکت های کوچک و متوسط بیشتر تحت تاثیر این چالش قرار دارند.
مدل 7cدر انتقال موفق تکنولوژی
-٣انتخاب(:)Choice
الزامات گوناگون در انتخاب تکنولوژی مناسب:
• نیازها بایستی تعریف ،ثبت و درک شوند.
• گزینه های گوناگون برای تکنولوژی های مناسب (از لحاظ محیطی ،اقتصادی و اجتماعی) بایستی مد نظر قرار گیرند.
• روشهای منطقی و کاربردی جهت تسریع انتخاب تکنولوژی بهینه به کار گرفته شود.
• توانایی الزم برای استفاده از تمام ظرفیت های بالقوه تکنولوژی بدون آثار مخرب جانبی بایستی وجود داشته باشد.
-4ارتباطات( :)Communication
ا
زنجیره انتقال تکنولوژی هم از لحاظ زمانی و هم فاصله عموما بلند می باشد .بنابراین ارتباطات اثر بخش یکی
دیگر از اجزای حیاتی در فرآیند انتقال موفق تکنولوژی به شمار می رود.
سیستم های مدیریت اطالعات ) (IMSsابزارهای مدیریت دانش و شبکه های رسمی و غیر رسمی چه به
صورت متمرکز و چه پراکنده همگی نقش موثری در این فرآیند ایفا می کنند.
مدل 7cدر انتقال موفق تکنولوژی
-5ظرفیت( :)Capacity
میزان ظرفیت برای انتقال تکنولوژی تا چه حدی می باشد .ارتقا انتقال تکنولوژی که موجب توسعه پایدار می گردد به
شدت وابسته به خلق شرایط مناسب است .مهمترین عوامل اثر گذار بر میزان ظرفیت در انتقال تکنولوژی به ترتیب
عبارتند از ؛دولت ،موسسات مالی ،بیمه ،سازمانهای چند ملیتی و...
شرایط زیر نقش سازنده ای در انتقال تکنولوژی و تامین ظرفیت اثر گذارند :
• بازار آزاد و رقابتی
• خصوصیات عملکردی جامع و معتبر تکنولوژی
• متخصصین بی طرف مسائل مالی
• سیاست های مناسب برای کنترل ریسک
-6تعهد:
ارائه دهندگان تکنولوژی می بایست با تعهد کامل ،در جهت غلبه بر چالش ها ،فراهم آوردن تکنولوژی مناسب و شایسته
برای کاربران ،ایجاد اطمینان و کاهش ریسک ،بهبود ارتباطات بین اعضای درگیر در فرآیند انتقال و تقویت زیرساخت های
محیطی ظرفیت های الزم برای انتقال تکنولوژی را فراهم آورند.
مدل 7cدر انتقال موفق تکنولوژی
-7اطمینان( :)Certainty
پائین بودن سطح اطمینان و در پی آن افزایش ریسک ،چه واقعی و چه درک شده ،هر دو از موانع
عمده بر سر راه انتقال تکنولوژی به شمار می روند.
عوامل کالن اقتصادی که نشان دهنده عدم قطعیت پایین می باشند ؛
• تورم پائین
• نرخ پایدار و واقعی ارز و بهره
• قیمت گذاری واقعی بر مبنای داده ها و فرآیند ایجاد تکنولوژی
• حذف کنترل همه جانبه دولت
• امکان انتقال آزاد سرمایه
• بازار رقابتی
• سیاست های شفاف سرمایه گذاری خارجی و تجارت آزاد
فعالیت های کلیدی برای ایجاد بهتر مدل 7cعبارتند از
•برآورد نیاز ها و کاستی ها ،شناسایی سازمان ها و نمایندگی های وابسته و حمایت آنان در جهت بهبود.
• ارزیابی و تقویت سیاست هایی که موجب بهبود محیط انتقال می شوند.
• ارتباطات و تعامل بهتر و اثربخش تر بین بخش های کلیدی دولت.
• مساعدت ،همکاری و هماهنگی درون و میان دولت ها.
• محترم شمردن حقوق مالکیت و پایبندی به قراردادهای قانونی.
• حمایت سیاس ی از برنامه ها و سازمان های درگیر در انتقال تکنولوژی.
• ایجاد انگیزه های اقتصادی و تشویق بخش خصوص ی به سرمایه گذاری در این زمینه.
• بهبود ظرفیت های موجود.
• ترسیم و تعیین نقش بخش خصوص ی و دولتی گیرنده و انتقال دهنده تکنولوژی.
مدل 5بعدي عوامل كليدي موفقيت در انتقال تكنولوژي
الف)کیفیت :تولرانس-قابلیت اطمینان-هزینه گارانتی-بازرس ی-نرخ مواد و...
ب)نقش زمان و خدمات:خدمات کنترلی-تحویل-زمان سفارش تا تحویل-حجمها-طیف محصوالت-
حداقل مقدارها-شناخت نیازهای مشتری-وابستگیها-زمانهای عکس العمل
ج)هزینه ها:موجودی-کار در جریان-زمانهای توقف-نرخهای مطلوبیت-زمانهای اماده سازی-دورریز-
کارگر مستقیم-هزینه های مواد-ابعاد فعالیتهای غیر ارزش افزوده ای-هزینه های حمل-زمانهای باال
سری مورد نیاز-صرفه جوییهای مقیاس
د)قابلیت انعطاف:تعیین مسیر-انعطاف پذیری در ماشین و محصول و فرآیند-مهارتهای مورد نیاز در
کارکنان تولیدی و تعمیرات و نگهداری -صرفه جوییهای منطقه ای
ن)نوآوری:توسعه محصول جدید-نوآوری در فرآیند و تکنولوژی-پژوهش و توسعه در بیرون از
موسسه-اتحادیه های استراتژیک
عوامل
کلیدی
موفقیت
در
توسعه
کشورهای
شرق
آسیا:
عوامل درونی:
• عزم ملی برای توسعه تکنولوژی
• آماده سازی کلیه بسترها و زیرساخت های برای توسعه
• مدیریت کارا و موثر
• همکاری نزدیک بین مراکز تحقیقاتی و صنایع
• توجه به فعالیت های تحقیق و توسعه
• قابلیت این کشورها در جذب تکنولوژی
• سیاست توسعه صادرات
عوامل بیرونی:
• تمایل سرمایه گذاران خارجی به همکاری مشترک و سرمایه گذاری در این کشورها بدلیل اشباع شدن
فضای سرمایه گذاری در کشورهای پیشرفته
• در دسترس بودن بازار کافی
عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی در ژاپن
•اولویت واردات تکنولوژی با سرمایه گذاری در بخش هایی که قادر باشند با بهبود کیفیت کاال و تولید بیشتر
منجر به صادرات و بهبود تراز تجاری گردند.
• توجه به تکنولوژی هایی که در توسعه صنایع استراتژیک موثرند.
• مشارکت فعال در کلیه مراحل فرآیند انتقال تکنولوژی از مذاکره و طراحی گرفته تا راه اندازی و تولید.
• آشنایی کامل با تکنولوژی وارداتی ،اصالح معایب آن و تحول و بهبود تکنولوژی.
• سیاست نامتمرکز انتقال تکنولوژی چه در سرمایه گذاری و چه در اجرا.
• همیاری و انطباق تکنولوژی های جدید بویژه برای صنایع متوسط و کوچک توسط موسسات پژوهش ی که
هزینه های سرمایه ای آنها توسط دولت و نیز شرکت ها و مقامات محلی تامین می گردد.
• توسعه ظرفیت های جذب و تجاری سازی تکنولوژی وارداتی.
• انتقال تکنولوژی در مراحل اولیه (تحقیقات کاربردی و توسعه ای) و خرید حق اختراعات.
• استفاده گسترده از روش های غیر رسمی انتقال تکنولوژی از جمله مبادالت علمی و فنی ،بازدید از نمایشگاه ها
و مراکز علمی و فنی و...
مهمترین موانع انتقال تکنولوژی در جهان سوم:
-1ساختار نامناسب سیاس ی و اجتماعی
-٢کوچک بودن طبقه متوسط جامعه
-٣بی سوادی
-٤افزایش جمعیت و عدم استفاده بهینه از نیروی انسانی
-٥عوامل فرهنگی
-٦ضعف نظام آموزش ی
-٧وابستگی
-٨غارت منابع کلیدی جهان سوم
-9عوامل زیر ساختاری :حمل و نقل ،ارتباطات ،تاسیسات مربوط به انرژی ،آموزش ی و اطالعاتی
مهمترين عوامل شکست درانتقال موفقيت آمیز تكنولوژي كشورهاي تازه صنعتي
شده
-1عدم مديريت كارا و موثر
-2عدم همكاري نزديك بین مراكز تحقيقاتي و صنايع
-3عدم توجه به فعاليتهاي تحقيق وتوسعه
-4عدم دردسترس بودن بازار كافي
-5عدم قابليت و ظرفيت جذب كشور گیرنده تكنولوژي
-6عدم حمايت موثر دولت
-7عدم تمايل انتقال دهنده و گیرنده تكنولوژي
-8عدم سياست توسعه صادرات
-9عدم حمایتهای بین ا ملللی
بیاموزیم هر آنچه را که پیشینیان ما تجربه کرده اند:
•تخاذ سلسله ای از راهبردها و سیاستهای موثر و مناسب مانند اتخاذ راهبرد برون نگر و متمایل به
بازار و سیاست گسترش صادرات ،سرمایه گذاری در توسعه منابع انسانی و راهبرد مناسب انتقال و
توسعه فناوری .
• رد زود هنگام سیاست جایگزینی واردات و تغییر آن به راهبرد گسترش صادرات ،که موجبات تسریع
جذب مقادیر زیادی سرمایه گذاری مستقیم خارجی را فراهم آورد.
• ایجاد محیط پایدار اقتصادی ،سیاس ی و کنترل ،اجرا و اداره صحیح این راهبردها توسط دولت.
• سرمایه گذاری سنگین در آموزش و توسعه نیروی انسانی در تمام سطوح و ایجاد ارتباط نزدیک بین
دانشگاهها و مراکز آموزش عالی با شرکتهای خصوص ی و دولتی صنعتی
ایران چه باید بکند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
• به تقویت ساختار زیربنای صنعتی و بنیادین خود مانند نظام ارتباطات موثر ،شبکه حمل و نقل مجهز ،نظام
اموزش ی مبتنی بر معلومات وکاربرد عملی آنها اقدام نمایند.
• راهبردی برای توسعه صنعتی و فناوری خود برگزینند که متناسب با نیازها ،اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و
امکانات زیربنایی و روبنایی و در چارچوب رشد و توسعه کالن اقتصادی و ملی آنان باشد.
• کمیت و کیفیت سطح آموزش و نیروی انسانی خود را با سرمایه گذاری گسترده در این امر تقویت نمایند.
• برای هر چه نزدیکتر کردن آموزش در دانشگاه و موسسات آموزش عالی این کشورها با نیاز صنعت و شرکتهای
صنعتی قدمهای موثری برداشته شود.
• برای افزایش فعالیتهای تحقیق و توسعه و باال بردن هزینه های تحقیقات کاربردی در بودجه عمومی خود
نهایت تالش خود را برای ارتقای تواناییهای جذب و تطبیق فناوریهای نوین خارجی با شرایط محلی به کار ببرند.
• برای تشویق هر چه بیشتر موسسات تحقیق و توسعه به شرکت هر چه فعالتر در حمایت از توسعه صنعتی و
فناوری اقداماتی موثری صورت دهند.
ایران چه باید بکند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
• با استفاده از طرق گوناگون و موثر انتقال و توسعه فناوری ،مانند جذب هر چه بیشتر
سرمایه گذاری مستقیم خارجی ،واردات کاالهای سرمایه ای و واسطه ای ،سرمایه گذاری
مشترک و قرارداد حق امتیاز تواناییهای داخلی فناوری خود را افزایش دهند.
• سیاستهای ناکارآمد و غیر موثر خود را فورا تشخیص داده و برای تغییر و تعویض آنها
نهایت تالش را به کار برند.
• در زمینه های مهمی همچون تشخیص نیازها و ظرفیتهای بالقوه کشور ،طرح ریزی و
صورتبندی سیاستهای مناسب توسعه صنعتی و فناوری ،شناسایی اولویتها و باالخره طرح
ریزی برای توسعه صنعتی و فناوری گام بردارند.
• دولتها بایستی قوی ،کارآمد ،متمایل به بازار و کم مداخله گر باشند.